Site hosted by Angelfire.com: Build your free website today!

 





Pudu – uważany za najmniejszego jelenia świata, do roku 1997, kiedy odkryto Muntiacus putaoensis



Jeleniowate, pełnorożce (Cervidae) – rodzina ssaków z rzędu parzystokopytnych (Artiodactyla). Należą do niej zwierzęta o kostnym, pełnym porożu (w przeciwieństwie do rogów) ulegającym u większości gatunków corocznej zmianie. Przykładowi przedstawiciele to: renifer, mulak, mundżak, jeleń szlachetny, sarna, łoś, daniel, czy jeleń wschodni.


Występowanie


Jeleniowate zamieszkują lasy, lasostepy, tereny bagniste i tundrę wszystkich kontynentów poza Australią, gdzie niektóre gatunki zostały introdukowane. Żyją na równinach i w górach. Niektóre gatunki przystosowały się do życia w agroekosystemach sąsiadujących z lasami (sarna, jeleń wirginijski, mazama ruda).


Budowa ciała


Są to zwierzęta wysmukłe i dobrze przystosowane do biegu, mają silną szyję i głowę zwężającą się ku przodowi. Przednia część głowy nad pyskiem, zwana chrapami, jest u prawie wszystkich jeleniowatych naga, jedynie renifery mają chrapy owłosione. Warga górna jest nieprzedzielona, a w górnej szczęce są osadzone kły (tzw. grandle), w górnej szczęce brak siekaczy, a zęby policzkowe nie mają wysokiej korony. Długie i zgrabne nogi są zakończone wąskimi, zaostrzonymi racicami, boczne niedorozwinięte palce kończą się raciczkami, tzw. repetkami lub szpilami. Ogon jest zwykle bardzo krótki. Samice mają dwie pary sutków. Uzębienie składa się z 32–34 zębów.


Poroże


Poroże u wszystkich prawie gatunków (z wyjątkiem reniferów) występuje tylko u samców. Stanowi oręż niezbędny bykowi do obrony i w walce o samice podczas godów.





Sierść


Owłosienie gładkie lub szorstkie, z dobrze rozwiniętą warstwą włosów wełnistych. U niektórych gatunków formuje się broda, grzywa, czub lub kołnierz, latem uwłosienie jest plamiste, a zimą jednolite. Zwykle młode są wyraźnie plamiste, mają biało cętkowany tułów, niekiedy również szyję. Na tyle ciała występuje jasna plama, tak zwane lustro, wyraźniejsze w zimie niż w lecie. Jeleniowate zmieniają sierść dwa razy do roku.


Tryb życia


Wszystkie gatunki jeleni żywią się pokarmem roślinnym. Żyją zwykle w stadach, samce niektórych gatunków, zwłaszcza starsze – wybierają samotniczy tryb życia. Dojrzewają płciowo w wieku 0,5–3 lat. W porze godowej samce prowadzą pomiędzy sobą zażarte walki. Ciąża trwa od 6–10 miesięcy. Samica rodzi zwykle raz do roku jedno młode, tylko niektóre gatunki rodzą troje i więcej młodych.


Ewolucja


Najdawniejsze szczątki jeleniowatych pochodzą z oligocenu. W plejstocenie żyły jelenie o kolosalnym porożu, jak np. jeleń olbrzymi (Megaloceros giganteus).


Systematyka


Według starszej klasyfikacji rodzina jeleniowatych dzielona była na dwie podrodziny: piżmowcowate (Moschinae) i jeleniowate (Cervinae). Obecnie piżmowcowate klasyfikuje się w oddzielnej rodzinie Moschidae, a do jeleniowatych zalicza się:






Odocoileus hemionus sitkensis



Podrodzina Capreolinae


Podrodzina Cervinae – jelenie właściwe






Jelonek błotny (Hydropotes inermis)



  • Axis (jelenie i jelonki)
  • Cervus (jelenie, sambary, barasinga)
  • Dama (daniel)
  • Elaphodus (jelonek czubaty)
  • Elaphurus (milu)
  • Muntiacus (mundżaki)
  • Przewalskium
  • Rucervus
  • Rusa

Podrodzina Hydropotinae


  • Hydropotes (jelonek błotny)



Bibliografia


  1. Komosińska Halina, Podsiadło Elżbieta: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
  2. Brent Huffman, www.ultimateungulate.com (ang.)