Veldeman Jan

<< Terug naar overzichtspagina

Jan Veldeman X Lokeren 10/4/1597 Elisabeth Struybolle

° ? Zele +/- 1570 ° ? Lokeren +/- 1570

+ ...?... ?/?/16?? + ...?... ?/?/16??

Huwelijksgetuigen: Egidius Veldemans en Jacoby Allous.

Kinderen:

1. Egidius ° Zele ??/?/????

X Zele 22/10/1622 Jacoba Vercauteren

meerdere kinderen

2. Judoca ° Zele ??/?/????

+ Zele 28/12/1665

X Zele 24/7/1621 Petrus Aertsen

XX Zele 22/10/1644 Egidius Demey

3. Daniel ° Zele ??/?/????

X Zele 27/4/1632 Judoca Van Driesche

4. Petrus ° Zele ??/?/????

+ Zele 29/7/1634

X Zele 30/4/1634 Judoca Bogaert

5. Joannes ° Zele 1/5/1607 (tweeling)

6. Jacobus ° Zele 1/5/1607 (tweeling)

+ ...?... ?/?/16??

X Lokeren 4/11/1633 Cornelia Decaluwe

XX Lokeren 30/1/1635 Amelberga Van Wiele

7. Marinus ° Zele 16/8/1612

8. Maria ° Zele 30/8/1615

Doopgetuigen van de kinderen:

kind doopgetuigen

Joannes Joannes Maes en Catarina Sarens (schrijfwijze naam moeder: Strubolle)

Jacobus Joannus Van Migrode en Maria Holbos

Marinus Paschasius De Caluwe en Amelberga Holbos (schrijfwijze naam moeder: Strobeels)

Maria Joannes Struybols en Maria Van Osselaere (schrijfwijze naam moeder: Struybols)

Woonplaats: Zele, op de wijk Wezepoele.

De oudste stamvader van de familie Veldeman die tot nog toe met zekerheid kon teruggevonden worden, noemde Jan Veldeman.

Hij was in 1597 in Lokeren gehuwd met Elisabeth Struybolle. Alhoewel ze in Lokeren trouwden, woonden ze daarna in Zele. Vermoedelijk was Elisabeth uit Lokeren afkomstig, terwijl de Veldemans al een hele tijd in de buurgemeente Zele woonden.

Het gezin van Jan Veldeman en Elisabeth Struybolle is het enige Veldeman-gezin in Zele waarvan geboortes vermeld werden in de eerste 15 jaren na het starten van de parochieregisters.

Aangezien de parochieregisters in Zele pas in 1606 begonnen, kennen we niet met zekerheid de volledige samenstelling van het gezin van Jan en Elisabeth. Maar via latere huwelijken van hun kinderen, en via hun zoon Jacobus Veldeman die onze volgende stamvader is, kan toch een groot gedeelte van het gezin teruggevonden worden.

Zoon Jacobus huwde in Lokeren in 1633 en werd toen de eerste Veldeman die ook in Lokeren ging wonen.

Hij werd er vermeld als de “zoon van Jan”. Als huwelijksgetuige van Jacobus, en ook bij de doopgetuigen van zijn kinderen, vinden we onder andere : Egidius Veldeman en Egidius Demey. Normaal gezien kunnen we veronderstellen dat dit een broer en schoonbroer van Jacobus was.

In Zele vinden we die voorgaande personen terug, namelijk: de geboorte van Jacobus Veldeman in 1607, als zoon van Jan Veldeman en Elisabeth Struybolle, en tussen 1621 en 1644 waren er in Zele 4 huwelijken van Veldemans, waaronder een Egidius Veldeman met Jacoba Vercauteren, en Judoca Veldeman met Egidius Demey.

Aangezien in Zele dus 4 gezochte personen kunnen thuis gebracht worden, namelijk een vader Jan Veldeman, met zonen Jacobus en Egidius en een schoonzoon Egidius Demey, lijkt het hier duidelijk om het gezochte stamgezin te gaan.

Eigendommen en pachten werden vroeger per wijk opgeschreven in de landboeken. In de landboeken van Zele van het jaar 1621 staat Jan Veldeman vermeld op de wijk Wesepoel.

Er is sprake van "zeven vaetz pacht", (1 vatzaad = 100 roe = 1485 m²). Jan Veldeman pachtte dus 10.395 m², iets meer dan 1 Ha.

Er werd omschreven dat zijn pachtgrond langs de noordzijde paalde aan de "Lokerbeke". Hij pachtte de grond van iemand van "Stockelaers", een wijk ten noorden van Wesepoel.

Op diezelfde wijk Wesepoel woonde toen ook nog een andere Veldeman, een vrouw: Joanne Veldeman. Haar hofstede was 1 vatzaad groot.

Spijtig genoeg vermelden de landboeken van Zele geen ouderrelatie, maar in het landboek van de vorige generatie, het boek uit 1579, staat in diezelfde wijk Wesepoel nog een Veldeman: Gillis Veldeman.

Hij was eigenaar ("propriëtaris") van een hofstede en een stuk land, wat als volgt werd beschreven:

"Gillis Veldeman propt eene hofste groot onderhalf vaetsg lants.

Nog een vaetsg op doude coutere".

Tegenwoordig bestaat de Oude-Kouterstraat nog steeds. Deze ligt in het verlengde van de Wezepoelstraat op de wijk Kouter, aan de zuidkant van de wijk Wezepoel.

Gillis bezat dus 2,5 vatzaad land, wat overeen komt met 3712 m², of 0,37 Ha.

Of Gillis Veldeman de vader van Jan was, kan er niet met zekerheid uit besloten worden, maar het zeldzame voorkomen van de familienaam in die tijd, en het feit dat Gillis en Jan op dezelfde wijk woonden, laat vermoeden dat Gillis wellicht dichte familie van Jan moet geweest zijn.

De officiële Latijnse naam voor Gillis is “Egidius”, en die naam Egidius Veldeman komt voor als huwelijksgetuige in 1597 en is ook de naam van een kind van Jan Veldeman en Elisabeth Struybolle. Het kwam vroeger dikwijls voor dat de eerstgeboren naar de grootvader genoemd werd. Er is dus veel kans dat Gillis ofwel de vader van Jan was, ofwel een oom.

De baljuwrekeningen van Dendermonde bevatten informatie over een uitzonderlijk veroordeling die met het gezin van Gillis Veldeman uit Zele te maken had. Vertaald uit het oud-frans luidt de tekst als volgt:

“Gevangen genomen op 1 oktober 1603 Josyne vander Straten vrouw van Gillis Veldeman woonachtig in het dorp Zele, om beschuldigd te worden van hekserij, waarvoor zij werd veroordeeld door de mannen van het leenhof en schepenen om bij wijze van foltering voor het vuur geplaatst te worden drie dagen en drie nachten zonder slaap. Waarna zij op de derde dag, toen men een andere foltering voorbereidde, overleden is in de gevangenis op 20 februari 1604.”

(De originele tekst in het oud-frans is:

“Prins le premier d’octobre 1603 Josyne vander Straten femme de Gillis Veldeman demeurant au villaige de Zele pour estre accuse de sorcelerie a cause de quoy elle at este condemné par Messieurs les hommes de fief et Eschevins d’estre mis par forme de torture devant le feu trois jours et trois nuictz sans dormir. Et depuis le iii° jour apres, comme lon preparait aultre torture, est trespassé es prisons le XX février 1604. “ )

Heksen werden er meestal van beschuldigd toverkrachten te bezitten doordat ze omgingen met de duivel. Bij foltering door middel van de vuurproef werd de verdachte geheel of gedeeltelijk ontkleed en zo dicht mogelijk bij het vuur geplaatst om het weerstandsvermogen te breken en op die manier bekentenissen af te dwingen.

In het geval van Josyne vander Straten is men daar duidelijk te ver in gegaan.

Uit de baljuwrekeningen kan opgemaakt worden dat Josyne Van der Straeten zich de tussenkomst van meerdere advocaten kon permitteren en dus niet echt straatarm moet geweest zijn. De landboeken van 1579 gaven ook al aan dat ze eigendommen bezaten en dus niet onbemiddeld waren.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bronnen:

- Parochieregisters Zele: geboorten, huwelijk en overlijden.

- Parochieregisters Lokeren: geboorten, huwelijk en overlijden. Het huwelijk van Jan wordt vermeld onder de naam Veldemans.

- Landboeken van Zele: jaar 1579 (blad 148 verso) en jaar 1621. Vindplaats: Rijksarchief Beveren-Waas.

- Er zijn in Zele geen Staten van Goed op naam van een Veldeman.

- Rijksarchief Brussel (ARA), Fonds Rekenkamers (RKR), reg. I 002, ref. 14403: Baljuwrekeningen Dendermonde 1604, fol. 14 verso. Opzoekingen van dhr Karel De Wilde van de Heem- en Oudheidkundige Kring Zele.

- Boek: Heksenprocessen in de Nederlanden door Fernand van Hemelryck, pg 70 2^de alinea. Dit boek vermeldt de foltering in 1603 van een vrouw uit Zele, maar het boek bevat een fout in de vermelde naam door verwarring met een ander proces.

Documentatie:

Afschrift uit de landboeken van Zele uit het jaar 1621, wijk Wesepoele.

Vindplaats: Rijksarchief Beveren-Waas.

Lucas de mare haudt in pachte van

Jan van vuytfanghe P^rs drije vaetz in

zachstraet noort Shee straet zuyt het

gaverstraetken -- III vaetz

IIII vaetz an vogeleere oost Shee straet

noort ....?.... -- IIII vaetz

Jan Veldeman zeven vaetz pacht van

wees leunis van amsnove An Stockelaers

in 2 pcheelen oost Jacob van Loker

noort de Lokerbeke -- VII vaetz

Joos buyl zijn hofstede te wesepoel -- vaetz ..

Gillis de leeneere zes vaetz lants

voor zijne hofstede te wesepoele zuyt Shee straet -- VI vaetz

Afschrift uit de landboeken van Zele uit het jaar 1579, wijk Wesepoele, blad 148 verso.

Vindplaats: Rijksarchief Beveren-Waas.

..................................

Sa V £ II Sg -- XX Sg IIII gr V d

Jacob yden eene hofst groot onderhalf vaetz

lants pagts -- XII Sg

S - -- II Sg IIII gr V d

Jan de Zmeef..?... propt XII vaetz landt

ande lokerbeke -- II £ X Sg

II vaetsg g..de Stoclaere -- XII Sg VI g

II Vaetsg op doude coutere -- VII Sg

IIII vaetsg g..den .....?....... - VI Sg

S^a III £ XV Sg VI g -- XV Sg I g II d

Gillis Veldeman propt eene hofste groot

onderhalf vaetsg lants -- XIII Sg

nog een vaetsg op doude coutere -- III Sg VIII gr

S^a XVI Sg VIII gr -- III Sg IIII gr

Pr van langvelde propt een hofst. groot

XXXV v. lants -- V Sg

nog I vaetsg an de einde te wesepoele - V Sg

S^a XIIII Sg -- II Sg V gr VII d

Jan de ..?.. propt eene hofste groot een

vaetz lants -- XII Sg

nog een vaetsg bij den ....?..... - IIII Sg

S^a XVI Sg -- III Sg II g IIII d

<< Terug naar overzichtspagina