In de uitzending van 26.4.2005 waarschuwde Tros Radar voor zuivel. Hieronder volgt het interview met
Colin Campbell (biochemicus Cornell University):
Wij zijn opgegroeid met het idee dat we melk moeten drinken om gezond te blijven,
wat denkt u hiervan?
Wij moeten onze gedachten hierover ietwat bijstellen. Ik ben natuurlijk ook opgegroeid met
dit idee, vooral omdat ik van een melkveehouderij kom waar de koeien gemolken werden. Wij
hebben altijd gedacht dat zuivel, zuivelproducten of koeienmelk, de beste natuurlijke
voeding gaf. Lange tijd zijn wij zo voorgelicht. En op dit moment, nu dat ik al zo lang
een wetenschapper ben, vinden we uit dat er hierbij toch vele vraagtekens gezet kunnen
worden. Ik geloof nu niet meer dat het zo goed is als wat wij ooit dachten. Ik ben in
ieder geval opgehouden melk te drinken.
Op welk moment bent u van opinie veranderd?
Mij opinie is door de jaren heen geleidelijk bijgesteld. Ik heb in de Filippijnen gewerkt
aan een wereldwijd programma dat tot doel had om ondervoede kinderen te voeden en ons werk
bestond eruit ervoor te zorgen dat deze ondervoede kinderen meer proteïne binnen zouden
krijgen, net zoals bij ons in het westen. Terwijl ik daar was, kwam ik tot de ontdekking
dat een kleine groep van kinderen genoeg proteïne binnen kreeg en dat zij net zoals wij
aten, maar dat waren nu juist degenen die de meeste kans liepen op het krijgen van een
specifieke vorm van kanker. Dit werd de start van mijn lange research carrière waarin ik
heb geprobeerd te begrijpen wat de relatie is tussen het consumeren van dierlijke
proteïne diëten (zoals wat men binnen krijgt via melk) en het ontstaan van kanker.
Gedurende vele jaren van onderzoek bleek dat, vooral omdat wij specifiek in China een zeer
uitgebreid onderzoek hebben gedaan en ook uit ons laboratoriumwerk, er van diverse kanten
veel bewijsmateriaal is dat het idee ondersteunt dat zuivelproducten niet zo goed zijn als
we ooit dachten.
Hoe komt het dat de meeste mensen niet weten dat melk niet goed is?
In Amerika zijn we in ieder geval sinds kleins af aan opgegroeid met het idee dat je van
koeienmelk sterke botten en tanden krijgt. Dat hebben we eindeloos kunnen horen en de
meeste informatie hierover werd via het schoolsysteem gecommuniceerd én let wel, veel van
deze voedingsinformatie, misschien zelfs 80 of 90 procent kwam van de Zuivelindustrie
zelf. Natuurlijk hebben zij zorgvuldig uitgelegd dat zuivelproducten ons belangrijkste
voedsel was en dus zijn wij zo opgegroeid. Dat duurt al nu 3 tot 4 generaties en daarom is
iedereen geneigd te denken dat melkproducten zo vreselijk gezond zijn.
Denkt u dat wij verkeerd zijn voorgelicht?
Ja, misschien in het begin. Ik wil er niet te hard over zijn want ik geloof dat veel
mensen die hier in de beginfase bij betrokken waren inderdaad het verhaal zeker geloofden
en dachten dat het goed voedsel was. Ik groeide zelf op een melkveehouderij op en voor
mijn artsenscriptie onderzocht ik hoe we efficiënter koeien konden fokken zodat we meer
melk konden drinken en meer dieren konden eten. Ik geloofde er zeker in en iedereen om me
heen, geloofde dit. Dit is dan ook de reden dat ik niet te kritisch wil zijn op degenen
die betrokken waren bij het communiceren van de toenmalige gedachte. Maar in de laatste 30
tot 40 jaar is er veel informatie naar voren gekomen waardoor er ernstige vraagtekens
gezet kunnen worden. Veel van deze informatie wordt niet gecommuniceerd en dat is een
probleem.
Is men huiverig om dit geluid te laten horen?
Jazeker men is er huiverig voor om dit naar buiten te brengen en wanneer dit soort
informatie in een wetenschappelijk blad verschijnt, wordt het meestal niet doorgegeven aan
landelijke bladen of voedingswijzers. Het wordt gewoonweg niet gecommuniceerd omdat de
melkindustrie zo machtig is geworden. Het expliciet uitspreken van deze vragen kan zelfs
gevaarlijk zijn voor iemands carrière, kan de mogelijkheid tot het doen van onderzoek of
het publiceren van onderzoeksresultaten beperken en iemands reputatie kan besmet worden.
7 op de 10 mensen in de wereld zijn lactose intolerant nietwaar?
Nou dat sterkt mij in mijn mening dat het niet de bedoeling is dat we in de meeste
situaties melk drinken. Mensen die niet gewend zijn om koeienmelk te consumeren neigen
naar lactose intolerantie. Het is echter niet zo dat lactose intolerantie een fatale
ziekte is, zeker niet, maar het is een oncomfortabel symptoom. Het is een indicatie dat er
iets niet helemaal goed is maar mensen die bijvoorbeeld gewend zijn om veel melk te
consumeren raken er meer aan gewend. Het lichaam kan dan de lactose afbreken, ons lichaam
kan zich meestal aanpassen. Maar als we dan een tijdje geen zuivelproducten meer hebben
gebruikt, wordt ons lichaam weer opnieuw intolerant. In de VS zijn vooral kleurlingen,
mensen van Zuid-Amerikaanse en Afrikaanse komaf, lactose intolerant. Zij zijn niet zo
gewend melk te drinken als blanken. In principe zegt dit ons dat er iets mis is met melk.
Het is een symptoom, een waarschuwing.
Maar er is toch ook heel veel ander voedsel dat we eten dat niet natuurlijk is
?
Wat ik hierop moet antwoorden is dat we allemaal gevangenen zijn van onze eigen smaak. Uit
wetenschappelijke informatie blijkt dit ook. Dit betekent dat we het voedsel lekker vinden
dat we gewend zijn te eten. Aan dit voedsel geven we dan ook de voorkeur. Dus, als we van
dieet veranderen vinden we dat in het begin niet echt lekker. Maar we weten wel, dat
wanneer we bijvoorbeeld overstappen op een minder vet dieet met veel minder zout we na 3
of 4 maanden aan deze nieuwe smaak gewend zijn. Het is zelfs zo, dat we achteraf niet meer
begrijpen waarom we vroeger dat andere eten lekker vonden. Dat een erg interessant feit
wat veel mensen niet kennen. Veel mensen zijn bijvoorbeeld gewend melk (hoog vet gehalte,
vooral proteïne) te drinken. Ik vond het zelf lange tijd lekker. Als men een tijdje,
misschien een aantal maanden, geen melk drinkt en vervolgens weer melk probeert te
drinken, vindt men het niet lekker. Ik kan nu absoluut geen glas melk meer drinken terwijl
ik veel melk dronk toen ik jong was. Ik haat nu de smaak van melk waaruit blijkt dat wij
ons aan een nieuwe smaak kunnen aanpassen. Helaas zitten we in Europa en de Verenigde
Staten op het verkeerde spoor. Wij zijn gewend aan het nuttigen van voedsel dat veel
proteïnen en vet bevat maar weinig vezels, dus niet veel plantaardig voedsel.
Mensen zijn er niet voor gemaakt om melk te drinken. Koeienmelk is bedoeld voor
de ontwikkeling van een kalf. Wat doet dit met het menselijk lichaam?
Er gebeuren in feite veel dingen. Ik heb het altijd vreemd gevonden dat van alle
diersoorten op onze planeet er maar één soort bestaat dat besloten heeft melk te drinken
na de zoogperiode. Natuurlijk is menselijke moedermelk perfect voedsel, maar wij zijn als
soort geneigd na de borstvoeding nog steeds melk te drinken en, om het nog erger te maken,
we drinken melk die van een andere diersoort komt, heel vreemd. Als je er goed over
nadenkt is hier iets heel onnatuurlijks aan.
Het komt ook nog van een diersoort dat zoveel groter is
Is dat de reden dat
wij zo lang worden?
Wanneer jonge mensen een dieet consumeren met een hoog gehalte aan zuivelproducten, vlees
en andere dierlijke producten (melkproducten, vlees en eieren vallen binnen dezelfde
categorie) in verhouding tot de hoeveelheid plantaardige producten die worden
geconsumeerd, wordt de groei gestimuleerd. We groeien als kinderen sneller en sneller.
Groeien, hebben we altijd gedacht, is toch erg goed. Dat is niet zo.
Ik zal u één voorbeeld geven wat betreft vrouwen. Wanneer een vrouw zo snel als mogelijk
groeit, wordt zij vroeg volwassen en bereikt zij eerder de vruchtbare leeftijd. We hebben
dat in China gezien. We hebben hier aangetoond dat op het Chinese platteland de vruchtbare
leeftijd bereikt wordt bij 17 jaar. Hiertegenover staat het westen waar de leeftijd ligt
op 11 of 12 jaar. Ten tweede, op het platteland van China bereikt de vrouw het einde van
haar vruchtbare periode, de overgang, 3 of 4 jaar eerder. Dus komt bij vrouwen op het
platteland in China bijvoorbeeld borstkanker veel minder voor, de vruchtbaarheidsperiode
is korter en het percentage oestrogeen in het bloed is slechts 50 tot 60 procent van wat
het bij westerse vrouwen is.
Je vraagt je dus af waarom vrouwen in het
westen eerder beginnen? Dat is omdat we ze heel veel melk en dierlijke producten geven.
Hiermee stimuleren we in werkelijkheid de groei. Dus belanden zij eerder in die periode
van hun leven, de hoeveelheid oestrogeen is hoger en dit vertaalt zich weer naar een hoger
risico op het krijgen van kanker.
Ik denk dat hetzelfde geldt voor het
risico op prostaatkanker bij mannen. Jongens worden snel lichamelijk volwassen en lopen
vergelijkbare risicos op latere leeftijd. We hebben dus veel aanwijzingen en nu
hebben we nog meer rechtstreeks bewijs dat borstkanker, prostaatkanker en een aantal
ndere soorten kanker hiermee te maken hebben mits we er op de juiste manier naar kijken.
Nadat de moeder stopt met het geven van borstvoeding, blijven moeders hun
babys melk geven, is dat goed?
Neen, terwijl vrouwen aangespoord dienen te worden hun baby borstvoeding te geven -dit is
de beste voeding gedurende deze tijd- dienen kinderen na deze periode (ongeveer 1 jaar tot
1,5 jaar? Ik weet het niet precies want ik ben geen arts) geleidelijk aan andere voeding
te krijgen.
Wij zijn opgevoed met het idee dat onze botten aangesterkt dienen te worden,
wat vindt u hiervan?
Alhoewel de inname van een hoger calcium niveau, zoals we binnenkrijgen via
zuivelproducten vaak geassocieerd wordt met een hogere botdichtheid en een hogere
botdichtheid wordt weer geassocieerd met een verlaagd risico op osteoporose, klopt dat
niet. Maar daarom zijn we wel gaan geloven dat het meten van de botdichtheid een
belangrijke indicatie is of we aanleg hebben voor osteoporose. Momenteel is deze meting
bijna een routine geworden, vooral bij vrouwen in de overgang. En, een hogere botdichtheid
geeft in vele gevallen inderdaad een goede prognose aan. Maar dit is niet het volledige
verhaal. Er steekt nog meer achter dit verhaal. Als we het hebben over dat zuivel sterkere
botten creëert, hebben we het over een grotere botdichtheid, meer calcium. Maar het is
ook zo dat de zuivel die geconsumeerd wordt veel proteïnen bevat. En de proteïnen zorgen
er aan de andere kant weer voor dat calcium wordt afgebroken dus wat je aan de ene kant
wint, verlies je weer aan de andere kant. Dus is volgens mij de botdichtheid niet de enige
en zelfs niet de belangrijkste indicatie voor osteoporose. Hier ligt veel en veel te veel
de nadruk op.
Dierlijke proteïnen veroorzaken een
stofwisselingsconditie asidose genaamd waardoor zuren in ons lichaam en in onze weefsels
worden aangemaakt. Alle proteïnen hebben de neiging steeds een kleine hoeveelheid nieuwe
zuren in onze weefsels aan te maken. Ons lichaam houdt hier niet van en probeert die zuren
te neutraliseren en de beste manier om dat te doen is door het calcium uit de botten te
verwijderen en te neutraliseren. Dan wordt het calcium grotendeels afgevoerd via de urine
dat is een van de manieren waarop calcium uit de botten onttrokken wordt wanneer we
dierlijk voedsel, inclusief natuurlijke zuivel, consumeren.
p>
Dus kort gezegd, wanneer iemand veel melk drinkt, zitten hier veel proteïnen in die
het calcium in de botten zal doen afnemen?
Inderdaad, maar tegelijkertijd gebeuren er ook veel andere dingen in ons lichaam wanneer
we melk drinken. Ons lichaam heeft bij vrouwen de neiging het oestrogeenniveau te
verhogen, misschien bij mannen de mannelijke hormonen. Deze verhoogde hormoonniveaus zijn
niet goed voor ons en kunnen, zoals ik al zei, borstkanker en mogelijk prostaatkanker
veroorzaken. Ook verhoogt dit het risico op osteoporose doordat die hoge niveaus waaraan
we gewend zijn plotseling bij de overgang naar beneden gaan. Ons lichaam is niet gewend
aan dergelijke veranderingen.
Is in andere landen het risico op botfracturen lager?
Wij weten uit vele onderzoeken dat bijvoorbeeld de hogere inname van dierlijke proteïnen
de kans op botfracturen vergroot. Wij weten ook dat hoe hoger de inname van calcium hoe
hoger het risico op botfracturen. En, in vele landen krijgen wij onze extra calcium en
dierlijke proteïnen via de natuurlijke weg binnen door de consumptie van zuivelproducten.
Dus hoe hoger de consumptie van zuivelproducten in de verschillende landen, hoe hoger het
risico op osteoporose en botbreuken. Hier hebben we veel gegevens over die, volgens mij,
bijna niet betwist worden. Alle andere informatie waarover de wetenschap nu en dan graag
spreekt is vaak met een beperkte visie, zonder rekening te houden met het grotere geheel.
Maar er zijn nog steeds mensen die verkondigen dat men door zuivel sterke botten krijgt of
osteoporose vermindert. Er is hier eenvoudigweg geen bewijs voor, alleen als je er met een
zeer beperkte visie naar kijkt en dat is niet dé goede manier om de gegevens te
interpreteren. Wanneer je het in een groter verband bekijkt dan is het zo dat, hoe hoger
de inname van zuivel hoe groter de kans op osteoporose.
Kunt u vergelijkingen maken met andere landen?
Ja, wanneer ik het heb over hoe hoger het niveau dan heb ik het over de
vergelijking tussen verschillende landen. Dat gaat van landen waar geen zuivel
geconsumeerd wordt tot landen waar veel zuivel geconsumeerd wordt. In die landen waar de
minste zuivel wordt geconsumeerd, komen de minste botfracturen voor.
Dus is osteoporose een westerse ziekte?
Ja, inderdaad. Ik moet hierbij wel benadrukken dat er ook andere factoren een rol spelen
bij osteoporose zoals bijvoorbeeld een hoge inname van zout, mogelijk ook te weinig
blootstelling aan zon en het wordt zeker beïnvloed door fysieke inspanning en fysieke
belastingsoefeningen zoals we dat tegenwoordig noemen. Osteoporose kan niet geheel
opgehangen worden aan zuivelproducten, maar het effect van zuivel op osteoporose is dat
dit het risico altijd verhoogt.
U heeft een onderzoek in China gedaan,hier in het westen is de kans op hart- en
vaatziekten ziekten17 keer hoger, kunt u daarover verder iets vertellen?
Wij weten van hartziekten dat de relatie tot voeding redelijk vergelijkbaar is met de
relatie tussen voeding en kanker. Men kan zeggen dat hart- en vaatziekten eigenlijk een
westerse ziekte is. Als we kijken naar landen die weinig dierlijk voedsel consumeren of
veel minder dan hier, komen hart- en vaatziekten ook minder voor. Ook hebben ze veel
lagere cholesterolwaarden, waarden die een goede indicatie geven van het risico op hart-
en vaatziekten. Dat is niet helemaal correct, maar wel een goede aanname. Bijvoorbeeld in
China waren de gemiddelde cholesterolwaarden veel lager dan in het westen, zelfs
verbazingwekkend laag. En ze bleken hoger te zijn in die regios waar meer dierlijk
voedsel geconsumeerd wordt. En wanneer cholesterolwaarden hoger worden, steken hart- en
vaatziekten de kop op. Ik bedoel dat hart- en vaatziekten bijna niet voorkomen in bepaalde
delen van China, zoals u al zegt gemiddeld soms 17 keer minder, maar in sommige gebieden
zelfs helemaal niet. En we weten ook van Westerse onderzoeken dat wanneer de
cholesterolwaarde onder de 150 milligram per deciliter (mmol/l3.87) komt dat hart- en
vaatziekten zelden voorkomen en één manier om die waarden naar beneden te brengen is
door het eten van plantaardige voeding.
In Afrika worden weinig zuivelproducten gegeten maar men rookt veel.
Hoe zit dat?
Roken vergroot het risico op hart- en vaatziekten. Cijfers laten zien dat er meer mensen
sterven als gevolg van hart- en vaatziekten als gevolg van roken dan van longkanker. Dit
is ook onderzocht. Wanneer je rokers die verschillende hoeveelheden groenten eten
vergelijkt, zijn de rokers die de minste kans lopen op het krijgen van longkanker de
rokers die de meeste groenten eten. Het is heel interessant: het effect van een dieet. Het
effect van onze voeding is namelijk erg krachtig en kan in vele gevallen de gelopen
risicos, zelfs van zoiets slechts als sigaretten, verminderen.
Wordt het risico op hart- en vaatziekten verlaagd door het drinken van melk met een
laag vetgehalte?
Dat is een goede vraag. Afgeroomde, magere melk bevat natuurlijk geen of heel weinig vet.
Het bevat veel proteïnen en zelfs een hogere concentratie proteïnen als percentage
calorieën. We hebben altijd gedacht dat magere melk goed was omdat we dan geen vet
consumeren. Maar in werkelijkheid bevat magere melk nog steeds dezelfde proteïnen en,
concluderend uit de informatie die ik ken, zijn het eerder de dierlijke proteïnen die de
cholesterolwaarden bepalen dan het vet. Dus winnen we niets met het overstappen van het
gebruik van volle melk naar het gebruik van magere melk.
Het zijn de proteïnen in de melk die
naar alle waarschijnlijkheid gerelateerd kunnen worden aan de groei van het aantal
gevallen van kanker. In ons laboratorium, dat gefinancierd wordt door de National
Institute of Health, hebben we in de afgelopen 27 jaar ontdekt dat caseïne, de
primaire proteïne in koeienmelk, bij proefdieren het risico op bepaalde soorten kanker
dramatisch verhoogt. Het stimuleert de groei van kanker. En uit alles dat ik weet moet ik
zeggen dat caseïne, tenminste in onze proeven, de meest relevante en meest prominente
factor was bij het oplopen van het aantal gevallen van kanker. Ook bij mensen hebben wij
nu bewijzen gevonden dat dit waarschijnlijk klopt. Maar het punt dat ik wil maken, en dat
is erg belangrijk, dat, alhoewel we specifiek met caseïne werken en we deze effecten
waarnemen (en dit geldt niet voor proteïnen uit planten) we ook denken dat het een
universeel effect is van dierlijke proteïnen in het algemeen. Dus, dierlijke proteïnen
zijn carcinogeen en bevorderen kanker en doen dit op vele manieren. Één manier waarop
dit gebeurt is door de productie van bepaalde groeihormonen te stimuleren, een ervan heet
IGF1 (Insulin like growth factor 1) de insulineachtige groeifactor 1. Dit hebben we in
onze proeven ook kunnen meten. Dus caseïne veroorzaakt de toename van deze groeihormonen
en dat stimuleert de groei van kanker.
Een beetje erg simpel gesteld: maar het
hormoon gaat naar de cel en creëert binnen de cel een soort nieuwe set van factoren om de
groei te stimuleren. En dat gebeurt op een nogal complexe wijze maar het belangrijke,
zelfs het meest belangrijke, hiervan is dat het gebeurt, dus de IGF1 stimuleert celdeling
oftewel de vermenigvuldiging van de cel.
Welk soort kanker kan hier het gevolg van zijn?
Het is zo dat deze bewijzen uit onderzoek bij mensen nu pas geleverd worden, dus dat
hogere waarden IGF samenhangen met bijvoorbeeld prostaatkanker en, bij sommige
onderzoeken, met borstkanker. En, aangezien alle kankersoorten verband houden met een
versnelde celdeling oftewel celgroei, hebben alle kankersoorten deze eigenschap.
Concluderend, het groeihormoon die de celgroei stimuleert zal hetzelfde effect hebben op
verschillende kankersoorten. Het feit dat we nog geen empirische gegevens hebben voor al
deze kankersoorten betekent niet dat het niet bestaat. Alleen al op basis van de
fundamentele biologie denk ik te kunnen stellen dat wij dit uiteindelijk in verschillende
mate zullen kunnen concluderen voor iedere soort kanker.
In landen waar melk gedronken wordt komt kanker meer voor. Kunt u dat met cijfers
aantonen?
Ja, bijvoorbeeld bij borstkanker. Natuurlijk komt borstkanker in verschillende landen in
verschillende mate voor. Er zijn landen waar borstkanker bijna niet voorkomt zoals op het
platteland van China en in andere landen komt het weer veel voor zoals, zoals u weet, in
Europa. Zoals ook in Nederland, dat, geloof ik, vlak boven aan de lijst staat. We zien dus
grote verschillen tussen het ene en het andere land en deze verschillen kunnen verklaard
worden door de consumptie van dierlijke producten, waarvan de belangrijkste in veel landen
zuivelproducten zijn. Overigens is er in principe geen substantieel verschil tussen zuivel
en andere dierlijke producten. Zuivel is misschien in sommige situaties zelfs
belangrijker. Maar we hebben echt goede onderzoeksgegevens die aantonen dat naarmate de
inname van dierlijk voedsel of andere indicatoren van dierlijke voeding en dus ook de
consumptie van zuivel hoger is, hoe meer kanker voorkomt. Hier hebben we heel veel
informatie over.
Critici zeggen dat melk goed is voor colorectale kanker?
Hier zijn enkele bewijzen voor wanneer je er op een heel eenzijdige manier naar kijkt.
Hiermee bedoel ik dat men heeft gekeken naar de inname van calcium, misschien van zuivel,
en het vermogen hiervan om in een vroeg stadium van colorectale kanker symptomen te
voorkomen. We hebben hier enige informatie over waar bij mensen die meer calcium innemen,
deze poliepen gereduceerd worden. Dat is natuurlijk goed.
Maar gaat dit over calcium uit groenten of..?
Bij de experimentele onderzoeken worden voornamelijk calciumvoedingssupplementen gebruikt.
In deze situatie lijkt het erop dat hierdoor de poliepen wordt gereduceerd. En, dat klinkt
goed. Het was daarom een redelijke aanname om te veronderstellen dat voeding met een hoger
calciumgehalte in verband gebracht zou kunnen worden met het minder voorkomen van
colorectale kanker. En, ik geloof ook dat er een aantal studies is geweest waarin
gesuggereerd wordt dat verhoogde inname van zuivelproducten in verband kan worden gebracht
met het minder voorkomen van colorectale kanker. Maar wanneer we naar het grotere geheel
kijken over vele bevolkingsgroepen, van groepen die geen zuivelproducten eten tot groepen
die veel zuivel consumeren is de conclusie hoe hoger de consumptie van zuivel hoe hoger de
colorectale kanker statistiek. Dus wat voor informatie we ook hebben ontleend uit deze
beperkte onderzoeken wat betreft in de eerste plaats calcium of zelfs koeienmelk, dit
waren zeer beperkte studies en het is evident dat deze onjuist zijn want binnen het groter
geheel is de uitkomst heel anders.
Dus, wat is uw advies ten aanzien van het drinken of eten van zuivel?
Ik zou zeggen consumeer geen zuivelproducten. Ik weet dat het hard klinkt en het is hard
voor mijn vrienden die nog in de zuivelindustrie werken en daar ben ik mij bewust van,
maar ik voel toch meer mee met de mensen die getroffen worden. Er zijn twee groepen, aan
de ene kant zitten de zuivelproducenten, hele fijne mensen. Ik kom uit die omgeving. Maar
de andere kant staat een veel grotere groep van mensen die door de consumptie van deze
producten negatief beïnvloed zijn. Alhoewel het niet zo leuk is voor de producenten om
dit verhaal te horen, is het zo dat het toch over een veel grotere groep gaat inclusief
zijzelf en natuurlijk hun gezondheid. Ik neem geen beslissingen gebaseerd op voorkeuren
voor de een of de ander, ik neem beslissingen gebaseerd op wat ik zie en op bewijzen. Dit
gezegd hebbende moeten we erover nadenken welk gevolgen dit heeft voor de zuivelindustrie
maar op de mensen die de gevolgen van het gebruik van zuivelproducten ondervinden kan het
een heel positief effect hebben.
Drinkt u melk?
Nee, dat heb ik lang niet gedaan.
Drinkt u yoghurt?
Nee
.
|