Alpha, Bêta, Gamma.
Ik ben een nachtmens en het is erg moeilijk om een metgezel te vinden voor nachtelijke ritjes. Altijd als ik hier iemand mee naartoe neem vragen ze zich af waarom we kikkers platrijden in Tsjerny, in plaats van bier drinken in een gezellig café... Ik zeg altijd tegen ze dat twee pakjes sigaretten oproken op één avond gevaarlijker voor de gezondheid is dan een ritje naar Vilcha. Meestal willen ze hier zo snel mogelijk weer weg. Mensen denken dat er een vloek rust op dit land.
Ikzelf geloof niet in verhalen over mutanten of de Tsjernobyl-verschrikkelijke-sneeuwman. Ik vind deze plaats interessant.
In het gebied rond Vilchna geeft mijn moderne, handzame geigerteller een niveau van 109 mR per uur aan. De plaats ligt 45 kilometer van de kerncentrale, in de richting waarin de eerste radioactieve wolken trokken. Mij vriend de 'inspecteur' meet allerlei soorten straling die bij de mens bekend zijn. Laten we nu van de gelegenheid gebruik maken om een aantal simpele dingen over straling te leren.
De soort straling die door ons heen gaat heet gamma straling. Het is cumulatief, dat betekend dat je het op kunt tellen, zodat we kunnen bereken welke schade een bepaalde hoeveelheid opleverd voor de gezondheid. Gamma is bijna identiek aan röntgenstraling. Het verschil is dat röntgenstraling door mensen wordt gemaakt, terwijl gammastraling in de natuur voorkomt. Het wordt ookwel kosmische straling genoemd. Iedereen die op grote hoogtes komt, in vliegtuigen bijvoorbeeld, worden blootgesteld aan 25mR per uur kosmische straling. Gamma is het heftigste type straling en kan direct voor problemen zorgen. Gamma is als een golf, het is een soort onzichtbare kogel die binnen een aantal uren kan doden. Alpha en bêta komen in deeltjes, en zij werken meer als tijdbom. Als er radioactieve stof wordt ingeademd nestelt zich dit in het lichaam, en na een paar jaar komt er ineens een explosie aan kankercellen. Alpha deeltjes zijn het zwaarst van de drie, bêtadeeltjes zijn heel licht en gammastraling heeft helemaal geen massa. Alpha straling kan zich niet verder dan 4 tot 12 centimeter verplaatsen, dan vergaat het. We kunnen dus biljart spelen met ballen van puur plutonium. De dode huidcellen die onze huid beschermen houden Alpha straling tegen, dus in dit geval kun je zelfs jongleren met plutoniumballen. Als je ze maar niet per ongeluk inslikt.
Als we door deze omgeving reizen, waar de stralingsniveau's niet hoger worden dan 100mR per uur, worden we blootgesteld aan dezelfde hoeveelheid gammastraling waaraan een passagier in een vliegtuig tussen Kiev en Londen tijdens zijn vliegreis blootgesteld is. Ik vlieg niet naar Londen, dus ik kan door Vilcha reizen voor dezelfde dosis straling.
Helaas kunnen we de alpha en bêta deeltjes die we inademen niet tellen, terwijl deze het grote risico vormen. In het eerste jaar na de ramp zou het puur zelfmoord zijn om hier in een open voertuig rond te rijden, omdat de radioactieve deeltjes op de grond blijven. Ik zou mijn schoenen weg moeten gooien als ik hier in het gras zou lopen. Als ik met de geigerteller de bodem aan zou raken zou deze besmet zijn, zo niet direct kapot gaan. Maar nu is de straling in de bodem getrokken en zijn de niveau's gedaald. Het voordeel hiervan is dat we nu door de omgeving kunnen reizen met slechts een klein risico voor de gezondheid. Het nadeel is echter dat de hele omgeving nu tot diep onder de grond radioactief is, wat het erg moeilijk maakt om het gebied te onstmetten.
Tegenwoordig zit de straling in komkommers en appels, en het net zo verstandig om een geigerteller mee te nemen naar de groentewinkel als om hem mee te nemen hierheen. Een grote zorg in de Oekraïne is de consumptie van champions. We eten 6 keer zoveel champions als de Amerikanen. En de chemicaliën in de champions zijn nog gevaarlijker dan de Cs137.
In ieder geval, genoeg wetenschappelijk gedoe, laten we onze reis in het daglicht vervolgen.
