สารบาญ หลักธรรม

หนังสือธรรมานุกรม ฉบับประมวลธรรม
คัดย่อเอาข้อธรรมต่างๆ จาก หนังสือธรรมโฆษณ์ ของ อาจารย์พุทธทาสภิกขุ จำนวน ๖๑ เล่ม

คำนำของผู้รวบรวม
คำปรารภของธรรมทานมูลนิธิ
นรก-สวรรค์ ตามหลักของพระพุทธเจ้า
นิพพานที่นี่และเดี๋ยวนี้
พุทธศาสนาเป็นวิทยาศาสตร์
มารหรือซาตานที่แท้จริง
มีตน ทั้งที่ไม่มีตัวตน
ไม่มีตัวตน ก็มีร่างกายและจิตได้
เทวดามีจริงหรือ?
ไม่มีอะไรเป็นตัวตน
คติ ๘ ภาษาคน-ภาษาธรรม
ต้องเชื่อสิ่งที่เห็นได้ด้วยตนเอง
ก ข ก กา ของพุทธศาสนาที่แท้จริง
คำว่า ผู้รู้ ผู้เห็นสิ่งทั้งปวง
ต้องทำลายความเห็นแก่ตัวก่อน
ตัญหา ๓
วิธีปฏิบัติที่รวบรัด
วิปัสสนากรรมกร

ธรรมบรรยาย /หลักธรรม อื่นๆ

นิวรณ์ ๕
กิเลส
ลักษณะตัดสินธรรมวินัย ๘
หลักความเชื่อ ๑๐
สามัญญลักษณะ หรือ ไตรลักษณ์
อิทธิบาท ๔
ชาตินี้ ชาติหน้า
พุทธศาสนามุ่งหมายอะไร
ปรับความเข้าใจ(ที่ผิดๆ เกี่ยวกับพุทธศาสนา)
ฟ้าสางทางการขุดเพชร
ฟ้าสางทางสวรรค์ในทุกอิริยาบถ

"การขุดเพชรในพระไตรปิฎก นั้นมีความสำคัญสำหรับพุทธศาสนาส่วนที่ยังเป็นหมัน อยู่ในพระไตรปิฎก โดยเฉพาะกาลามสูตร, หรือส่วนที่ยังไม่ได้กระเทาะเปลือก; และเป็นวิธีการที่เตรียมเสมอพระพุทธศาสนาในลักษณะที่มนุษย์แห่งยุคอวกาศ หรือยุคปรมาณูจะยอมรับไหว"

"สวรรค์ที่มีได้ในทุกอิริยาบถ เป็นสิ่งที่มองข้ามกันไปเสีย หรือถึงกับยังไม่มีใครมอง สิ่งนี้เป็นสิ่งที่มีได้จริง ยิ่งกว่าจริง! ที่นี่และเดี๋ยวนี้ก่อนการตายเป็นไหนๆ และไม่ต้องลงทุนอะไรเพิ่มเติมมากไปกว่าที่กำลังลงทุน หรือกระทำกันอยู่แล้ว, แต่ไม่รู้จักทำมันให้เป็นสวรรค์ขึ้นมา เพราะขาดสติสัมปชัญญะ และความรู้อันแท้จริงว่า หน้าที่การงาน ทุกอย่างนั้นแหละคือธรรมะ หรือพระเจ้าที่จะช่วยให้รอดได้อย่างแท้จริง"

ปรับความเข้าใจ ที่ผิดๆ เกี่ยวกับพุทธศาสนา เช่น ผู้ปฏิบัติธรรม คือผู้ที่ทิ้งบ้านเรือนหนึเข้าป่า, พุทธศาสนามีไว้สำหรับคนเบื่อโลก, หลักกรรม ทำดี-ได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว ทำบุญไปสวรรค์ ทำบาปไปนรก เป็นหลักของพุทธศาสนา .. เป็นต้น

พุทธศาสนามุ่งหมายอะไร ความมุ่งหมายของพุทธศาสนานั้น มักถูกคนส่วนใหญ่เข้าใจไปเสียว่า มุ่งหมายจะนำคนไปเมืองสวรรค์ คนทั้งหลายมุ่งกันแต่จะเอาสวรรค์ ซึ่งเป็นแดนที่ตนจะได้เสพย์กามารณ์ตามปรารถนา นี่เป็นอุปสรรคอันสำคัญ ที่ทำให้คนเข้าถึงจุดมุ่งหมายของพุทธศาสนาไม่ได้ เพราะไปมุ่งเอาตัณหาอุปาทาน กันเสียหมด.

ไกวัลยธรรม (ฉบับย่อ) ซึ่งท่านภิกขุ ฉ.ช. วิมมุตตยานันทะ ใช้เวลานานถึง ๒๘ เดือน ย่อความธรรมบรรยาย ทั้ง ๑๓ ตอน ของท่านพุทธทาส เพื่อให้เราท่านอ่านได้รวดเร็วขึ้น

จุดมุ่งหมายของการบรรยายเรื่อง "ไกวัลยธรรม"
...เป็นการทำความเข้าใจ และสร้างความเป็นหนึ่งเดียวให้เกิดขึ้น ในระหว่างชาติและศาสนา โดยความหมายที่ทุกคนเป็นมนุษย์เหมือนกัน ยิ่งกว่านั้น ยังทำให้มองไกลไปถึงกับว่า สัตว์ พืช และ สิ่งที่ไม่มีชีวิต ก็เป็นธรรมชาติอย่างเดียวกัน จะเป็นการทำให้รักสิ่งที่มีชีวิต หรือรักสิ่งทั้งปวงเหมือนกันหมด ...

ชาตินี้ ชาติหน้า ในแง่มุมที่ท่านยังไม่รู้จัก
ชาติหน้า ที่ท่านไปถึงได้ โดยไม่ต้องตายเข้าโลง ไปเสียก่อน
เรื่องสำคัญที่สุด ที่ท่านจะต้องรู้จักเพื่อหลุดพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิด

พุทธศาสนาเป็นวิทยาศาสตร์ และมีกฏธรรมชาติเป็นพระเจ้า อย่างมิใช่บุคคล เป็นกฏที่สามารถแทรกซึม อยู่ในทุกๆ ปรมาณู ของทุกสิ่งที่ประกอบกันขึ้น เป็นจักรวาล และบังคับสิ่งนั้นๆ ให้เป็นไปตามกฏ.

ก ข ก กา ของพุทธศาสนาที่แท้จริง มิได้ตั้งต้นที่พระรัตนตรัย แต่ตั้งต้นการศึกษาที่ การกระทบ ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ว่าได้ก่อให้เกิด วิญญาณ - ผัสสะ - เวทนา อย่างไร จนกระทั่ง เกิดตัณหา อุปาทาน แล้วเกิดทุกข์ ควบคุมการเกิดเหล่านี้ได้ แล้วก็จะมีพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ขึ้นมาเอง

นรก-สวรรค์ ตามหลักของพระพุทธเจ้า เป็นสันทิฏฐิโก ที่สัมผัสกันได้ที่นี่ เดี๋ยวนี้ ซึ่งดีกว่า จริงกว่า ชนิดที่คิดว่า จะมีกันต่อเมื่อตายแล้ว ขอให้รู้จักกันไว้ให้ดี จะได้เป็นพุทธบริษัทสมชื่อ.

การใช้ หลักกาลามสูตร ๑๐ หรือ หลักความเชื่อ ๑๐ ให้ถูกต้องครบถ้วน เป็นหลักการและวิธีการอันแน่นอน ในการที่จะรักษาพุทธศาสนาเอาไว้ได้ และในลักษณะที่จะเป็นที่พึ่งได้ อย่างแท้จริง และเป็นการสืบอายุพุทธศาสนา ที่ตรงตามพุทธประสงค์

ระบบการใช้ ภาษาคน-ภาษาธรรม เป็นสิ่งจำเป็นต้องมีอย่างแน่นอน เพื่อใช้ในการศึกษา และสั่งสอนพุทธศาสนา เพราะธรรมะทั้งหมด มีที่ตรัสไว้ ทั้งโดยภาษาธรรมของคนธรรมดา (ปุคคลาธิษฐาน) และ ภาษาธรรมของคนที่เห็นธรรมะแล้ว (ธรรมาธิษฐาน) ดังนั้น จึงต้องสังเกตให้ดีๆ ทั้งในการศึกษา การสั่งสอน การสนทนา มิฉะนั้น จะเกิดอาการเวียนหัว

การเห็นแก่ตัว คือ จุดศูนย์กลาง ของความไม่มีศีลธรรม และปรมัตถธรรม จึงทำบาป อกุศลได้อย่างมั่นใจ ว่าถูกต้อง และเป็นธรรม ทุกประการแล้ว, ดังนั้น ศาสนาทุกศาสนา จึงมุ่งหมายสอน การทำลายความเห็นแก่ตัวก่อน ถ้ามิฉะนั้น ก็มิใช่ศาสนา.

มรดกที่ ๑๔๑ ขอให้ตั้งต้นการศึกษาธรรมะด้วยการรู้จัก นิวรณ์ และภาวะที่ไม่มีนิวรณ์ อันเป็นสิ่งที่มีอยู่ ในชีวิตประจำวัน ด้วยกันทุกวัน และทุกคน นี้จะเป็นการง่ายเข้า ในการที่จะรู้จัก กิเลส อย่างชัดเจน และปรารถนา ชีวิตที่ไม่มีกิเลส หรือคุณค่าของพระนิพพาน ได้ง่ายเข้า