Dit gedeelte behandelt vaak gestelde vragen en ook waarschijnlijk minder vaak gestelde vragen die ik zelf bedacht heb omdat ik me zou kunnen voorstellen dat iemand zo'n vraag zou kunnen stellen na het bekijken van mijn homepage.
Ik heb deze pagine in een aantal hoofdgebieden opgedeeld om het makkelijker te maken een bepaald onderwerp te vinden. Deze homepage is nog lang niet klaar, dus voorlopig is het aantal onderwerpen nog beperkt. Als er vragen via email gesteld worden die ik wel geschikt vind om hier te plaatsen zal ik dat natuurlijk zeker doen.

Over deze website:

Q: Wanneer wordt deze site weer geupdate??

A: Zodra ik iets nieuws heb wat ik geschikt vind om hier te plaatsen. Wanneer bepaalde gedeelten nog niet klaar zijn vraag ik om je geduld. Ik werk aan deze homepage in mijn vrije tijd en ik werk tegelijkertijd ook aan nieuwe ontwerpen en prototypes. Je zult begrijpen dat ik de hardware ontwikkeling net iets leuker vind dan het werk aan de website. Ik begrijp natuurlijk dat zonder documentatie het allemaal niet na te bouwen valt dus ik zie wel in dat de website ook belangrijk werk is. Zonder deze website heeft immers niemand buiten mijzelf iets aan de ontwerpen... Als je naar updates zoekt kijk dan ook even op de Engelse versie van de pagina die je zoekt omdat de Engelse pagina's het eerst geupdate worden, dan in de andere talen. Vergeet ook niet om de reload knop van je browser te gebruiken om te voorkomen dat deze oude pagina's uit de cache oproept inplaats van de eventuele nieuwere versies van het internet.

Q: Waarom zijn er links op je website die niet werken??

A: De belangrijkste reden is dat ik van tevoren vele links op de html pagina's aanmaak zodat ik later niets hoef te veranderen aan de buttons etc. Dat werkt net iets sneller hoewel het af en toe frustrerend zou kunnen zijn dat een pagina steeds niet werkt. Ik vraag daarvoor je begrip. Ook kan het voorkomen dat ik achter raak met de vertalingen van pagina's waardoor bepaalde links nog niet werken. Vooral Duits is vrij lastig voor me omdat ik niet echt goed ben in het schrijven van Duits... (grammatica etc)
 
 

Over de projecten in het algemeen:

Q: Waar vind ik de printlayouts??

A: Die heb ik expres niet op de website geplaatst omdat het nogal grote bestanden betreft. Om ruimte en bandbreedte te sparen heb ik besloten om de printontwerpen via email beschikbaar te stellen. Stuur me dus een email als je interesse hebt en laat me precies weten om welk ontwerp het gaat. Ik stuur je dan zo snel mogelijk een email terug met het ontwerp als attachment. Deze methode heeft nog een extra voordeel voor mij: Ik kom er makkelijk achter hoe groot de interesse is voor welke specifieke ontwerpen, en als iemand vragen heeft weet ik welke versie ik gestuurd heb. (als het goed is :-)

Q: Kan ik een printplaat van je kopen??

A: Ik ets over het algemeen geen printen voor anderen omdat ik liever na ja tegen de ene persoon en nee tegen de andere persoon wil zeggen. In bepaalde bijzondere gevallen wanneer iemand me geholpen heeft ergens mee heb ik ze wel eens een printplaat gestuurd als dank. Ik heb thuis vrij eenvoudige etsapparatuur die niet geschikt is voor grote aantallen. Een print etsen neemt aardig wat tijd in beslag en het werken met chemicalien waar je voorzichtig mee om moet gaan omdat ze anders je kleren en bepaalde metalen oppervlaktes kunnen beschadigen. Dus ik wil het etswerk zoveel mogelijk beperken tot alleen maar prototypen om te voorkomen dat het hier een printfabriek wordt. :-)

Q: Waarom doe je zoveel moeite voor deze computers die zo'n beperkte capaciteit hebben??

A: Dit is een vraag die ik verwacht van sommigen die deze homepage zien. De reden voor mij is dat de ZX81 en soortgelijke computers nogal speciaal voor mij zijn omdat ik daarop heb leren programmeren. Ook zijn het computers die je makkelijk kunt doorgronden wanneer je bijvoorbeeld electronica studeert of gestudeerd hebt of gewoon ook een fan bent zoals ik. De onderdelen zijn niet duur en er is al veel software beschikbaar zoals zowel actiespellen als professionele applicaties. Vooral de wat simpelere spellen kunnen soms net zo leuk of misschien zelfs leuker dan bijvoorbeeld Doom of QuakeII. :-) Als je bijvoorbeeld eens denkt aan het spel Tetris. Dit spel is erg simpel maar je kunt er toch ontzettend veel plezier aan beleven. Ook als je het leuk vindt om electronica bouwpakketten te solderen en een nieuwe uitdaging zoekt is dit echt iets om eens naar te kijken. Als je een van de projecten bouwt heb je wel je eigen computer gebouwd met standaard componenten die je in de meeste electroniczaken kunt kopen. Dat is op zich een hele prestatie (vind ik zelf tenminste). Naderhand kun je de computer dan aan je familie en vrienden demonstreren... :-) Ook kan ik me voorstellen dat op scholen (mts?) dit best een leuk project zou kunnen zijn voor de praktijkklas in het examenjaar. Tenminste als er geen bezwaar is tegen de draadbrug techniek die ik in de enkelzijdige printontwerpen gebruik. Als je deze techniek goed toepast is het resultaat erg netjes. Ik ben nog van plan om enkele foto's online te plaatsen. Ik weet dat het gebruik van draadbruggen zoveel mogelijk beperkt moet worden volgens de regels van enkelzijdige printontwerpen, maar het gaat hier wel om een computerontwerp waarbij doorgaans de dichtheid van de verbindingen erg hoog is op het printoppervlak. Ook zijn de printplaten relatief klein met deze methode, en zeker te vergelijken met een dubbelzijdige printplaat van een vergelijkbaar aantal verbindingen en componenten.

Q: Ik heb een schema van een TTL gebaseerde computer die op een tv werkt. Wat moet ik daarmee doen??

A: Nou, je zou het schema bijvoorbeeld aan mij kunnen sturen?? ;-) Als het een computer is die ik nog niet ken en ik besluit hem op print te ontwerpen en bouwen zal ik jou ook een zelfde printplaat sturen als beloning.
I heb dan natuurlijk wel een BIN bestand nodig van de BIOS ROM software(of de chip zelf om uit te lezen) om de computer te laten werken. 
Eerlijk gezegd lijkt het me niet waarschijnlijk dat er mensen zullen zijn die daadwerkelijk een schema en een ROM kunnen leveren van een TTL computer die geen custom ICs gevat en een nu nog verkrijgbare processor zoals bijvoorbeeld de Z80 en 6502.
- Ik heb al wel het schema en de ROM van de Jupiter Ace computer die op Grant Searle's (overigens erg interessante) homepage staan.
- bijvoorbeeld de TK85 is een TTL ZX81 cloon computer waarvan ik erg graag het schema wil hebben, dus als je me kunt helpen, stuur me dan gerust een email. Dan maak ik ook een printplaat voor jou als het prototype werkt.
 
 

Over technische dingen:

Q: Kan ik originele ZX81 programma's inladen metd e ZX81 en ZX97 computers van deze site??

A: Je zou het internet kunnen afzoeken naar .P bestanden die normaal met ZX81 emulators gebruikt worden. Er zijn programma's beschikbaar voor het direct afspelen van deze .P bestanden naar de tape ingang van alle ZX81 type computers. (dus ook de computers op deze site)
Er is ook een handig programma, Tscon, dat .P bestanden op de PC converteert naar .SND audio bestanden die bijvoorbeeld ook naar Windows WAV bestanden kunnen worden omgezet met geschikte audio software. Deze audio bestanden kunnen met de geluidskaart van de PC naar de EAR ingang van de ZX worden afgespeeld. Als je de WAV bestanden upsampled naar 16bit stereo 44.1khz kun je ze ook op een recordable CD opnemen en met een audio CD speler inladen in de ZX. Bij deze stereo bestanden kun je ook een programma zetten op elk kanaal en dan een schakelaar te gebruiken in de kabel van de CD speler om het programma te kiezen. Op die manier verdubbelt de capaciteit van de CD. Ook is het mogelijk mp3 bestanden te maken van de audio bestanden die mogelijk nog kleiner zijn dan de audio bestanden zelf daarvan kun je dan een CD-R archief maken. De .P bestanden zijn het kleinst in formaat maar naar mijn mening het minst gemakkelijk om mee om te gaan voor het inladen.

Q: Hoe kan ik de printlayout uitprinten?? Mijn printer produceert een ongeschikt resultaat.

A: Ik raad je aan om hiervoor een laserprinter te gebruiken met 600dpi resolutie. De layout bestanden hebben ook deze 600dpi resolutie en de pixels komen daarmee exact overeen. Een laserprinter heeft ook het voordeel dat hij geschikt is om mee op transparante folie af te drukken die geschikt is voor fotokopieerapparaten. Deze folie produceert een grote contrast en heeft een optimale doorzichtigheid voor het belichten van een fotogevoelige printplaat. Let wel, het formaat van de printplaat is dan wel te wijzigen met schaalfuncties van imaging software, maar het resultaat zal waarschijnlijk erg slecht zijn en de kans is dan groot dat de printplaat dan mislukt.. Als je geen laserprinter hebt kan het een oplossing zijn om ergens anders de layout uit te printen. Bijvoorbeeld bij een kennis met een laserprinter of bij een kopieershop waar ze ook met laserprinters en transparante folie kunnen werken. Ook is het mogelijk een fotokopie van een afdruk op een wit vel papier te maken direct op een transparante folie. Daarbij moet het kopieerapparaat wel nauwkeurig genoeg zijn en een exacte 1:1 schaal gebruiken. Dit kun je testen door bijvoorbeeld een groot IC(Z80 CPU) op de transparante folie te passen en de gaatjes te vergelijken. Let wel goed op bij het kopen/aanschaffen van transparante folie dat deze folie geschikt is voor kopieerapparaten omdat deze net als laserprinters grote hitte produceren bij het printen. Als de folie niet geschikt is kan deze smelten en misschien de printer/kopieerapparaat vernielen.

Q: Hoe moet ik de schema's en componentenlayouts uitprinten?? Ze hebben een zwarte achtergrond en veel kleuren...

A: Ik heb de originele CAD kleuren bewaard in de schema's en componentenlayouts omdat deze goed bij de stijl van mijn website passen.
De zwarte achtergrond en de kleuren maken de afbeeldingen wel minder geschikt om uit te printen op papier. Ik raad je aan om imaging software te gebruiken en het palet van de afbeeldingen te wijzigen naar zwart/wit. Let bij het wit maken van de achtergrond wel op dat je eerst de witte textlabels zwart maakt anders verdwijnen deze namelijk. Daarna kun je de kleurdiepte reduceren naar 1 bit net als de printlayout en de afbeelding uitprinten. Daarbij zal het waarschijnlijk nodig zijn de resolutie van het bestand aan te passen zodat de uitdraai goed op het papierformaat past. Als de software dit ondersteunt kun je eerst een print-preview bekijken voordat je probeert uit te printen.

Q: Ik heb geen 74xxNNN IC maar wel een 74yyNNN IC, denk je dat dit IC ook kan??

A: Dat kan erg lastig zijn! De onderdelenlijsten die je op deze website vindt zijn grotendeels erg precies overgenomen van mijn prototypes om er zeker van  te zijn dat ze precies kloppen. In elk project zijn er waarschijnlijk een aantal ICs die absoluut exact de types moeten zijn die in de onderdelenlijst staan. Er zullen echter een aantal ICs zijn waarbij het niet uitmaakt. Vooral die ICs die in combinatie met timing schakelingen van condensatoren en weerstanden gebruikt zijn, die nogal gevoelig zijn mbt. de impedantie van ICs, zullen waarschijnlijk exact de vermelde TTL types moeten zijn. Als je een LS IC wilt vervangen zou je een HCT IC kunnen proberen, maar waarschijnlijk andersom niet omdat de HCT types mogelijk opzettelijk gebruikt zijn vanwege hun eigenschappen. Sommige HCT ICs kunnen gekozen zijn ipv. HC omdat ik daarvan geen HC kon krijgen. HC en HCT kunnen soms ook verwisseld worden zolang er geen R/C componenten aan verbonden zijn.
 

Q: Waarom gebruik je zoveel van die #%@$## draadbruggen?!?

A: Ja, dit feit zal je vaak reden geven om eens goed te vloeken tijdens het solderen/boren/buigen/knippen etc. Hou daarbij wel de volgende zaken in gedachten:

- Enkelzijdig printontwerp dankzij de draadbruggen!! Makkelijk te etsen en goedkoper ook. Ik vind het een goede oplossing. Ets een computerprintplaat gewoon thuis!
- Draadbruggen zijn goedkoop. Koop gewoon wat 0,5mm2 vertinde stugge koperdraad zoals ptt telefoondraad bij de electronicawinkel. Misschien weet je ergens nog wat ptt kabel te liggen. Dan kun je de aders eruit strippen en hiervan voorzichtig de isolatie afstrippen. Let bij het strippen op dat de draad niet inkerft want dan breekt hij bij de minste verbuiging namelijk al. Ingekerfde draad is zeer onbetrouwbaar.
- Draadbruggen zijn gemakkelijker te maken dan je denkt. Zodra je eenmaal de slag te pakken hebt kom je er snel achter dat het helemaal niet zo lastig is. Het is bovendien voor een goed doel, de bouw van je eigen computer uit losse onderdelen!!
- Het lijkt misschien alsof de draadbruggen te dicht naast elkaar liggen, maar zolang je netjes werkt en ze recht houdt zul je geen problemen hebben. Ik heb ondertussen al heel wat ervaring gehad met draadbruggen. Ik heb meer dan 20 printplaten gemaakt met elk meer dan 200 draadbruggen, dus totaal meer dan 4000 draadbruggen, en ik heb nog nooit kortsluiting gehad door een draadbrug. Hou ook in gedachten dat de IC voeten en andere onderdelen de draadbruggen grotendeels beschermen tegen verbuigen. Natuurlijk moet je wel voorzichtig met de printplaten blijven omgaan en kun je ze het beste op een gegeven moment in een behuizing inbouwen zodat ze nog beter beschermd zijn...
Let vooral bij het uittrekken van ICs uit de IC voeten dat je de draadbruggen eronder en er omheen niet per ongeluk aanraakt en verbuigt.

Ik hoop dat dit je een beetje motivatie kan geven om het 'aan te durven' met de draadbruggen voor een van de projecten. :-)

Q: Welke connectoren moet ik gebruiken??

Voor de uitbreidingsconnector is het het beste om een 50 pins boxheader of een horizontale flatcable connector te gebruiken. De flatcable connector is erg stevig omdat je hem op de print vast kunt schroeven, en hij een vergrendeling heeft voor het gebruik van een flatcable. Let natuurlijk wel op bij het vastschroeven dat er geen kortsluiting aan de printzijde optreedt. Ook is het verstandig de connector eerst vast te schroeven en dan pas te solderen omdat er dan geen spanning op de solderingen optreedt wanneer je de schroeven aandraait.

Voor de toetsenbord connectoren kun je precisie IC voeten op maat knippen en ook passende stukken IC voet gebruiken als connector aan het toetsenbord. Dit kun je ook met de voedingsconnector, de tape connectoren etc. doen.

Met computers die uit twee printplaten bestaan (bijvooorbeeld de euro-formaat printen) kun je precisie IC voeten op maat maken. Op de bovenste print kun je de stroken gemaakt van IC voeten aan de soldeerzijde solderen door de stroken op de print in de gaten te steken vanaf de onderkant, en ze dan voorzichtig met een dunne soldeerpunt aan de eilanden te solderen. Als je iets ruimte overlaat tussen de stroken en de print kun je ze veel makkelijker solderen. Bij het vastsolderen aan de onderzijde is het verstandig een strip in de gaten van de stroken te steken om de warmte van het solderen af te voeren. Het kan namelijk voorkomen dat de metalen pinnen in de strip los smelten, waardoor de pinnen niet meer goed in lijn komen te liggen. Als je losse strips in de gaten steekt tijdens het solderen kun je het geheel ook mooi recht houden tijdens het solderen, als de connector uit meerdere strips bestaat.
Tussen de connectoren op de twee printplaten kun je dan een male-male precisie connectorstrip gebruiken om de printen met elkaar te verbinden. Je zou hiervan ook de male/female versie kunnen gebruiken op de printplaten zelf maar deze zijn meestal veel duurder dan stukken precisie IC voet terwijl de techniek en het materiaal hetzelfde is.

Q: Mijn prototype werkt niet! Wat kan ik nu doen??

Dat kan natuurlijk gebeuren. Houd daarbij in gedachten dat zelfs de kleinste fout ervoor kan zorgen dat je project niet werkt. Het kan daarbij ook heel goed zijn dat die ene kleine fout ook de enige is en dat daarna er geen problemen meer zijn bij de werking. Als het eenmaal werkt, blijft het ook wel werken. Het is wel verstandig om het project in een behuizing te bouwen met externe connectoren, zodat de print veilig in de behuizing blijft en er geen ongelukken kunnen gebeuren.
Vergeet ook niet dat ik zelf al het meeste werk heb gedaan door het ontwerpen en maken van prototypes. De echte ontwerpfouten zijn er dus allang uit, waardoor de kans op een succesvol project natuurlijk verzekerd is, zolang je maar goed oplet bij het bouwen en het maken van de draadbruggen, voedingsspanning, juiste onderdelen enzovoorts, dat is het belangrijkste. Ik kan natuurlijk niets garanderen omdat je het wel zelf moet bouwen, maar ik ben uiteraard altijd bereid om je te helpen bij het zoeken naar een foutje op de printplaat. 

Q: Zijn de uitbreidingspoorten van de projecten hier ZX81 compatible??

Inderdaad, dat zijn ze. Dat betreft ook de bidirectionele RAMCS en ROMCS geheugenbesturingssignalen zoals bij de ZX81. Het interne ZX geheugen kan eenvoudig worden uitgeschakeld door een extern apparaat dat de betreffende geheugengebieden  wil overnemen met zijn eigen ROM of RAM.

Let wel: je kunt niet zo maar een ZX81 edge connectorstrook direct aan een connector solderen die in de uitbreidingspoort van de ZX printplaat past, omdat de 'top' en 'bottom' layers (even en oneven in de bandkabel) omgekeerd zijn ten opzichte van een ZX81. Dit was oorspronkelijk een fout in het printontwerp van mijn eerste prototype, maar later bleek dat het de layout wel eenvoudiger maakte dus heb ik het zo gelaten. Je kunt eenvoudig een 50 polige bandkabelconnector met een stuk bandkabel gebruiken en deze bandkabel op een edge connector printplaatje solderen. Let daarbij wel op dat de verbindingen kloppen met een aantal signalen die makkelijk te controleren zijn, zoals de voedingsspanning, adreslijnen van de Z80. Je kunt een ZX81 schema gebruiken om de connector van het uibreidingsapparaat na te gaan.

Alle projecten op deze website gebruiken allemaal dezelfde connectors, dus deze passen allemaal aan elkaar zonder problemen.
 
 
 
 

Klik op HOME om naar de hoofdpagina terug te gaan. 
 
 
 
 
 

Met vragen kun je me per email bereiken.
 
 

Deze homepage kan het best bekeken worden met Netscape.               Laatste update 17-04-2000