KABA ZURNANIN SES SAHASI VE KARAR PERDELERİ

            Kaba Zurnanın Ses Sahası

            Kaba zurnada var olan 8 deliğin kapatılması ile elde edilen ses, piyanodaki “ Do “ sesine denk gelmektedir. Ancak bu olay Kabazurna nın yapımı ve bakımı Bölümünde verilen ölçülerdeki kaba zurnanın sesi için geçerlidir. Zurnanın boyutları değiştiği zaman elde edilecek tonalite de değişecektir.Önemle belirtmek isterim ki verilen ölçülere bakıldığında delik aralıkları eşit olarak görülmektedir bu sebeple kabazurna iptidai bir enstrüman olarak karsımıza çıkmaktadır yarım seslere gelen mi-fa ve si-do aralıkları melodinin geldiği yere göre pes yada tiz üfleyerek o sesler bulunmaktadır.ayrıca su kamışının da esnekliği de göz önünde bulundurulursa iyice ıslanmış ve yumuşamış kamısın enstrümanda parmak pozisyonu değiştirmeden yarım seslere kadar tizleştirip pestleştirmek mümkün olduğundan aranan ses rahatlıkla bulunmaktadır.

Piyanoda ki sesler

Zurna klavyesine göre sesler

             Zurna çalan birisinden (piyano ile uyumluluk söz konusu olunca) ses istendiği zaman 8 delik kapatıldığnda zurnadan çıkan en pes ses piyanodaki do sesine eşittir.

zurna nın klavyesindeki delik aralıkları eşit olduğu için ses sıralaması yapıldığı takdirde 

 sesleri elde edilecektir zurnadaki si sesi  Türk müziği yapısına göre pes olması gerektiğinden üflerken segah sesi gibi düşünüp ona göre üflemek gerekecektir bu sesin normal şartlarda piyanoda karşılığı yoktur fakat Türk müziğinde kürdi sesi olan ses piyanodaki si bemol sesine eştir  zurna çalan duyuma göre o sesi vermelidir . 

            Kaba zurnanın ses sahasının genişliği 2 oktav + 1 sesi kapsamaktadır. bu bahsi gecen +1 ses oktavda bütün delikler açık olduğunda çıkan sestir ve bu sesi çıkarmak hüner ister iyi zurna iyi kamış ve iyi bir boru ister

               Kabazurna'da Karar Perdeleri

            Kaba zurnada var olan 8 deliğin kapatılması ile elde edilen ve piyanodaki “ Do “ sesine denk gelen ses, çeşitli yörelerdeki çalım teknikleri ve parmak pozisyonlarına göre değişik isimler almaktadır. Zurnada bütün delikler kapatıldığı zaman elde edilen “ Do “ sesi

           Trakya’da.......................Fa - Sol

            Ege’de............................La

            Tokat ve civarında..........Fa

            Mehter’de.....................  Fa             sesi olarak kabul edilmektedir.

 Parmak Pozisyonlarına Göre Karar Perdeleri

fotograf gelecek

            2 Parmak “ La “ Karar - Dizisi

ffoto gelecek

            3. Parmak “ La “ Karar - Dizisi

foto gelecek

            4 Parmak “ La “ Karar - Dizisi

foto gelecek

5 Parmak “ La “ Karar - Dizisi             ( GENEL - MEHTER - TRAKYA )

  6 Parmak “ La “ Karar - Dizisi             (TRAKYA)

7. Parmak “ La “ Karar Dizisi (EGE)

            Zurna ailesinde transpoze yapabilme özelliğine sahip en müsait saz kaba zurnadır. Hemen hemen bütün sesler üzerine göçürme yapılabilir. Fakat en çok kullanılan 3 tane karar perdesi vardır. Bunlardan birincisi Resim 5’de gösterilen, 6 parmak kapatılarak çalınan şeklidir.

            Bu çalım şeklinde

            1.2.3.4.5.6. ve 8. delik kapatılarak elde edilen ses “ La “ sesi olarak kabul edilir. Bu karar perdesi daha çok Trakya’da kullanılır.  Ayrıca Trakya nın bazı il ve ilçelerinde 5 parmak pozisyonu da görülmektedir.

            En çok kullanılan ikinci karar perdesi Resim 3’de gösterilen 5 parmak çalınan şeklidir. Üstten 1.2.3.4.5 ve 8. delik kapatıldığında elde edilen ses “ La “ olarak kabul edilir. Bu karar perdesi genelde Mehterhane’de çalınan zurnalarda kullanılır.

            En çok kullanılan üçüncü karar perdesi Resim       ‘de gösterilen 7 parmak çalınan şekildir. Zurnadaki bütün delikler kapatıldığında (8. delik dahil) elde edilen ses “ La “ olarak kabul edilir. Bu karar perdesi sadece Ege bölgesinde kullanılır.