Para sa vitesh nė njė odė bujare shqiptare nė zemrėn e Llapit heroik, “ra llafi” pėr birin e madh tė kombit shqiptar, shokun Adem Demaēi, respektvisht pėr Mandelėn e Evropės. Edhe pse ishte njė rast vdekjeje i njė dėshmori tė UĒK-sė, temėn pėr pinjollin kombėtar, Adem Demaēi, e hapi, njė komandant i shquar nė luftėn heroike tė UĒK-sė kundėr okupatorit ēetnik sėrb. Shumica prej tė pranishmėve, ishte nė anėn e legjendės kombėtare shqiptare, Adem Demaēit. Tė gjitha argumentet e shtruara nė llogari tė tij ishin tė provuara nga vet vepra e tij e dėshmuar jetėsore. Mos tė zgjatem nė formėn moralizuese, me atė rast, edhe pse plumbat vringėllonin mbi qatinė e odes ku rrinim, edhe pse ishim tė pikėlluar nga vrasja e bashkėluftėtarit tonė, zemra na u bė mal, kur tė gjithė sa ishim nė atė odė, i binim vetėm njė teli, dhe merrnim frymė si njė trup i vetėm. Nga njė kėnaqėsi dhe razi e kėtillė vėllazėrore nė shprehjen dhe nė mbrojtjen e sė vėrtetės sė quajtur Adem Demaēi, sėrish fjalėn e mori komandanti i UĒK-sė, dhe tha:”Po, o vėllazėr, si sot kėtu, tė bashkuar, duhet tė jemi edhe nė fushėbeteja tė ashpra tė UĒK-sė pėr ta ēliruar Kosovėn dhe tokat e tjera shqiptare pėrgjithmonė nga ēizmja ēetnike e shkaut”.Mirėpo, me kalimin e kohės, dhe pėrshkallzimin e ofensivave ēetnike serbe nė yryshin e tyre pėr shfarosjen e shqiptarėve dhe tė djegjes sė dheut tė Kosovės, UĒK-ja, nė krahasim me numrin e popullatės, fatkeqėsisht pat ngelur nė pakicė. Edhe pse para bote, tėrė kohėn pohonim se ajo ishte luftė gjithėpopullore. Ashtu e kėrkonte momenti politik dhe propagandistik.

Kėtė konstatim timin e pat pohuar me anė tė njė deklarate edhe kryetari i Partisė Parlamentare tė Kosovės, Bajram Kosumi dhėnė “Dojēe Welles” sė Gjermanisė (korrik, 1998), me kėto fjalė:” dhjetėmijė vetė po luftojnė, kurse njė milion e gjysmė tė tjerė, po e dėgjojnė radion, duke pirė ēaj rusi, e makiato, po festojnė nėpėr kafene tė Prishtinės…etj.” Kjo ishte e vėrteta, sepse, sikur i gjithė populli shqiptar, tė ishte bashkuar me besa-besė nėn flamurin e luftės gjithėpopullore tė UĒK-sė, sot, jo vetėm Kosova, por e gjithė Shqipėria etnike, do tė ishte e ēliruar nga sundimi kolonialist mizor i Sėrbisė, Malit tė Zi dhe Maqedonisė.

Inferioriteti, ndergjegja e klabur dhe e ndryshkur e robėrve, e hyzmeqarėve tė Sllobodfan Milosheviqit, bėri qė lufta e UĒK-sė, tė mos jetė gjithėpopullore shqiptare, por vetėm e njė pjese atdhetare patriotike shqiptare, e cila nuk pyeti pėr ēmimin, pėr kohėn , pėr rrethanat, pėr komoditetin, pėr biznesin, pėr pallatet, pėr firmat e pėrziera me shkije, pėr ēajtoret, pėr motelet, pėr hotelet, pėr veturat mė luksoze, pėr jeten aristokratike tė sllaoneve tė parisit tė Prishtinės, por u vunė nėn armė, dhe nėn komandėn ushtarake tė UĒK-sė me hereonjtė legjendarė nė krye Adem Jashari, Hamzė Jashari , Shaban Jashari, Zahir Pajaziti, Ilir Konushevci, Enver e Gjevė Lladrovci …e tė tjerė.

E sot ku jemi? Kush po rrah gjoks, se e ka shliruar Kosovėn? Kush po rrah gjoks, se i ka meritat mė tė mėdha, qė Kosova ėshtė nėn administratėn paqėsore ndėrkombėtare? Sigurisht, se jo UĒK-ja, por po rrahin gjoks mu ata hajna, ata derbderė, ata plaēkitės, ata vrasės tė popullit, ata qė nuk e kanė ndihmuar UĒK-nė “as sa ēon miza nė krahė” siē thotė populli. Po kush janė ata, e di populli?, Ndoshta e di, e ndoshta nuk e di, i mjeri popull,deri kur do t’i durojė tė gjitha padrejtėsit, qė po i bėhen. Por, kjo nuk ėshtė vėshtirė tė dihet se, kush, sot ka dalė nė krye tė popullit. Kush po e mashtron dhe kush po “mbron” kėtė, sikurse nė kohėn e okupatorit, kur Sllobodan Millosheviqi e torturonte, e maskaronte dhe e vriste, duke e shtypur me zjarr dhe me tanke, e duke e deportuar jashtė vatrave stėrgjyshore tė Kosovės. Si pasojė e njė gjenocidi tė tillė, prej vitit 1989 e deri mė sor 2003, jashtė Kosovės kanė mbetur mbi 1 milion shqiptar nė Evropė, Amerikė, Zelandė, Australi, Kanada etj.

Statistika ėshtė e pamėshirshme, kjo ėshtė komponenta mė besnike e grafikut tė sė vėrtetės historike. Sot, pas katėr vitesh po thonė nė liri, hajde, as unė nuk po jua prishi kėtė “mesle”, le tė mbetet ashtu, i paprekur ai konstatim, mirėpo kam tė drejtėn tė pyes, sikurse qė po pyet me tė drejtė edhe populli, ēka bėri kjo liria katėrvjeēare nė sigurimin e mirėqenies gjithėpopullore, dhe nė veēanti nė njohjen e statusit tė merituar tė luftės ēlirimtare tė UĒK-sė? Ku janė kėta njerėz, ēfarė ėshtė perspektiva e tgyre, ēfarė ėshtė situata materiale e familjeve tė tyre? A u ėshtė siguruar kulmi mbi kokė, ekzistenca e pėrgjithshme jetėsore si luftėtarėve tė shėndoshė, invalidėve, ashtu edhe familjeve tė dėshmorėve tė rėnė nė luftėn pėr ēlirimin e Kosovės? Pėrgjigjen mė tė saktė kėtyre pyetjeve, do t’u japin vetėm dėshmitarėt e gjallė tė UĒK-sė, tė cilėt, pothuajse janė harruar, edhe pse pėr njė kohė tė shkurtėr katėrvjeēare. Gati janė harruar dhe kanė ngelur nė mėshirėn e Zotit dhe tė ndihmave humanitare tė Nėnė Terezės, sikurse edhe heronjtė minatorė tė “Trepēės”, tė cilėt me grevėn e tyre, edhe e patėn filluar luftėn kundėr okupatorit ēetnik sėrb nė Kosovė.

Pse UĒK-nė dhe minatorėt, i kanė harruar “stėrnipat” e Shumadisė nuk ėshtė ēudi, po pse i harrojnė dhe i nėpėrkėmbin, ata, tė cilėt e kanė pėr detyrė tė mos i harrojnė, kjo ėshtė e dhimbshme dhe e pafalshme. Mirėpo, si UĒK-ja edhe minatorėt heronj tė “Trepēės”, nuk duhet tė “hidhėrohen” sepse kohėt kanė ndryshuar pėr kėto katėr vjet. Me tė vėrtetė shumėēka ka ndryshuar pėr kėto “katėrdhjetė vjet” nė liri. Kėtė e vėrteton edhe “synetia” e idealit tė luftės, i cili tash ėshtė zėvendėsuar me idealin dhe kutin e biznesit e tė demokracisė sė ėndėrruar, dhe tė gatuar vetėm pėr atė soj politikanėsh, qė dijnė mė sė miri ta vjedhin, ta mashtrojnė, ta tradhtojnė, dhe t’i qesin hi syve popullit, se “lufta ka kapėrcyer”, tash “duhet tė ecim nė hap me kohėn”, “duhet tė miqasohemi” prapė me “vėllezėrit” e Adem Demaēit, e kėshtu, rrenė pas rrene nė udhėn e “zhvillimit” dhe tė “demokracisė” me “patriotizmin e ri” tė gatuar kėtyre ditėve tė fundit dikund nė Sėrbi. Kėtė mė sė miri, dhe pėr ēudi, duhet ta ketė kuptuar shoku Adem Demaēi, i cili ka marrė pjesė direkte nė njė tubim me temėn “patriotizmi i ri” nė Beligrad. Sa i kishte hyrė nė qejf, ky farė “zbulimi i ri shkencor”, tregon edhe mospėrmbajtja e tij politike nė intervistėn (disakilometrshe), tė cilėn ia kishte dhėnė “B92”.

E shihni pra, bashkėluftėtarėt e mi tė UĒK-sė dhe bashkėminatorėt e mi tė “Trepcės”, ku po “rrehet hekuri”!!!

Sikur tė kisha parė vetėm ėndėrr se shoku Adem Demaēi, “bluan” nė psikėn e tij, ndonjė “patriotizėm tė ri”, isha ēmendur, e lere mė ta lexoj intervistėn e tij nė serbishte, ku aq shumė ishte “harxhuar”, duke u munduar t’ua shpjegojė “vėllezėrve” tė tij “esencėn e patriotizmit tė ri”, saqė pa dashur, mė shkaktoi dhimbjen e kokės. Pėr tė mos hyrė si thotė populli “nė mal pa sakicė”, sepse unė nuk e di, as qė dua ta di se ē’ėshtė “patriotizmi i ri” , i “patentuar” nga kuzhina sėrboēetnike e Beogradit, por e di qė me kėtė rast shoku Adem Demaēi, e ka marrė njė minus tė madh politik para popullit shqiptar, Kosovės dhe Shqipėrisė etnike, sepse e ka blozuar veprėn e tij jetėsore tė patriotizmit tė vjetėr shqiptar gjysmėshekullor, duke e sfiduar atė me vetėdije tė plotė me tė ashtuqujaturin “patriotizėm i ri”, tė importuar nga “klubi i dreqnėve” tė Dobrica Qosiqit dhe tė Vasa qubrilloviqve tė vjetėr e tė rinj. Ky potez i shokut Adem Demaēi, ėshtė pėr ēdo gjykim.

Pse, ēfarė ka pasur nevojė tė shkojė nė Beograd? Tė marrė yrrnek pėr “patriotizmin e ri” tė shpikur nga mangupat dhe rokerat e Moravės, tė cilėt pas luftės po sillen me aq arrogance dhe poshtėrsi para bote, saqė atė janė duke e vėrė nė dyshim, se shqiptarėt “janė fajtorė pėr gjenocid ndaj sėrbėve”, e jo serbėt dhe Sėrbia pėr gjenocidin kundėr shqiptarėve. Njė afrim i kėtillė me Beogradin ka pėr qėllim qė sa mė shpejtė, tė harrohen krimet dhe gjenocidi kolektiv sėrb mbi shqiptarėt dhe Kosovėn, dhe “pleqnarėt e fiseve tė mėdha” , ta pajtojnė viktimėn me vrasėsin. Kėtė e vėrtetojnė edhe dėnimet, burgosja dhe dėrgimi nė Tribunalin e Hagės tė luftėtarėve tė UĒK-sė.

Populli pop yet, po ti shoku Adem Demaēi, a po jeton nė Anadolli apo nė Kosovė? Vėre gishtin pak nė kokė, e mendo sa ēfarė dobie kanė “ekskurzionet politike-shkencore” nė Beograd pėr tė importuar “patriotizėm tė ri” pėr shqiptarėt nė Kosovė. Keni kontaktuar, dhe keni shkaur edhe para kėsaj here(pas luftės) me braqa Kariqin nė Beograd. Pse? Ēka dreqi jeni “xigluar” nė atė Beograd? Pse, ē’kėrkoni atje “orė e ēas”, mos iu kanė “lėnė lezet aq tė madh” kazamatet famėkeqe 30-vjeēare tė Shumadisė, tė cilat ua “vodhėn” moshėn mė tė mirė tė jetės.

Po shprehem katunarqe, llapjanqe, po kur ndien e merr vesh populli se njė legjendė e gjallė e kombit shqiptar, njė Adem Demaē orė e ēas i vardiset Shumadisė, duke i shitur ca herė “kunguj pėr boston”, se ata janė “vėllazėrit sėrbė” etj. Kėtė sidoqė ta ketė thėnė, ka qenė gabim gjithė ditėn e gjithė natėn. Mirėpo, ne nė Llap disi e kemi pasė “gėlltitur” atė farė gafi tė turpshėm, pa marrė parasysh ēka ka dashur tė thotė me “vėllazėrit serbė”. Hajde, kaloi, u harrua pėrnjėherė ai gabim. Po tash, pse :”dreqi e rreehi kėrpesh kėmbėve”, e shkoi prapė nė Beograd te “vėllazėrit serbė”, tė huazojė njė “patriotizėm tė ri”, duke ditur fare mirė SE shqiptarėt e kanė vetėm njė PATRITIZĖM=LUFTĖ DERI NĖ ĒLIRIMIN E PLOTĖ TĖ TROJEVE TE KOLONIZUARA TE SHQIPERISE ETNIKE NGA SERBIA DHE ALEATET E SAJ SLLAVE.

Fundja, edhe shoku Adem Demaēi, edhe ata “ rokerat” e tij politikė, qė po e kėshillojnė pėr bythprapė, nė dėm tė interesit tė pėrgjithshėm politik dhe kombėtar, le tė shkojnė sa herė tė dojnė nė Beograd, le tė merren ngryk me “vėllaznit shkije”, le ta mėsojnė dhe pėrvetėsojnė “patriotizma tė ri”, nė vend qė tė luftojnė, dhe ta mbrojnė rrugėn e shenjtė tė bashkimit gjithshqiptar, patriotizmin e dikurshėm tė shokut Adem Demaēi, tė filluar nga vitet e pesėdhjeta, ata kanė kaluar krejtėsisht nė anė tė kundėrt. Po mundoheni tė merreni me “shkencėn demokratike” sllave dhe prosllave. Vonė u ka dalė gjumi shoku Adem Demaēi, lere ju “demokracinė” e “multikracinė”, se Kosova dhe Serbia kanė me bollėk “rokera” , “pankera” dhe mafiozė, qė lehin nė kėto “tema” pėr ta mbajtur rob sa mė gjatė popullin shqiptar. Shkecna dhe politika juaj jetėsore ka qenė ēlirimi dhe bashkimi i shqiptarėve dhe i Shqipėrisė etnike, e jo kursesi “patriotizmi i ri” Kosovė-Sėrbi.

PRO ET CONTRA; Kujtim Konushefci
Vajtimi i "demokracisė serbe" tė Gjingjiqit sipas "rapsodėve" tė politikės shqiptare

Vrasjen e premierit tė Serbisė, Zoran Gjingjiq mė 12 mars 2003 nga dora e zezė kriminale vetėserbe, e kanė dėnuar pothuajse tė gjithė burrat mė tė njohur tė shteteve demokratike nė Europė dhe nė botė. Mesazhi i pėrbashkėt i denoncimit tė kėsaj vrasjeje ishte se i ndjeri, Zoran Gjingjiqi ishte “demokrati dhe reformatori mė i shquar” i kėtij shekulli tė njerėzimit. S’ka dyshim se akti i vrasjes sė kryeminstrit serb, Zoran Gjingjiq, ėshtė i dėnueshėm dhe i papranueshėm pėr vlerat humane dhe demokratike, si dhe pėr drejtėsinė ndėrkombėtare. Kėtė lloj vrasjeje, s’mund ta kontestojė askush se, nuk ka qenė akt klasik terrorist, dhe se aktorėt e kėtij krimi tė nėndheut apo tė mbidheut, duhet tė marrin dėnimin mė tė rėndė, tė merituar sipas veprės sė kryer kriminale ndaj kryeministrit tė Serbisė, Zoran Gjingjiq. Kjo, nuk ėshtė e diskutueshme pėr asnjė njeri, as politikė normale, por hipotetike ėshtė se, a ka qenė pėrnjėmendė Zoran Gjingjiqi, njė nga figurat e pazėvendėsueshme reformatore tė integrimit, tė demokracisė, dhe tė demokratizimit tė Serbisė, si dhe tė kohezionit dhe avancimit tė kėtyre proceseve nė shkallė evropiane dhe ndėrkombėtare. Kjo mbetet e diskutueshme, edhe pas vdekjes sė tij. Kėtė do ta vėrtetojė vetė koha e ardhme. Ndonėse, e pėrgjithshmja e logjikės ngushėlluese imponon gjithmonė fjalėt mė tė mira pėr tė gjithė ata qė shkojnė nė botėn e amshuar. Kėtė e ka merituar edhe Zoran Gjingjiqi, viktima e politikės sė zezė mafioze e nėntokės serbe.

Pėrveē ngushėllimeve tė Europės e tė botės, qeveria e Sėrbisė mori edhe ngushėllimet nga shtetarėt e vendeve tė saj fqinje. Nė kėtė vister ngushėllimesh tė sinqerta pėr vrasjen e kryeministrit tė Serbisė, Zoran Gjingjiqit, mė karakteristike dhe nėnvizuese pėr nga toni i dhembjes, moralizimit dhe i astrologjisė demokratike, ishin edhe vajtimet e disa krokodilave, respektivisht tė “rapsodėve” tė politikės shqiptare nė Tiranė dhe nė Prishtinė. Ndėr telegramet ngushėlluese mė vajtuese dhe mė tė mjera, drejtuar qeverisė sė Serbisė sė Mebojsha Qoviqit pėr rastin e atnetatit ndaj Zoran Gjingjiqit ishin ato tė Adem Demaēit, Nexhat Dacit. Mirėpo, kulmin e dhimbjes sė papėrshkrueshme e paraqet Parlamenti i Republikės sė Shqipėrisė, i cili nė shenjė tė ndarjes sė fundit nga viktima Zoran Gjingjiq, e nderon me njė minutė heshtje(shih: www.lajme.net, 13.03.2003). Ky gjest ngushėllues i parlamentarėve shqiptarė, nuk do kurrfarė komenti.

Tė shohim, kur tė vdes Adem Demaēi ose Nexhat Daci apo Salih Berisha, se si, dhe me sa minuta heshtje, Parlamenti dhe Qeveria e Sėrbisė, do t’i nderojnė ata pėr herėn e fundit. Por, ēfarė tė bėjmė, ngushėllimi, duhet tė kuptohet si ngushėllim. Ngushėllimi nuk ka pasaportė tjetėr, nuk ka pėrkatėsi kombėtare, ideologjike, partiake, nuk njeh inat akraballėku, miqėsie apo armiqėsie. Vdekja ėshtė vdekje. Kėtė, kėshtu e kuptojnė edhe armiqtė e shqiptarėve, serbėt, sepse me rastin e vdekjes sė kryetarit tė Republikės Socialiste tė Shqipėrisė, Enver Hoxha mė 1985, Parlamenti i Jugosllavisė qe “mbledhur me procedurė tė shkurtėr, dhe me 1 minutė heshtje, e nderoi si heroin e lavdishėm shqiptar”.

Mirė ėshtė, dhe askush nuk mund tua zėrė pėr tė madhe pse “rapsodėt” e politikės shqiptare e kanė ngushėlluar Serbinė pėr vdekjen e premierit tė tyre, Zoran Gjingjiq, por keq ėshtė se, “kukuvajkat” humbjen e tij e kanė vajtuar mė shumė sesa vetė Serbia dhe Mali i Zi. Mos qani aq shumė, se ka kush e qanė dhe e nderon atė. Serbia ka plot politikaj dhe njerėz tė zotė siē ishte dr. Zoran Gjingjiqi i ndjerė, por mė shumė vajtone veten, sepse edhe ata, qė i kini po i vrani, po i syrgjynosni dhe po i zhdukni nė mėnyra tė ndryshme makabre, ashtu si po iu mėson dhe si po iu “ndėrsen” Serbia me shėrbėtorėt dhe me aleatėt saj besnikė sllavė.

Besianė, mė 13 mars, 2003

Barometri diplomatik
                               

Strategjia e serbocentrizmit autodestruktiv sfidon edhe Mihael Shtajnerin-kryeadministratorin e OKB-sė nė Kosovė (1)

Nga Dr. Mehdi HYSENI

Edhe  pas inaugurimit tė institucioneve shtetėrore tė Parlamentit dhe tė Qeverisė multietnike tė Kosovės,  nė tė cilat participon edhe minoriteti serbomalazez,  sipas pėrqindjes sė paritetit tė vet,  pala serbe(me gjithė hipotekėn e saj, si levė nismėtare dhe kryesore e viktimizimit tė shqiptarėve dhe tė Kosovės nga ana e regjimit gjenocidal tė Serbisė),  kursesi tė pajtohet me realitetet e reja,  tė krijuara nė Kosovė pas dėshtimit tė politikės gjenocidale dhe tė agresionit luftarak tė "RFJ-sė"(Serbia+Mali i Zi),  kundėr Kosovės,  tė drejtuar nga  Slobodan Milosheviqi,  vrasėsi i shqiptarėve,  i kroatėve  dhe i myslimanėve boshnjakė tė Bosnjė-Hercegovinės.  Kėtė konstatim,  e provojnė edhe pėrpjekjet e fundit tė pėrfaqėsuesve tė "Povratakut"(tė komanduar dhe tė kėshilluar drejtpėrdrejt nga qeveria serbe e Beogradit me nėnkryetarin e saj nė krye,  Nebojsha Qoviqin ), qė tė nxjerrin "extra" koncesione nga pėrfaqėsuesi i UNMIK-ut,  Mihael Shtajner,  ashtu siē vepruan paraprakisht me Bernard Kushnerin dhe me Hans Hekerupin. 

Pėr tė bėrė mė tė qartė (si pėr opinionin,  ashtu edhe pėr kryeadministratorin e UNMIK-ut,  z. Mihael Shtajner) "pakėnaqėsinė",  ankesat dhe obstruksionin e minoritet serb nė Kosovė ndaj institucioneve tė sapokrijuara multietnike nė Kosovė dhe atyre tė bashkėsisė ndėrkombėtare me z. Michel Shtajner nė krye,  ėshtė me interes qė nė formė tė njė kronologjie tė shkurtėr dhe pėrmbledhėse,  tė trajtojmė historikun e kėtyre koncepteve,  qė emėrues i pėrbashkėt i tyre ėshtė histeria e serbocentrizmit autodestruktiv,  karakteristikė kjo, e cila gjatė gjithė periudhave historike ka mbisunduar, duke luajtur rolin mė negativ nė marrėdhėniet serbo-shqiptare.  Pikėrisht,  duke u ushqyer me recidivat e kėtij fenomeni patologjik,  serbėt kanė kryer disa gjenocide mbi kombin dhe truallin etnik shqiptar, nė veēanti nga viti 1842 e deri nė vitin 1999(prill), mirėpo,  nė saje tė mbėshtetjes sė pėrhershme dhe tė njėanshme tė aleatėve tė tyre tradicionalė sllavė(Rusia cariste) dhe tė atyre prosllavė,  asnjėherė nuk kanė dhėnė llogari para bashkėsisė ndėrkombėtare pėr krimet gjenocidale ndaj shqiptarėve.  Pėrkundrazi ,  kėto akte tė shėmtuara kundėr njerėzimit,  Serbia ua ka atribuar shqiptarėve tė pafajshėm ngase ata nuk gėzonin kurrfarė pėrmbajtje,  as mbrojtje ligjore tė bashkėsisė ndėrkombėtare. Mirėpo,  me daljen nė skenė tė Ushtrisė Clirimtare tė Kosovės(UĒK), e cila nė saje tė luftės sė saj ēlirimtare kombtare dhe antikoloniale kundėr Serbisė gjenocidale dhe agresore,  bashkėsisė ndėrkombėtare iu imponua si faktor vendimtar ushtarako-politik,  si rrjedhim u pėrfundua Marrėveshja e Rambujesė (mars 1999). Nė rastin konkret,  pėr herė tė parė nė historinė e marrėdhėnieve ndėrkombėtare,  shqiptarėt arritėn qė tė pėrkrahen dhe tė gjejnė mirėkuptim objektiv nga ana e bashkėsisė ndėrkombėtare. Nė ndryshimin e baraspeshimit tė forcave politike ndėrkombėtare,  pėrkatėsisht nė kthimin e "balances" diplomatike tė kancelarive diplomatike evropiane nė favor tė faktorit shqiptar, rolin kryesor e ka luajtur zhvillimi i luftės sė drejtė ēlirimtare tė UCK-sė dhe mbėshtetja e saj direkte nga administrata amerikane me presidentin Bill Klinton nė krye,   kėta dy faktorė relevantė sollėn nė ndėrkombėtrarizimin dhe nė ēlirimin e Kosovės nga bandat kriminele serbe tė regjimit pushtues gjenocidal tė Serbisė.  Megjithėkėtė,  edhe regjimi "demokratik reformues" i Vojsilav Koshtunicės,  i Gjingjiqit dhe i Qoviqit,  (edhe pse kryetari-pėrfaqėsuesi i tij,  S. Milosheviq ėshtė nxjerrė nė bangėn e zezė tė Gjykatės Ndėrkombėtare nė Hagė), kursesi tė  vetėdijėsohet dhe tė kuptojė gjendjen reale nė Kosovė.  Nė vend se tė ndikojė pozitivisht te minoriteti i tyre,  duke i motivuar, qė nė pėrputhje me ligjet dhe me ligjshmėritė,  tė dala nga Korniza kushtetuese e Kosovės,  si dhe nga paragrafėt e Rezolutės 1244 tė OKB-sė,  tė kooptohen nė organet dhe nė institucionet pėrkatėse tė Parlamentit dhe tė Qeverisė multietnike tė Kosovės,  sikurse pėrfaqėsuesit e minoriteteve tė tjera,  Beogradi (sikurse gjatė mandatit tė kryeadministratorėve tė mėparshėm,  Bernard Kushner dhe Hans Hekerup),  e nxit palėn serbe,  qė tė vazhdojė me shantazhe dhe me obstruksione tė pajustifikueshme, qė pa dyshim mund tė ēojnė nė destabilizimin e gjithė asaj,  qė ka investuar dhe ka  kontribuar bashkėsia ndėrkombėtare nė Kosovė pėr tė ndėrtuar njė shoqėri tė re civile me parime dhe me standarde demokratike tė botės sė qytetėruar moderne,  tė pavarur nga Serbia,  ku tė tė gjithė rezidentėt e saj,  do tė jenė tė barabartė dhe do tė trajtohen njėsoj para ligjit. 
                                           
Kisha ortodokse dhe shkenca serbe nė funksion tė  gjenocidit serb nė Kosovė   

Ndėr forcat centrifugale tė politikės pushtuese serbe ndaj territoreve etnike shqiptare dhe tė ushtrimit tė sundimit tė sistemit kolonial tė saj, janė pa dyshim Kisha ortodokse dhe kuazishkenca serbe,  institucione kėto, qė ndėr shekuj, objekt parėsor tė programit tė tyre nacionalshovinist kanė pasur asgjėsimin e qenies shqiptare dhe tė sundimit kolonial tė territoreve indigjene tė Shqipėrisė etnike.  Mirėpo,  zbatimi nė praktikė i njė programi tė kėtillė me karakter afatgjatė historik nga ana e politikės serbe, ėshtė provuar si i suksesshėm vetėm nė njė segment tė saj-aneksimin dhe kolonizimin e trojeve dhe tė popullit shqiptar, por jo edhe nė asimilimin dhe nė shfarosjen definitive tė shqiptarėve nga trungu i tyre i lashtė etnik. 

Me gjithė pretendimet territoriale megalomane (qė nga Beteja e Kosovės 1389 e deri nė qershor tė vitit 1989, kur nė saje tė makinerisė sė terrorizmit dhe tė gjenocidit tė institucionalizuar shtetėror serb,  u pezullua pėrfundimisht autonomia e Kosovės sė vitit 1974, duke vrarė,  plagosur, torturuar dhe burgosur me mijėra shqiptarė tė tė gjitha moshave.  Pikėrisht nė kėtė datė,  nė Gazimestan shfaqet "feniksi" Slobodan Milosheviq,  i ndėrsyer dhe "i bekuar" nga Kisha Ortodokse Serbe,  i cili mbajti "liturgjinė politike",  duke apostrofuar se Serbia sėrish do tė hidhet nė beteja tė reja tė pėrgjakshme,  por tė "suksesshme" sikurse ajo e Kosovės,  gjithnjė duke llogaritur nė mbėshtetjen e kryegjėsė sllave-Rusisė dhe tė aleatėve tė tjerė tradicionalė saj  pėr asimilimin dhe  pėr spastrimin e shqiptarėve nga Kosova,  duke qenė se sipas mitilogjisė sė krijuar ndėr serbė,  kjo pjesė e territorit tė Shqipėrisė etnike,  gjithmonė paskėsha  qenė "zemra dhe djepi i Serbisė"),  Serbia,  pikėrisht nė prag tė kremitimit tė 610-vjetorit tė disfatės sė betejės sė Kosovės,  mposhtet dhe thyhet edhe mė keq sesa nė Betejėn e Kosovės,  si rrjedhim i luftės sė drejtė ēlirimtare kombėtare tė UCK-sė dhe tė bombardimeve 78-ditėshe tė Aleancės sė Atlantikut Verior(NATO), sepse me kėtė rast pėrfundimisht  "pėrshėndetet" nga zotėrimi i mėtejmė kolonial i Kosovės.  E vlen tė nėnvizojmė se "humbja" e Kosovės nga jurisdiksioni kolonial serb,  nė perspektivėn e afėrt,  paralajmėron edhe ēlirimin e territoreve tė tjera shqiptare nga ēizmja shekullore barbare sllave nė Ballkan.  Njė shthurje e tillė,  sė shpejti pritet tė manifestohet edhe nė Anamoravė(Preshevė,  Bujanoc dhe Medvegjė).  Kėtė,  do ta stimulojė dhe do ta pėrshpejtojė pikėrisht "agjenda" e kėrkesave permanente tė skjashme  dhe nacionalshovinste tė minoritetit serb nė Kosovė,  tė cilat janė vazhdimisht tė njėanshme dhe nė disfavor tė ineteresave vitale tė palės shqiptare dhe tė pėrpjekjeve serioze tė misionit paqėsor tė bashkėsisė ndėrkombėtare nė Kosovė,  e cila pareshtur akuzohet nga pala serbe dhe regjimi aktual i Beogradit,  se minoriteti serb nė Kosovė ėshtė zhveshur nga tė tė gjitha tė drejtat dhe liritė themelore tė njeriut dhe,  "jeton i getoizuar" nė Kosovė(!)

                               
Antinomia e ndėrrimit tė tezave-vazhdimėsi e paranojės dhe  e deformitetit shkencor tė "kujtesės historike" serbe

Duke mos pretenduar,  qė tė hedhemi nė historinė e largėt tė kėtij fenomeni absurd tė politikės dhe tė historiografisė falsfikatore serbe,  ia vlen tė pėrqėndrohemi  nė pasqyrimin e tij,  qė i pėrket periudhės mė tė re tė marrėdhėnieve serbo-shqiptare,  duke filluar qė nga viti 1981,  kur pėrmes demonstratave studentore shqiptare nė Prishtinė dhe nė qendrat e tjera tė Kosovės,  tė organizuara dhe tė prira nga vepritarėt e dalluar tė Lėvizjes Kombėtare pėr Clirimin e Kosovės,  siē ishte z.  Hydajet Hyseni,  botėrisht iu bė e ditur si regjimit tė egėr kolonialist serb,  ashtu edhe mbarė opinionit ndėrkombėtar,  se kėrkesa e popullit shqiptar qė Kosova tė jetė republikė mėvete ishte e drejtė dhe imperativ i domosdoshėm historik i kohės. Mirėpo,  fatekqėsisht edhe nė kėtė rast,  regjimi totalitar ēetniko-komunist i Serbisė (sikurse tė gjitha regjimet e mėparshme hegjemoniste serbe),  duke u mbėshtetur drejtpėrdrejt nga agjenturat e klerikėve tė Kishės ortodokse serbe dhe tė shėrbimeve sekrete tė zbulimit dhe tė kundėrzbulimit policor dhe ushtarak serb,  jo vetėm se u tregua i "shurdhėr" ndaj kėrkesės Kosova Republikė,  por kėtė e sofistikoi sipas "shijes" sė politikės tradicionale tė antinomisė sė ndėrrimit tė tezave tė deforimitetit tė "kujtesės historike" dhe tė paranojės kolektive serbe kundėr ekzistencės dhe tė drejtės historike tė popullit shqiptar nė Kosovė.  Pėr arritjen e njė objektivi tė kėtillė antishqiptar,  pėrpos ushtrimit tė forcės ushtarake,  policore dhe paramilitare kundėr shqiptarėve nė Kosovė,  regjimi shtypės i Beogradit angazhoi dhe shfrytėzoi nė maksimum "shėrbimet e vullnetit tė mirė" tė Kishės ortodokse serbe dhe tė Akademisė sė Shkencave dhe tė Arteve tė Serbisė,  ku  pa u penguar fare nga faktori ndėrkombėtar,  institucionalizoi  terrorin gjenocidal nė Kosovė,  i cili mbretėroi tėrė dekadėn e fundme tė shekullit XX. 

Nė funksion tė mbėshtetjes dhe tė avancimit tė politikės koloniale militariste tė Serbisė dhe tė Malit tė Zi kundėr qenies shqiptare nė Kosovė ( nė prag tė pėrmbysjes sė ish-RSFJ-sė nga virusi nacionalshovinist-ēetniko-serb),  janė shkruar vėllime tė shumta tekstesh nga autorė tė fushave tė ndryshme tė shkencės,  tė publicistikės,  tė informimit serb etj. Mirėpo,  ne nė kėtė rast po japim vetėm njė shembull karakteristik nga "shkenca" e sė drejtės ndėrkombėtare publike serbe,  qė autorėt e saj prof. dr. Smila Avramov dhe prof. dr. Milenko Kreqa,  pėrmes librit tė tyre:"Medjunarodno javno pravo"(E drejta ndėrkombėtare publike", botuar mė 1990,  e "zgjerojnė" pėrkufizimin e nocionit tė gjenocidit,  duke i shtuar "atributin": Republika e Kosovės(!)

Kjo pėrpjekje tendencioze  e qarqeve tė caktuara politike,  kishtare dhe shkencore serbe pėr tė mistifikuar tė vėrtetėn historike tė shqiptarėve nė Kosovė,  nuk ėshtė kurrfarė risie pėr opinionin shqiptar.  Kėtė e provojnė edhe dokumentet historiko-diplomatike gjermane dhe austriake,  tė cilat vėnė nė dukje se Patrikana e Pejės(1557) e ka luajtur rolin dominant nė ndėrtimin dhe nė pėrhapjen e ideve serbomėdha.  Shfaqja e kėsaj ngrehine tė re shtetėrore teokratike ortodokse serbe(nė kuadrin e shtetit turk),  100 vjet pas shthurjes sė Serbisė Mesjetare(1459-1557),  i kishte vėnė vetes pėr detyrė,  qė nė emėr tė idesė ortodokse serbe,  tė pushtonte gjithė Ballkanin,  nė veēanti  pjesėn veriperėndimore tė tij. 

Duhet tė nėnvizojmė se shtrembėrimi i historisė sė popujve tė Ballkanit,  sidomos tė popullit shqiptar,  nga ana e kishės dhe e shkencės serbe,  ndikoi negativisht edhe nė rrjedhat e politikės dhe tė shkencės evropiane,  tė cilat Serbisė i hapėn shtigje tė reja pėr shtrirjen e hegjemonisė dhe tė pushtimeve ekspansioniste koloniale. Pikėrisht,  mbi kėto baza edhe shkenca e sotme serbe ėshtė nė funksion tė zhvillimit tė politikės sė kėtillė.  Kėtė e provon edhe botimi i tekstit ("Medjunarodno javno pravo", Naucna knjiga,  Beograd, 1990),  shkruar nga prof. Dr. Smila Avramov dhe prof. Dr. Milenko Kreqa,  nga pėrmbajtja e tė cilit shihet,  se kėta autorė,  nuk kanė mundur tė lirohen nga paragjykimet dhe konceptet stereotipe tė nacionalshovinizmit serb,  edhe pse ky tekst ėshtė me pėrmbajtje juridike ndėrkombėtare, ku sipas metodologjisė dhe kritereve shkencore,  assesi nuk lejohet, qė normėzimi i sė drejtės ndėrkombėtare,  tė ndėrtohet dhe tė interpretohet sipas "riformulimeve" arbitrare dhe tendencioize individuale,  siē kanė vepruar nė kėtė rast dr. Smila Avramova dhe dr. Milenko Kreqa. 

Edhe pse nė kėtė tekst universitar janė eliminuar njėsitė e mėparshme mėsimore tė karakterit ideologjik tė sistemit paraprak komunist,  autorėt e theksuar,  tė prirur nga idetė nacionalshoviniste serbomėdha nuk kanė mundur tė heqin dorė nga recidivat e dikurshėm tė historiiografisė tendencioze dhe subjektive serbe ,  tė krijuar nė dėm tė interesave tė popullit shqiptar.  Kėtė e ilustrojnė "shkencėrisht",  me kėtė shembull:" Na primer,  genocid na Kosovu ostvaruje se pod gestom-etnicki cisto Kosovo", f. 207,  ku flitet pėr veprat penale dhe pėr pėrgjegjėsinė individuale me karakter ndėrkombėtar. 

Nė tė vėrtetė,  citati "Pėr shembull,  gjenocidi nė Kosovė po realizohet nėn parullėn:Kosova etnikisht e pastėr",  kėtu ėshtė pėrdorur,  me qėllim qė,  Smila Avramov dhe Milenko Kreqa,  tė zgjerojnė pėrkufizimin e nocionit tė gjenocidit. Mirėpo,  pėr fat tė keq,  nė rastin konkret e kanė bastarduar pėrkufizimin ekzistues tė gjenocidit,  ngase deri tani nė doktrinėn e sė drejtės ndėrkombėtare publike nuk ka ndodhur qė,  migrimet e ndryshme tė popujve,  tė trajtohen si elemente tė gjenocidit,  duke qenė se ato kanė thjesht karakter ekonomik. Futja e "parullės" (Kosova etnikisht e pastėr),  si element i zgjerimit tė pėrkufizimit tė gjenocidit,  nė normėzimin e kėsaj disipline shkencore, jo vetėm qė nuk ka kurrfarė peshe shkencore,  por mbi tė gjitha ėshtė njė nonsens me elemente barbarie,  qė nė esencė  nėnkupton kultivimin dhe vazhdimėsinė e politikės sė egėr shtypėse tė kolonializmit serb,  qė tani pėrputhet plotėsisht me kryerjen e gjenocidit serb ndaj shqiptarėve nė Kosovė. 

Si mund tė cilėsohet "parulla" Kosova etnikisht e pastėr (qė nė kėtė rast Smila Avramov dhe Milenko Kreqa aludojnė nė kėrkesėn Kosova republikė),  se ka  karakter gjenocidi?! Kur kjo  kėrkesė e ka bazėn e vet nė tė drejtėn natyrore dhe historike kombėtare politikisht e qėndrueshme dhe racionale,  de jure e pakontestueshme, sepse kjo nuk pėrmban kurrfarė elementi apo "motoje" diskriminuese a segregacioni ndaj minoriteteve tė tjera qė jetojnė nė Kosovė.  Kjo ėshtė njė tezė spekulative,  qė ka karakter dhe prapavijė tė thellė propagandistike dhe politike, qė pėrputhet plotėsisht me "separatizmin" dhe me "secesionizmin",  qė gjithashtu janė prodhim  dhe "zbulim epokal" i kishės,  i shkencės dhe i politikės serbe, se gjoja shqiptarėt nuk kanė kurrfarė tė drejte nė truallin e vet etnik shekullor,  dhe se janė pakicė,  qė pretendojnė tė shkėpusin territorin "integral tė Serbisė-Kosovėn,  me qėllim qė t'ia bashkėngjesin Shqipėrisė sė Madhe".  Sofistikimet dhe trillimet e kėtilla me tė drejtėn legjitime tė popullit shqiptar nė njohjen  e sė drejtės sė vetėvendosjes,  janė kompatibile vetėm me pikėpamjet dhe me idetė serbomėdha tė Kishės ortodokse serbe, qė pikėmbėshtetjen e kanė nė Programin e "Naēertanisė" sė Ilija Garashaninit(1844),  nė veprat nacionalshoviniste tė Dositej Obradoviqit(1783),  nė Memorandumin e krijimit tė Mbtretėrisė sė Pėrbashkėt Serbosllave" tė mitropolitit tė Karllovcit,  Stefan Stratimiroviqit(1804), drejtuar Oborrit Mbretėror tė Rusisė, gjatė periudhės historike tė sundimit tė Katarinės II,  nė veprat e Jovan Subotiqit (1839),  i cili konsiderohet  si njė nga armiqtė mė tė pėrbetuar tė ilirėve dhe tė Ilirizmit. Pra,  edhe sot,  pas sa e sa shekujsh,  nga idetė dhe programet e kėtilla serbomėdha,  nuk kanė mundur tė lirohen(dekada e fundme e shekullit XX) as prof. dr.  Smila Avramov, as prof. dr. Milenko Kreqa,  edhe pse nė tekstin etyre "E drejta ndėrkombėtare publike",  nuk bėhet fjalė pėr "ēėshtjen ilire",  megjithatė nė kaptinėn e tretė "Tė drejtat e njeriut-etapa e re nė zhvillimin e bashkėsisė ndėrkombėtare" edhe pse konkretisht nuk i emėrtojnė - shqiptarėt i akuzojnė me paturpėsi pėr "vepėr gjenocidi"(!)

Parulla "Kosova etnikisht e pastėr",  nuk ėshtė "produkt" i shqiptarėve,  por nė tė kundėrtėn,  program afatgjatė i politikės pushteuse tė Serbisė,  qė t'i shfarosė shqiptarėt nga territoret e tyre shekullore. Pra,  kėtu,  nuk kemi tė bėjmė me kurrfarė "parulle",  qė u referohet shpėrnguljes sė serbėve, malazezėve apo pakica tė tjera nga Kosova, por kėtu ėshtė bėrė ndėrrimi i tezės,  nė kėtė kontekst Serbia ėshtė ajo,  e cila nė vazhdimėsi ka spatruar Kosovėn,  Anamoravėn dhe viset e tjera tė banuara me etnikumin shqiptar(ku janė sot shqiptarėt e Bllacės,  tė Kurshumlisė,  tė Toplicės,  tė Vranjės etj. ?). Tani nė kontinentet e ndryshme tė botės ndodhen mė se  njė million shqiptarė tė shpėrngulur nga Kosova,  Plava, Gucia,  Ulqini, Tivari,  Hoti, Gruda,  Ilirida dhe Anamorava si rrjedhim i gjenocidit dhe i hollokaustit shekullor serbomalazez e maqedon.  Nė kėtė vėshtrim,  ėshtė dashur tė analizohej dhe tė trajtohej sintagma "Kosova etnikisht e pastėr",  e jo kjo tė keqinterpretohet me tendencė,  qė tė inkorporohet si "elementi i ri" i pėrkufizimit tė nocionit tė gjenocidit. Kėtė "novus" kuazishkencor mund ta zhvatė vetėm paranoja politike kolektive dhe  "shkenca" serbe e dr. Smila Avramovit dhe e dr. Milenko Kreqės,  e kursesi normat dhe parimet e standardizuara tė sė drejtės pozitive ndėrkombėtare

Strategjia e serbocentrizmit autodestruktiv sfidon edhe Mihael Shtajnerin-kryeadministratorin e OKB-sė nė Kosovė (2)

Si tė paralizohet propaganda antishqiptare e minoritetit serb nė Kosovė?

Edhe pse Kosova, tanimė ka qeverinė dhe kuvendin multietnik dhe, ende ndodhet nėn jurisdiksionin e mandatit ndėrkombėtar tė bashkėsisė ndėrkombėtare(KFOR+UNMIK), gjasėt e propagandės shqiptare pėr tė eliminuar nė mėnyrė radikale propagandėn koloniale dhe terroriste serbomadhe nga Kosova dhe nga trojet e tjera etnike shqiptare, hėpėrhė janė minimale dhe pa kurrfarė perspektive. Shkaqet dhe pasojat e njė dėshtimi tė kėtillė tė propagandės shqiptare, nuk duhet tė kėrkohen pėrbrenda strukturave ndėrkombėtare, tė dislokuara nė Kosovė, por para sė gjithash, nė vatrat kryesore ku po zhvillohet "politikė e lartė" zyrtare shqiptare, e pikėsėpari nė kryeqendrėn e saj nė Tiranė. Duke qenė se politika peshohet vetėm me rezultate konkrete, duke mos pasur gjasė qė, asnjėherė tė ngelė pėr riprovim tė semestrit tė "vjeshtės" apo tė "pranverės", propaganda shqiptare nė vend qė tė shėnojė ndonjė sukses pozitiv ndaj amortizimit tė politikės dhe tė propagandės shoviniste serbomadhe antishqiptare, kjo brenda 12-vjeēarit (tė periudhės sė transicionit demokratik) tė fundmė, praktikisht u dėshmua sterile dhe, pa kurrfarė koncepti strategjik dhe taktik nė mbrojtjen e interesit kombėtar dhe shtetėror.Animozitetet e saj janė manifestuar nė veēanti nė moszgjidhjen e problemit tė Kosovės,tė ēėshtjes shqiptare nė Iliridė, nė Anamoravė dhe nė Mal tė Zi. Duke qenė se, sot njė soj i "politikanėve" dhe i "ekspertėve" tė politikės shqiptare si nė kuptimin doktrinar, ashtu edhe nė atė "praktik" e kuazishkencor, ka filluar t'i "pėrpunojė" ligjet normative tė politikės sė brendshme dhe tė jashtme, duke pohuar me naivitet dhe me paturpėsi para botės se "politikisht" shqiptarėt nė tokat e tyre, tė pushtuara nga sllavėt, kanė fituar statusin e tyre politik "tė merituar", atėherė, sipas kėtij konkluzioni del se, edhe propaganda e Tiranės me "departamentet" e saj tė shtrira nė Prishtinė, nė Shkup dhe nė Beograd, paskėsha qenė e frytshme nė zgjidhjen e ēėshtjes koloniale shqiptare nė Ballkan (duke mos harruar pėr asnjė ēast as Camerinė,edhe pse nuk ka qenė e pėrfshirė drejtpėrdrejt nė flakėn e luftės,sikurse Kosova, Anamorava dhe Ilirida). "Politikisht" ky ėshtė konstatimi "dialektik" i politikės dhe i propagandės zyrtare shqiptare, ndėrsa praktikisht dhe virtualisht ēėshtja qėndron krejt ndryshe. Sė pari, statusi i pavarėsisė sė Kosovės akoma qėndron "pezull".Sė dyti, ēėshtja e statusit tė shqiptarėve nė Iliridė dhe nė Anamoravė, ka hyrė nė fazėn pėrfundimtare tė "konservimit" tė sė drejtės sė minoritetit kombėtar (gjė qė nė kėtė moment,  njė e drejtė e kėtillė i mohohet minoritetit shqiptar nė Mal tė Zi), ashtu siē parashikojnė standardet ligjore tė marrėveshjeve dhe tė konventave tė Bashkimit Evropian(BE), tė Kėshillit tė Evropės, tė OSBE-sė dhe tė Kombeve tė Bashkuara. Nė rastin konkret, politika propagandistike shqiptare nuk karakterizohet nga asnjė element i vlefshėm, qė mund tė mirret si argument i qėndrueshėm as nė favor tė rrumbullakėsimit tė teorisė propagandistike paqėsore me premise globale, as nė favor tė arritjes sė "projekteve" tė saj strategjike nė pėrmasa kombėtare qoftė nė kuptimin afatshkurtėr, qoftė nė kuptimin afatgjatė, ngase ėshtė defaktorizuar tėrėsisht, si rrjedhojė e vetėkėnaqėsisė dhe e ngopjes me "ushqime tė gatuara express" dhe me "fruta tė pjekur" nga kontingjentet permanente (12-vjeēare) tė ndihmave humanitare, tė dhuruara nga donatorėt e "tryezave" dhe tė "shportave" tė asociacioneve tė ndryshme ndėrkombėtare.

Pikėrisht, pėr shkak tė krijimit tė anarkisė nė sistemin shtetėror dhe tė marrėdhėnieve ndėrkombėtare, e drejta e sovranitetit dhe e vetėvendosjes sė popullit shqiptar nė Kosovė, nė Iliridė, nė Anamoravė dhe nė Mal tė Zi (me gjithė procesin historik tė periudhės sė transicionit tė Evropės Juglindore), kanė ngelur  nė mėshirėn e fuqive tė mėdha evropiane, tė cilat nė favor tė respektimit tė drejtave dhe lirive tė minoriteteve tė ndryshme kombėtare, natyrisht aty ku mbisundon interesi i tyre ekonomiko-politik e ushtarak sipas diversifikimit tė parametrave tė strukturės sė pėrgjithshme tė globalizmit botėror, tash pėr tash kanė viktimizuar edhe interesat kombėtare dhe shtetėrore tė shqiptarėve tė kolonizuar nė Ballkan, edhe pse shqiptarėt nuk i kanė shkaktuar asnjė fatkeqėsi popujve fqinj.Synimi dhe tendecat e njė strategjie tė kėtillė perfide nė kurriz tė shqiptarėve, para sė gjithash vėrehen nė stagnimin 12-vjeēar tė zhvillimit ekonomiko-politik dhe shoqėror tė Shqipėrisė, tė demokratizuar vetėm si nocion nė kuptimin e teorisė politike, e kursesi nė kuptimin e njėmendtė praktik. Njė "restaurim" i kėtillė me prirje tė relikteve neoliberale, po ndikon negativisht nė mbrojtjen e interesave dhe tė vlerave fundamentale tė kombit shqiptar nė Ballkan.

S'ka dyshim se, njė gjendje e kėtillė e ndėrlikuar, ndėr tė tjera, ėshtė reflektuar edhe nė sferėn e propagandės dhe tė politikės sė jashtme  tė Shqipėrisė, e cila kur ėshtė fjala pėr mbrojtjen e interesave jetike tė qytetarėve tė saj si brenda, ashtu edhe jashtė shtetit, qe mė se njė dekadė ėshtė nė defensive tė plotė, ngase pėrfill tej masės ose mė sakt tė thuhet, ėshtė bėrė rob i "politikės sė diktatit", i "politikės sė pritjes" nga "dhuruesit" e ndihmave humanitare dhe tė diplomacisė preventive ndėrkombėtare, e cila nė esencė u "promovua" si substitut tejet "funksional" nė kuptimin e mbrojtjes dhe tė sigurisė kolektive tė shqiptarėve nė Kosovė, nė Iliridė dhe nė Anamoravė, ashtu sikurse edhe nė rastin e Bosnjė-Hercegovinės dhe tė Kroacisė.

Si pasojė e "disiplinimit tė verbėr" ndaj forcės sė gravitetit tė politikės ndėrkombėtare, propaganda shqiptare dėshtoi edhe nė planin rajonal ngase pėr asnjė ēast (qė nga thurja e sistemit tė mėparshėm shtetėror)nuk arriti, qė t'i ndėrtojė mekanizmat veprues tė efektshėm pėr tė izoluar propagandėn e ndyrė luftarake subversive tė shteteve fqinje, nė radhė tė parė tė Serbisė agresore, efektet e sė cilės janė kompremetuese dhe shkatėrrimtare pėr qenien e tėrėsishme politike dhe kombėtare shqiptare nė Ballkan.Njė "indiferentizėm"  dhe papėrgjegjėsi e kėtillė e politikės shqiptare, krijoi terren tė pėrshtatshėm si pėr shtrirjen e veprimeve tė propagandės agresive luftarke serbe nė komprometimin e luftės ēlirimtare kombėtare antikoloniale tė UCK-sė, qė nga lindja e saj deri nė ditėt e sotme, ashtu edhe tė ridefinimit tė politikės strategjike tė bashkėsisė ndėrkombėtare nė Kosovė.

Vėrtet, "solidarizimi" i propagandės zyrtare tė Tiranės me atė tė Beogradit, ndikoi qė Serbia tė zhbllokohet nga vargonjtė dhjetėvjeēarė tė sanksioneve ndėrkombėtare.Se nė ēfarė stadi ėshtė "demokratizuar" Serbia pasmilosheviqiane (nė saje tė cilit vlerėsim tė njėanshėm dhe destruktiv, dhe nė asnjė mėnyrė tė justifikueshėm pėr parimet dhe etikėn realiste tė politikės, tė rendit, tė drejtėsisė dhe tė vlerave tė njėmendta demokratike ndėrkombėtare) kėtė postulat tė rremė, e provon normalizimi i marrėdhėnieve diplomatike midis Tiranės dhe Beogradit.Ky ėshtė agumenti mė i vlefshėm dhe mė i pakontestueshėm i sintezės sė kapitullimit tė politikės dhe tė propagandės raciste dhe terroriste serbe tė Beogradit ndaj shqiptarėve dhe ēėshtjes sė pazgjidhur koloniale shqiptare nė Ballkan. Pikėrisht, nė kėtė kontekst duhet tė kėrkohen dhe tė analizohen nė hollėsi shkaqet pse edhe ish-kryeadministratori i administratės sė pėrkohshme ndėrkombėtar(UNMIK), Hans Hekerup, pėrfilli njė strategji tė shtendosjes sė marrėdhėnieve politike nė relacionin Prishtinė - Beograd. Duke pėrfituar nga propaganda antishqiptare, u krijuan rrethana dhe fushėveprim i pėrshtatshėm  pėr sondazhet dhe simulimet e "shuttle" diplomacisė sė Hans Hekerupit nė trekėndshin - Prishtinė - Beograd - Nju-Jork. Si rrjedhim, erdhi deri te hartimi dhe pėrfundimi i "Kornizės Kushtetuese tė Kosovės", e cila ėshtė nė shpėrputhje me dispozitat e paragrafėt e Marrėveshjes sė Rambujesė(mars,1999), me ē'rast dėmtohet pala shqiptare. Mirėpo, minoriteti serb assesi tė kėnaqet me koncesionet e "dhuruara" nga Hans Hekerupi. Njė "kėngė" tė kėtillė, minoriteti serb i Kosovės (i pėrfaqėsuar nė mėnyrė proporcionale nė Kuvendin dhe nė Qeverinė e Kosovės), i nxitur dhe i mbėshtetur nga regjimi "demokratik" i Beogradit, po e vazhdon edhe ndaj kryeadiministratorit tė ri tė UNMIK-ut, Miahel Shtajner, duke e sfiduar atė, qė patjetėr t'i favorizojė nė mėnyrė tė njėanshme dhe jashtėligjore, ashtu siē vepruan paraprakisht dr.Bernard Kushner dhe Hans Hekerup.
                                            
Programi strategjik i Nebojsha Qoviqit ėshtė nė funksion tė serbizimit tė Kosovės

Shfaqja e Nebojsha Qoviqit (nėnkryetar i Qeverisė sė Serbisė dhe kryetar i Qendrės Bashkėrenduese pėr "Kosovė e Metohi")nė rolin e shpėtimtarit tė "mbrojtjes" sė interesave tė minoritetit serb nė Kosovė, ėshtė identike me atė tė Slobodan Milosheviqit-ekzekutorit tė shqiptarėve nė Kosovė mė 1989-1999. Pėrmbajtja e elaborative tė tij, nė esencė nuk dallon nga ato tė nacionalshovinistėve tė rexhur,  siē ishin  Vasa Qubrilloviqi (akademik) dhe  Ivo Andriqi(nobelist) pėr luftimin dhe dėbimin e shqiptarėve nga trualli i tyre stėrgjyshor. Edhe pse nė tėrėsi nuk ėshtė i arritshėm pėr opinionin, megjithatė dihet se, Programi i Qoviqit pėrbėhet nga tri faza,e para:" faza e ndėrtimit tė masave urgjente tė besimit, realizimi i sė cilės ka pėrfunduar nė fund tė nėntorit tė vitit 2001; e dyta, faza e pėrfshirjes thelbėsore tė palėve nė zgjidhjen e problemeve, e cila, sipas parashikimeve tė hartuesit, ėshtė dashur tė kryhej pėrfundimisht nė muajin mars tė vitit 2002 dhe, e treta, faza e punės sė pėrbashkėt pėr zgjidhjen e ēėshtjeve kontestuese, e cila, gjithashtu pritet tė realizohet pas muajit mars tė kėtij viti. E gjithė kjo "materie", e pėrpunuar nga ideologėt  e "sektave" tė ndryshme politike, ushtarake dhe kishtare serbe, nuk duhet tė konsiderohet vetėm si njė listė e thjeshtė e dėshirave individuale, por si vazhdimėsi e propagandės dhe e politikės sė terrorizmit shtetėror tė regjimit tė Beogradit, qė ka pėr qėllim (natyrisht me "mjete dhe me forma tė reja dialoguese dhe demokratike", por me pėrmbajtje tė vjetėr ekspansioniste, tė murkulluar nė kurriz tė shqiptarėve) rikthimin e xhelatėve dhe tė kolonistėve tė rinj serbė nė pronat dhe nė vendbanimet e shqiptarėve nė Kosovė. Kėtė e provon sheshit edhe deklarata zyrtare e dr.Nebojsha Qoviqit (dhėnė pėrfaqėsuesve tė mjeteve tė informimit, mė 5 mars 2002), sipas sė cilės Qevria e Serbisė, tanimė ka stratuar me blerjen e pasurisė sė paluajtshsme nė Kosovė dhe nė Kosovėn Lindore pėr kolonistėt e rinj serbomalazezė. Mirėpo, sipas tė tė njėjtit "zėdhėnės", ky proces ende nuk ėshtė bėrė i kapshėm pėr opinionin (as qė pritet tė bėhet nė tė ardhmen- vėrejtje e autorit), pėr shkak tė "fshehtėsive strategjike". Pėrkundėr njė paralajmėrimi tė kėtillė, "sekreti afarist" me pėrmbajtje ekspansioniste "tė moderuar" i Nebojsha Qoviqit, demistifikohet  paraprakisht, mė 7 shkurt 2002, nga qarqet zyrtare tė ish-qeverisė sė "RFJ-sė", ku ndėr tė tjera bėhet e qartė se kjo qeveri i ka akorduar "500 milionė dinarė, pėrkatėsisht 8 milionė evro" Qendrės Bashkėrenduese pėr "Kosovė dhe Metohi" pėr dislokimin e kolonistėve tė rinj dhe tė vjetėr nė Kosovė, nė Preshevė, nė Bujanoc dhe nė Medvegjė,nė disfavor tė pronave  tė patundshme  tė shqiptarėve.  Pikėrisht kjo ėshtė esenca e Programit tė N.Qoviqit pėr  kthimin e "refugjatėve" serbė nė Kosovė. Pėr mė tepėr, kėto janė  "mjetet shprehėse" tė strategjisė dhe tė objektivave tė pushtetit "tė ri demokratik" tė Serbisė pėr "zgjidhjen e problemit" tė minoritarėve tė saj nė Kosovė. Pėr tė mos rėnė nė nonsense tė teorisė dhe tė koncepteve tė reja me bazė tė vjetėr antishqiptare, "manifesti politik" i Nebojsha Qoviqit (edhe pse deri tani nė tėrėsi nuk ėshtė bėrė publik pėr opinionin), synim tė fundmė ka ndėrtimin e njė strategjie tė njėsuar me bashkėsinė ndėrkombėtare, qė ta detyrojė atė, qė me ēdo kusht tė krijojė favore tė posaēme pėr elementin serbomalazez nė Kosovė, qė janė nė diskurs me Rezolutėn 1244 tė KS tė Kmobeve tė Bashkuara dhe me krijimin e institucioneve tė reja shtetėrore, tė dala nga zgjedhjet parlmanetare dhe presidenciale tė Kosovės, mė 17 nėntor tė vitit 2001. Kėtė anakronizėm politik, e ilustrojnė edhe kėrkesat e kushtėzuara ekstreme tė minoritetit serb nė Kosovė. Ndėr rivendikimet mė tė theksuara permanente tė kėsaj natyre janė: kthimi i forcave policore dhe ushtarke serbe, krijimi bashkive tė veēanta serbe si nė Mitrovicė (tanimė tė ndarė nė dysh, qė paralajmėron vite tė stuhishme pėr ardhmėrinė e saj), nė Zveēan dhe nė disa qendra tė tjera tė Kosovės, ku minoriteti serb pėrbėn shumicėn, si dhe sė fundi, edhe kėrkesa "urgjente" pėr krijimin e njė Ministrie pėr Cėshtje tė Refugjatėve Serbė nė kuadrin e Qeverisė ekzistuese multietnike tė Kosovės. Shprehur  me fjalorin e gjuhės popullore shqipe,  e gjithė kjo, do tė thotė:"puna qė shihet nuk do kallauz"(!?) Kėto kėrkesa janė aq transparente saqė nuk kėrkojnė ndonjė prerje tė thellė tė shoshitjes politike ngase mesazhi i tyre ėshtė krejtėsisht i qartė (me mjete paqėsore dhe me taktikė tė re, qė korrespondojnė me kėrkesat imdiate dhe aktuale tė bashkėsisė ndėrkombėtare, por me startegji tė vjetėr dhe tė pandryshuar tė regjimit tiranik gjenocidal tė Slobodan Milosheviqit), qė me ndihmėn e UNMIKUT, t'i krijojnė dhe t"i legalizojnė institucionet paralele shtetėrore serbe, kėshtu qė Kosova brenda njė kohe shumė tė shkurtėr (qė absurdi tė jetė edhe mė i madh, kjo pritet tė realizohet gjatė kohės sė mandatit tė forcave paqeruajtėse ndėrkombėtare nė Kosovė), do tė copėtohej nė dy entitete.

Shfaqja e njė skepticizmi dhe frike tė kėtillė, se nė kėtė pikėvėshtrim, do tė pėrsėriten gabimet e pafalshme tė Bernard Kushnerit dhe tė Hans Hekerupit, e jusitifkon edhe shprehja  e gatishmėrisė sė kryeadministratorit aktual tė UNMIK-ut, Miahel Shtajner, i cili nė "serialin" e takimeve tė tij tė punės me qarqet zyrtare tė regjimit tė Beogradit dhe me kryepėrfaqėsuesin e Kishės ortdokse serbe, patriarkun Pavle, ėshtė dakorduar qė pėr "ēėshtje" tė kthimit tė refugjatėve serbė, nė kuadrin e Qeverisė sė Kosovės, tė nominojė njė koordinator ndėrdikasterial, " i cili do tė kishte cilėsinė e ministrit". Sipas pohimit tė kryeshefit tė UNMIK-ut, Miahel Shtajner, ndėr tė tjera, edhe ky propozim i tij, (qė rezultoi drejtpėrdrejt nga kushtėzimi dhe diktati i politikės radikale dhe i praktikės bojkotuese dyvjeēare tė palės serbe, tė pėrfaqėsuar nga "KNS-ja" dhe "Povrataku", tė cilėt, tė udhėzuar dhe tė ndihmuar drejtpėrdrejt nga Kisha ortodkse serbe dhe nga regjimi "dedmokratik" i Beogradit, ia arritėn qė tė nxjerrin koncesione [edhe pse nė kundėrshtim tė plotė me Rezolutėn 1244 tė KS tė OKB-sė] tė favorshme politike nga ana UNMIK-ut), do tė ndikojė pozitivisht nė pėrmirėsimin e gjendjes ekzistuese tė serbėve nė Kosovė dhe nė krijimin e kushteve dhe tė rrethanave optimale pėr ardhmėrinė e multietnikes nė Kosovė.

Duke mos pretenduar nė asnjė mėnyrė qė tė vėmė nė pikėpyetje kėtė shpresė dhe binjde optimiste politike tė z.Mihael Shtajner, se pas krijimit tė institutit tė "koordinatorit ndėrdikasterial" serb pėr ēėshtje tė kthimit tė "refugjatėve" serb, nė kuadrin e Qeverisė sė Kosovės, pala serbe do tė heqė dorė pėrfundimisht nga akuzat tendencioze dhe kushtėzimet pėrulėse ndaj UNMIK-ut dhe KFOR-it,se gjoja pėrkundėr pranisė sė kėtyre dy institucioneve tė misionit paqėsor nė Kosovė, fati i tė drejtave themelore tė minoritetit serb ka ngelur nė "mėshirėn e kohės". Mirėpo, prapė, duke u nisur nga pėrvoja e hidhur e deritashme e pėrbashkėsisė me palėn serbe, me plot arsye mund tė dyshojmė se "Povrataku", do tė "kėnaqet" me kėtė propozim tė z.Mihael Shtajner. Fatkeqėsisht, kėtė konkluzion tonin e provojnė edhe trazirat mė tė reja nė pjesėn veriore tė Mitrovicės, ku si rrjedhim i veprimit tė armatosur tė bandave kriminele ēetniko-serbe (tė ashtuquajturat rojat e urės sė Ibrit), janė plagosur 19 pjestarė tė forcave ndėrkombėtare. Pėrshkallėzimi mė i ri situatės nė "Jerusalemin" e ndarė tė Kosovės, nė njė mėnyrė ėshtė edhe "sihariqi i parė simbolik" i politikės propagandistike tė nėndheshme tė regjimit "demokratik" tė Beogradit( fryt i  drejtpėrdrejtė  paqėsor i amalgamės sė "trojkės": Vojislav Koshtunica, Nebojsha Coviqi dhe patriarku Pavle) ndaj iniciativės sė kryeadministratorit tė UNMIK-ut, z.Mihael Shtajner, qė brenda strukturės sė qeverisė multietnike tė Kosovės, tė ngritet njė "institucion" ndėrdikasterial pėr ēėshtje tė kthimit tė serbėve nė Kosovė, i cili (me gjithė zemėrgjerėsinė dhe me mirėkuptimin e Z.Mihael Shtajner ndaj palės serbe,ashtu siē veproi paraprakisht dr.Bernard Kushner me koncesionet e tij tė pajustifikueshme, pikėsėpari tė krijimit tė KNS-sė tė Graēanicės, qė ishte nė kundėrshtim tė plotė me Rezolutėn 1244 tė KS tė OKB-sė) sheshit ėshtė nė shpėrputhje me Kornizėn kushtetuese (e cila gjithashtu ėshtė akt imponues pėr palėn shqiptare, sepse "kryeautori" i saj, Hans Hekerup, ish-kryeadministratorit i UNMIK-ut, "lėndėn" e saj juridike-kushtetuese, "e harmonizoi" nė konsultim me Beogradin zyrtar)pa dyshim ėshtė nė shpėrputhje me Kornizėn kushtetuese tė Kosovės dhe me Rezolutėn e theksuar tė KS tė Kombeve tė Bashkuara pėr Kosovėn.

/Autori ėshtė doktor i Marrėdhėnieve Politike Ndėrkombėtare dhe bashkėpunėtor i Institutit Ndėrkombėtar tė Bostonit,SHBA /  

Qeveria multietnike e Kosovės me osmanėt e vjetėr tė Rugovės

Nga dr. Mehdi Hyseni

                   
S'ka dilemė se arritja e marrėveshjes e kompromisit politik ndėrmjet LDK-sė, PDK-sė dhe AAK-sė, nė kuptimin e pėrgjithshėm ėshtė njė potez racional dhe i pranueshėm pėr zgjidhjen e krizės sė deritashme politike nė  ndėrtimin e institucioneve shtetėrore tė Kosovės. Sesa ėshtė e rėndėsishme Marrėveshja pėr  formimin e Qeverisė sė Kosovės, kėtė e  provuan edhe pėrpjekjet e para serioze tė kryeadiminstratorit tė UNMIK-ut, tė z. Mihael Shtainer, i cili  vetėm brenda dy ditėve arriti qė nė saje tė zgjarsisė sė tij  diplomatike, t'i" pajtojė" rivalėt kryersorė tė kėtyre tri partive, qė tė "abstenojnė" nga qėndrimet e tyre tė "ngurta" dhe tė skajshme politike.

Ky metodologji e suksesshme e ndėrmjetėsimit tė faktorit ndėrkombėtar nė tejkalimin  e krizės politike tremujore tė nominimit tė  titullarėve kryesorė tė organeve tė pushtetit shtetėror tė Kosovės, duket sheshit se ėshtė "instrumenti" mė oportun dhe i domosdoshėm pėr institucionalizimin e demokracisė dhe tė pluralizmit jo vetėm nė Kosovė, por edhe mė gjerė nė Ballkan. Pėr mė tepėr, njė "leksion" i kėtillė politik nga ana e pėrfaqėsuesit zyrtar tė OKB-sė, z. Mihael Shtainer, tė sapoardhur nė Kosovė, do tė duhej tė shumėzohej nė mijėra ekzemplarė, dhe tė shitej gratis, nė mėnyrė qė kėtė "kasta politike" e rugovizmit nė tė ardhmen, ta  pėrdorė si "abetare" parėsore (tė bontonit politik) se si mund tė zhvillojė politikė kompetitive nė frymėn e kufijve tė tolerances sė lejueshme dhe tė demokracisė pluraliste, duke mos i kushtėzuar dhe, duke  mos i dėmtuar nė asnjė mėnyrė interesat dhe vlerat e partnerizmit ndėrpartiak dhe ato kombėtare.

***

Shkencėrisht ėshtė provuar se, ēdo politikė e zhveshur nga ETIKA e ndėrgjegjės dhe e pėrgjegjėsisė, nuk mund tė quhet ndryshe veēėse politikė fiktive. Fatkeqėsisht, me fenomenin e njė politike tė kėtillė antikombėtare, populli shqiptar i Kosovės po ballafaqohet qe  mė se njė dekadė tė plotė. Mirėpo, kursesi tė kėndellet nga "vdekja klinike" dhe tė "vijė nė vete", tė lirohet nga obsesioni dhe paranoja dhjetėvjeēare  e mbėshtetjes  parezervė morale dhe politike tė tij. Sipas tė gjitha gjasėve, indoktrinimi  i njė pjese tė popullsisė me ideologjinė kancerogjene tė rugovizmit, ka lėnė pasoja tė pėrjetshme nė "memorien" e saj, sepse as gjatė kohės nėn okupimin e egėr tė sistemit kolonial sllobist, as gjatė kohės sė luftės e as pas mbarimit tė luftės, kursesi nuk qe nė gjendje qė tė distancohet nga konceptet ideologjike  tė totemizmit  dhe  tė ashtuquajturės "politikė  pacifiste". Pikėrisht, kjo politikė e pacipė, nxori nė sipėrfaqe bartėsit kryesorė tė tragjedisė dhjetėvjeēare kombėtare shqiptare nė Kosovė, tė cilėt jo vetėm se nuk u thirrėn pėr tė dhėnė llogari para popullit dhe para drejtėsisė (pėr tė gjitha mashtrimet, manipulimet, pasurimin e paligjshėm nė kurriz tė popullit, shfrytėzimin e djerėsės dhe tė gjakut tė pakursyer tė heronjve tė paepur pėr ēlirimin dhe pavarėsinė nga ēizmja koloniale hegjemoniste serbomalazeze), por (pėr habi edhe tė armiqve tradicionalė tė shqiptarėve) u shpėrblyen (sa herė radhazi) me votėbesimin  dhe me favoret e tjera nga logjika e ndryshkur  e "plebejve" tė republikės  sė Ibrahim Rugovės, tė dėshtuar  dhe tė "depozituar" nė koshin e plehėrave tė historisė. Dhėnia e votėbesimit blanko (pa kurrfarė mbulese)  kryetotemit dhe totemistėve tė tjerė tė tij, ėshtė prova mė e argumentuar dhe mė bindėse e logjikės sė robit, sepse  (edhe pas  djegies sė Kosovės nė themel, si dhe tė shkaktimit tė mijėra viktimave tė vdekura dhe, atyre tė gjalla, tė cilat sot  jetojnė nė skamje tė mjerueshme "as tė gjallė, as tė vdekur"nėpėr tenda dhe "kampe refugjatėsh" nė shtėpinė e vet anembanė Kosovės; tė mijėra tė tjerėve tė konvertuar dhe tė denigruar nė sintagmėn "skamnorė", qė shfrytėzojnė ndihma humanitare tė Shoqatės Humanitare "Nėnė Tereza", si  dhe tė mijėra tė tjerėve, qė dergjen nėpėr  "kampe refugjatėsh" nė vende tė ndryshme tė botės) nuk ėshtė nė gjendje tė bėjė distinguimin  e vlerave tė njėmendta intelektuale kombėtare nga hedhurinat toksikologjike tė ambientit kombėtar dhe politik. Kjo "filozofi" e tė menduarit dhe tė vepruarit destruktiv, mund tė jetė e kapshme dhe me interes tė shumėfishtė vetėm pėr armiqtė e Kosovės dhe tė shqiptarėve, nė pėrgjithėsi, e kursesi pėr bartėsitė kryesorė tė peshės sė skamjes dhe varfėrisė dhjetėvejēare nėn okupimin e regjimit fashistoid serbomalazez, e as  pėr UCK-nė-TMK-nė, qė nė saje tė luftės sė saj tė ndrtishme ēlirimtare kombėtare dhe antikoloniale kundėr pushtuesit serbomadh, ia ndėrroi pėrgjithmonė faqen e historisė sė Kosovės. Kėtu qėndron "keqkuptimi" dhe "keqinterpretimi" i  logjikės  "mikfrocefale"  tė elektoratit plebej tė doktrinės dhe tė politikės dėshtuese tė I. Rugovės. Mbi asnjė bazė nuk mund tė argumentohet fakti se Kosova e ēliruar nga hordhitė ēetnike serbe, e cila  tani gjendet nėn mandatin e forcave paqėruajtėse ndėrkombėtare(UNMIK+KFOR), ėshtė meritė e rugovizmit dhe e osmanėve tė tij. Kursesi, kjo ėshtė vepėr e drejtpėrdrejtė gjysmėshekullore  e ndrtishme, e shkruar me gjak  qė u pėrket tė tė gjitha atyre gjeneratave, qė kanė luftuar nėn flamjurin e pėrbashkėt tė rezistencės sė LEVIZJES CLIRIMTARE KOMBETARE PER CLIRIMIN E KOSOVES DHE TE TERRITOREVE TE TJERA TE SHQIPERISE ETNIKE NGA SUNDIMI KOLONIAL SHEKULLOR SERBOMALAZEZ E MAQEDON,duke filluar  qė nga ADEM DEMACI (Mendela i Kosovės, siē e quajnė me pietet dhe me plot tė drejtė, disa shtetarė e analistė tė njohur botėrorė) e deri te heroi legjendar kombėtar ADEM JASHARI, kryekomandanti i UCK-sė dhe symboli i pavdekshėm i Rezistencės gjithėshqiptare.

***                                             
Nga tė gjithė emrat e shpallur nė nomeklaturėn nominuese tė kryepėrfaqėsuesve tė ministrive tė qeverisė sė Kosovės, opinionin me arsye e iriton (sinė kuptimin e sė pėrgjithmes, ashtu edhe asaj tė veēantės) vetėm emri i "ministrit" tė Ministrisė sė Arsimit tė Qeverisė sė Kosovės, Rexhep Osmani (ish-kryeministri i "LASHIT").  Nė rastin konkret, lind pyetja, si  mund tė figurojė ky emėr pėr minister qeverie, kur dihet se ky ėshtė "kontraverz" si nė pikėpamje etike, ashtu edhe pedagogjike, edukative, arsimore, politike e kombėtare. Pėr "bagazhin e tij personal, tė "pasuruar" nė kėto aspekte, gazetat dhe revistat shqipe kanė shkruar vite me radhė, atėbotė, kur ishte minister i vetėshpallur i arsimit  i republikės sė Rugovės. Tė gjithė (madje edhe bashkėpunėtorėt e tij mė tė afėrt, tė cilėt, siē thotė populli:"me fshisė i ka pėrzėnė  nga "kabineti" i tij, ngase nuk janė pajtuar me  veprimet e tij despotike dhe amorale ) e dijnė se ky far "ministri" ka abuzuar me mijėra marka gjermane nga fondet e ndryshme tė "LASHIT". Pėr keqpėrdorimet e kėtilla tė Rexhep Osmanit, "ish-ministėr" i koniunkturės sė republikės sė trilluar tė Rugovės dhe, ja prapė "freshman minister" i qeverisė multietnike tė Kosovės, ka qenė nė dijeni edhe vetė padroni i tij Rugova, mirėpo, nė vend se tė kėrkohej dorėheqja e tij, (pėr shkak tė vjedhjes dhe tė kompremetimit tė "lashit" dhe tė "presidencės" sė republikės sė Rugovės) Osmani, forcon edhe mė shumė "fronin" e tij, si rrjedhim i "xhepit tė trashė". Nė atė kohė zie dhe lemerie (si shumė intelektual tė tjerė, edhe unė isha i papunė, edhe pse kisha gradėn shkencore tė magjistraturės dhe tė doktoratės, mirėpo, si thotė populli "nuk bėnte punė" ngase bashkėmendimtarėt dhe bashkėluftėtarėt pseudopatriotė tė tipit allaosmani kishin uzurpuar nga tre-katėr vende pune nė tė gjitha institucionet e tė ashtuquajturit "sistem paralel" tė republikės sė Rugovės. Kusht tjetėr ishte qė,  patjetėr tė posedoje "librezėn e kuqe maosite", me tė cilėn dėshmohej identiteti i lojalizmit ndaj LDK-sė) kur shumica e intelektualve bredhnim tė papunė poshtė e lart, duke kėrkuar lėmoshė nga individėt dhe shoqatat e ndryshme humanitare pėr t'iu siguruar kafshatėn e gojės, pėrkatėsisht tė mbijetesės fėmijėve tė tyre(si rezultat kryekėput i armikut tė brendshėm), u shndėrruam nė lypėsarė-protagonistė prototipė  tė "Poemės sė mjerimit" dhe tė skicave tė tjera me motiv social tė poetit  Migjeni. Si tė tjerėve, ashu edhe mua, na kujtohet fare mirė "shkėlqesia e shokut zylo", pėrkatėsisht e "ministrit"  Osmani, i cili (gjatė tėrė asaj dekade dhjetėvjeēare, me tė gjitha veset dhe me sjelljet e tij tė vrazhda amorale dhe antikombėtare u pėrgjasonte  personazheve negative tė veprave tė Kristo Floqit, tė Sterjo Spases, tė Gjergj Fishtės, tė Fan S.Nolit tė Vaso P.Shkodranit…etj.) sikurse "ministrat" e jashtėm tė "Qeverisė" nė ekzil tė Esad Pashė Toptanit, mbahej me fodullėk dhe nė mėnyrėn mė tė shfrenuar tė  aventurierit dhe tė njė pijaneci (duke i bėrė "rrush e kumbulla" paratė e nxėnėsve dhe tė studentėve, tė mėsuesve, tė arsimtarėve dhe tė profesorėve dhe 3% e Fondit tė qeverisė Bujar Bukoshit, i cili sigurohej nga djerėsa dhe gjaku i popullit, qė nė atė kohė llahtarie ishte dy herė i vrarė, njėherė nga armiku i jashtėm ēetnik serb dhe, njėherė nga armiku i brendshėm) , tėrė kohėn "e vlefshme" e kalonte i shoqėruar me kameleonėt dhe me "shtojzovallet" e zgjedhura, (tė cilat perms "lidhjeve tė tij miqėsore" ishin tė zėna me punė profesioni nėpėr "fimat" arsimore tė tė gjitha niveleve anembanė Kosovės, qė i sundonte dhe i kontrollonte Rexhep Osmani nė "stilin" e diktatorit dhe tė "rrometės" nė pėrputhje tė plotė me platformėn e politikės obskurantiste serbomadhe pėr likuidimin e kuadrove mė tė shquara shqiptare, tė cilat e kanė pėrballuar peshėn e kohės mė tė rėndė nėn vargonjtė e shtypjes dhe tė terrorit gjenocid serbomalazez) nėpėr tavernat (me prejardhje tė panjohur"  tė kolaboracionistėve shqiptarė, nė veēanti "ēastet mė tė bukura idilike tė boemit", i vriste nė kafiterinė "Bristol" nė lokacionin e quajtur "Qafa", ku vepronin edhe dhjetra kafiteri tė tjera, prona mikste tė sahanlėpirėsve tė okupatorit serbomadh, qė zhvillonin "biznis" kryesisht nė favor personal dhe tė regjimit shtypės tė Serbisė sė S.MIlosheviqit.
Pėrmbajtja e kėtij epizodi fragmentar lidhur me figurėn e "shokut  remko a zylo" krejt njėsoj, alias tė Rexhep Osmanit (minister i larvės sė qeverisė sė dikurshme esadiste)-"osmanlliut" tė Rugovės, (kėsaj radhe) ka pėr qėllim qė, pikėsėpari tė vėrė nė dijeni kryemnistrin e Qeverisė sė Kosovės, z. e nderuar dr. Bajram Rexhepi, qė mos tė formojė kabinetin e tij, para se tė vihet nė diskutim dhe me ēdo kusht tė anulohet nominimi i Rexhep Osmanit, minister  i Ministrisė sė Arsimit tė Qeverisė sė Kosovės. Ndryshe, emėrtimi i tij nė krye tė kėsaj Ministrie, pa dyshim do tė ofedonte rėndė dhe papresedencė gjithė ETIKEN dhe NDERGJEGJEN EDUKATIVE, ARSIMORE, KULTURORE DHE KOMBETARE (nė tė gjitha nivelet) NE KOSOVE. Cdo justifikim nė kėtė "temė" ėshtė nonsens dhe, nuk duron kurrfarė komenti plotėsues ngase idetė apodiktike tė realizimit tė  "strategjisė nominuese" tė Rexhep Osmanit, janė nė kolizion flagrant me  teorinė dhe me praktikėn e sistemit tradicional edukativo-arsimor shqiptar nė Kosovė. Shkurt dhe prerazi: hajnat, amoralėt,  tradhtarėt dhe kolaboracionistėt e tė gjitha "sekteve" dhe tė "grixheve" "made in" allarexhepi, nė asnjė mėnyrė nuk mund ta pėrfaqėsojnė, as ta prezentojnė ARSIMIN, KULTUREN, ARTIN DHE SHKENCEN SHQIPTARE TE KOSOVES. Nėse kjo fushė mė thelbėsore dhe mė sensitive e shoqėrisė sonė, ka ngelur nė mėshirėn e kohės, e "s'paska tjetėr  kush t'i dalė zot", pėrpos hajnave dhe tė "biznismenėve" tė kalibrit tė Rexhep otomanit, tė majmėruar (hiq mė pak se 10 vjet) nė kurriz tė popullit,  me keqardhje duhet tė konstatojmė se, nėse pėrsėritet ky "humor i zi"  i arsimit shqip kosovar, atėherė nuk na duhet kurrfarė qeverie, as kurrfarė arsimi nė krye tė tė cilit ndodhen otomanėt, mafiozėt, demagogėt, oportunistėt, sektaristėt dhe monarkėt e  amalgams rugoviste, sepse normativizmi i bazės idelologjike utopiste tė sistemit qeverisės tė tyre (pavarėsisht nga pėrpjekjet e bashkėsisė ndėrkombėtare, qė tė institucionalizojė format dhe modelet e sistemit demokratik vetėqeverisės nė Kosovė) vazhdimisht  do tė riprodhojė kontradikta tė pakapėrcyeshme nė sferėn e pėrgjithshme tė normatives dhe tė reales, tė mundshmes dhe tė reales, tė dukshmėrisė dhe tė padukshmėrisė, tė deklarimit dhe tė reales, tė programit dhe tė veprės. Nė kėto relacione(marrėdhėnie) mjetet shndėrrohen nė njė objektiv kryesor, i cili nė mėnyrė efektive dhe koherente stimulon vetėdijen qė qėllimi t'i justifikojė tė gjitha mjetet e iracionales, madje edhe atėherė, kur kėto nuk janė nė pėrputhje as me parimet e moralit, siē kemi tė bėjmė me "integralen" konkrete tė personalitetit tė brishtė dhe kontravers tė Rexhep Osmanit.

Gjatė atyre dhjetė viteve tė llahtarshme (1989-1999) nėn robėrinė tiranike tė fashizmit ēetnik serb, kur digjej edhe hekuri, e osmanllinjtė kishin futur "kokėn nė rėrė", duke iu pėveshur "punėve tė dynjallėkut": mashtro, manipulo,  vjedh, shfrytėzo, ēndero, tradhto, Rugova sė bashku me osmanllinjtė e tij, popullit nuk i dhuroi asgjė premtuese, pėrveē thellimit tė krizės morale, shpirtėrore, materiale dhe kombėtare. Kjo ishte kuentisenca e parullės sė demokracisė dhe e pluralizmit tė tyre, qė pasqyronte sheshit dhe nė mėnyrėn mė bizare shuarjen e epsheve tė shfrenuara shtazarake, tė pasurimit tė pakufishėm dhe tė zhvillimit tė   luftės primitive pėr pushtet, gjithnjė duke u thirrur nė emėr tė njė republike inekzistente, "atributet shtetėrore" tė sė cilės i njihte vetėm rugova dhe rugovizmi.
Tė gjitha kėto vepra tė liga dhe tė ndyra, i rrumbullakėsonin nė "konton e aktivit" tė patriotizmit tė tyre rremė, devizė kjo, qė edhe sot ėshtė mjeti mė opercionalizues i politikės sė tyre pėr tė manipuluar me popullin, i cili qe mė se dhjetė vjet ėshtė bėrė "peng" i vėrtetė i lėdėkeizmit, dhe kursesi tė lirohet nga indokrtinimi  fatal i saj.

E vlen tė theksojmė se, "filozofia e politikės paqėsore gandiste" e Rugovės gjatė gjithė periudhės nėn sundimin e pushtuesit serbomalazez, nė parktikė u tregua sterile (nė asnjė segment tė saj vizionar a pragmatic), sepse nė tėrėsi i mungonin premisat ontologjike tė kushteve tė saj. Mė sak, tė gjitha deklarimet zyrtare tė njė politike tė tillė "filozofike" para opinionit tė brendshėm dhe atij ndėrkombėtar kanė qenė floskula dhe fiksion tė koncepteve tė politikės, tė paqes, tė sigurisė dhe tė republikės sė dėshtuar "gandiste" , sepse  gjatė njė dekade tė plotė tė fundit tė shekullit XX,  nė Kosovė nuk ka mbretėruar kurrfarė paqeje, ngase kjo dėshtoi qė nė fillim tė proklamimit tė saj, pėr shkak se nuk mundi tė mbijetojė, as tė trumfojė mbi filozofinė e politikės pushtuese serbe (ushtrimi i agresionit luftarak, i terrorit gjenocid, i dhunės, i reprezalieve dhe i apartejdit).
Vėshtruar nė kuptimin e njėmendtė tė filozofisė politike, edukimi pėr tė ndėrtuar paqen nuk do tė duhej t'u lejohej, as t'u besohej atyre qė e shkelin dhe e nėpėrkėmbin atė pėr qėllime tė mjera pėrfituese vetjake. Gjithashtu, nuk do tė duhej t'u lejohej modeleve dhe konferencave provinciale, sepse gjatė "dhjetė viteve tė humbura" nuk ndodhi kurrfarė katarze edukative, as arsimore sa i pėrket realizimit tė lirisė dhe tė pavarėsisė sė Kosovės. Nė vend tė kėtij vizioni iracional, u manifestua katarza e vetėdiferencimit, e varfėrimit shpirtėror intelektual, moral dhe material. Nė vend tė pėrgatitjes sistematike dhe tė mobilizimit tė gjithė popullit, qė tė hidhej nė luftė tė pėrgjithshme pėr t'u ēliruar nga armiku serbomalazez, Rugova me osmanllinjtė e vet brenda natės atij ia imponoi "pedagogjinė e paqės" dhe tė kapitullimit para agresorit serb. Kjo ėshtė "fitorja mė e madhe", pėrmes sė cilės rugovizimi ia arriti qė,  duke favorizuar strategjinė e frikėsimit tė okuptarit serb, t'i detyrojė shqiptarėt tė jenė "dėgjueshėm" dhe tė "disiplinuar" si para tij, ashtu  dhe para armikut, pėr t'i treguar botės se, nė Kosovė "mbretėron paqe", e jo luftė dhe terror gjenocid serb ndaj shqiptarėve. Mirėpo, sė fundi , kėtė sofistikim  tė rugovizmit tė gjendjes reale nė Kosovė, e demistifikoi nė mėnyrėn mė tė argumentuar lufta  e drejtė ēlirimtare antikoloniale e UCK-sė, e cila nė Konferencėn e Rambujesė (mars 1999), e vulosi ndėrkombėtarizimin dhe ēlirimin  pėrfundimtar tė Kosovės nga sundimi kolonial serbomalazez./Autori ėshtė dr. i Marrėdhėnieve Politike Ndėrkombėtare dhe bashkėpunėtor i Institutit Ndėrkombėtar nė Boston, SHBA/

maj 2002

ESE POLITIKE

 
"NACERTANIA" E ILIA GARASHANINIT-FRYT I IMPERIALIZMIT SERBOMADH NE BALLKAN

Nga Dr.Mehdi Hyseni

Tani, pothuajse po bėhen gjashtėdhjetė vjet qėkur autori kroat, Petar Shimuniq, mė 1946, e shkroi veprėn kritike shkencore lidhur me "Naēertaninė" e Ilia Garashaninit, i cili, sipas historiografisė, politikės, diplomacisė dhe kulturės nacionalshoviniste serbomadhe, konsiderohet themeluesi kryesor  i doktrinės sė politikės sė brendshme dhe tė jashtme tė Serbisė hegjemoniste nė Ballkan.

Natyrisht, duke u mbėshtetur nė burimet e shumta tė historisė politike dhe diplomatike, Petar Shimuniq ėshtė njė nga autorėt e parė kroatė, i cili nė mėnyrė kritike dhe objektive, i nxori nė dritė idetė dhe pikėpamjet nacionalshoviniste tė "Naēertanisė" sė Ilia Garashaninit, program ky, qė edhe sot e kėsaj dite (pas 150 vjetėsh), nė thelb ėshtė platformė e pavdekshme dhe afatgjatė e politikės shtetėrore ekspansioniste serbe ndaj shteteve dhe popujve fqinj nė rajonin ballkanik, nė veēanti ndaj shqiptarėve dhe Shqipėrisė etnike. Si rrjedhim i doktrinės dhe i strategjisė sė kėtillė politike tė Serbisė, pėrkatėsisht tė Mbretėrisė Serbo-Kroate-Sllovene (1918), e mėpastaj tė ish-Republikės Socialiste Federative tė Jugosllavisė (1943), 50% e etnikumit tė kombit shqiptar dhe e territorit indigjen tė Shqipėrisė etnike, edhe sot(nė dekadėn e parė tė shekullit XXI) ndodhet nėn sundimin e egėr dhe tė pajustifikueshėm tė kolonializmit sllav.

Pėrveē lėndės arkivore dhe tė dokumenteve tė tjera tė historiografisė falsifikatore serbe, Petar Shimuniq e ka shfrytėzuar edhe literaturėn parėsore tė historiografisė evropiane (gjermane, austriake, polake, frėnge, hungareze dhe ruse), tė cilat e kanė ndihmuar atė qė me sy kritik, tė hedhė dritė mbi rrethanat dhe kushtet historiko-politike nėn tė cilat ėshtė lindur dhe ėshtė zbatuar nė praktikė "Naēertania" serbe e Ilia Garashaninit.

Duke aplikuar metodėn multidisiplinore shkencore, por duke mos rėnė asnjėherė nė pozitivizėm, Petar Shimuniq ia ka arritur qė brendinė e programit tė "Naēertanisė", ta shtjellojė nė mėnyrė komplekse dhe tė gjithanshme. Njė ēasje e kėtillė metodologjike, bėri tė mundur qė autori nė fjalė ta kuptojė dhe ta trajtojė objektivisht konstanten historike tė politikės pushtuese serbe, pėr tė cilėn shprehet nė kėtė mėnyrė: "Si pėr nga ideja, ashtu edhe pėr nga programi i saj ėshtė e njėjtė dhe e pandryshuar tani mė se njėqind vjet".

                                                 (I)
Nė kapitullin e parė tė kritikės analitike tė "Naēertanisė" serbe tė Ilia Garashaninit (Program i fshehtė i politikės sė brendshme dhe asaj tė jashtme serbe), autori Petar Shimuniq, duke u mbėshtetur nė burime tė shumta arkivore historike  shkencore dhe publicistike polake, nxori pėrfundimin se nė lindjen e "Naēertanisė" sė Ilia Garashaninit, kanė ndikuar kėta dy faktorė kryesorė:" 1 ) Politika e Polonisė e shekullit XIX dhe 2) Politika hegjemoniste dhe pushtuese e Serbisė mesjetare-Mbretėrisė sė car Dushanit". Kėtė konkluzion objektiv, P. Shimuniq e nxori si rezultat tė analizės sė tij plastike tė paanshme tė ngjarjeve dhe tė rrethanave politike dhe historike, qė i referohen drejtpėrdrejt Rusisė, Prusisė dhe tė Austrisė, tė cilat nė vitin 1795,  nė saje tė politikės akorduese dhe tė interesave konvergjente tė tyre, e kanė copėtuar shtetin e Polonisė.

Autori P.Shimuniq, ka pasqyruar me konkretėsi dhe me vėrtetėsi, jo vetėm marrėdhėniet ruso-polake, por edhe ato nė shkallė mė tė gjerė evropiane (thurja e planeve  pėr pėrmbysjen  e Perandorisė Osmane, mė 1683; parashikimi i zgjidhjes sė Cėshtjes Lindore sidomos pas pėrfundimit tė Kongresit tė  Aleancės sė Shenjtė tė Veronės, mė 1822) tė Rusisė, tė Francės, tė Austrisė dhe tė Anglisė, tė cilat si  fuqi evropiane,  zgjidhjen e Cėshtjes Lindore, e  parashikonin vetėm pėrmes "formulės oportune" tė shkatėrrimit tė Perandorisė Osmane. Nė kėtė vėshtrim, Rusia kishte qėndrim tė moderuar, kur ėshtė fjala pėr copėtimin e Turqisė ngase siē pohon P.Shimuniq, asaj nė realizimin e objektivave tė politikės sė jashtme i konvenonte njė Turqi e dobėsuar. Kėtė koncept tė politikės sė jashtme tė Rusisė e kishte ndėrtuar dhe e mbronte me ngulmė vetė (knezi polak, i internuar nė Rusi) Juraj Adam Cartoriski, i cili nė saje tė erudicionit tė tij diplomatik (edhe pse mė parė mbahej peng nė Oborrin Mbretėror tė Katarinės II) gjatė periudhės sė viteve (1803-1806) ushtroi funksionin e ministrit tė jashtėm tė Rusisė. Vėrtet, nė njė pozitė kaq tė lartė kishte ardhur nė saje tė mbėshtetjes sė carit rus, Aleksandrit I (1801-1825).

Gjithashtu, autori  kroat i ka analizuar gjithanshmėrisht rolin, pikėpmajet dhe qėndrimet e Juraj A. Cartoriskit pėrkitazi me zgjidhjen e Cėshtjes Lindore, i cili nė rastin konkret, i prirur nga ndjenja kobėtare ndaj atdheut tė vet dhe nė saje tė zgjuarėsisė sė tij diplomatike, u angazhua qė t'i realizonte interesat e pėrgjithshme tė kauzės polake. Kėtė spektėr pikėpamjesh dhe qėndrimesh tė diplomatit tė "kidnapuar" polak, mėpastaj e provojnė edhe rezultatet konkrete tė aktivitetit tė ngjeshur diplomatik tė emigracionit polak, si fryt i drejtpėrdrejtė i veprimtarisė sė bashkėpunėtorėve tė tij tė shquar dhe tė dėshmuar nė fushėn e diplomacisė (Cajkovski, Cvirkovski dhe Franjo Zaha), tė cilėn e zhvilluan nė kuadrin e kancelarive diplomatike polake, nė veēanti nė Stamboll dhe nė Beograd.

Sipas argumenteve tė shtruara nė analizėn kritike tė "Naēertanisė" tė autorit P.Shimuniq, del krejtėsisht e qartė se nė "politikėn lindore tė Polonisė", rol vendimtar ka luajtur diplomacia e Kancelarisė sė Stambollit me pėrfaqėsuesin e saj Cajkovski nė krye.

Ndikimi dhe roli i Cartoriskit nė sajimin e "Naēertanisė" sė Ilia Garashaninit

Historikisht ėshtė dėshmuar se "Kėshillat" e Juraj Adam Cartoriskit janė tė lidhura ngusht me shthurjen e ēėshtjeve politike tė Serbisė, duke filluar qė nga viti 1843, pėrkatėsisht kėto kanė tė bėjnė me harmonizimin e politikės serbe dhe me interesat e politikės kombėtare dhe shtetėrore polake. Autori P.Shimuniq, duke u mbėshtetur nė versionin e tekstit original, ia arriti qė nė mėnyrė tė kondensuar t'i pasqyrojė idetė kryesore tė "Conseils sur la conduite a suivre la Serbi" tė Cartoriskit.

Esenca e mesazhit tė kėtyre instruksioneve, tė hartuara nga diplomati polak Cartoriski, ėshtė nė funksion tė drejtpėrdrejtė tė ndėrtimit dhe tė zhvillimit tė politikės zyrtare tė Serbisė si shtet serbomadh dhe hegjemon nė rajonin ballkanik. Pra, pikėrisht  frymėzimi dhe pikėmbėshtetja fillestare pėr hartimin e projketit imperialist serbomadh, tė njohur me emrin "Naēertanie", janė pa dyshim "Conseils" tė Juraj A. Cartoriskit.

Pėr hirw tė rrumbullakėsimit tė interesave vitale tė Polonisė, Juraj. A. Cartoriski pėrmes "Kėshillave", tė hartuara nė formė platforme, Serbisė i rekomandonte, qė tė distancohej nga politika e Rusisė dhe, nė vend tė saj tė kėrkonte mbėshtetje dhe favore tė caktuara nga shtetet e Evropės Perėndimore (Franca dhe Anglia). Sipas kėsaj teze tė Cartoriskit:" Nė qoftė se Serbia do tė vepronte kėsisoj (domethėnė sipas sugjerimeve ideopolitike dhe tė dioptrisė largpamėse diplomatike tė tij, qė ishin me interes jetik pėr rikrijimin e shtetit polak - m.h), mirėfilli do tė fitonte simpatinė dhe pėrkrahjen e Francės, nė interes tė sė cilės ishte mbi tė gjitha ēlirimi kombėtar i tė gjithė popujve sllavė, ku pas shkatėrrimit tė Perandorisė Osmane, do tė vinte nė shprehje shteti i cili do tė pranonte tė bėhej aleat i saj. Fundja, duke kundėrshtuar ndikimin e politikės ruse, Serbia do tė fitonte edhe simpatinė e Anglisė".

"Plani i Zahės"-platformė e "Naēertanisė"

Duke marrė pėr bazė "Conseils" tė knezit polak (nė emigrim) Juraj A.Cartoriski dhe duke e konsultuar dhe "lexuar" nė hollėsi Ilia Garashanin (si mik tė ngushtė), Franjo Zah ia arriti tė mėsonte synimet dhe aspiratat hegjemoniste dhe pushtuese tė politikės serbe, gjatė periudhės historike, kur edhe u lind "Naēertania" e Ilia Garashaninit (1844), e cila nė esencė ėshtė nusprodukt i "Planit" tė Zahės, i cili u sajua po nė atė vit, para se tė dilte nė dritė "Naēertania" famėkeqe  e Ilia Garashaninit.

Edhe pse "Plani" i Zahės ėshtė sajesė e pėrbashkėt me Ilia Garashanin( ministėr i Punėve tė Brendshme tė Serbisė gjatė periudhės sė viteve 1843-1852), pėrmbajtja e tij plotėsisht ka karakter "jugosllav, e jo serb", nėnvizon P.Shimuniq. Nė tė vėrtetė, Ilia Garashanini nuk e ka ndryshuar brendinė e kėtij Plani, pėrveēse atributin "jugosllav", "jugosllave" e ka zėvendėsuar me fjalėt "sllavėt e Jugut", "politika serbe", duke ia atribuar  nė kėtė mėnyrė rrėnjės sė fjalės "jugosllav" dhe "jugosllave" gjithė atė qė ėshtė sllave-serbe, pėrkatėsisht veēoritė serbomėdha, si dhe e ka flakur nė tėrėsi kapitullin "Marrėdhėniet e Serbisė me Kroacinė, ngase siē pohon P.Shimuniq, aty flitet nė mėnyrė afirmative pėr rolin dhe rėndėsinė e politikės kroate ndaj Serbisė. Ndėr shkaqet kryesore pse Ilia Garashanini, nxori jashtė ballinave tė "Naēertanisė" sė tij, kapitullin e theksuar, ėshtė para sė gjithash konkluzioni objektiv dhe  i qėndrueshėm i Franjo Zahės, ku thotė se : "Nė Bosnjė jeton njė popull kroat dhe njė popull serb". Nė kėtė rast, ky konstatim i Franjo Zahės, nuk mund tė quhet as i drejtė, as i argumentuar qoftė mbi bazėn historike a politike, (edhe pse analisti korat, Petar Shimuniq,  kėtė e ka cilėsuar si "konkluzion objektiv dhe tė qėndrueshėm", natyrisht nė prizmin e shtrirjes sė ineteresit gjeopolitik jashtė kufijve tė natyrshėm tė Kroacisė) sepse e mohon nė tėrėsi ekzistimin e popullit mysliman boshnjak nga harta gjeografike dhe gjeopolitike tė Bosnjė dhe Hercegovinės. Njė vlerėsim i kėtillė ėshtė subjektiv dhe i papranueshėm pėr  historinė, politikėn dhe kulturėn kombėtare dhe shtetėrore tė etnikumit mysliman nė Bosnjė e Hercegovinė. Pikėrisht, falsifikimi  dhe sofistikimi i sė vėrtetės historike tė qenies myslimane nė Bosnjė dhe Hercegovinė, bėri qė ndėr shekuj, tė jetojė dhe tė zhvillohet `hegjemonizmi serbo-kroat nė asmilimin e popullit mysliman dhe nė tjetėrsimin e territorit tė tyre etnik. Kėtė konstatim tonin, pa dyshim e provon edhe agresioni serbo-kroat i vitit 1992, kur ushtritė  dhe policitė paramilitare tė Serbisė dhe tė Kroacisė, zhvillojnė luftė brutale pėr t'i pėrvetėsuar myslimanėt dhe pėr t'i pėrthithur territoret e tyre.

Gjithashtu, "tė vėrtetėn historike" tė Franjo Zahės, se "nė Bosnjė jeton njė popull kroat dhe njė popull serb", e hudhi poshtė edhe nacionalshovinisti serb Ilia Garashanini, duke konsideruar  (sikurse edhe paraadhėsit e tij me Kishėn ortodokėse serbe nė krye) se Bosnja e Hercegovina ishte e populluar vetėm me serbė, dhe se kjo  i pėrkiste Serbisė sė madhe. Nė kėtė rast, edhe autori serb i "Naēertanisė", Ilia Garashanini, bėri gabimin e dyfishtė dhe mė drastik sesa Franjo Zaha, sepse i frymėzuar dhe i mishėruar nga idetė megalomane tė politikės pushtuese imperialiste serbe, nė mėnyrė tė skajshme  dhe pa kurrfarė  e argumentesh valide, hudhi poshtė ekzistimin e popullit kroat dhe mysliman nė Bosnjė e Hercegovinė. Pra, edhe ky  fakt,  ishte  njė nga arsyet kryesore pse Ilia Garashanini e ka hequr nga brendia e "Naēertanisė", kaptinėn marrėdhėniet serbo-kroate. Si rrjedhojė e pikėpamjeve tė ksenofobisė nacionalshoviniste serbe, "Plani" i Zahės modifikohet nė "Naēertaninė" serbomadhe tė Ilia Garashaninit, "ideja krysore e sė cilės pasqyrohet nė ringjalljen e Mbretėrisė sė car Dushanit, domethėnė nė krijimin e Serbisė sė madhe nė disfavor tė vendeve dhe tė popujve fqinj".

Nė kėtė vėshtrim, Petar Shimuniq, duke aplikuar metodėn sintetizuese tė dokumenteve tė vjetra serbe, nxori pėrfundimin aksiomatik, se " nė krijimin e njė Serbie tė madhe nė zemėr tė Ballkanit, madje nė kufijė edhe mė tė gjerė sesa qė  shtrihej Mbretėria e dikurshme e car Dushanit, ideologe dhe bartėse kryesore ka qenė Kisha serbe e shėn Savės, rolin e sė cilės e ka luajtur me besnikėri dhe nė vazhdimėsinė historike Patrikana e Pejės (1557), si dhe paraardhėsit e Ilia Garashaninit, nė veēanti Dositej Obradoviqi, Jovan Subotiqi dhe Stefan Stratimiroviqi".

Se vėrtet kisha dhe kleri ortodoks serb e kanė luajtur rolin vendimtar nė krijimin dhe nė kultivimin e ideve imperialiste serbomėdha (Patrikana e Pejės), Petar Shimuniq nė kuadrin e kėsaj kaptine, e ka cituar edhe kėtė sintezė tė shkurtėr tė autorit dr.Ivan Pilar(Sudland), i cili nė veprėn e tij kapitale "Die Sudslawische Frage und der Weltkrieg", botuar nė Vjenė, mė 1918 (edhe pse nga pėrmbajtja e saj, shihet se nuk e ka analizuar "Naēertaninė" e Ilia Garashaninit), ndėr tė tjera, shkruan:" Njėqind vjet pas shthurjes sė Serbisė mesjetare (1459-1557), nė zemrėn e shtetit osman shfaqet njė ngrehinė e re shtetėrore teokratike ortodokse serbe, e cila  kishte marrė pėrsipėr qė nė emėr tė idesė ortodokse serbe, tė pushtonte tėrė Ballkanin, e posaēėrisht pjesėn veriperėndimore tė tij".

Shembujt e mėsipėrmė provojnė se idetė dhe programi i politikės pushtuese koloniale serebe kanė ekzistuar edhe para se tė lindte "Naēertania" e Ilia Garashaninit, e cila nė strategjinė dhe nė praktikėn e saj tė mėpastajme, duhej ta luante rolin e skėterrės pėr popujt josllavė nė Ballkan, me theks tė posaēėm nė kurriz tė shqiptarėve, tė kroatėve dhe tė myslimanėve.

I indoktrinuar dhe i helmuar nga idetė dhe nga veprat nacionalshoviniste tė paraardhėsve serbomėdhenj, e mbi tė gjitha duke u ushqyer me "temjanin" antiilir, antiislam pėrkatėsisht  antishqipar tė Kishės ortodokėse serbe, e cila qė nga institucionalizimi i saj nė truallin e Shqipėrisė etnike, vepronte me tė gjitha mjetet politiko-propagandistike dhe subversive pėr tė ringjallur hedhurinat bastarde tė mbretėrisė bizantine tė car Dushanit, nėn njė ndikim tė kėtillė tė fuqishėm paranoid dhe paroksist serbomadh, si dhe nėn influencėn e drejtpėrdrejtė tė politikės ekstreme tė emigracionit polak, qė nė thelb gėrshetohej me interesat strategjike tė hegjemonizmit serb, Ilia Garashanini (i ndihmuar nga eksponentėt e "shuttle" diplomacisė sė emigracionit polak), e shkroi programin e pavdekshėm tė politikės sė brendshme dhe asaj tė jashtme tė Serbisė-"Naēertaninė". Pėrkitazi me aspektet e politikės sė jashtme tė Serbisė, Petar Shimuniq, shkruan se, ajo kryesisht (sidomos qėndrimi i saj ndaj Rusisė dhe Austrisė) ishte ndėrtuar sipas modeleve bazė tė politikės sė jashtme polake. Ndėrkaq, pėr politikėn e brendshme, tė thadruar nė mesazhin nacionalshovinist tė "Naēertanisė", autori nxori pėrfundimin aksiomatik  se, ajo "ėshtė fryt i shpirtit serbomadh".

                                                       (II)
Brenda kėtij kapitulli, autori Petar Shimuniq nė mėnyrėn mė pėrmbledhėse ka prekur idetė dhe konceptet poltike tė "Naēertanisė" sė Ilia Garashaninit lidhur me Cėshtjen Lindore nga e cila, sipas  Ilia Garashaninit, "varej edhe fati i ardhmėrisė sė Serbisė". Se nė ēfarė stadi ai ishte pėrqėndruar nė konstelacionin e marrėdhėnieve tė fuqive evropiane, sidomos tė atyre ndėrmjet Rusisė dhe Austrisė, nga tė cilat varej drejtpėrdrejt edhe "zgjidhja e krizės lindore" , kėtė  e dėshmon edhe pasqyrimi i "formulės" sė autorit tė "Naēertanisė", realizimin e sė cilės, ai e parashikonte nė asgjėsimin pėrfundimtar tė Perandorisė Osmane: "1) Ose do tė copėtohet kjo perandori ose 2) Kjo do tė ndėrtohet sėrsih nga popujt e vet tė krishterė". E vlen tė theksojmė se, ky "imperativ" i qenies imperialiste serbe, kurrė nuk arriti tė bėhet realitet, sepse pas shembjes sė Perandorisė Osmane (edhe pse historigrafia falsifikatore serbe pohon se, Serbia ishte ajo qė i dha grushtin vdekjeprurės pushtetit osman nė Ballkan), mė nuk  pati kurrfarė gjasėsh  qė tė krijohej asnjė perandori bizantine as nė Ballkan, as nė Evropė.

Me kėtė "prognozė" kontemplative tė Ilia Garashaninit ishin tė preokupuara edhe fuqitė evropiane (Franca, Anglia, Austria dhe Rusia), tė cilat  sa haptazi sa fshehurazi i kishin bashkėrenduar strategjinė dhe pėrpjekjet e pareshtuara luftarake, qė ta pėrmbysnin pėrjetėsisht Perandorinė Osmane. Mirėpo, nė kuadrin e kėsaj "prognoze" utopike, Ilia Garashanini insistonte realizimin e sė "drejtės historike" tė Serbisė-trashėgimtare e Turqisė nė tėrė Ballkanin. Kjo ide e autorit  ultranacionalist serbomadh, jo vetėm se kishte karakter megaloman, por njėherazi ishte edhe preludi i skajshmėrisė sė politikės serbomadhe, ngase Ilia Garashanini "kishe harruar" fuqitė e mėdha tė Evroipės. Kėtė "tė drejtė historike" tė Ilia Garashaninit, autori kroat Petar Shimuniq me plot tė drejtė e ka hudhur poshtė si tė pabazė ngase kjo mbėshtetet vetėm nė tė ashuquajturat "argumente" dhe "arsye" tė historisė sė errėt tė mbretėrisė serbe tė shekujve XIII dhe XIV, e cila me pėrpikmėri pasqyron objektivin e skajshėm tė politikės sė Ilia Garashaninit-ringjalljen e mbretėrisė sė car Dushanit, e cila, sipas "dekretit" tė "Naēertanisė", ishte "legjitime" ta trashėgonte pushtetin e Perandorisė sė shkatėrruar osmane, e cila  do tė pėrfshinte njė madhėsi terriotoriale, pothuajse sikur edhe Bizanti, duke pėrfshirė gjithė Ballkanin.

Gjithashtu, nė kapitullin e dytė tė kėtij teksti, Petar Shimuniq vend tė merituar (me pėrjashtim tė marrėdhėnieve serbo-shqiptare, tė cilat nuk janė prekur fare nė kuadrin e analizės shkencore tė kėtij autori kroat, ngase ky ėshtė pėrqėndruar kryesisht nė trajtimin e marrėdhėnieve ndėrmjet Serbisė dhe Kroacisė) u ka kushtuar edhe "Mjeteve kryesore" tė propagandės sė politikės pushteuse serbe, cila parashikohej tė shtrihej, para sė gjithash nė Bosnjė e Hercegovinė nė Mal tė Zi, nė Shqipėrinė e Veriut, nė Kroaci, nė Dalmaci, nė Sllavoni, nė Srem, nė Banat, nė Baēkė dhe nė Bullgari, me qėllim qė tė "xhirohej" gjendja e tėrėsishme reale(ekonomike, politike dhe ushtarake) e kėtyre vendeve, pėrkatėsisht tė pėrgatitej terreni paraprak pėr pushtimin definitive tė tyre. Politikėn serbe tė "Naēertanisė" sė Ilia Garashaninit nė vėshntrimin e Bosnjė Hercegovinės, tė Malit tė Zi dhe tė Shqipėrisė Veriore, ku ndėr tė tjera flitet edhe pėr ēėshtjen kroate, Petar Shimuniq nga ky kėndvėshtrim e ka analizuar nė mėnyrė tejet tė dokumentuar. Posaēėrisht i ka analizuar pikėpamjet dhe qėndrimet e ipeshkvit kroat, Josip Juraj Shtrosmajer, i cili lidhur me politikėn gllabėruese hegjemoniste serbe ndaj ēėshtjes kroate dhe pėrpjekjet pėr ringjalljen e fantazmės sė mbretėrisė sė  car Dushanit, i quan  " …ide absurde dhe iluzione tė kulluara…, anakronizėm dhe mashtrim i vėrtetė"!

Duke iu referuar konceptit politik tė  "Naēertanisė" sė Ilia Garashaninit ndaj kroatėve si nė Bosnjė e Hercegovinė, ashtu edhe nė territorin etnik tė Kroacisė, P.Shimuniq i ka trajtuar edhe disa nga aspektet dhe veēoritė e ēėshtjes sė ilirizmit, me tė cilėn ėshtė e lidhur ngusht edhe gjenealogjia e popullit kroat. Eshtė pėrqėndruar pikėrisht nė ndriēimin objektiv tė ideve dhe tė pikėpamjeve tė gabueshme tė Franjo Zahės pėrkitazi me ilirizmin, i cili pohon se: "Ilirizmi ushqente aspirata, qė tė gjithė sllavėt e Jugut t'i bashkonte nė njė shtet tė vetėm!"(!) Pėrmbajtja e kėtij citati tė F.Zahės, sheshit vė dukje sofistikimin e kuintesencės sė idesė dhe objektivave tė Ilirizmit.

Pavarėsisht se nė ēfarė shkalle dhe, pėr ēfarė motive ( me dashje ose nga injoranca morale dhe profesionale) F. Zaha e ka keqtrajtuar ILIRIZMIN nė favor tė interesave tė politikės sė pėrgjithshme sllave tė Ilia Garashaninit, megjithatė, analiza e Petar Shimuniqit, nxori edhe kėtė pėrfundim:" Ilirizmi ka pasur ndikim tė madh, si nė hartimin e Planit tė Zahės, ashtu edhe tė "Naēertanisė". Mirėpo, edhe pse ky konkluzion pėrshkohet nga fryma objektive, historiografia falsifikatofre dhe tendencioze serbe, e ka hudhur poshtė si tė  "pabazė" dhe tė "papranueshėm"(!)

                                                            (III)

                                      Interpretimi kuazishkencor

Edhe pjesa e tretė e kritikės sė P.Shimuniq, hapet me shqyrtimin e thellė dhe serioz shkencor tė pikėpamjeve dhe tė tezave hipotetike tė historiografisė serbe, tė cilat siē theksuam mė sipėr, pėrmbajtjen e "Naēertanisė" e pasqyrojnė tėrėsisht nė frymėn e karakterit "jugosllav" (prof.dr. Slobodan Jovanoviq,Fedor Nikiq, Vasil Popoviq, dr. D. Stranajkoviq), tė gjithė kėta me studimet e tyre "shkencore" kanė ndikuar negativisht  nė ndėrtimin e historisė kroate(F.Shishiq dhe V.Novak); e historisė polake (Henrik Batovski); e historisė gjermane( K.Shiling dhe Georg Koler), tė cilėt (duke u bazuar verbėrisht nė kuazishkencėn historike serbe), po ashtu nė frymėn  kuazishkencore, nxorėn po tė njėjtat konkluzione tė gabueshme, sikurse historiografia e mistifikuar serbe.

Nga e  gjithė  analiza tėrėsore e Petar Shimuniqit, del krejtėsisht e qartė se deri nė ditėt e sotme nė historiografinė serbe dhe pjesėrisht nė atė evropiane, mbizotėron botėkuptimi dhe interpretimi i gabuar dhe kuazishkencor se "Naēertania" e Ilia Garashaninit ėshtė "program jugosllav".Pėrkundrazi, "ėshtė vetėm program serbomadh", i cili pėrpos serbėve dhe sllavėve tė tjerė, i injoron tė gjithė popujt e tjerė josllavė, posaēėrisht shqiptarėt, myslimanėt boshnjakė dhe kroatėt, duke pretenduar (pėrmes politikės gjenocidale, konvertuese dhe koloniale hegjemoniste,tė cilėn e zbatuan nė praktikė tė gjitha regjimet e mėpastajme serbe me nė krye obrenoviqėt,karagjorgjevoqėt, pashiqėt, rankoviqėt, milosheviqėt etj.), qė t'i fusė nėn obrellėn e "parajsės" bizantine tė car Dushanit.

                                                      (IV)

Po ashtu, edhe nė pjesėn e fundme tė analizės sė vet kritike tė "Naēertanisė", Petar Shimuniq ia ka zhveshur maskėn politikės sė rrezikshme propagandistike tė "Naēertanisė", e cila ishte degėzuar dhe zhvillohej pėrmes formave dhe kanaleve tė fshehta(kisha ortodokse, agjencitė e ndryshme tė tregtisė, policisė, qarqeve ushtarake etj.) dhe tejet perfide nė zonat e "interesit jetėsor" (Shqipėria Veriore, Bosnjė-Hercegovina, Mali i Zi, Kroacia  e tė tjera) tė Serbisė-"PIEMONTIT TE SLLAVEVE TE JUGUT"!

Pėr realizimin e kėtij koncepti tė politikės imperialiste tė Serbisė, Ilia Garashanini shfrytėzoi njė numėr tė madh agjenturash me strukturė heterogjene (serbė, kroatė, myslimanė, bullgarė dhe vetėm NJE SHQIPTAR), tė cilėt drejpėrdrejt financoheshin nga arka shtetėrore e Serbisė, konstaton faktografia statistikore e analizės sė autorit P.Shimuniq.

Duke analizuar thellėsisht pėrqėndrimin dhe zhvillimin e gjithė propagandės serbe nė Mal tė Zi, P.Shimuniq nxori pėrfundimin se rezultatet e saj ishin tejet tė kufizuara, sepse "propaganda serbe nė pėrmasa mė tė gjera zhvillohej nė Bosnjė e Hercegovinė", e cila sipas konceptit tė politikės sė Ilia Garashaninit "si vend i pastėr serb", patjetėr nevojitej tė pėrfshihej nė kuadrin e njė Serbie tė madhe. Megjithėkėtė, makineria propagandistike e periudhės historiko-politike e Ilia Garashaninit, nuk ia arriti qė tė aneksonte Bosnjėn dhe Hercegovinėn, edhe pse pėr kėtė qėllim principata serbe kishte derdhur njė shumė tė pakapshme tė parasė.

Edhe pse ka kaluar mė se njė shekull e gjysmė, nga hartimi i projktit serbomadh, tė njohur me emrin "Naēertania" e Ilia Garashaninit, kjo edhe sot nuk e ka humbur "aktualitetin historik" tė saj, pėrkundrazi nė fillim tė viteve tė 90-ta tė dekadės sė fundme tė shekullit XX, kjo me dimensionet e saj tė imperializmit serb, u ringjall si "feniksi" prej hirit, pikėrisht nė "Bosnjėn e pastėr serbe", nė mė se "gjysmėn e Kroacisė sė pastėr serbe" dhe nė "djepin e shenjtė serb nė Kosovė".

Idetė e politikės serbomadhe dhe hegjemoniste tė Ilia Garashaninit(pas 150 vjetėsh) gjetėn mbėshtetjen e gjithanshme tė paranojės kolektive serbe, tė prirė nga Kisha ortodokse serbe, e cila  nė saje tė agjitacionit dhe tė politikės sė saj tradicionale fashistoide antishqiptare, antikroate dhe antimyslimane, arriti tė nxjerrė nė sipėrfaqe "piemontin" psikopat serb, Slobodan Milosheviqin, qė t'i ripushtojė Kosovėn, Kroacinė dhe Bosnjėn e Hercegovinėn, me qėllim qė t'i rikthente nė "rezervatin" e bizantit mesjetar tė car Dushanit-Mizorit.

Pėr tė jetėsuar objektivat e politikės strategjike grabitēare nė dėm tė interesave tė shqiptarėve, kroatėve dhe myslimanėve tė Bosnjės, S.Milosheviqi zhvilloi (brenda njė dekade tė plotė, 1989-1999) tri agresione luftarake dhe gjenocidale kundėr Kosovės, Kroacisė dhe Bosnjės, me ē'rast u shkaktuan viktima tė panumėrta nė njerėz, si dhe dėme materiale tė pakompensueshme, mirėpo, edhe pse kėto  vepra kriminele dhe antinjerėzore ishin dhe janė tė dėnueshme sipas sė drejtės ndėrkombėtare, Serbia jo vetėm qė nuk u parandalua me kohė (sipas Agjendės sė diplomacisė preventive dhe Rendit tė Ri Botėror) nga bashkėsia ndėrkombėtare nė kryerjen e kėtyre veprave penale juridike ndėrkombėtare, por kjo tėrthorazi u ndihmua, gjatė tėrė njė dhjetėvjeēari, qė tė kryejė reprezalie dhe gjenocid ndaj shqiptarėve, kroatėve dhe myslimanėve. Nė kėtė rast (pėrjashtohet ēdo apologji dhe justifikim i politikės sė fuqive tė mėdha botėrore, se nuk ka ekzistuar kurrfarė mekanizmi ligjor ndėrkombėtar, qė do tė mund t'i parandalonte luftėrat gjenocidale tė regjimit serb tė Slobodan Milosheviqit kundėr popujve  shqiptarėve, kroatėve dhe myslimanėve boshnjakė), drejtėsia dhe rendi juridik pozitiv ndėrkombėtar jo vetėm se kanė ngelur pa kurrfarė pėrgjigjeje meritore pėr dėnimin me kohė tė tri agresioneve serbe tė S. Milosheviqit, por sė fundi e shpėrblyen Serbinė gjenocidale me njė "republika srpska" (edhe pse kjo ėshtė produkt i agresionit dhe i gjenocidit serb, 49% e territorit regjistrohet nė "konton" e politikės ekspansioniste serbe nė Bosnjė, nė dėm tė myslimanėve dhe tė kroatėve), duke rehabilituar kėsisoj Serbinė edhe nga agresionet e tjera, tė kryera nė Kosovė dhe nė Kroaci, bashkėsia ndėrkombėtare (pa i vlerėsuar pasojat e luftėrave tė saj gjenocidale, ndryshe nga dėnimi i dikurshėm i Gjermanisė sė Hitlerit), e rikthen Serbinė sėrish nė "gjirin e saj tė ngrohtė".
/Autori ėshtė  dr. i Marrėdhėnieve Politike Ndėrkombėtare dhe bashkėpunėtor i Institutit Ndėrkombėtar tė Bostonit, SHBA /

Kryqi i lartė- Bukuria qė vret

Nga Beqir ELshani, Malme

Nė majen e malit Vodno, po ndėrtohet njė kryq i lartė 86 metra dhe njė ashensor pėr tė ngjitur njerėzit nė kėtė lartėsi pėr tė patur njė pamje tė bukur nga lart tė Shkupit, projekt i cili kushton 2.7 milionė marka gjermane, shkruan “Flaka”. Pėr nga lartėsia kryqi sllavomaqedonas vie menjėherė pas shtatores sė Lirisė nė Amerikė (The Statue of Liberty), qė ėshtė i gjatė 93 metra. Mirėpo dallimi ėshtė i madh si pėr nga pėrmbajtja, ashtu edhe pėr nga koha. Gjersa Shtatorja e Lirisė Amerikane ėshtė ndėrtuar nė fund tė shekullit 19-tė dhe pėr nga karakteri ka tė bėj me humanizmin; pėrkundrazi Kryqi i lartė nė Shkup ndėrtohet njė shekull mė vonė dhe ate me tendencė religjioze sllavo-ortodokse. Sot Shtatorja e Lirisė ėshtė madhėshtore pėr tė gjithė amerikanėt si dhe i tėrheq shumė turistė tė huaj nga tė gjitha anėt e botės. Jo vetėm kaq, sepse bukurinė e Shtatores sė Lirisė ia shtojnė edhe revolucioni i madhė tekniko-shkencor, si dhe krijimi i plejadės sė njerėzve tė shquar nė veprimtarinė e kulturės, artit dhe letėrsisė amerikane.

Ky prentendim i ndėrtimit tė kryqit me lartėsi tė madhe, po aq edhe me para tė mėdha, nuk ėshtė asgjė tjetėr pos grushtim ndaj tė gjithė atyre qė nuk besojnė sllavisht. Ndėrtimi i kryqit tė lartė, jo vetėm qė nuk i pėrshtatet normave tė qytetėrimit tė sotėm, por edhe bėhet gur i vazhdimit tė grindjeve ndėretnike. Kėtė hap nostalgjik, qė i pėrket sė kaluarės, duhet penguar Bashkėsia Evropiane si largėpamėse neutrale, nė se ia don tė mirėn Gadishullit Ballkanik dhe Evropės sė qytetėruar. Mbase po tė ishte e tėrė Maqedonia me popullat tė besimit ortodoks kurrė nuk do tė pretendonte ndėrtimin e kėtij kryqi gjigant, po aq edhe me pamje jo impozante, por tė tmerrshme, aq mė shumė nė kėto vite shumė tė vėshtira ekonomike qė edhe shtetet skandinave shqetsohen nga kriza ekonomike.

Nuk ka asnjė dyshim qė ky kryq i lartė ndėrtohet vetėm pėr inat tė shqiptarėve myslimanė, qė njėkohėsisht i djegin dhe i shkatėrrojnė monumentet historike tė kulurės islame, siē ėshtė Xhamia nė Veles e shek XVII-tė. Kėshtu veproi edhe kisha ekspansoniste serbe gjatė dinastisė sė Millosheviqit e cila pėr inat tė popullit shqiptar ndėrtoi kishėn ortodokse mu nė qendėr tė Universitit tė Prishtinės: Ėshtė pėr ēdo krtikė qė UNMIK-u ende nuk e shkuli kėtė objekt tė dhunuesit serb. Njėkohėsish ėshtė edhe qėndrim antagonist me anėn e sė cilės Kisha Ortodokse e keqpėrdor Kryqin fetar. Sipas kėsaj kuptohet se populli maqedonas sė pari ka nevojė pėr emancipim me kulturė evropiane. Shikoni qytetet e Evropės Pėrendimire tė mbushur pėrplotė me fontana dhe statuja madhėshtore trashėgimtarė tė Apollonit dhe tė Venerės; statujat me tė cilat rininė e vendit e bashkon dhe e drejton kah zhvillimi kulturor dhe ekonomik.

“Flaka” njofton se ndėrtimi i kryqit sė bashku me ashensorin kushton 2.7 milionė marka gjermane. Kjo ėshtė kėrkesė pėrfundimtare e Kishės Ortodokse, tė cilin pritet qė nė kohėn mė tė vishtirė, si nė fushėn sociale ashtu edhe nė fushėn ekonomike tė aprovojė Qeveria maqedonase. Prandaj mbetet qėndrimi i Bashkėsisė Evropiane dhe Parlamentit Evropian tė ndalojnė kėtė ndėrtim euforik, meqė ēmimi do tė dilte edhe mė i trashė, kuptohet me krisma dhe shantazhe. Gazetarja, Icevska, ka treguar vetėm shumėn e lartė tė mjeteve pėr ndėrtimin e kėtij kiēi pa i hyrė analizės sė mentalitetit tė popullit multietnik, siē janė sllavomaqedonėt, shqiptarėt myslimanė dhe katolikė, turqit, vllehėt, por edhe shqiptarėt ortodoks etj. Kuptohet qė mua si ateist, po aq edhe tolerant nė pikėpamje fetare nuk mė pengon ky objekt, mirėpo mė pengon qėllimi i ndėrtimit tė kėtij objekti tė cilin vetėm naivėt nuk e kuptojnė. Ndėrtimi i kėtij “objekti me pamje tė bukur nga lart“, siē shkruan gazetarja, nuk ėshtė asgjė tjetėr pos bukuria qė vret.

Kisha ortodokse e Shėn-Klementit nė Ohėr ėshtė monument mesjetar bizantin si tė gjithė monumentet tjera, kuptohet qė populli shqiptar pa dallim feje me kėnaqėsi e respekton dhe e viziton kėtė objekt fetar me arkitekturė sa tė bukur po aq edhe interesante. Ashtu siē janė tė bukur kishat katolike dhe ortodokse, poashtu janė tė bukur edhe xhamitė me minnaret e tyre karakteristike. Prandaj ngritja e kryqit tė lartė nė Shkup ėshtė objekt i letargjisė sė vonuar mesjetare me pretekst anti popull - thėnė konkretisht antishqiptar, dhe ka synimin e shkatėrrimit tė mirėqenies sė popujve qė jetojnė nė Maqedoni dhe nė Ballkan.

Sistemi shtetėror porsi kameleoni

Nėse Kisha Ortodokse Maqedonase nuk ēan kokėn pėr besimtarėt tjerė, mbetet qė Parlamenti Evropian me persiatje tė shkoqiti qėndrimin ekstrem nga ana e Qeverisė maqedonase. Ngritja e Kryqit jashtėzakonisht tė madh mund tė krijoj shqetėsim dhe pasiguri tek qytetarėt e besimit jo-ortodoks nė Maqedoni, nga se ndonjė ekstremist ortodoks, apo mysliman do ta sulmojė sa pėr tė elektrizuar situatėn. Kuptohet qė kjo metodė e sabotimit serb me vėllezėrit e tyre bashibozukė pėr elektrizimin e situatės ėshtė bėrė “kalė-troje” nė Ballkan. Pėrspektiva e vendeve ballkanike varet nga ndihma ekonomike e Evropės Perėndimore, prandaj duhet shikuar se nė ēfarė drejtimi investohet: nė fundamentalizėm fetar, apo nė zhvillim ekonomik nė mėnyrė qė popujt tė jetojnė tė lirė dhe nė paqė. Zemėrimit tė kishės ortodokse mė sė miri u pėrgjigjet murgu gjerman, Peter Kazhninski, i cili thotė qė mė mirė qyteti tė mbetet pa kishė se pa shkollė. Pėrkundrazi Qeveria Maqedone e pengon procesin mėsimor nė gjuhėn shqipe dhe ende nuk e zyrtarizon Universitetin e Tetovės. Maqedonia, e cila ėshtė krijuar nga ish-jugosllavia komuniste nuk ėshtė asgjė tjetėr pėr popullin shqiptar, pos kameleon qė kur kalon nėpėr tunelin e kuq, del me yll, kurse kalon nėpėr tunelin e verdh, del me kryq dhe kėshtu me radhė.

Jo vetėm kaq, nė vend se policia maqedonase tė mirret me mbrojtjen e pasurisė individuale dhe shtetėrore qė ėshtė me rėndėsi, ata do tė angazhohen nė stilin pėr tė zėnė se “kush dhe ēfarė tha” pėr betonin e fetishizuer nė formėn e kryqit nė majen e malit Vodno. Kėtu e ka vendin edhe porosia e Platonit: “E dua Sokratin, por mė shumė e dua tė vėrtetėn”. Pėrvoja na mėson se gjatė luftės sė Ushtrisė Kombėtare Shqiptare qė luftonte pėr tė drejtat e barabarta tė popullit shqiptar nė Maqedoni, nė anėn e kundėrt maqedonasit pėr ta diskredituar popullin shqiptar dhe ushtrinė e saj i sulmonin kishat ortodokse si dhe i vrisnin njerėzit e vet prapa shpine. Prandaj Bashkėsia Evropiane, OSBE, Parlamenti Evropian si dhe NATO duhet t“i kėnė parasysh kėto motive tė ulėta, me anėn e sė cilės policia dhe ushtria maqedonase ndėshkojnė njė mori njerėzish tė pafajshėm.

Shkupjanėt nė mes tė tri konfeksioneve fetare ortodokse, myslimane dhe katolike e duan mė shumė Shkupin si qytet autokton shqiptar tė vjetėr tė ndėrtuar nė stilin bizantin. Aktin e dhunimit arkitektonik pėr inat tė shqiptarėve mund ta bėjnė vetėm ata qė nuk ia duan tė mirėn e qytetit sa tė vjetėr, po aq edhe tė bukur. Shkupi duhet tė bėhet qytet tolerant, i kėndshėm dhe i dashur, me kalanė, me manastirėt, me xhamitė dhe monumentet tjera historike pėr tė gjithė qytetarėt e kulturuar si dhe turistėt e huaj. Bukuria e Shkupit ėshtė lumi i jetės qė kurrė nuk ndalet; janė malet e larta qė ia shtojnė krenarinė, aty ku kultivohet demokracia pėr tė gjithė qytetarėt shkupjanė multietnik.

Shqiptarėt katolik ndėrmjet dy zjarresh

Vėshtirė ėshtė qė njė popull tė ndėrrojė fenė katolike duke kaluar nė ate islame. Mirėpo shqiptarėt kishin dy trysni fundamentaliste fetare dhe ndodheshin ndėrmjet dy zjarresh tė kėrcėnimit fetar. Nuk ka asnjė dyshim se nė luftėn pesėshekullore serbėt vazhdimisht kanė qenė nė shėrbim tė Perandorisė Osmane kundėr shqiptarėve tė krishterė. “Sllavėt e lanė fenė e vjetėr dhe pėrqafuan fenė kristiane tė Bizantit. Ata qenė mė tė dhėnė pas feje”, shkruan shkrimtari, Kolė Jakova, nė librin e tij “Kreshnikėt“. Prandaj feja ortodokse e imponuar nga serbėt do tė ishte fatale pėr kombin shqiptar. Kurse nė vėshtrimin diplomatik, Perandoria Osmane ishte superfuqi dhe mund tė bashkėpunonte me Perandorinė Ruse, e cila po ashtu do tė ishte tragjike pėr Evropėn krishtere.

Do theksuar se fajtori mė i madh i ndėrrimit tė fesė tek populli shqiptar ishte byrokracia katolike me kryeqendrėn nė Vatikan, qė nuk ndėrmori masa pėr tė nihmuar shqiptarėt nė fillim nga sulmi ortodoks dhe mė vonė nga invadimi Osman nė Ballkan. Kėtė mė sė miri e vėrtetojnė edhe Relacionet e Vatikanit qė vazhdimisht reagonte pėr uzurpimin dhe restaurimin e manastirėve katolikė tė Kosovės nga ana e ortodoksėve serbė. Prandaj sot Evropa Perėndimore duhet tė jetė mirėnjohėse qė shqiptarėt nuk pranuan fenė e fundamentalizmit ortodoks, njėkohėsisht e mbrojtėn edhe qytetėrimin evropian nga invadimi i Perandorisė Osmane.

Po ashtu edhe grekėt ortodoks, nė vend se tė ndihmonin shqiptarėt ortodoks pėr emancipim kulturor dhe hapjen e shkollave shqipe, ata bashkėpunonin edhe mė zi me Perandorinė Turke rreth pengimit tė hapjes sė shkollave shqipe. Ngjashėm porsi shovinistėt serbė edhe shovenistėt grekė u morėn me vrasjen e mėsuesve dhe priftėrinjėve pėrparimtarė shqiptarė qė u angazhuan pėr mėsimin dhe hapjen e shkollave nė gjuhėn shqipe. Pėr sllavėt dhe grekėt e fesė ortodokse tė gjithė veprimtarėt shqiptarė pa dallim feje janė armiq ndaj serbėve dhe grekėve sepse kanė luftuar shqiptarisht pėr emancipimin e kombit dhe mbrojtjen e atdheut.

Gjatė shekullit 18/19-tė, Budapesti ishte qytet me tradita universitare, prej nga beogradasit u emancipuan, nė anėn tjetėr, Beogradi nuk kontribuoi pėr emancipimin e shqiptarėve, pėrkundrazi, Beogradi u bė qytet mė brutal dhe mė i tmerrshėm pėr shqiptarėt. Mjafton tė pėrmendet udhėpėrshkrimi i poetit serb Jovan Duēiqi, i cili shkruan: “Shqipėria ėshtė njė vend i thatė, grumbull gurėsh ku bėjnė strofullat vetėm gjarpėrinjtė dhe shqiptarėt”. Pak mė tutje J. Duēiqi shpreh ankthin se si nuk pranon as tė kaloj jetėn, as tė vdesė nė Shqiperi. Pastaj ky destruktiv depėrton edhe nė shpirtin e filozofisė antike greke (nė kohėn kur fisi i tij ka ngrėnė dushk nė malet e Karpateve), sikur “Atje nė Shqipėri, shpirtrat e tyre shkojnė qė tė vuajnė“. Pastaj me tė dėgjuar kėtė pėrrallė rrėnqethėse, zonja holandeze i kishte thėnė se “Sikur tė mė detyrojė kush tė jetojė nė Shqipėri, do tė varesha nė Holandė“. (Qosja, Rexhep: Populli i ndaluar. - Prishtinė, 1990; fq. 125.

Sipas kėsaj mjafton tė shihet se ēfarė kuzhine raciste kanė servuar serbėt, qė pėr fat tė keq mė sė shumti e magjepsin trashėgimtarėt e tij. Ėshtė ēudi qė ky poet-racisti, Jovan Duēiqi, nuk e pėrshkruan udhėtimin me ndonjė teze tė vet ruse tė bukur dhe tė bardhė si bora, por pėrshkruan udhėtimin e improvizur me holandezen e fisit gjerman. Kėtij harbuti serb, mė sė miri i pėrgjigjet poeti ynė rilindas, Naim Frashėri, nė poemėn “Bagėti e Bujqėsi”, i cili madhėshtinė e Shqiperisė e pėrshkruan kėshtu:

“O malet e Shqiperisė, qė mbani kryet pėrpjetė,

tmerr e frikė pėrhapni, pėrpini qiejt e retė!

Tė patundur pėrjetė jini, pa, kur oshėtini,

udhėtarit nė zemėr frikė tė madhe i vini;

kini shkėmbinj, gėrxhe, lisa, lumenj dhe dėborė nė gji,

pėrsipėr lulez e gjethe dhe brenda argjend e flori”.

Synimi Osman drejt Italisė

Sa pėr informin do theksuar edhe deklarata e njeriut tė letrave dhe shkrimtarit tė madh, Ismail Kadare, se shqiptarėt nuk vepruan sa duhet pėr krijimin e shtetit tė tyre tė pavarur, siē vepruan grekėt, nuk qėndron drejt. Duhet tė kemi parasysh se nėse njė epidemi pėrhapet, ka rėndėsi jo vetėm imuniteti i organizmit tė njeriut, por edhe pozita se ku gjindet dhe me kend kufizohet. Kėshtu qė Shqiperia, pėr nga pozita gjeografike, ishte zgjedhur si pikė strategjike e lundrimit tė ushtrisė osmane drejt pushtimit tė Italisė, ky ishte fati ynė tragjik. Ilustrimi mė i qartė ėshtė Reaktori i qendrės bėrthamore nė Ēernobil, i cili shpėrtheu nė prill tė vitit 1986, qė pėrkundėr izolimit me betonarme, qytetarėt ukrainas ende i pėrjetojnė pasojat nga rrezatimi me radacion. Kjo don tė thotė se viktimė janė tė gjithė banorėt, qė pa fajin e tyre banojnė afėr ish-qendrės bėrthamore tė ndėrtuar nė kohėn e Bashkimit Sovjetik. Pra viktimė jemi ne shqiptarėt qė pa fajin tonė ndėrsehen armiqtė tanė shekullor nėn mbikēyrjen e Rusisė. Mė nė fund cili do popull nė Ballkan po tė pėrjetonte robėrinė 500 vjeēare, zor se do tė ruante gjuhėn dhe traditėn kopmbėtare.

Po qe se Italia edhe Franca mbėshtesin Serbinė ekspansioniste nė dėm tė popullit shqiptar, pėrveē Rusisė, ėshtė gabim i tyre. Kėto dy shtete me tradita kulturore tė qytetėrimit evropian duhet hequr iluzionet e gabuara ndaj shqiptarėve tė besimit islam. Kuptohet qė Kroacia falė fesė katolike ishte mė e privilegjuar nė shtėpinė e madhe evropaiane dhe i shpėtoi mė sė keqes nga ekspansioni serb, pėrndryshe Rusia kurrė nuk do tė hiqte dorė nga Dalmacia buzė Detit Adriatik. Megjithate shqiptarėt janė mė shumė popull shqiptar se popull religjioz. Shqiptarėt janė tolerantė nė pikėpamje fetare, gjė qė kėtė e kanė dėshmuar shumė dijetarė dhe priftėr tė huaj katolikė, me qė mbi te kanė kaluar pushtues tė ndryshėm, por qė traditėn dhe gjuhėn tonė autoktone kurr nuk arritėn ta shuajnė as bizantinėt, as sllavėt as turqit. Kjo ėshtė krenaria e kombit shqiptar qė kot mundohen t“ia mveshin petkun e fanatizmit fetar. Dihet qė shqiptarėt kurrė nė jetėn e tyre nuk kanė luftuar pėr kisha dhe xhamia, por pikėrisht pėr ruajtjen e traditės sė tyre tė lashtė iliro-shqiptare. “Luftat kanė karakter thjesht grabitqar nga ana e sllavėve dhe kanė karakter mbrojtės nga ana e arbanėve”, shkruan shkrimtari, Kolė Jakova nė librin “Kreshnikėt”. Aktualisht nė dekadėn e fundit tė shekullit XX shqiptarėt kėrkonin lirimin e Universitetit tė Kosovės dhe Bibliotekės Kombėtare tė Kosovės qė i kishte mbyllur pushtuesi serb. Prandaj kėrkesa dhjetėvjeēare e popullit shqiptar ishte kėrkesė revolucionare pėr emancipim kombėtar dhe jo fetar. Serbėt dhe sllavomaqedonėt janė duke shfrytėzuar rastin diplomatik mbi kurrizin e shqiptarėve tė konfeksionit mysliman, prandaj sulmet e tyre vazhdimisht janė tė fortifikuara kundėr popullit shqiptar. Kur tė kihet prasysh se sa shumė serbet i urrejnė katolikėt, siē janė kroatėt - ish vėllezėr tė mbretėrisė Serbe-Kroato-Sllovene, atėhere ēfarė nuk bėjnė kėta fundamentalistė ortodoks antishqiptarė.

Ekstremizmi i Kishės ortodokse nė Maqedoni duket qartė edhe kohėt e fundit qė fare nuk don t“ia dij pėr Marrėveshjen kornizė tė Ohrit. Pėrkundrazi ajo i dekoron paramilitarėt dhe policėt e vet me medalje, tė cilėt duhet tė dalin para gjyqit pėr krime dhe gjenocid ndaj popullit. “Maqedonia ėshtė njė vend i shenjtė, por edhe njė vend heronjsh. Pėrgatituni te mbroni Maqedoninė”, ka thėnė peshkopi i Kishės ortodokse tė Maqedonisė”, i cili fare nuk skuqet pėr deklaratėn e tij terroriste. Do t“i zbutej mėkati kėtij lloj peshkopi ortodoks po qe se do tė thoshte hapur qė i urrejnė shqiptarėt, tė cilėt kėrkojnė tė drejtat e tyre tė barabarta tė shtetformimit nė Maqedoni. Shqiptarėt nuk kėrkojnė rindėrtimin e xhamive qė i ka shkatrruar barbaria sllavomaqedonase, por kėrkojnė tė drejtėn e shkollimit shqip si dhe zyrtarizminin e Universitetit tė Tetovės. 

- DREJTUAR SUBJEKTIT POLITIK NĖ KOSOVĖ DHE INSTITUCIONEVE TĖ DALURA NGA ZGJEDHJET E PĖRGJITHSHME TĖ 17 NENDORIT 2001

Baton Haxhiu nė “rolin” e njeriut tė pėrshtatshėm pėr sigurimin serb..!?

Avokati Hasan Pruthi para Tribunalit dėshmoi pėr mizoritė serbe nė Gjakovė

Demagogjia e Millosheviqit dhe papjekuria e Bakallit

Shahin Elshani nga Negavci i Rahovecit sot ėshtė duke dėshmuar kundėr kriminelit Milosheviq nė Hagė

Hagė: Masakra e popullatės sė pambrojtur nė Landovicė nga ushtria dhe policia serbe

Bakalli pėrfundon dėshminė nė Hagė: S’ka asnjė projekt pėr Shqipėrinė e madhe

Gjykimi i kryekriminelit: Njė dėshmi e zbehtė e Mahmut Bakallit nė vazhdim tė senacės nė Hagė

Vazhdon gjykimi, Bakalli mposhtė Milosheviqin

Pyetjet mbėrthyese tė Millosheviqit pėr tė krijuar huti te dėshmitari Bakalli"

Bakalli: Plani pėr pastrimin etnik tė shqiptarėve ekzistonte shumė mė herėt"

Pėrfundoi dėgjimi i Milosheviqit, i cili edhe sot pėr krimet e veta akuzoi tėrė botėn, madje edhe viktimat e tij

KMDLNJ: Absurde, Milosheviq ka vrarė 12 mijė njerėz ndėrkaq akuzohet vetėm pėr 900 vrasje

KU PO SHKON MAQEDONIA?

E para kjo qeveri nuk e ka nė radhė tė parė guximin qytetar qė IRJM ta bėjė shtet, nė tė cilin do tė ndiheshin tė barabartė pjesėtarėt e tė gjitha nacionaliteteve qė jetojnė aty. Duke mos e pasur kėtė guxim, atėherė ėshtė e qartė se nuk e ka as guximin e bartjes sė pėrgjegjėsisė pėr ndryshime tė tilla. Prandaj, siē po shihet, kjo qeveri ka vendosur pėr njė rifillim tė konfliktit, qė shumė lehtė mund tė marrė pėrmasa tė njė lufte civile.

Kjo qeveri ka vendosur qė pėrgjegjėsinė e moszgjidhjes sė problemeve t’ia hedh popullit, duke e yshtur atė, me urrejtje ndėrnacionale dhe vetėm kur qytetarėt e IRJM ta shijojnė erėn e luftės civile, atėherė qeveria tė marrė hapa konkret pėr zgjidhjen e problemeve, sepse shihet qartė, se Qeveria e Shkupit i frikėsohet pėrgjegjėsisė dhe humbjes sė pushtetit, qė ėshtė duke i sjellė pėrfitime tė mėdha materiale dhe ilustrimi mė i mirė i kėtyre pėrfitimeve, ėshtė rasti i ministrit tė Mbrojtjes.

Arsyeja e dytė e Qeverisė sė IRJM, qė pėr shumēka ėshtė identike me tė parėn, por qė ėshtė mė e komplikuar dhe shumė mė e rrezikshme, ėshtė ajo e implikimit tė drejtpėrdrejtė nė konflikt, e shteteve pėrreth.
Se kemi tė bėjmė me njė skenar tė pėrgatitur mirė, dėshmon rasti i qitjes nė pritė e njėsiteve elite tė ushtrisė sė IRJM, nė fshatin Vejcė tė Tetovės, qė koincidon me rastin e Paraqinit. Assesi nuk ėshtė rastėsi, qė nė mesin e tetė ushtarėve tė vrarė, nga pjesėtarėt e UĒK, pas thirrjes pėr t’u dorėzuar, katėr janė nga Manastiri. Ku nė kėtė qytet, qė njihet edhe si qendra mė e fortė e shėrbimit sekret maqedonas, vrasjen e kėtyre ushtarėve e pėrdori si preteks “Lėvizja maqedonase pėr shpėtimin e Maqedonisė nga shqiptarėt”, pėr ta nisur aksionin e shkatėrrimit tė pasurisė sė shqiptarėve dhe maltretimin e qytetarėve jo maqedonas, pėr dy ditė rresht.

Se ngjarjet e fundit nė Manastir dhe Shkup janė skenare tė strukturave tė shėrbimit sekret maqedonas, po e ilustrojmė me njė fakt: Nė ditėt e para tė fillimit tė luftimeve ndėrmjet pjesėtarėve tė UĒK dhe forcave maqedonase nė fshatrat e rrethinės sė Tetovės, nė redaksinė e agjencisė sė lajmeve “Kosovapress”, tri ditė rresht vinte njė faks me pėrmbajtje tė njėjtė, nga pesė gjashtė herė nė ditė, nga Subotica, tė cilin e dėrgonte njė “mik” pa emėr i popullit shqiptar, duke iu lutur redaksisė nė fjalė, qė faksin e lartėpėrmendur t’ia dėrgonte Shtabit tė UĒK nė Maqedoni. E ku “miku” i shqiptarėve u sugjeronte luftėtarėve tė UĒK qė konfliktin ta zgjerojnė nė tė gjitha territoret e IRJM dhe me theks tė veēantė nė Shkup dhe Manastir, ku pėr sulmet nė qytetin e Manastirit, garantonte se shqiptarėt do ta kenė edhe pėrkrahjen e Greqisė.

Dhe kur u pa se shqiptarėt nuk do tė jenė lojtarė tė skenareve tė tilla, atėherė strukturat e shėrbimit sekret maqedonas dhe jo vetėm maqedonas, si duken vendosėn qė ta luajnė lojėn vetė, ku do tė pėrpiqen t’i fusin nė lojė edhe shtetet rreth saj dhe nėse konflikti merr pėrmasa mė tė gjera alibitė e Greqisė dhe Bullgarisė pėr tė intervenuar dihen, kurse kuptohet qė as shqiptarėt nuk do tė rrinė duarkryq.

Qeveria e Shkupit e di mirė se njė konflikt tė tillė bashkėsia ndėrkombėtare nuk do ta lejojė, por Shkupi shpreson se pasojat e njė konflikti tė tillė do ta detyrojnė bashkėsinė ndėrkombėtare qė mos tė bėjė presion ndaj tij, pėr ta filluar dialogun me shqiptarėt e aq mė pak pėr ta ndryshuar kushtetutėn.
Por, edhe nėse bashkėsia ndėrkombėtare nuk do tė lėshojė pe nė kėrkesat e saj, Qeveria e Shkupit do ta ketė mė lehtė qė t’i pėrmbush kėto kėrkesa pa u rrezikuar se do ta humbė pushtetin me arsyetimin se nė rrethanat e krijuara po zgjedh tė keqen mė tė vogėl, sesa ta lejojė ndarjen e IRJM nė tri pjesė.
Strukturat e shėrbimit sekret tė IRJM, tė ngarkuara me shovinizėm e urrejtje patologjike ndaj shqiptarėve dhe tė zėna ngusht nga kėrkesat e bashkėsisė ndėrkombėtare, qė nuk janė nė gjendje t’i pranojnė, nuk pėrjashtohet mundėsia qė me skenarin e filluar, kėto struktura kanė vendosur ndarjen e IRJM nga shqiptarėt, duke i dėbuar ata me dhunė nė mėnyrė sistematike nga Manastiri, Prespa, Ohri, Struga Kumanova e qytete tjera, pėr ta pėrmbyllur dėbimin e tillė mė nė fund nė Shkup, ku veē kanė filluar tė duket shenjat e para. Dhe, pėr t’i detyruar shqiptarėt kėshtu qė tė kėnaqen vetėm me tri komuna tė IRJM, duke u ndarė me ta njėherė e pėrgjithmonė.

Skenarė tė tillė me siguri se do tė jenė hartuar nė bashkėpunim me srtukturat e shėrbimit sekret serb, sepse edhe nė Luginėn e Preshevės, ditėve tė fundit, po vėrehen ripozicionime tė reja tė forcave serbe, tė cilat do tė veprojnė konform skenareve tė tilla. Sepse, as Qeveria e Serbisė nuk ėshtė nė gjendje qė ta marrė pėrgjegjėsinė pėr t’u bėrė koncesione shqiptarėve nė Luginėn e Preshevės, aq mė pak nė kėto momente aktuale, ku forcat politike brenda Serbisė janė duke bėrė njė luftė tė tmerrshme pėr pushtet.

Cilido qė tė jetė opcion i Qeverisė sė IRJM, prej kėtyre qė pėrmendėm dhe tė tjerėt qė mund tė ndodhin, strukturat sekrete maqedonase dhe tė tjerat nuk kanė shans qė t’i realizojnė qėllimet e tilla. Jo pėr aq pse do t’u kundėrvihen shqiptarėt, qė gjithėsesi nuk do tė rrinė e tė bėjnė sehirė. Por, ēarqeve tė caktuara tė qendrave tė vendosjes skenarėt e tilla ua rrezikojnė interesat gjeostrategjike e gjeopolitike nė rajon. Dhe, fatmirėsisht duke i mbrojtur interesat e tyre do t’i mbrojnė edhe ato tė shqiptarėve./ Nuhi Ismaili-nxjerrė nga kosovapress/

Two years after the end of the war,people rightfuly ask: why there is no one to judge and punish the criminals?

Sooner or later UMNIK(United Nations Mission In Kosova) is responsible for this.They are in Kosova to protect the rights of people,not let serbian criminals escape from prisons.(Nga N&V.S www.ereniku.com )

Njėzet (20) shkaqe pse duhet pėrkrahur UĒK-n nė IRJM ( Ish Republika Jugosllave e Maqedonisė)

Partitė politike kosovare i thonė JO bisedimeve me Beogradin pėr ēėshtjen e statusit tė Kosovės

Krasniqi-PDK:

"Ne duhet tė angazhohemi pėr njė status tė qėndrueshėm nė Kosovė, se tė pėrkohshėm veē e kemi" Jakup Krasniqi, sekretar i pėrgjithshėm pranė Partisė Demokratike tė Kosovės: "Ne mendojmė qė Kushneri mund tė bisedojė pėr ēėshtjen e Kosovės, vetėm pėr atė qė ia lejon dhe sa ia lejon rezuluta 1244 dhe kryesisht pėr periudhėn e administrimit tė pėrkohshėm nė Kosovė. Ndėrsa, sa i pėrket ēėshtjes sė bisedimeve pėr njė status pėrfundimtar, do t'u takojė vetėm organeve legjitime qė do tė dalin nė zgjedhjet e pėrgjithshme, parlamentare qė konsiderojmė tė dalim nė vitin 2001. Me njė fjalė, pėr statusin politik tė Kosovės, kanė tė drejtė dhe do tė vendosin njerėzit qė do t'i pėrfaqėsojnė organet e dala nga vota e qytetarėve tė Kosovės" Mė pas, z. Krasniqi, shprehet se koha pėr ta rrumbullakėsuar ēėshtjen e Kosovės, e kemi nė prag. "Ne duhet tė angazhohemi pėr njė status tė qėndrueshėm nė Kosovė, se tė pėrkohshėm, veē e kemi" shprehet pėr fund z. Krasniqi.

Pula-Beqiri(USD):

Rezuluta 1244 e ashtuquajtura "Bibla" e z. Kushner nuk mbyll statusin e ēėshtjes sė Kosovės" Ndėrsa, Luljeta Pula - Beqiri, kryetare e Unionit Social Demokrat mendon: "Pėr tė ardhmen e Kosovės nuk mund tė bisedojė vetėm administrata ndėrkombėtare me "jugosllavėt", nė njė samit Ballkanik tė paralajmėruar, madje as nė qoftė se me ta sė bashku ndodhen edhe pėrfaqėsues shqiptarė tė Kosovės, tė palegjitimuar paraprakisht me votėn e popullit". Pastaj, z. Pula-Beqiri, shprehet se ēėshtja e statusit tė Kosovės ėshtė njė ēėshtje e cila nuk mund tė vehet nė diskutim para se se tė jenė bėrė zgjedhjet e pėrgjithshme, e para se tė jetė zgjedhur parlamenti e qeveria e Kosovės. "Qytetarėt e Kosovės nuk kanė pėrse tė bisedojnė me Serbinė pėr statusin e Kosovės, qytatarėt e Kosovės pėrmes pėrfaqėsuesve tė tyre legjitim do tė bisedojnė pėr statusin e Kosovės me ndėrkombėtarėt, pėr tė cilėt kanė respekt, pėr shkak tė ndėrhyrjes humanitare dhe morale qė u bė nė emėr tė mbrojtjes sė tė drejtave tė njeriut dhe atė vetėm nė njė konferencė. Rezuluta 1244 e ashtuquajtura "Bibla" e z. Kushner nuk mbyllė statusin e ēėshtjes sė Kosovės".
Z. Pula - Beqiri i quan spekulantė ata tė cilėt nė emėr tė rezolutės 1244 , ngrisin dorėn lartė duke spekuluar njė sovranitet "jugosllav", pėr Kosovėn. "Ne, i pėrkujtojmė qeveritė e caktuara evropiane, tė cilat sot, nėpėr dyer tė vogla, pėrpiqen t'ia imponojnė Kosovės riintegrimin "jugosllav", tė cilėve u kanė thėnė JO edhe sllavėt e tjerė tė jugut nė ish- Jugosllavi", vazhdon z. Pula-Beqiri . "Sipas vendimit qė ka marrė Kėshilli i Sigurimit i Kombeve tė Bashkuara nė shtatorin e kėtij viti, nė Samitin mijėvjeēar nė Nju York, sovraniteti i njė shteti nuk ėshtė mė absolut dhe se sovraniteti territorial zėvendėsohet tani me sovranitetin e popullit, nė qoftė se shteti i terrorizon popullatėn, siē ėshtė rasti me Kosovėn". A ka nevojė tė dėshmojmė ende se mbi popullin shqiptar tė Kosovės ėshtė ushtruar njė gjenocid i tmerrshėm nga autoritetet e Serbisė, njė gjenocid qė mund tė krahasohet vetėm hollokaus?, shtron pyetje nė fund Zonja Pula.

Hotge(PGJK):

Kushneri para se tė shkojė qė tė takohet me Koshtunicėn do tė duhej tė takohej dhe tė marrė mendimin e Kėshillit Politik Kosovar qė reprezanton popullin e Kosovės Ēfarė mendon, Nills Hotge, sekretar pėr Marrėdhėnie Ndėrkombėtare, pranė Partisė sė tė Gjelbėrve tė Kosovės. "Kushner para se tė shkojė qė tė takohet me Koshtunicėn, do tė duhej tė takohej dhe tė marrė mendimin e Kėshillit Politik Kosovar,qė reprezanton popullin e Kosovės", deklaroi z. Hotge. Kėtė mendim tė tij e pėrkrahu edhe kryetari i Degės nė Pejė pranė PGJK-sė, Imer Ēarkagjiu.

Devaja (PSHDK):

"pėr ēdo bisedė me Beogradin, Kushner duhet tė marrė pėlqimin nga shqiptarėt" Kurtesh Devaja, anėtar i Kryesisė sė Partisė Shqiptare Demokristiane tė Kosovės, konsideron se shkuarja e Kushnerit nė Beograd, do tė ishte e parakohshme, pėr arsye se Beogradi para se tė bėjė, ēfarėdo bisede me kryeadministratorin Kushner, duhet t'i pėrmbushė dy obligime qė i ka ndaj Bashkėsisė Ndėrkombatare: Lirimi i tė gjitha pengjeve shqiptare qė ende mbahen pa tė drejtė dhe nė kushte tė vėshtira nėpėr kazamatet e Serbisė. Ta bėjė dorėzimin e tė gjithė kriminelėve tė luftės, tė cilėt bėnė krime barbare mbi popullin shqiptar, gjatė luftės. Po ashtu, z. Devaja tha se" Kushneri nuk mund tė bisedojė me Beogradin, nė emėr tė popullit tė Kosovės, pa marrė pėlqimin e tij.

Berishaj(PSDK):

Deklarata e Kushnerit ėshtė edhe njė kontraverz dhe njė ngatėrrim i hapur, Palokė Berishaj nga Parta Social Demokrate e Kosovės shprehet se kjo ēka ka deklaruar z. Kushner ėshtė edhe njė kontraverz qė vjen nga ai dhe nėse me tė vėrtetė qėndron njė vendim i tillė i Kushnerit, ne medojmė se ėshtė njė ngatėrrim i hapur, sepse nė ndėrkohė ne jemi duke u pėrgatitur pėr zgjedhje lokale, sė dyti presim hartimin e kornizave politike pėr fazėn kalimtare tė Kosovės dhe sė treti presim zgjedhjet parlamentare dhe presidenciale nė nivel tė Kosovės dhe pastaj do tė flasim pėr statusin e Kosovės. Sa i pėrket hapave qė janė ndėrrmarrė nė krijimin e institucioneve nė Kosovė dhe pėrfaqėsuesve legjitim dhe legal tė Kosovės, sė bashku me SHBA-tė dhe Bashkimin e Evropian, sė pari do tė vendosim pėr reformėn e bisedimeve, po asesi nuk mund qė nė kėto momente pala shqiptare aq lehtė tė pranojė qė pėr statusin pėrfundimatr tė bisedojė me Beogradin. "Kėtė formė tė bisedimeve na ka ofruar edhe Millosheviqi nė kohėn e tij".

Musmurati (LBD):

Ēfarėdo pretendimi pėr njė lidhje tė tillė tė Kosovės me Serbinė do tė thotė vazhdim i konfliktit nė Kosovė. Ndėrsa, Basri Musmurati, nėnkryetar i Lėvizjes sė Bashkuar Demokratike, konsideron si njė lajm interesant deklaratėn e Kushnerit pėr tė filluar bisedimet me Beogradin, lidhur me statusin pėrfundimtar tė Kosovės. "Ne si LBD pėrkrahim njė nismė tė tillė dhe konsiderojmė se ėshtė e domosdoshme qė statusi definitiv i Kosovės tė zgjidhet sa mė parė, edhe pėr shkak tė qetėsisė nė rajon", shprehet z. Musmurati. "Ėshtė e kuptueshme qė edhe Beogradi tė kyqet nė bisedime pėrshkak tė detyrave qė ka pėr dėmet qė i ka bėrė Kosovės. Ne, si shqiptarė kėrkojmė qė si faktori ndėrkombėtar, ashtu edhe ai serb duhet tė pajtohen domosdoshmėrisht pėr pranimin definitiv tė pavarėsisė sė Kosovės. Sa i pėrket fjalėve qė kanė dalė kinse pėr demokratizim tė Serbisė dhe pėr lidhje eventuale federale konfederale tė Kosovės me Serbinė, janė provokim shumė i keq pėr ne kosovarėt. Ēfarėdo pretendimi pėr njė lidhje tė tillė tė Kosovės me Serbinė do tė thotė vazhdim i konfliktit nė Kosovė", tha mė nė fund Musmurati.

Zenuni (LPK):

Ka kaluar koha qė pėr shqiptarėt tė vendos dikush tjetėr, prandaj tani pėr fatin e Kosovės do tė vendosin vetė shqiptarėt. Edhe Metush Zenunin anėtar i Kryesisė sė Lėvizja Popullore Kosovės, shprehet sa ka kaluar koha qė pėr shqiptarėt tė vendosė dikush tjetėr, prandaj tani pėr fatin e Kosovės do tė vendosin vetė shqiptarėt, ashtu siē kanė vendosur pa pyetur askend kur kanė filluar luftėn e armatosur. "Ēdo gjė qė do tė vendosė Kushneri ose kushdo tjetėr pėr popullin e Kosovės, pėr LPK-nė ėshtė e papranueshme. Ne, e kemi ndėrprerė luftėn e armatosur pėr ta vazhduar luftėn diplomatike", tha z. Zenunaj dhe shtoi se "nėse diēka vendoset qė ėshtė nė kundėrshtim tė LPK-sė atėherė do tė kthehemi prapė ku kemi qenė.

Dogan (KTHP):

Serbėt e Kosovės le t'i lėnė ėndrrat, nė qoftė se dėshirojnė tė jetojnė me popullin e Kosovės Nebahat Dogan, nėnkryetare e KTHP-sė (Parta Popullore Turke) - Demokratizimin e Serbisė e sheh si njė shenjė tė mirė pėr uljen e tensioneve nė territorin e ish- Jugosllavisė. "Serbėt moti kanė ėndėrruar pėr njė Serbi tė Madhe, por kjo fatmirėsisht nuk iu realizua. Ėndrrat e Millosheviqit u shuajtėn. Mirėpo, ne e dimė se edhe Koshtunica shumė pak ndryshon nga Millosheviqi, por nėse nė realitet Serbai, do tė demokratizohet atėherė, ne kosovarėt atė do ta konsiderojmė si njė fqinj". Ndėrsa, lidhur me statusin e Kosovės, ajo u shpreh: "Kurrė nuk mund, qė nė Beograd tė vendet fati i Kosovės. Pėr Kosovėn vendos vetė populli i saj. Ne, si parti qė e pėrfaqėson pakicėn numerikisht mė madhe nė Kosovė, nė programin tonė politik, ekonomik e social, kemi parė dhe e shohim njė Kosovė tė pavarur dhe demokratike", tha pėr fund z. Dogan./Kimete Islami/(marrė nga Kosovapressi).

Kush do tė ulet nė karrigen e "nxehtė"?

Mbi tė gjitha shqiptaria

"Rilindja": Kujdestarėt e kodit moral

"Rilindja": Adem Demaēi nuk ėshtė njeri i rėndomtė, ai ėshtė njėshi i rezistencės shqiptare

Mbahen me ngulm si asnjėherė mė parė nė tė gjitha mjediset kosovare po edhe nė diasporė Manifestimet kombėtare-Flaka e janarit,po sa dhe si na kujtohen fjalėt e pjestarėve tė tė dy familjeve tė dėshmorėve JUSUF,BARDHOSH GERVALLES E KADRIU ZEKES,SI DESHIRė E HAPėT E TYRE,PO EDHE OBLIGIM I Tė GJITHė SHQIPTARėVE,Qė ESHTRAT Tė JU KTHEHEN Nė KOSOVė PėR Tė CILėN E DHANė JETėN.
Rreth kesaj ēėshtjeje ja nė vazhdim njė koment i rėndėsishem tė cilin e morem nga agjencia shtetrore e lajmeve Kosovapress:

Kur do t’i kthehen Kosovės bijtė e saj Jusufi, Bardhoshi dhe Kadriu