Ledencontactdag Vereniging van Archiefonderzoekers te Dokkum 2003.

Verslag: L. Meerema

Deze keer is een excursie geörganiseerd naar de kerken van Hogebeintum en Holwerd. Het gezelschap bestaat uit ongeveer 45 personen. Eerst wordt het kerkje van Hogebeintum bezocht.
Onze gids Dhr. van Slooten vertelt dat de kerk staat op één van de 1000 terpen die Friesland rijk is. In de vorige eeuw zijn de meeste afgegraven en is de vruchtbare grond vervoerd naar de zandgronden.
De oorspronkelijke terp besloeg 9 ha.; hiervan is nu nog 3 ha. over. De terpen zjn opgeworpen ong. 600 - 500 voor Chr. als vluchtheuvel voor het omringende water.
De kerk is gebouwd in 1130 en gewijd aan St. Nicolaas. De nis in de buitenmuur vormde een tabernakel en de hagioscoop maakte het melaatsen en misdadigers mogelijk een blik op het altaar te werpen. Bij de restauratie in 1960 kwam enig schilderwerk onder de kalklagen te voorschijn. Het interieur werd vernield tijdens de beeldenstorm.
Aan de oostkant staat de dubbele bank van de adellijke familie Andringa de Kempenaer met de diverse wapens. De grafkelder uit 1696 is door deze familie aan de kerk geschonken.
Opvallend is het aantal rouwborden waarmee de kerk is versierd: het schild voor de mannelijke overledene, het ovale voor de vrouwen en het ruitvormige voor de kinderen. De symbolen van zandloper, zeis, witte paarden, takken en doodshoofd vormen de beeldtaal.
Tijdens de Franse Tijd werden ze opgeborgen in de kelders van het slot en werd de grafzerk met planken bedekt.
De driehonderd jaar oude kaarsluchters branden nog steeds tijdens de Friese erediensten. De zandloper op de preekstoel beperkt de tijd van de dienst: drie kwartier. Na de dienst wordt meteen de kollekte geteld op de geldtafel met opstaande rand, daterend uit 1725.
Het tongewelf is blauw geschilderd en voorzien van een alziend oog. Vier gebrandschilderde ramen verbeelden de vier evangelisten.
Bijzonder is de betrokkenheid van de bewoners van het kleine dorpje Hogebeintum met het wel en wee van hun kerk.

Voor dat het gezelschap naar Holwerd vertrekt gaan we naar de expositieruimte voor een kopje koffie. De voorzitter heeft enkele mededelingen waarvan de voornaamste is, dat de leden het boek Historia Doccumensis bij voorintekening kunnen bestellen ŕ € 50,- af te halen na 12 juni bij het Streekmuseum of thuis gestuurd voor € 57,-
In Holwerd worden we begroet door Dhr. Herrema, kerkvoogd van deze kerk. Van zijn notities maak ik dankbaar gebruik voor dit verslag.
De 'oude' kerk lag buiten de dijk op een zg. kerketerp. Er waren grafkelders en -zerken van verschillende adellijke en voorname families. Door verval werd de oude kerk in 1776 afgebroken en werd de huidige gebouwd. Drie kerkvoogden gaven hun landerijen en bezittingen als onderpand. Het sloopmateriaal bracht 9000 car.gld op.
De materiaalkosten vormden het hoogste bedrag, het arbeidsloon het laagste. Bij de laatste restauratie in 2001/2002 was de verhouding omgekeerd.
Her dak werd bedekt met bijzonder geglazuurde tegels. De familiebank is van de familie Rengers/Looxma. De stoelen werden per jaar verhuurd wat soms nogal wat 'argewaasje 'meebracht.
Het orgel is gebouwd door de firma Scheuer te Zwolle en ingrijpend verbouwd in 1907 door Bakker en Timmenga.
Om de 40 - 50 jaar is groot onderhoud of restauratie noodzakelijk.
(Voor een samenvatting van de toespraak over Waling Dijkstra zie De Sneuper 69).

Deze site hoort frames te bevatten. Ziet u geen frames, klik dan hier.