|
|
|
HAFTANIN KONUSU |
Psikolojik İlkyardım
Hazırlayan:
Doç. Dr. Hürol Fışıloğlu
Kriz nedir?
Slaikeu krizi bireyin daha önce karşılaştığı
durumlarla baş etmede başarılı olduğu problem çözme becerilerinin artık
etkili olmadığı geçici bir organizasyonsuzluk, kötülük durumu olarak tanımlar.
Yaşama düşen bir bomba gibi de tanımlanabilecek
kriz durumunda kişi çok çabuk doğru bir şey yapmak gerektiğini hissetmesine
rağmen ne yapacağını bilememe durumu yaşar. Diğer bir ifade ile de var
olan dengenin bozulduğu durumdur. Denge ne kadar şiddetli bozulursa yeni
dengenin kurulması yani krizin atlatılması da o oranda uzun olur. Herkesin
bir gün bir yerde yaşayacağı kriz durumunda ilk saatler ve ilk birkaç gün
en zor zamandır. Temel amaç zaman kazanmak ve hayati tehlikenin ortadan
kaldırılmasıdır.
Kriz yaşanırken bilinmesi ve/veya
dikkat edilmesi gereken bir durum her şeyin anormal anormal ortamda normal
olma ve davranma beklentisinin bir haksızlık olduğudur. Gelişimsel ve durumsal
olarak iki genel. kategoride düşünülebilecek krizin yukarıda verilen bilgiler
ışığında sadece olumsuzluk içerdiğini düşünmemek gerekir. Krizin iki yüzü
vardır; kötü yüzü ve iyi yüzü. Yalnız iyi yüzü görebilmek kolay ve alışılmış
olmadığı için bir çabayı gerektirir.
Psikolojik ilkyardım kriz sürecinde
atılması gereken ilk adımdır. Psikolojik ilkyardım, uzun süre içeren, konusunda
uzman olan kişilerce sunulan ve amacın krizin psikolojik çözümünün sağlanması
olan kriz terapisinden farklıdır. Psikolojik ilkyardım hemen sunulmalıdır
ve krizde olan kişi ile ilk temasa geçen tarafından yapılmalıdır. Dolayısı
ile değişik kaynaklar tarafından sağlanabilir. Zaman açısında kısa sürelidir
(zaman sınırlıdır-dk./saat).
Psikolojik
İlkyardımın Üç temel amacı vardır:
1. Destek,
2. Hayati tehlikenin ortadan kaldırılması,
3. Destek kaynakları ile ilişkinin
kurulması.
Bir anlamda amaç ilk adımın atılmasının
sağlamaktır.
Psikolojik ilkyardımın 5 evresi vardır
Bu evreler ve her evrenin amacı,
psikolojik ilkyardımı veren kişinin davranışları ile doğrular-yanlışlar
şunlardır:
I. Evre: Psikolojik ilişki
kurmak
|
Amaç:
· Duyulduğunun - anlaşıldığının -
desteklendiğinin hissettirilmesi.
· Duygusal yoğunluğun azaltılması.
· Problem çözme becerilerinin yeniden
canlandırılması.
Yardım Edenin
Davranışları:
· Konuşmayı sağlamak-davet
· Durum ve duyguların dinlenmesi
· Durum ve duyguların anlaşıldığının
iletilmesi · İlgilenildiğinin iletilmesi
· Fiziksel temas
· Uygun - sakin şekilde kontrolün
sağlanması Doğrular:
· Dikkatle dinlemek
· Anlaşıldığının-kabul edildiğinin
belirtilmesi Yanlışlar:
· Başka hikayenin (kendi hikayemiz)
anlatılması · Durum veya duygunun gözardı edilmesi
· Yargılamak-taraf tutmak |
II. Evre: Problemin boyutlarının
araştırılması |
Amaç:
· Acil olan - olmayan gereksinimlerim
saptanması Yardım Edenin Davranışları:
· Araştırma:
- Yakın geçmiş -> Tetikleyici
olay, Kriz öncesi temel işleyiş.
- Bugün
-> Temel işleyiş, Bireysel kaynaklar, Sosyal kaynaklar, Hayati tehlike.
- Yakın gelecek -> Verilmesi
gereken kararlar (bugün, bu gece )
Doğrular:
· Açık uçlu soru sormak/somuta indirgeme,
· Hayati tehlikenin değerlendirilmesi.
Yanlışlar:
· Kapalı uçlu sorulara güvenmek,
· Soyutta kalmayı kabul etmek,
· Tehlike işaretlerini gömemezlikten
gelmek.
|
III. Evre: Olası çözümlerin
araştırılması |
Amaç:
· Acil olan - olmayan gereksinimlere
yönelik çözümlerin belirlenmesi.
Yardım Edenin
Davranışları:
· Bu ana kadar yapılanlarının sorulması,
· Yapılabileceklerin araştırılması,
· Alternatiflerin sunulması,
· Yeni davranış / yeni tanım / dış
yardım / çevre değişikliği.
Doğrular:
· Farklı görüşlerin toplanmasını
desteklemek, · Öncelikleri belirlemek,
· Engellerle doğrudan mücadele etmek.
Yanlışlar:
· Sınırlı görüş ile yetinmek · Engellerin
araştırılmaması
· Karışık gereksinimlere tolerans
göstermek |
IV. Evre: Somut adımların
atılmasına yardımcı olmak |
Amaç:
· Acil gereksinimlere acil çözümler
uygulamak
Yardım Edenin
Davranışları:
Hayati tehlikenin önlenmesi
Birey kendi davranışlarını yönlendirebilecek
güçte ise:
- Destekleyici yaklaşım (davranışa
yönelik anlaşma iki tarat arasında dinlemekten-yönlendirmeye kadar uzanabilir)
Birey kendi davranışlarını yönlendirebilecek
güçte değilse:
- Yönlendirici yaklaşım (davranışa
yönelik anlaşma aile ve diğer destek kaynaklarını içerebilir/ kaynakları
harekete geçirmekten- kontrole kadar uzanabilir)
Doğrular:
· Adım adım ilerlemek
· Kısa dönemli amaçlar oluşturmak
· Gerektiğinde yönlendirici olmak Yanlışlar:
· Her şeyi birden çözme girişimi
· Bağlayıcı uzun vadeli amaçlar saptamak
· Gerektiğinde sorumluluktan kaçınmak
· Çekingen olmak |
V. Evre: İzleme |
Amaç:
· Psikolojik ilkyardımın 3 amacına
ulaşıldığından emin olmak
· Acil olmayan hedeflere yönelmek
(acil hedeflere ulaşıldı ve kaynaklarla ilişkiler kuruldu ise burada durulur,
eğer durum tersi ise problemin çalışıldığı ikinci evreye dönülür)
Yardım Edenin
Davranışları:
Tanımlayıcı bilgilerin net olması
Olası izleme yollarının aranması
Tekrar görüşmenin planlanması
Doğrular:
İzleme için anlaşmanın yapılması
Yapılanların değerlendirmesini yapmak
Yanlışlar:
· Detayları havada bırakmak bunları
kişinin kendisinin yapacağını varsaymak
· Değerlendirmeyi başkasına bırakmak
|
Özetle, krize
müdahalenin ilk basamağı olan "Psikolojik İlkyardım" psikolojik ilişki
kurmak, problemin boyutlarının araştırılması, olası çözümlerin araştırılması,
somut adımların atılmasına yardımcı olmak ve izleme olmak üzere değişik
evreleri içerir.
YAZININ BAŞINA DÖN
|
|
|
|