Đoạn
14 (hết) : Sùng bái cá nhân và những tổn thất do
nó gây ra
Thưa các
đồng chí,
Sự sùng bái cá
nhân đă dẫn đến việc sử dụng
những nguyên tắc sai lầm trong công tác đảng và
sinh hoạt kinh tế. Nó đă đem lại những
hậu quả như xâm phạm nặng nề dân chủ
trong nội bộ đảng và xô-viết, tạo ra
tổ chức hành chính tê liệt, dẫn đến
những đường lối lệch lạc đủ
thứ : che giấu thiếu sót, tô son điểm
phấn sự thật. Trong dân chúng, có đầy rẫy
những kẻ nịnh hót, bợ đỡ, chuyên nghề
lừa phỉnh và đánh lạc hướng.
Nhưng cũng
không nên quên là v́ vô số cán bộ lănh đạo
đảng, nhà nước và lănh đạo kinh tế
bị bắt, nhiều đảng viên dè dặt trong công
việc, trở nên quá thận trọng trong lời nói và
việc làm, sợ mọi thứ đổi mới. Họ
sợ ngay cả cái bóng của ḿnh và kém hẳn sáng kiến
trong công tác.
Chẳng hạn,
hăy xem xét những nghị quyết của đảng và
của xô-viết. Chúng được thảo ra theo khuôn
mẫu nhất định, nhiều khi hoàn toàn không
đếm xỉa ǵ đến t́nh h́nh cụ thể. Và
mọi sự đến nỗi là ngay cả trong những
cuộc hội thảo nhỏ, các cán bộ đảng
cũng đọc những bài diễn văn viết
sẵn. Tất cả những điều này đem
lại hiểm họa : công tác đảng và xô-viết
trở nên h́nh thức, toàn thể bộ máy tổ chức
bị quan chế hóa.
Cách thức lănh
đạo nông nghiệp của Stalin chứng tỏ
đồng chí ấy không có ư quan sát thực tế và
thiếu hiểu biết hoàn cảnh thực tại
của đất nước đến mực nào.
Những ai đă
chú ư - dầu chỉ một chút - những điều
diễn ra trên đất nước, đều thấy
hiện trạng rất khó khăn của nền nông
nghiệp chúng ta. Nhưng Stalin chẳng bao giờ
để tâm đến chuyện này. Chúng tôi có nói với
Stalin về vấn đề này không ? Có, nhưng không
được đáp ứng. V́ sao ? Bởi Stalin
chẳng bao giờ chịu đi thăm các nơi,
chẳng bao giờ gặp gỡ công nhân và nông dân nông trang
tập thể. Stalin chẳng hiểu ǵ về thực
trạng ở nông thôn.
Stalin chỉ
biết đất nước và nền nông nghiệp qua
phim ảnh. Nhưng những bộ phim này đă tô
điểm sự thật trong địa hạt nông
nghiệp. Thậm chí, nhiều bộ phim c̣n miêu tả
đời sống các nông trang tập thể dường
như thịt gà thịt ngỗng đầy rẫy trên các
bàn ăn sắp làm chân bàn đổ sụp. Hẳn Stalin
tin là điều này cũng diễn ra trong thực tế.
Lênin quan sát
thực tế đời sống một cách hoàn toàn
khác : đồng chí luôn gần gũi nhân dân, đón
tiếp các phái đoàn nông dân và thường xuyên phát
biểu ở các buổi họp trong các nhà máy, xí nghiệp.
Lênin cũng đích thân đi thăm các làng mạc và
chuyện tṛ với nông dân.
Ngược
lại, Stalin xa rời nhân dân và chẳng đi thăm viếng
nơi nào cả. Sự kiện này kéo dài hàng mấy
chục năm. Stalin đi thăm nông thôn lần cuối
cùng vào tháng 1-1928, nhân dịp đồng chí ấy
đến Sibia giải quyết vấn đề ngũ
cốc. Như thế, làm sao Stalin có thể hiểu
biết hiện trạng ở các tỉnh ?
Trong một
cuộc thảo luận, chúng tôi báo cáo với Stalin về
t́nh h́nh khó khăn ở các làng mạc, đặc biệt
là việc chăn nuôi gia súc và sản xuất thịt
rất tồi. Một ủy ban được thành
lập với nhiệm vụ thảo ra dự án nghị
quyết Những biện pháp cần được áp
dụng để phát triển mức chăn nuôi gia súc
ở các nông trang tập thể(1) và nông trường
quốc doanh(2). Chúng tôi đă thảo ra dự án đó.
Tất nhiên,
những đề nghị của chúng tôi thời ấy
không đề cập đến tất cả mọi
khả năng, nhưng chúng tôi cũng đă vạch ra
những phương hướng nhằm nâng cao mức
chăn nuôi gia súc trong các nông trang tập thể và nông trường
quốc doanh. Chúng tôi đề nghị tăng giá các
sản phẩm chế biến từ thịt và như
thế, khiến những nông trang viên, những công nhân các
trạm máy cày và những người lao động trong
nông trường quốc doanh có liên quan về mặt
vật chất với công việc. Nhưng dự án
của chúng tôi không được chấp thuận và
bị bác bỏ hoàn toàn vào hồi tháng 2-1953.
Thậm chí, trong
khi bàn bạc dự án của chúng tôi, Stalin c̣n đề
nghị tăng thuế của các nông trang tập thể và
của các nông trang viên lên 40 tỉ rúp ; đồng chí
ấy cho rằng tầng lớp nông dân sống quá
thoải mái và một nông trang viên chỉ cần bán một
con gà là đủ trả số tiền thuế của anh
ta.
Chúng ta thử
nghĩ như thế là sao ? Bốn mươi tỉ
rúp, số tiền lớn như thế, các nông trang viên - dù
bán tất cả sản phẩm của ḿnh cho nhà nước
- cũng chẳng đào đâu ra được. Vào năm
1952 chẳng hạn, các nông trang tập thể và người
lao động ở đây chỉ thu được 26
tỉ 280 triệu rúp sau khi đă cung cấp hoặc bán
hết thảy sản phẩm của ḿnh cho nhà nước.
Thử hỏi
khi đưa ra ư kiến này, Stalin có dựa trên những
số liệu cụ thể nào không ? Dĩ nhiên là không.
Trong những trường
hợp như thế, Stalin không cần chú trọng
đến những sự kiện và con số. Một khi
Stalin đă nói một điều ǵ, điều đó
phải là như thế, bởi lẽ Stalin là bậc
"thiên tài" và một thiên tài không cần tính toán,
chỉ liếc mắt nh́n qua là đă có thể luận ra
cách giải quyết mọi việc. Khi Stalin đưa ra
một ư kiến, ai nấy đều phải lặp
lại và tâng bốc sự sáng suốt của đồng
chí ấy. Nhưng thử hỏi Stalin có sáng suốt chút nào
khi đề xuất việc tăng thuế nông nghiệp
lên 40 tỉ rúp ? Không, hoàn toàn không có chút sáng suốt nào,
bởi đề nghị ấy không căn cứ ở
sự đánh giá và cân nhắc hiện trạng thực
tế mà chỉ là ư định hăo huyền của một
kẻ xa rời thực tế.
Hiện nay, chúng
ta đang dần dần thoát khỏi t́nh trạng khó
khăn trong nông nghiệp. Diễn văn của các
đại biểu trong Đại hội lần thứ XX này
làm tất cả chúng ta lạc quan ; chúng ta vui mừng
khi thấy nhiều có đại biểu phát biểu, chúng
ta vui mừng v́ thấy đă có các điều kiện
để chỉ trong ṿng hai hay ba năm hoàn thành kế
hoạch năm năm lần thứ sáu của ngành chăn
nuôi gia súc. Chúng tôi tin chắc những nhiệm vụ
của kế hoạch năm năm mới sẽ được
thực hiện với kết quả tốt. (Vỗ tay
kéo dài)
Thưa các
đồng chí,
Nếu hôm nay
chúng ta phê phán nghiêm khắc tệ sùng bái cá nhân đă lan tràn
mọi nơi khi Stalin c̣n sống, nếu hôm nay chúng ta
vạch ra nhiều hiện tượng tiêu cực xuất
phát từ tệ sùng bái cá nhân - vốn xa lạ với tinh
thần học thuyết Mác-Lênin -, một vài người
có thể đặt câu hỏi : v́ sao điều này có
thể xảy ra ?
Stalin đứng
đầu đảng và đất nước trong
suốt ba mươi năm và đă đạt được
nhiều thắng lợi trong đời. Chúng ta có thể
phủ nhận được điều đó không ?
Tôi tin rằng
chỉ những người bị tệ sùng bái cá nhân làm
mù quáng và chi phối đến mức vô vọng, chỉ
những người không hiểu bản chất cuộc
cách mạng và nhà nước xô-viết, không biết
nắm bắt vai tṛ của đảng và nhân dân theo quan
niệm lê-nin-nít trong quá tŕnh phát triển của xă hội,
mới đặt câu hỏi như thế.
Cuộc cách
mạng xă hội chủ nghĩa do giai cấp công nhân và
nông dân nghèo thực hiện, với sự ủng hộ
của một bộ phận trung nông. Chiến thắng này
do nhân dân giành được dưới sự lănh
đạo của đảng bônsêvích. Công lao của Lênin
nằm ở chỗ đồng chí đă thành lập
một đảng chiến đấu của giai cấp
công nhân ; Lênin đă nắm vững các quy luật phát
triển xă hội theo quan điểm mác-xít và khoa học
dẫn dắt giai cấp vô sản đến thắng
lợi trong cuộc đấu tranh chống chủ
nghĩa tư bản ; đồng chí đă tôi luyện
đảng trong ḷ lửa chiến đấu cách mạng
của quần chúng nhân dân. Trong cuộc đấu tranh này,
đảng đă luôn luôn bảo vệ các quyền lợi
của nhân dân, đă trở thành người lănh
đạo giàu kinh nghiệm của nhân dân và đă đưa
quần chúng lao động lên chính quyền, dẫn dắt
họ thiết lập nhà nước xă hội chủ
nghĩa đầu tiên.
Các đồng
chí chắc hẳn c̣n nhớ nhận định sáng
suốt của Lênin. Lênin nói :
Sức mạnh
của nhà nước xô-viết tiềm ẩn trong sự
giác ngộ của quần chúng nhân dân, rằng lịch
sử là do hàng triệu, hàng chục triệu con người
làm ra.
Chúng ta đă
đạt được những chiến thắng
lịch sử nhờ công tác tổ chức của
đảng, của những tổ chức địa phương
và sự hy sinh quên ḿnh của nhân dân vĩ đại.
Những chiến thắng ấy là kết quả sự
cố gắng vô biên và công tác của toàn thể nhân dân và
đảng, và tuyệt nhiên không phải thành quả lănh
đạo của Stalin như người ta từng
khẳng định trong thời kỳ sùng bái cá nhân.
Nếu chúng ta
nghiên cứu vấn đề này như những người
mác-xít - lê-nin-nít, phải tuyên bố một cách không úp
mở : hệ thống lănh đạo được
áp dụng trong những năm cuối đời Stalin
đă thành một trở ngại nghiêm trọng trên con đường
phát triển của xă hội Liên Xô.
Nhiều khi,
Stalin thường tŕ hoăn trong nhiều tháng những vấn
đề rất quan trọng - đáng ra phải giải
quyết cấp thời - liên quan đến sinh hoạt
của đảng và nhà nước. Trong thời kỳ
Stalin lănh đạo, những mối quan hệ ḥa b́nh
giữa nước ta và các dân tộc khác lắm lúc bị
đe dọa bởi quyết định của một cá
nhân độc nhất có thể gây ra (và đă hay gây ra)
nhiều phiền phức lớn.
Trong những
năm gần đây, khi chúng ta thoát khỏi những
thực tế tai hại của tệ sùng bái cá nhân và khi
chúng ta áp dụng nhiều biện pháp thích ứng trên
lĩnh vực đối nội và đối ngoại,
mọi người đều có thể thấy :
sự tích cực và các sáng kiến của đông
đảo quần chúng lao động tăng tiến và
phát triển như thế nào ở mọi nơi. Tất
cả những điều này đă có ảnh hưởng
tốt đến sự phát triển kinh tế và văn
hóa. (Vỗ tay)
Một vài
đồng chí có thể đặt câu hỏi :
"Thử hỏi các ủy viên Bộ Chính trị Ban
chấp hành trung ương lúc đó ở đâu ? Sao
không thấy các đồng chí ấy lên tiếng kịp
thời chống tệ sùng bái cá nhân ? Tại sao
điều này đến giờ mới diễn
ra ?"
Trước
hết, cần phải chú ư tới một hoàn
cảnh : các ủy viên Bộ Chính trị nh́n nhận
những vấn đề này một cách khác nhau trong các
thời kỳ khác nhau. Thoạt đầu, nhiều người
trong số họ ủng hộ tích cực Stalin v́
đồng chí ấy là một trong những nhà mác-xít
đáng kể nhất và lư luận, sức mạnh và
nghị lực của Stalin có ảnh hưởng lớn
đến các cán bộ đảng và công tác đảng.
Ai cũng
biết sau khi Lênin mất, đặc biệt vào thời
kỳ đầu, Stalin đă đấu tranh tích cực
bảo vệ học thuyết lê-nin-nít, chống lại
kẻ thù và những người rời bỏ học
thuyết này. Xuất phát từ chủ nghĩa Lênin,
đảng ta - đứng đầu là Ban chấp hành
trung ương - đă triển khai sự nghiệp vĩ
đại nhằm công nghiệp hóa xă hội chủ
nghĩa đất nước, tập thể hóa nền nông
nghiệp và thực hiện cuộc cách mạng văn hóa.
Hồi đó, Stalin rất được ḷng dân, được
quần chúng cảm t́nh và ủng hộ. Đảng đă
phải đấu tranh chống những kẻ muốn
đưa xứ sở chúng ta khỏi đường
lối lê-nin-nít ; đảng đă phải đấu
tranh chống bè lũ trốt-kít, Dinôviép, bọn hữu
khuynh và lũ quốc gia tư sản. Cuộc đấu
tranh này là cần thiết. Nhưng về sau Stalin ngày càng
ỷ vào quyền hành của ḿnh, mở cuộc tấn công
những lănh tụ uy tín của đảng, chính phủ và
sử dụng những phương pháp khủng bố
chống lại những công dân xô-viết trung thực. Như
chúng ta đă thấy, Stalin đă áp dụng những
biện pháp như thế với những lănh đạo
xuất sắc của đảng và chính phủ, như các
đồng chí Kốtsiô, Rútdutác, Âykhê, Pôstưshép và
nhiều người khác.(3)
Nếu ai đó
thử phản đối những nghi hoặc và buộc
tội hoàn toàn vô cơ sở, người ấy sẽ là
nạn nhân của những cuộc đàn áp khủng
bố. Trường hợp của đồng chí Pôstưshép
rất đặc trưng về phương diện
đó.
Trong một bài
phát biểu, Stalin lên tiếng chỉ trích Pôstưshép - v́
đồng chí này tỏ vẻ bất b́nh - và đặt câu
hỏi cho đồng chí Pôstưshép : "Anh thử
nói xem, thật ra anh là ai ?" Đồng chí Pôstưshép
cứng rắn đáp : "Là người bônsêvích, thưa
đồng chí Stalin, tôi là người bônsêvích".
Lời nói
quả quyết này, thoạt đầu được coi
là thiếu lễ độ đối với Stalin ;
sau đó trở thành hành động phá hoại và cuối
cùng dẫn đến kết quả Pôstưshép bị
xử tử. Đồng chí bị buộc tội một cách
vô cớ là "kẻ thù của nhân dân".
Hồi ấy,
tôi thường đàm luận về hiện trạng
thực tế với Nikôlai Alếchsanđrôvích
Bunganin ; một bận, khi hai chúng tôi cùng đi đâu
đó bằng xe hơi, đồng chí Bunganin bảo
tôi : "Đôi khi, ai đó được Stalin mời
đến gặp mặt như một người
bạn. Nhưng lúc đối diện với Stalin, anh ta
không biết sau đó ḿnh sẽ đi đâu : về nhà
ḿnh hay vào nhà tù."
Dễ hiểu là
trong những hoàn cảnh như thế, các ủy viên
Bộ Chính trị ở trong t́nh thế rất khó khăn.
Và nếu chúng ta xét đến chuyện trong những
năm gần đây, những khóa họp toàn thể Ban
chấp hành trung ương không hề được
triệu tập và Bộ Chính trị cũng chỉ
thỉnh thoảng mới họp, chúng ta có thể hiểu :
rất khó cho một thành viên Bộ Chính trị nếu
đồng chí ấy lên tiếng chỉ trích một
biện pháp bất công hay sai trái nào đó, hoặc chống
lại những sai lầm và thiếu sót nghiêm trọng trong
công tác lănh đạo.
Cũng như
chúng tôi đă nhắc đến, nhiều quyết nghị
chỉ do một cá nhân định đoạt, hoặc
chỉ được định đoạt gián tiếp,
không thông qua thảo luận tập thể. Mọi người
đều biết số phận thảm thương
của đồng chí Vôdơnêsensky, ủy viên Bộ Chính
trị, nạn nhân của nạn khủng bố sta-lin-nít.
Việc khai trừ đồng chí Vôdơnêsensky khỏi
Bộ Chính trị đă được quyết
định gián tiếp, không hề có một cuộc
thảo luận nào cả. Quyết định khai trừ
các đồng chí Kudơnétsốp và Rôđiônốp cũng
được định đoạt theo lối ấy.
Vai tṛ quan
trọng của Bộ Chính trị Ban chấp hành trung ương
bị thu hẹp và công việc của cơ quan này bị
xáo trộn v́ ngay trong Bộ Chính trị, người ta
đă tạo lập nên đủ thứ ủy ban hẹp
hơn với những nhăn hiệu như "Ủy ban
năm người", "Ủy ban sáu người",
"Ủy ban bảy người" và "Ủy
ban chín người". Chẳng hạn, chúng ta thử
coi nghị quyết của Bộ Chính trị ngày
3-10-1946 :
Đề nghị
của đồng chí Stalin :
1. Trong
thời gian tới, Ban đối ngoại thuộc Bộ
Chính trị ("Ủy ban sáu người") - ngoài
vấn đề ngoại giao - sẽ trách nhiệm thêm
về những vấn đề dính líu đến xây
dựng nội bộ và đối nội.
2. Chỉ
định thêm đồng chí Vôdơnêsensky - chủ
tịch Ủy ban Kinh tế Kế hoạch Nhà nước
- vào "Ủy ban sáu người". Ủy ban này sẽ
trở thành "Ủy ban bảy người".
Kư tên : Bí thư
Ban chấp hành trung ương. J. Stalin
Thật là
thứ ngôn ngữ cờ bạc ! (Tiếng cười
trong pḥng họp)
Dĩ nhiên,
việc tạo lập trong Bộ Chính trị những
ủy ban hẹp hơn theo cách đó ("Ủy ban
năm người", "Ủy ban sáu người",
"Ủy ban bảy người", "Ủy
ban chín người") trái với nguyên tắc lănh
đạo tập thể. Hậu quả của việc
này là vài ủy viên Bộ Chính trị bị loại
khỏi các cuộc thảo luận về những vấn
đề quan trọng nhất của đất nước.
Một trong
những thành viên kỳ cựu nhất của đảng,
đồng chí Vôrôshilốp đă từng rơi vào hoàn
cảnh không thể chịu nổi. Trong nhiều năm
ṛng, đồng chí thực sự mất quyền tham
dự các buổi họp của Bộ Chính trị. Stalin
đă cấm đồng chí dự các buổi họp và xem
xét các tài liệu. Cứ mỗi lần biết Bộ Chính
trị sửa soạn hội họp, đồng chí
Vôrôshilốp lại gọi điện thoại cho Stalin
hỏi xem ḿnh có được phép tham dự hội
nghị hay không. Đôi khi Stalin cho phép, nhưng luôn luôn từ
chối.
Do bản tính nghi
ngờ quá đỗi, Stalin c̣n có ư nghĩ phi lư và nực cười
rằng đồng chí Vôrôshilốp là gián điệp Anh.
(Tiếng cười trong pḥng họp)
Thật thế,
điệp viên Anh quốc ! Người ta đă
đặt ở nhà đồng chí Vôrôshilốp một dụng
cụ đặc biệt, có thể ghi âm tất cả các
cuộc nói chuyện. (Phẫn nộ trong pḥng họp)
Với một
quyết định độc đoán, Stalin c̣n loại
thải một đồng chí khác ra ngoài Bộ Chính
trị. Đó là đồng chí Anđrêêvích Anđrêép. Đây là
một trong những biểu hiện độc đoán nhất
của sự chuyên quyền.
Tôi c̣n nhớ
hội nghị toàn thể đầu tiên sau Đại hội
lần thứ XIX của Ban chấp hành trung ương. Trong
bài phát biểu của ḿnh, Stalin phân tích về Môlôtốp và
Mikôian và tỏ ư rằng hai cán bộ kỳ cựu này
của đảng ta đă phạm những sai lầm nào
đó chưa được chứng tỏ. Không loại
trừ khả năng nếu Stalin c̣n nắm chính quyền
thêm vài tháng nữa, có lẽ các đồng chí Môlôtốp và
Mikôian không thể đọc tham luận ở Đại
hội hôm nay.
Rơ ràng Stalin đă
muốn "thanh toán" tất cả các thành viên cũ
của Bộ Chính trị. Stalin thường tuyên bố
cần thay thế các ủy viên kỳ cựu của
Bộ Chính trị bằng những người mới.
Đề nghị
của Stalin sau Đại hội lần thứ XIX - về
vấn đề Ban chấp hành trung ương lựa
chọn một Đoàn Chủ tịch gồm 25 người -
nhằm loại bỏ mọi ủy viên cũ của
Bộ Chính trị và thâu nhập vào đó những kẻ
kém kinh nghiệm, nhưng sẵn sàng tâng bốc Stalin ở
mức độ cao nhất.(4)
Cũng có thể
giả thiết rằng Stalin c̣n chủ định thanh
toán các thành viên cũ của Bộ Chính trị và như
thế, cố giấu diếm những hành vi đáng
hổ thẹn mà hôm nay, chúng ta đang phân tích ở đây.
Thưa các
đồng chí,
Để những
sai lầm của quá khứ khỏi lặp lại, Ban
chấp hành trung ương cương quyết tuyên bố
chống tệ sùng bái cá nhân. Chúng ta nhận thấy Stalin
đă được tán dương một cách quá đáng.
Nhưng, trong quá khứ, không thể chối căi được
là Stalin đă có những công trạng lớn đối
với đảng, với giai cấp công nhân và phong trào lao
động quốc tế.
Vấn
đề trở nên phức tạp ở chỗ tất
cả những điều chúng ta vừa thảo luận
đă xảy ra lúc sinh thời Stalin, dưới sự lănh
đạo và ủng hộ của Stalin ; Stalin tin
chắc điều đó là cần thiết cho việc
bảo vệ những quyền lợi của giai cấp
công nhân trước những mưu mô của kẻ thù và
những đợt tấn công đe dọa từ phe
đế quốc.
Trong mọi hành
động, Stalin tuân thủ lợi ích của giai
cấp công nhân, lợi ích của người lao
động và của thắng lợi của chủ
nghĩa xă hội và chủ nghĩa cộng sản. Chúng ta
không thể nói những hành động của Stalin là hành
động của một kẻ chuyên quyền điên
rồ. Stalin tin chắc đó là việc làm cần thiết
cho quyền lợi của đảng, của quần chúng
cần lao, để bảo vệ những thành quả
của cách mạng. Thảm trạng chính là ở chỗ
đó !
Thưa các
đồng chí,
Lênin đă
nhiều lần nhấn mạnh : sự khiêm nhường
là đức tính không thể thiếu được
của một người bônsêvích chân chính. Bản thân Lênin
là hiện thân của sự khiêm tốn ở mức cao
nhất. Không thể nói là trong mọi phương diện,
chúng ta đă noi theo tấm gương này của Lênin.
Nhiều thành phố, nhà máy, cơ sở công nghiệp, nông
trang tập thể, nông trường quốc doanh, các cơ
quan xô-viết và các tổ chức văn hóa dường như
- nếu tôi có thể so sánh như thế - là sở hữu
cá nhân ; chúng mang tên các lănh tụ đảng và thành viên
chính phủ, mặc dầu những người này vẫn
hoàn toàn khỏe mạnh và công tác tích cực. Nhiều người
trong số chúng ta đă để người ta lấy tên
ḿnh đặt cho các thành phố, các quận huyện, các xí
nghiệp và nông trang tập thể. Cần chấn
chỉnh lại điều này. (Vỗ tay)
Nhưng chúng ta
phải làm việc đó một cách b́nh tĩnh và từng bước
một. Ban chấp hành trung ương sẽ điều
tra và thảo luận kỹ càng về vấn đề này
để tránh những sai lầm và tổn thất. Tôi c̣n
nhớ ở Ukraina hồi xưa, chúng tôi đă biết tin
Kốtsiô bị bắt bằng cách nào. Đài phát thanh tỉnh
Kiép thường mở đầu chương tŕnh
bằng những lời như sau : "Đây là
tiếng nói của Kốtsiô". Một bận, chương
tŕnh bắt đầu nhưng cái tên Kốtsiô không được
nhắc tới, lập tức ai nấy đều
hiểu hẳn có chuyện ǵ đă xảy ra với
Kốtsiô, chắc là đồng chí ấy đă bị
bắt giam và có lẽ đă bị bắn.
Chính v́ thế,
nếu hôm nay chúng ta quyết định đổi tên
ở mọi nơi, thiên hạ sẽ tưởng
những đồng chí - có tên đặt cho các thành
phố, xí nghiệp, nông trang tập thể - cũng
chịu số phận hiểm nghèo và có lẽ đă bị
bắt giữ. (Pḥng họp xáo động)
Hiện nay, chúng
ta thường đánh giá quyền hành và tầm quan
trọng của một người trên cơ sở
gí ? Tùy theo số lượng các thành phố, các nhà máy,
các nông trang tập thể và nông trang quốc doanh mang tên người
đó. Phải chăng đă đến lúc cần loại
bỏ những thứ "sở hữu cá nhân" đó
và "quốc hữu hóa" lại các nhà máy, các nông trang
tập thể và nông trường quốc doanh. (Tiếng cười,
tiếng vỗ tay, tiếng hô "Đúng lắm !")
Điều này
chỉ có lợi cho sự nghiệp của chúng ta. Bởi
tệ sùng bái cá nhân cũng biểu hiện ở đây.
Chúng ta cần
phải nghiên cứu thật cẩn trọng vấn
đề sùng bái cá nhân. Chúng ta không thể để
vấn đề này lọt ra ngoài phạm vi đảng ;
nhất là chớ để giới báo chí biết tin này. V́
thế chúng ta bàn bạc ở đây, trong khóa họp kín
của Đại hội. Việc ǵ cũng có giới hạn
của nó. Chúng ta phải biết có thể đi xa tới
đâu, không được nối giáo cho giặc, không
được giặt áo bẩn trước mắt
kẻ thù. Tôi tin rằng các đại biểu Đại
hội sẽ diễn giải và thấu hiểu đúng
đắn những đề nghị này của tôi.
(Vỗ tay dữ dội)
Thưa các
đồng chí,
Chúng ta cần
chấm dứt tệ sùng bái cá nhân một cách cương
quyết nhất, thật dứt khoát ; chúng ta cần
rút ra những kết luận đúng đắn trên phương
diện tư tưởng - lư thuyết cũng như công
tác thực tiễn.
Nhắm mục
tiêu đó, chúng ta cần :
1. Phải bàn
bạc và loại trừ tệ sùng bái cá nhân như một
hiện tượng xa lạ với học thuyết
Mác-Lênin và không thích hợp với những nguyên tắc lănh
đạo đảng và những chuẩn mực của
sinh hoạt đảng. Phải nhất quyết
đấu tranh chống lại các mưu toan ḥng khôi
phục thói tục đó dưới h́nh thức này khác.
Phải lập
lại và đưa ra thực hiện - trong toàn bộ công
tác tư tưởng - những nguyên lư quan trọng
nhất của khoa học mác-xít - lê-nin-nít : coi nhân dân là
người sáng tạo ra lịch sử, sáng tạo ra
mọi cơ sở vật chất và tinh thần cho nhân
loại, coi đảng mác-xít đóng vai tṛ quyết
định trong cuộc đấu tranh cách mạng
nhằm biến đổi xă hội, tiến tới
thắng lợi của chủ nghĩa cộng sản.
Trong tinh thần
đó, chúng ta bắt buộc phải thực hiện
một công việc đồ sộ - dưới ánh sáng
học thuyết Mác-Lênin - nhằm khảo sát chi tiết và
sửa chữa những tư tưởng sai lệch
về vấn đề sùng bái cá nhân, rất thịnh hành
trong lĩnh vực lịch sử, triết học, kinh
tế và các ngành khoa học khác, cũng như trong văn
học và nghệ thuật thuật.
Đặc biệt
quan trọng, trong giai đoạn sắp tới, chúng ta
phải xuất bản một cuốn sách giáo khoa
đứng đắn về lịch sử đảng ta,
theo tính khách quan của chủ nghĩa Mác khoa học ; cũng
như phải xuất bản một cuốn sách về
lịch sử xă hội Liên Xô và một cuốn về
những sự kiện thời nội chiến và chiến
tranh vệ quốc.
2. Phải
tiếp tục công việc do Ban chấp hành trung ương
tiến hành trong những năm gần đây một cách thường
xuyên và hợp lư. Những đặc điểm của
công tác này là :
Áp dụng nghiêm
ngặt những nguyên tắc lê-nin-nít về việc lănh
đạo đảng trong mọi cơ sở
đảng, từ gốc tới ngọn, nhất là nguyên
tắc lănh đạo tập thể ; áp dụng nghiêm
ngặt những quy tắc sinh hoạt đảng (được
ghi trong điều lệ tổ chức đảng) và sau
cùng, áp dụng h́nh thức phê và tự phê.
3. Phải
lập lại tức khắc những nguyên tắc
lê-nin-nít của nền dân chủ xă hội chủ nghĩa
xô-viết, được ghi nhận trong Hiến pháp Liên
Xô ; phải tranh đấu chống lại sự
độc đoán của một số cá nhân lạm dụng
quyền hành. Phải chấn chỉnh ngay những tai
họa, xuất phát từ các hành động vi phạm pháp
chế xă hội chủ nghĩa trong nhiều năm
trời do tệ sùng bái cá nhân gây ra.
Thưa các
đồng chí,
Đại hội
lần thứ XX của đảng cộng sản Liên Xô,
với một sinh lực mới, đă biểu lộ
sự thống nhất không ǵ phá vỡ nổi của
đảng, sự gắn bó quanh Ban chấp hành trung ương,
đă chứng tỏ quyết tâm thực hiện sự
nghiệp xây dựng chủ nghĩa cộng sản.
Bản thân
việc chúng ta khảo sát trên mọi phương diện
những vấn đề chính của quá tŕnh khắc
phục tệ sùng bái cá nhân, vốn xa lạ với học
thuyết Mác-Lênin, cũng như vấn đề thanh toán
các hậu quả trầm trọng của quan niệm
đó, đă chứng tỏ sức mạnh đạo lư và
chính trị phi thường của đảng ta. (Vỗ
tay kéo dài)
Chúng ta tin
chắc rằng đảng ta, dưới ánh sáng những
nghị quyết lịch sử của Đại hội
lần thứ XX, sẽ đưa nhân dân Liên Xô đến
những thành công mới, đến những thắng
lợi mới trên con đường Lênin đă vạch ra
cho chúng ta. (Vỗ tay rầm rộ và kéo dài)
Chủ nghĩa
Lênin - ngọn cờ bách chiến bách thắng của
đảng ta - muôn năm ! (Vỗ tay dồn dập và
kéo dài, mỗi lúc một rầm rộ. Mọi người
đứng lên hoan hô)
(1)
Hợp tác xă sản xuất nông nghiệp, xuất hiện
cuối thập niên 20 trong quá tŕnh tập thể hoá ở
Liên Xô.
(2)
Trang trại sản xuất nông nghiệp thuộc sở
hữu và quản lư của nhà nước, xuất hiện
trong quá tŕnh tập thể hóa nông nghiệp ở Liên Xô.
(3)
Đoạn này, Khrushốp muốn chứng tỏ sau khi đă
thủ tiêu các cựu đồng chí của Lênin, Stalin quay
ra t́m cách thanh trừng các bộ hạ của ḿnh. Một
"vụ án" đang được xếp đặt
để loại trừ những ủy viên Ban chấp
hành Trung ương và Bộ Chính trị, trong đó có
Khrushốp, Malenkốp, Mikôian, Môlôtốp, v.v... Đây cũng là
một trong những lư do khiến Khrushốp lên tiếng
tố cáo Stalin.
(4)
Stalin mở rộng Bộ Chính trị thành một thứ
Đoàn Chủ tịch và thành lập trong Đoàn Chủ tịch
đó một Văn pḥng thu hẹp, có chức năng như
Bộ Chính trị cũ. Môlôtốp và Mikôian bị loại
khỏi Văn pḥng này.