YAĞMUR ÇİĞ
KAR
DOLU
BULUTLAR
Bulut
havadaki su buharının yani nemin birleşerek oluşturduğu ve kilometrelerce
yukarıda rüzgarlar yardımıyla oradan oraya gezen ve bazen de yağmur, çiğ,
kar, dolu olarak yer yüzüne düşen kütlelerdir. Işığın üzerlerindeki
etkisi ile renklere bürünerek gökyüzünü süslerler.
BULUTLARIN OLUŞUMU
Yer yüzünde bulunan su
kaynakları ( Özellikle deniz, göl, okyanus vb. ) civarında hava ısındığında su
buharlaşarak yükselir ve beraberinde nem yüklü tanecikleri de taşır. Sıcak
hava akımının etkisi ile bu nemli su buharı taşıyan bulutlar atmosferde
yükselirken, atmosferin özelliğinden dolayı çevresindeki havanın basıncı ve
sıcaklığı azalır.
( Yukarı çıkıldıkça sıcaklık her
yüz metrede yaklaşık 1 derece ve her 10 metre de barometre yaklaşık 1 milibar
düşer )
Etrafındaki basınç azaldığı
için bu nem taşıyan hava molekülleri genleşir ve yoğunlaşarak nemin soğumasına
neden olur ve sonucunda bulut oluşur.Bulut daha fazla soğudukça daha fazla nem
yoğuşması olur ve su damlacıkları daha büyük bulutlar oluşturur.
Atmosferde gezinen
orta büyüklükteki bir bulutun ( yaklaşık çapı 1 kilometre ) hacmi 4 milyar
metreküptür. İçinde 1 ile 5 milyon kilogram arasında su bulunabilir. Peki bu
tonlarca ağırlık nasıl kilometrelerce yukarıda düşmeden gezinebiliyor?
Bulutların bu kadar
ağarlığa rağmen gökyüzünde asılı kalabilmelerinin sebebi, bu su damlacıklarının
çok küçük olmalarıdır.
Her ne kadar bir
kilometre çapındaki bir bulutta en azından 1000 ton su varsa da bu hacimdeki
hava 1 milyon tondur, yani bin kez daha ağırdır.
Bu nedenle de
bulutlar içerlerindeki su taneleri iyice oluşup, ağırlaşıp yere ( yağmur, çiğ,
kırağı, kar, dolu ) düşene kadar atmosferde rüzgarın etkisi ile gezinip
dururlar.
BULUTLARIN
SINIFLANDIRILMASI
Bulutlar bulundukları yere göre yüksek,orta ve alçak bulutlar olmak üzere 3
sınıfa ayrıla bilinir.
Bulutlar dünyanın şekline ayak uydurdukları için bu yükseklik dünyanın
enlemleriyle doğrudan alakalıdır.
BULUTLARIN YÜKSEKLİKLERİNE GÖRE
SINIFLARI
Bulutlar |
Kutup
Bölgelerinde |
Orta Enlemlerde
|
Ekvator Civarında
|
Yüksek Bulutlar |
3000-8000 Metre |
5000-13 000 Metre |
8000-18 000 Metre |
Orta Bulutlar |
2000-4000 Metre |
2000-7000 Metre |
2000-8000 Metre |
Alçak Bulutlar |
0
-2000 Metre |
0
-2000 Metre |
0
-2000 Metre |
|
BULUTLARIN ŞEKLİNE GÖRE SINIFLARI
1. Küme Bulutlar ( cumuliform )
2. Tabaka Bulutlar ( stariform
)
3. Tüyümsü Bulutlar ( cirriform )
Yükseklik
ve Şekil |
Adı |
Kısa
Rumuzu |
Tanımlaması |
1a |
Cumulus
(Kümülüs) |
Cu |
Küçük
dikine gelişmeli alçak küme bulutları. |
1b |
Sratocumulus
(Stratokümülüs) |
Sc |
Parçalı veya gökyüzünün tamamını kaplayan alçak küme - tabaka bulutları. |
123a |
Cumulonimbus
(Kümülonimbus) |
Cb |
Sağnak ve gökgürültüsü üreten büyük dikine gelişmeli küme bulutları. |
1b |
Stratus
(Stratüs) |
St |
Kıyıları ve tepeleri örten, alçak veya çok alçak şekilsiz tabaka
bulutları. |
123b |
Nimbostratus
(Nimbostratüs) |
Ns |
Kötü
hava koşullarında görülen büyük dikine uzantıları olan tabakalaşmış
-sıklıkla bütün- bulutlar. |
2ab |
Altocumulus
(Altokümülüs) |
Ac |
Adalarda görülen orta seviyede küme bulutları nadiren tüm gökyüzünü
örterler. Normal oluşumda uskumru sırtı (uskumru sırtını andıran, çizgili,
benekli, hafif ve yüksek bulutlar) tabir edilen gökyüzü şekillenmesinde
mevcutturlar, ama diğer oluşumları lenticularis - mercek benzeri (mercek
şekilli) - ve castellanus (hisar görünümlü) ve floccus (gökgürültülü
gökyüzünde karmakarışık) bulutlarıdır. |
2b |
Altostratus
(Altostratüs) |
As |
"Islak Güneş" tabir
edilen gökyüzü oluşumunda görülen orta tabaka bulutları. |
3c |
Cirrus
(Sirus) |
Ci |
Çiseleme ve izler (eğimli yağış izleri) bırakan yoğun aşağı yukarı büyük
başlar görünümünde yüksek bulutlar, atkuyruğu tabir edilen yapıyla
ilişkili olarak gökyüzünde çengelimsi ve bayrak benzeri ve bunun gibi
diğer şekiller oluşturur. |
3ab |
Cirrocumulus
(Sirokümülüs) |
Cc |
Tabaka halinde açıklı - koyulu, dalgalı görüntülü tabaka şeklindeki
bulutlarla birlikte bulunan yüksek küme bulutları. Aynı zamanda uskumru
sırtı gökyüzü tabir edilen yapıda da görülür. |
3b |
Cirrostratus
(Sirostratüs) |
Cs |
Genellikle tüm gökyüzünü kaplayan ve bazen sadece güneş veya ay çevresinde
beliren haleler ile fark edilen şekilsiz bulutlar. |
YÜKSEK
BULUTLAR
CIRRUS
Tül şeklinde veya saç gibi lif
liftirler. Bazen lüleler biçiminde beyaz görünürler. Uclarının dağınık
olması havanın bozacağının işaretidir.
CIRROSTRATUS
Beyazımtrak renkli buz
kristallerinden meydana gelen bu bulutlar saç gibi lif liftirler. Gök yüzünü
kaplarlar ve karlı hava işaretidirler.
ORTA
BULUTLAR
ALTOSTRATUS
Gök yüzünü tamamen veya kısmen
kaplarlar. Koyu veya açık kurşuni renkte su damlacıklarından oluşurlar.
Yer yer güneşi buzlu camdan gösteren ince tabakaları vardır.
ALTOCUMULUS
Koyu krem rengi veya kurşunidirler.
Su zerreciklerinden oluşan bu bulutlar büyük kümeler oluştururlar. Kararsızlığa
dönük hava durumlarında görünürler.
NIMBOSTRATUS
Karanlık, dağınık görünüşlü,
çoğunlukla kahve rengi, yere kadar inen yağmur ve kar bulutlarıdırlar.
ALÇAK
BULUTLAR
STRATOCUMULUS
Gri ve beyazımtrak
olurlar,yağmur getirmeyen,kışın bütün gökyüzünü kaplıyan bulutlardır.
STRATUS
Çisenti, buz kıristalleri
veya kar taneleri verebilen bu bulutlar kötü havanın belirtisidirler.
CUMULUS
Karnabahar görünümünde,
tabanları koyu kurşuni renkle dikine yükselen bulutlardır. Kararsızlığa
dönük havanın belirtisidirler.
|