sleepreis naar Billiton
met

tinbaggermolen "De dendang"

(tekst Jan Roelfs uit Kroniek van de week)

Een dikke, bruine straal glijdt in de grijze mokken. Klaas, de kok, van de Dendang schenkt tot aan de rand en schuift ze dan naar de tafel in het kleine logies, waar de bloemen, wit en dik, op de kleine ruiten staan. Dan neemt hij een korte pook en port in het zwarte fornuis.
"Nou hoop ik maar dat er strakkies gelegenheid is om even naar Java te gaan. Mijn zoon is in Batavia soldaat. En in Soerabaja ligt de jongen van m'n dochter. Maar ja eerst moet het "Kassie" goed en wel in Billiton zijn, dat snappie!"
Ik knik begrijpend en houd m'n verkleumde vingers om de warme mok. Zojuist heb ik een wandeling van zo'n kleine drie kwartier over en door het "kassie" gemaakt, de Dendang, de grootste gemonteerde tingaggermolen die ooit de haven van Amsterdam verliet. Een drijvend eiland van ijzer en staal, van vernuft en mechanisme. Het is hoger dan een huis en bijna een straat lang, het heeft kapitalen - ook aan deviezen, want het materiaal kwam uit het buitenland- gekost.
De Dendang kan niet varen op eigen kracht, ze kan alleen baggeren en verhalen, zoals de runners zeggen; op de winplaats van positie veranderen. De reusachtige ladder met de emmers waren stijf bevroren op de trage gang door het Noordzeekanaal. Over een paar maanden scheppen zij tin uit de zeebodem bij Billiton, deze 30 emmers, waarin een schooljongen een bad kan nemen!
De runner, in wiens gezelschap ik tot 35 meter boven de waterspiegel klim, vertelt zo langs zijn neus weg, dat de molen bij zwaar stormweer kans loopt te kantelen. "Maar dan blijft-ie nog wel drijven" voegt hij er, bij wijze van troost, aan toe.
Wij keren in het runnersverblijf terug. De radio speelt; het geluid komt uit een prachtig Engels toestel.
"We kunnen Nederland tot aan Bombay blijven horen" zegt Klaas, die nu zijn krachten op een blik boter beproeft. "Nog een dag of tien dan is voor ons de kou geleden. Zag u daar in het magazijn die ligstoelen? Die zetten we straks onder het tentzeiltje". "Dat komt best voor mekaar" zegt een andere runner, terwijl hij z'n handen warm wrijft.
Voor ons, in een waas van mist, zie ik de sleepboten van Goedkoop; ze trekken het gevaarte met een slakkengangetje door het Noordzee-
kanaal. Een boot achter is niet nodig; het vele ijs houdt de Dendang voldoende in balans.
Met een vlaag felle kou komt kapitein L.Westdijk in het komboffie. Hij is een vierkante figuur, met zware wenkbrauwen, grijzend haar en een gerimpeld zeemansgezicht. Natuurlijk stond zijn wieg in Zuid-Holland, aan de boorden van de Waterweg. Kapitein Westdijk stamt uit een geslacht van zeeslepers. Bovendien is hij een echte zeeman; hij zegt niet veel. Het vele drijfijs zit hem dwars.
"Als we maar eerst open water hebben en met een flink gangetje Gibraltar voorbij schieten. Dan zijn we gauw in Port Said. Zeg, Klaas, denk er goed aan dat je in Port Said alles goed vastlegt, want als die Arabieren en negers kans zien aan boord te komen, is niks veilig."
"In orde kappie", antwoord Klaas met dezelfde ernst, die de kapitein in zijn woorden heeft gelegd. Dan schuift hij zijn "kappie" een mok koffie toe. Deze drinkt en stapt weer naar buiten. Zijn de sluizen nog niet in zicht?
Wanneer we in de Noordersluis van de IJmuider haven liggen, zie ik met de vele honderden belangstellenden toe, hoe de zeeslepers, de witte petjes achteloos op het hoofd, de zware staalkabels overgooien. De fonkelnieuwe manillatrossen, die de Dendang aan boord heeft, zullen slechts in noodgevallen worden gebruikt. De runners wisselen woorden met de bemanning van de zeeslepers, prachtige harde kerels, die de baggermolen een dikke honderd dagen op sleeptouw zullen nemen. Het wordt een stout stukje sleepwerk, maar de Maassluizers, Vlaardingers en Schiedammers verlangen niet anders. De blauwpijpers stoten hun rook uit over het besneeuwde havengebied en dan spannen de kabels zich.