copyright: σφετερισμός της περιουσίας του θεού

            Πρόκειται για μία μεγάλη αδικία. Μία παγκόσμια πλάνη. Είναι μια από τις αιτίες εμφάνισης της πολιτιστικής καθυστέρησης  και του φαινομένου της μαζικής κουλτούρας. Παρακάτω θα γίνει προσπάθεια για αναλυτικότερη παρουσίαση αυτών των απόψεων. Από εδώ και στο εξής, περιορίζουμε τον όρο πνευματική δημιουργία και ΠνΔτα κυρίως σε ότι αφορά την τέχνη, ενώ ως τώρα μελετούσαμε τη ΠνΔτα πιο γενικά.  

i) ορισμός - σύντομη ιστορική αναδρομή

            Μία καινούργια έννοια κάνει την εμφάνισή της στην πρόσφατη ιστορία. Η έννοια της "πνευματική περιουσίας". Το φαινόμενο δηλαδή να ασκούν οι άνθρωποι κυριαρχικά δικαιώματα στα πνευματικά τους επιτεύγματα. Αυτό δεν είναι κάτι που έγινε ξαφνικά, αλλά έγινε σιγά σιγά σε μέρη στα οποία παραγόταν πνευματικό έργο. Είναι δηλαδή φαινόμενο των αναπτυγμένων κοινωνιών στις οποίες η τέχνη και η επιστήμη έχουν έντονη παρουσία και μπορούν να γίνουν ιδιαίτερα επικερδείς. Σε τέτοιες κοινωνίες είναι επίσης αναπτυγμένη και η νομική επιστήμη, σε βαθμό που να θέτει κανόνες σχεδόν σε όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, κάτι ιδιαίτερα ωφέλιμο για την αρμονία και την τάξη στο κοινωνικό σύνολο. Όπως καθορίζεται από το νόμο, η πνευματική ιδιοκτησία που αποκτά ο δημιουργός του έργου πάνω σ' αυτό περιλαμβάνει δύο απόλυτα και αποκλειστικά δικαιώματα:

1. το δικαίωμα της εκμετάλλευσης του έργου (περιουσιακό δικαίωμα) και

2. το δικαίωμα της προστασίας του προσωπικού του δεσμού προς αυτό (ηθικό δικαίωμα)

Το πρώτο ο πνευματικός δημιουργός έχει τη δυνατότητα από το νόμο να το εκχωρήσει (μεταβιβάσει) και να αναθέσει τη διαχείρισή του σε τρίτο φυσικό ή νομικό πρόσωπο. Το ηθικό δικαίωμα είναι αμεταβίβαστο και παραμένει στο δημιουργό ακόμα και μετά τη μεταβίβαση του περιουσιακού δικαιώματος.

          Ως θετικά στοιχεία του νόμου για τα πνευματικά δικαιώματα φέρονται να είναι α) η εξασφάλιση  του δικαιώματος οικονομικής εκμετάλλευσης του πνευματικού έργου αποκλειστικά από το δημιουργό και όχι από άλλον ο οποίος θα επιχειρήσει να το εκμεταλλευτεί χωρίς την άδειά του και β) η αποφυγή της αντιγραφής του έργου από άλλο πνευματικό δημιουργό ο οποίος θα επιχειρήσει να συνδέσει το όνομά του με αυτό.

Η έννοια της πνευματικής ιδιοκτησίας εμφανίζεται ιστορικά για πρώτη φορά μαζί με την ανακάλυψη της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο, πράγμα που δείχνει την παράλληλη πορεία εξέλιξης του δίκαιου και της τεχνικής. Πρόδρομος των νόμων του copyright υπήρξαν τα προνόμια που απένειμε το κράτος αρχικά στους εκδότες και τυπογράφους και αργότερα στους δημιουργούς. Τα προνόμια αυτά αυτά εξασφάλιζαν τη μονοπωλιακή χρήση της τυπογραφίας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Ευθύνη στην παραχώρηση των προνομίων απέκτησαν σταδιακά αργότερα και οι ίδιοι οι δημιουργοί. Ως πρώτες νομοθετικές ρυθμίσεις μπορούμε να αναφέρουμε εδώ το Copyright act στην Αγγλία το 1709, τον νόμο των ΗΠΑ το 1791, και τη Γαλλική νομοθεσία του 1791 και 93. Το πρόβλημα που προέκυψε όμως εκείνη την εποχή είναι ότι οι νόμοι που εφαρμόζονταν στο ένα κράτος δεν εφαρμόζονταν για πολίτες άλλου κράτους, με αποτέλεσμα την εκτεταμένη πειρατική αναπαραγωγή πνευματικών έργων. Αρχικά το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε με διμερείς συμφωνίες, ώσπου το 1886 με τη διεθνή σύμβαση της Βέρνης καθιερώθηκε η διεθνής προστασία των πνευματικών έργων. Από τότε έλαβαν χώρα και άλλες σημαντικές διεθνείς συμβάσεις, με σημαντικότερη ίσως τη TRIPS στο Μαράκες το 1994, τη συμφωνία για τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου. Η διαφορά στη φιλοσοφία αυτής της τελευταίας συμφωνίας σε σχέση με αυτήν της Βέρνης είναι ότι επικεντρώνεται περισσότερο στην προστασία της ελευθερίας του διεθνούς εμπορίου, ενώ η συμφωνία της Βέρνης επικεντρώνεται περισσότερο στο δημιουργό.

Οι νόμοι όμως που θεσπίστηκαν για να "προστατέψουν" την πνευματική δημιουργία βασίζονται σε λάθος θεώρηση της ζωής και της ΠνΔτας, και οφείλονται συχνά σε μεγάλα οικονομικά συμφέροντα ανθρώπων άσχετων με το εκάστοτε πνευματικό δημιούργημα.

ii) η εκμετάλλευση του πνευματικού έργου

            Η πνευματική δημιουργία είναι στις μέρες μας εκτός των άλλων μία μεγάλη πηγή κέρδους. Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε τους μηχανισμούς στους οποίους βασίζεται η διανομή των κερδών και τα προβλήματα που αυτοί δημιουργούν στις μέρες μας.

            Από το 1950 και μετά εμφανίζεται στον δυτικό κόσμο μια ραγδαία αύξηση του βιοτικού επιπέδου. Έτσι δίνεται σε όλο και περισσότερους η ευκαιρία να ασχοληθούν με την πνευματική δημιουργία, αλλά παράλληλα εκτοξεύονται στα ύψη οι ανάγκες της κοινωνίας για καλλιτεχνική παραγωγή. Με δεδομένα την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, την επιθυμία όλο και περισσότερων να δημιουργήσουν πνευματικά αλλά και τις τεράστιες απαιτήσεις της κοινωνίας για εντρύφηση και αισθητική απόλαυση από τα πνευματικά έργα, θα περίμενε κανείς να ζούμε σε μια κοινωνία όπου ανθεί η καλλιτεχνική παραγωγή. Πράγματι αυτό συμβαίνει, δε συμβαίνουν όμως άλλα φαινόμενα που κι αυτά θα έπρεπε να αναμένονται. Οι καλλιτέχνες που δρουν στο προσκήνιο θα έπρεπε να είναι πολύ περισσότεροι και να αμείβονται καλύτερα. Θα έπρεπε επίσης η καλλιτεχνική παραγωγή να ήταν εξαιρετικά πολύπλευρη, και κυρίως, το ενδιαφέρον του κοινού να κατανέμονταν περισσότερο ομοιόμορφα σε όλες τις πλευρές της. Ελάχιστοι καλλιτέχνες σήμερα απολαμβάνουν τη μερίδα του λέοντος σε πλούτο και αναγνώριση, ενώ εκατοντάδες άλλοι ίδιας ή και μεγαλύτερης αξίας ζουν στην αφάνεια με πενιχρές απολαβές. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 90% από τα χρήματα που συγκεντρώνονται κάθε χρόνο από τα συγγραφικά δικαιώματα, πηγαίνει στο 10% των δημιουργών. Κάποιος εδώ μπορεί να πει: "Καλώς γίνεται αυτό, διότι αυτό το 10% των καλλιτεχνών είναι οι ικανότεροι, ή ακόμα και αν δεν είναι πάντα, σίγουρα είναι αυτοί που αρέσουν περισσότερο στον κόσμο!"  Η αλήθεια όμως είναι εντελώς διαφορετική. Κύριος υπεύθυνος για αυτήν την κατάσταση είναι ο νόμος για τα πνευματικά δικαιώματα. Παρακάτω εξηγείται γιατί:

            Ο νόμος αυτός επιτρέπει σε πολιτιστικές εταιρίες κολοσσούς να γίνονται ακόμη μεγαλύτερες, να εξελίσσονται σε μονοπώλια. Οι εταιρίες αυτές μετά από την αγορά του συνόλου των δικαιωμάτων ενός έργου, τα προστατεύουν με εξαιρετικά λεπτομερείς κανόνες και υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους με δικηγόρους με υψηλή ειδίκευση. Κάποιες φορές και ο ίδιος ο δημιουργός στη συναλλαγή του με τις πολιτιστικές βιομηχανίες πιέζεται από αυτές, παραπλανιέται ή γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης, με αποτέλεσμα να αναγκάζεται και αυτός να προσφεύγει στη δικαιοσύνη, με πιο περιορισμένα όμως μέσα.  Εξασφαλίζοντας οι εταιρίες τα δικαιώματα εκμετάλλευσης, κάνουν το επόμενο βήμα, που είναι η προώθηση του προϊόντος που κατέχουν. Οι λίγοι όμιλοι που κυριαρχούν στην πολιτιστική βιομηχανία, δε διανέμουν παρά μόνο τα έργα των οποίων κατέχουν τα δικαιώματα. Επικεντρώνονται στην προώθηση μερικών αστέρων και επενδύουν μαζικά σε αυτούς. Οι συνέπειες είναι τρομακτικές.

            Λόγω του υψηλού επενδυτικού κινδύνου, το μάρκετινγκ που απευθύνεται σε κάθε μέσο άνθρωπο είναι τόσο επιθετικό και πιεστικό, ώστε να αποκλείει από τους πνευματικούς του ορίζοντές σχεδόν κάθε άλλη πολιτιστική επιρροή. Ενώ στα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του ο νόμος για τα πνευματικά δικαιώματα υποστήριζε το δημιουργό, σήμερα γίνεται ένα μέσο ελέγχου της πνευματικής μας δημιουργίας, από ένα μικρό αριθμό βιομηχανιών. Είναι τόσο παράλογα δυναμική και μαζική η διείσδυση της κουλτούρας που προωθούν οι πολιτιστικές βιομηχανίες, ώστε δικαίως ονομάζεται και με τον αρνητικό όρο "μαζική κουλτούρα".

            Το ίδιο το καλλιτεχνικό έργο επηρεάζεται άμεσα από τους νόμους της αγοράς. Πάντα τα κίνητρα της δημιουργίας πρέπει να μην καταπιέζονται από την εκάστοτε εξουσία αλλά και να μην είναι πονηρά. Όποιος έχει έμπνευση ας δημιουργήσει. Δεν είναι όμως έμπνευση η ανάγκη για εύκολο πλουτισμό, κι όμως στα πλαίσια της μαζικής κουλτούρας πολλοί δημιουργούν με πρώτο γνώμονα το χρήμα και δεύτερο την αγάπη για την τέχνη τους! Είναι φυσικό λοιπόν πολλά έργα (όχι όλα) που προερχόμενα από τη βιομηχανία της μαζικής κουλτούρας, να είναι υπερβολικά εύπεπτα, κενά νοήματος, ευτελή. Ενώ κάποτε η πνευματική δημιουργία δεινοπαθούσε από αυταρχικές εξουσίες, απεχθή θρησκευτική λογοκρισία, σήμερα καταδυναστεύεται από τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, που αναπτύχθηκαν λόγω του νόμου για την πνευματική ιδιοκτησία. Αν η καλλιτεχνική δραστηριότητα ήταν σχολικό διαγώνισμα, τότε μπορούμε να πούμε ότι οι καλλιτέχνες της μαζικής κουλτούρας κάνουν μία μεγάλη ζαβολιά, ένα παράνομο "σκονάκι", μιας και ο "διορθωτής" των διαγωνισμάτων είναι δικός τους άνθρωπος. Έτσι πολλοί άξιοι πνευματικοί άνθρωποι, μη συμμετέχοντας στο παιχνίδι των πολιτιστικών βιομηχανιών, αναγκάζονται να ασχοληθούν με δεύτερη δουλειά συνήθως σχετική με την εκπαίδευση, προκειμένου να μπορέσουν επιβιώσουν οικονομικά.

            Τα πνευματικά δικαιώματα που θα εξασφάλιζαν την αμοιβή των καλλιτεχνών είναι τώρα αυτά που τους τη στερούν. Αν καταργούνταν όμως, οι μεγάλες εταιρίες δε θα είχαν λόγο και όφελος να επενδύσουν στους αστέρες τους, οπότε θα εμφανιζόταν η ευκαιρία να παρουσιαστούν στο πολιτιστικό τοπίο και άλλες πραγματικά ενδιαφέρουσες φωνές. Η πνευματική δημιουργία θα απαλλασσόταν σε μεγάλο μέρος από τα ευτελή κίνητρα του χρήματος και της δόξας, οπότε θα είχαμε περισσότερες πνευματικές δημιουργίες στις οποίες ο δημιουργός παρουσιάζει με ειλικρίνεια τον εαυτό του, καταθέτει την ψυχή του και δεν αποσκοπεί πλέον απλά να γίνει αρεστός στην εταιρία του ή το πλήθος των καταναλωτών που θα τον αγόραζαν. Θα γίνονταν δηλαδή πραγματικά βήματα προόδου προς την κατεύθυνση της καλής ΠνΔτας.

            Επίσης θα προέκυπταν οφέλη και σε επίπεδο λαών. Σε αυτό το επίπεδο η μεγάλη αδικία των πνευματικών δικαιωμάτων αφορά τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες και κυρίως αυτές του 3^ου κόσμου. Με το ισχύον καθεστώς υφαρπάζονται από αυτές τις χώρες χαρακτηριστικά προϊόντα όπως ένας λαϊκός χορός, η ουσία από κάποιο φυτό και επανεισάγονται σε αυτές προστατευμένες από αυστηρούς νόμους, ως μία ταινία στην οποία έχει σημαντικό ρόλο ο χορός, ένα φάρμακο που δημιουργείται από το εκχύλισμα του παραπάνω φυτού. Με αυτόν τον τρόπο οι πλούσιες χώρες γίνονται πλουσιότερες, ενώ ο επιστήμονας και ο καλλιτέχνης της καθυστερημένης χώρας, αλλά και η ίδια η χώρα του, στερείται αμοιβής και ευκαιριών. Οι εξαιρετικά δυνατές (λόγω πνευματικών δικαιωμάτων) πολυεθνικές αντί να βοηθούν κάθε χώρα να θεμελιώσει τις δομές για ανάπτυξη της ΠνΔτας, συνθλίβουν την ΠνΔτα ενδιαφερόμενες μόνο για το κέρδος τους και τις αποδόσεις της επένδυσής τους.

            Ο Φίλιπ Κένικοτ, ένας αυστραλός ερευνητής, αναφέρει πολύ ορθά ότι δεν είναι σωστό να ταυτίζεται η μαζική κουλτούρα με την κουλτούρα του λαού. Είναι δε χαρακτηριστικό το λάθος που γίνεται σχετικά με τον αμερικανικό πολιτισμό, ο οποίος στη συνείδηση σχεδόν όλων μας είναι ταυτισμένος με τις φαντασμαγορικές ταινίες και τους δίσκους που πουλιούνται σε εκατομμύρια αντίτυπα (όλα ιδιοκτησία των μεγάλων εταιριών), ενώ αυτή η κουλτούρα που κατέχουν οι εταιρίες, είναι πολύ διαφορετική από από κουλτούρα του λαού, τον πολιτισμό, που δεν ανήκει σε κανένα.

iii) προσωπικός δεσμός του έργου με τον καλλιτέχνη (ηθικό δικαίωμα).

            Εδώ είναι αναγκαίο να θέσουμε  άλλη βάση στο ζήτημα., όσο και αν αυτή δε μπορεί να γίνει αποδεκτή από τους μη πιστεύοντες Στο Θεό. Πρόκειται για μία αλήθεια η οποία είναι παραμελημένη στις μέρες μας ακόμα και από τους χριστιανούς.

Οι ιδέες και η πνευματική δημιουργία δε μπορεί να είναι ιδιοκτησία κανενός. Τα πνευματικά δικαιώματα της ανθρώπινης δημιουργικότητας είναι στην απόλυτη κατοχή Του Θεού και έχουν δωριστεί από αυτόν στους ανθρώπους.

           Μπορούμε έστω με σκεπτικισμό να δεχθούμε την έννοια της υλικής ιδιοκτησίας από τον άνθρωπο, ο οποίος οριοθετεί με φράχτες τα χωράφια και την αυλή του,  ωστόσο φαίνεται αδύνατο να γίνει το ίδιο με την πνευματική δημιουργία. Είναι γελοίο και άδικο να ορθώνονται απαγορευτικοί φράχτες στο πνευματικό τοπίο. Αντί δηλαδή να να γευόμαστε και να εργαζόμαστε για τους πνευματικούς καρπούς, κατά παράξενο τρόπο ασχολούμαστε με διαμάχες άνευ σημασίας, όπως: ποιος πάτησε πρώτος στο κάθε πνευματικό "αγροτεμάχιο", ποιος το όργωσε παραπάνω, ποιος θα δοξαστεί περισσότερο, ποιος θα βγάλει περισσότερα χρήματα από αυτό. Δηλαδή πράγματα άσχετα με τα ουσιαστικά οφέλη που μπορεί να αποδώσει το "αγροτεμάχιο", τα οποία επαρκούν για απεριόριστο αριθμό "γεωργών". Να ένα παράδειγμα:

Ο J. S. Bach συνέθεσε το 18^ο αιώνα πρωτότυπη για την εποχή εκείνη μουσική μεγάλης αξίας. Είναι άραγε (κυριολεκτικά) ιδιοκτησία του αυτή η μουσική; Όχι, και παρακάτω εξηγείται γιατί. Ας αναρωτηθούμε ποιο άραγε είναι το ποιο σημαντικό:
α) Η ίδια η Μπαχική μουσική  ή
β) η έμφυτη τάση μας να αρεσκόμαστε σε αυτή;; (με επιρροή αντίστοιχης μουσικής παιδείας)
Το δεύτερο είναι απείρως σημαντικότερο. Χωρίς το πρώτο, κάποιος άλλος συνθέτης θα έγραφε αυτή τη μουσική έστω ελαφρώς παραλλαγμένη και με κάποια χρονική καθυστέρηση. Πάντως δεν υπάρχει περίπτωση να μην ανακαλύπτονταν ποτέ αυτό το είδος μουσικής έκφρασης, διότι αυτή αντανακλά το β), ουσιαστικά γεννιέται από αυτό. Χωρίς όμως το β), θα ήταν το μουσικό στυλ του Bach, όποτε κι αν αυτό εμφανιζόταν, ότι είναι για τα ζώα, τα οποία δεν διαθέτουν μουσικότητα. Θα ήταν δηλαδή ένα κενό γράμμα, ένα τίποτα. Άρα αν κάποιος θα έπρεπε να χρεώσει πνευματικά δικαιώματα και να δοξαστεί για αυτήν την καταπληκτική μουσική, είναι αυτός που προσφέρει το β) κι όχι αυτός που ανακαλύπτει το α) !
Ο εμπνευσμένος καλλιτέχνης παίρνει ήδη μεγάλη αμοιβή λειτουργώντας ως καταλύτης στην αποκάλυψη αυτής της σπουδαίας μουσικής στο ανθρώπινο γένος. Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενη παράγραφο, απολαμβάνει αξιοζήλευτα προνόμια, ένα από τα οποία είναι η πολύ στενή σχέση με το πνευματικό δημιούργημα. Δεν είναι καθόλου απίθανο να εμφανιστούν μεταγενέστεροι μουσικοί οι οποίοι να θεμελιώσουν με τη μουσική του Bach στενότερη σχέση απ' ότι ο ίδιος ο Bach!  Και αυτό είναι κάτι θεμιτό και αξιοθαύμαστο. Αυτή η σχέση όμως δεν είναι σωστό να επιτρέπει στον καλλιτέχνη να ασκεί δικαιώματα κατοχής σε αυτό. Θα πρέπει όποιος θέλει, να μπορεί να εντρυφήσει σε αυτή τη μουσική, να τη διασκευάσει, γιατί όχι και να την αντιγράψει μερικώς, αρκεί το τελευταίο να έχει δημιουργικό χαρακτήρα και να μην το κάνει με σκοπό να συνδέσει το όνομά του με αυτή. Αρκεί δηλαδή (για αυτόν που εμπνέεται ή αντιγράφει μερικώς τη μουσική του Bach) να μην το πράττει για τη δόξα και τον πλούτο. Άλλωστε ένας δημιουργός που δανείζεται με υπερβολική ευκολία από άλλους, στιγματίζεται ως ασήμαντος δημιουργός.

Αφήνουμε το εκτενές παράδειγμα του Bach για να αναφέρουμε μία πραγματικά ενδιαφέρουσα θεωρητική θέση του φιλοσόφου Ζακ Σουλιγιού:

"Ο λόγος για τον οποίο είναι δύσκολο να προσκομίσουμε την απόδειξη αντιγραφής στον τομέα της τέχνης και της λογοτεχνίας οφείλεται στο γεγονός ότι δεν αρκεί μόνο να δείξουμε ότι ο Β εμπνεύστηκε από τον Α, χωρίς να αναφέρει ενδεχομένως τις πηγές του, αλλά να αποδείξουμε ότι ο Α δεν εμπνεύστηκε από κανένα. Η αντιγραφή προϋποθέτει στην πραγματικότητα ότι η αναγωγή του Β στον Α εξαντλείται σ' αυτόν, γιατί αν αποδεικνύαμε ότι ο Α εμπνέεται και άρα αντιγράφει έναν Χ , που βρίσκεται σε προγενέστερη χρονολογική θέση, η καταγγελία του Α θα αποδυναμωνόταν".

Μπορούμε άραγε να φανταστούμε ένα ποίημα να δημιουργείται χωρίς προγενέστερα ποιήματα; Αν κάποιος αντιγράψει το έργο ενός άλλου χωρίς την παρέμβαση της δικής του προσωπικής δημιουργικότητας και ισχυρίζεται ότι πρόκειται για δικό του έργο τότε έχουμε να κάνουμε με χαρακτηριστική περίπτωση κλοπής η οποία θα πρέπει να τιμωρείται. Γιατί σε αυτήν την περίπτωση γίνεται κλέφτης. Όταν όμως κάποιος αντιγράψει μερικώς, αποποιούμενος δόξα και πλούτο που ενδεχομένως του προσφερθεί γι αυτή του την εργασία, τότε δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ούτε στο ελάχιστο ως κλέφτης, διότι δεν υπάρχει τίποτα για να κλέψει!! Αυτό συμβαίνει γιατί είναι αδύνατο να κλαπεί πνεύμα και ιδέες, επειδή αυτά ενσωματώνουν το καλύτερο αντικλεπτικό: Δεν είναι ιδιοκτησία κανενός!  

iv) προτάσεις

            Στην πρόταση για την κατάργηση των πνευματικών δικαιωμάτων αυτόματα ο αντίλογος λέει ότι θα επικρατήσει χάος, ο καθένας θα κάνει του κεφαλιού του, κλέβοντας ασύστολα την αφύλακτη πνευματική περιουσία και οι δημιουργοί θα μένουν απλήρωτοι για τη δουλειά τους. Όλα αυτά όμως αντιμετωπίζονται. Πρώτ' απ' όλα έχει ήδη αναφερθεί πως η αντιγραφή με σκοπό οικειοποίηση της πατρότητας ενός ξένου έργου θα πρέπει να συνεχίσει να τιμωρείται από το νόμο. Σχετικά με την οικονομική αποκατάσταση των δημιουργών, μία ενδιαφέρουσα λύση είναι η δημιουργία ενός ταμείου το οποίο να τους ενισχύει οικονομικά και να τους ασφαλίζει. Για να μπορεί κάποιος να χρηματοδοτείται από αυτό το ταμείο θα πρέπει να συμπληρώνει κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως το να μην έχει άλλη δουλειά άσχετη με την πνευματική του ασχολία, να παράγει έργο, κλπ. Οι πόροι αυτού του ταμείου θα καταβάλλονται υπό μορφή φόρου από επιχειρήσεις οι οποίες χρησιμοποιούν πνευματικές δημιουργίες για δικό τους όφελος. Αυτή θα είναι μία σημαντική βοήθεια για τους δημιουργούς. Με αυτόν τον τρόπο θα αμείβονται ισόποσα όλοι, πράγμα που δεν είναι δίκαιο. Μέσα όμως και από ένα τέτοιο σύστημα μπορεί και πάλι να ξεχωρίσει ένας καλλιτέχνης, αλλά και να βελτιώσει ακόμη περισσότερο τα οικονομικά του, αναλαμβάνοντας να εργαστεί και να αμειφθεί για συγκεκριμένους σκοπούς, όπως να αναλάβει projects και παραγγελίες που θα του ζητηθούν, να συμμετέχει σε συναυλίες, ομιλίες, σεμινάρια κλπ.

            Βέβαια οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τις δυσκολίες που θα προέκυπταν στην εφαρμογή αυτών των ιδεών. Για παράδειγμα, ποιος και με ποια κριτήρια θα χαρακτηρίζεται "καλλιτέχνης" για να παίρνει την επιδότηση; Πώς θα φορολογούνται οι επιχειρήσεις για χρήση πνευματικής δημιουργίας; Ανάλογα με την "ποσότητα" των έργων που χρησιμοποιούν ή με άλλο τρόπο; Ίσως τελικά η παραπάνω πρόταση οδηγήσει σε άλλες αδικίες και προβλήματα διότι δεν έχουν δοκιμαστεί στην πράξη. Γι αυτό αναφέρονται με κάθε επιφύλαξη.

            Υπάρχουν όμως και προτάσεις στις οποίες μπορούμε να είμαστε απολύτως βέβαιοι για την θετική συμβολή τους. Η έννοια των πνευματικών δικαιωμάτων ενός έργου με τη σημερινή της μορφή, θα μπορούσε να διατηρηθεί, αλλά μόνο αν ίσχυε για ένα διάστημα δύο έως το πολύ τεσσάρων χρόνων από τη στιγμή που γνωστοποιείται το έργο στο κοινό. Αυτό θα συμβάλλει στη διατήρηση της επιχειρηματικότητας στο χώρο της τέχνης, αλλά με πολύ υγιέστερη μορφή. Με αυτόν τον τρόπο θα διατηρηθεί οτιδήποτε καλό μπορεί να έχει το σύστημα των πνευματικών δικαιωμάτων, ενώ ταυτόχρονα περιορίζεται κάθε τι κακό. Σήμερα τα πνευματικά δικαιώματα ενός έργου καταλύονται μετά από 70 χρόνια από το θάνατο του δημιουργού! Πρόκειται ασφαλώς για ένα νόμο τερατούργημα, ένα μνημείο υπερβολής, που δείχνει με χαρακτηριστικό τρόπο πόσο μακριά μπορεί να μας οδηγήσει η αγάπη μας για το κέρδος.

<<προηγούμενο κεφάλαιο                αρχική σελίδα                επόμενο κεφάλαιο >>