Julio BAGHY kontrau` nenecesaj neologismoj
C`u Ido au` Poliglot? Ne! Desperanto!La bruska burgo, orgojla fortreso:
la FUNDAMENT' morozas sur la mont'
k infre semas sur ruroj, novaloj
doktecon --- LITERATURA MOND'.
Analoj diras, dum pluraj dekadoj
nur stagnis la poltrona oldular':
la bac`eloroj aprecas etoson,
de streta pado hastas al la skvar'."C`i turpa lingvo, povrul', ESPERANTO,
Ci, plumpa trampo en trivita vest',
el mond' rilegos vin ni sen rimorso
k stridos de easto g`is uest',
ke forcas ni la progreson, sed promptan,
per bunta pimpa pompo de l' Parnas',
la lantan takton ni vringos, sepultos
k ESPERANTO estos nur --- fatras'.
Jam c`io licas. Obskuran tenebron
opresos la etos' de l' primaver'.
Acerbaj dupoj ne provas prohibi
avancon k devancon kun leg`er'.
Benignan prancon, beletran degnon
delice vi delektos per erud'.
Nur pigra gento egardas paseon
estante fole febla por la stud'.
Kontemplas li: "C`u fris`tiki au` pranzi
k kiomfoje vikti dum diurn'?"
Li drole giras kazue pri l' sag`o,
drogmanon spekte serc`as kun kapturn'
k jelpas: "Lernis mi jam de dekadojn,
komprenis min ec` nigra hotentot'
k kun pelmelo mi pau`tas dum gvatado:
c`u` ESPERANTO ig`is POLIGLOT'?Ho damoj k senioroj, oldulo
hororas pro superbo de l' enorm';
lin desapontas prodigo de l' degno
k kric`as :"Resurekt' de IDO-form'!"
Responsan dupon serc`adas tardinto,
k li morozas kun senapreca gap',
c`ar dum lin premis al liro kos`maro,
kredencis ni nektaron en hanap'.Jes! Ni ne negas, ni rigas veselon,
ostentos voston de nia Pegaz'.
Post lanc`o, Junaj, al pou`po koheru;
Olduloj plong`u k ek al Parnas'!
Ni ne gaskonas. La sun' de l' fortreso,
la NETUSEBLALINGVA FUNDAMENT',
descendos balde k estos kaputa
la rond' gemuta de l' notora gent'.
Futuron forcas ni. El la prizono
eskapis ni por pluki kun tenac';
la POEZIA FAKVORTARO servu
pri plena kripo kiel nur — prefac'.
Ni temerare agresas! Erudu!
Olduloj tramplu, knaku por rankor'!
Konfrontas ni parcimonan paseon
k prozan nunon spite al rumor'.
Nin ne molestas ilia klamado;
softig`os g`i pro nia desapont':
kultivas lingvon k hau`las veselon
la novaj Leau, Couturat k Beaufront.
La prominentaj lucidaj genioj
jam levas cenotafon por vivant';
la kurtan moton ni konas de jaroj:
"Hej, vivu IDO! Bas, bas, ESPERANT'!
Dankon al Ada CSISZÁR pro la retrovo kaj entajpo de la teksto kaj por la sekvaj informoj:
La satiran poemon verkis BAGHY post la apero de PARNASA GVIDLIBRO, kies "Poezia Fakvortaro" enhavas 622 vortojn netroveblajn en la SAT-vortaro. Tiu vortostoko ege ekscitis la puristojn kaj ankau` la galon de BAGHY. Sub titolo: C`u Ido au Poliglot? Ne! Desperanto! li verkis la poemon konsistantan el sesdekkvar versoj, kie li amasigis cent tridek neologismojn registritajn en la Fakvortaro. G`i aperis en Literatura Mondo 1933:Januaro, p. 14. Pro la neologismemo de la revuo BAGHY samtempe rezignis pri la c`efredaktora titolo de Literatura Mondo.
Baghy ankau` tus`is la problemon de nenecesaj neologismoj en la teatraj`eto:
Lingva Evoluo
Al unu el la poetofratoj
[...]
Mi ne "plukas" el dek lingvoj
vortojn por la rimoj
kaj ne pozas reg`miene
pri l "licencaj" krimoj.
Certe, ke mi erarpas`is
dum la ritmo-danco,
sed neniam mian fraton
pikis mi per - lanco.
Vin mi s`atas, alte taksas,
en respekto tenas,
sed, pardonu, vian lingvon
jam mi ne komprenas.Kvankam samaj estas niaj
celo kaj egido,
tamen ofte s`ajnas al mi,
kantas vi en - Ido.
Do premesu rimarketon
(venis ja okazo)
dum la lego la kompreno
estos nur - oazo.
Lingvo eble perfektecon
gajnos en retorto,
sed g`in lerni oni devos
de naskig` g`is morto.Dankon al Blazio VAHA pro la teksto kaj la sekvaj informoj:
En la poemo "Al unu el la poetofratoj" BAGHY esprimis sin tiom... sukcese, ke - kiel Ada CSISZÁR skribas - la ofendita KALOCSAY ne povis resti sen-aga kaj "reagis en la poemo "Letero al 'La vagabondo'".Thierry SALOMON
http://interpopolalingvo.inf.hu
Novembro 2001-Januaro 2002
