HAYYAM
(Dörtlükler)


Ey kör! Bu yer,bu gök,bu yıldızlar boştur boş!
Bırak onu bunu da gönlünü hoş tut hoş!
Şu durmadan kurulup dağılan evrende
Bir nefestir alacağın, o da boştur boş!

*

Ben olmayınca bu güller,bu serviler yok.
Kızıl dudaklar,mis kokulu şaraplar yok.
Sabahlar,akşamlar,sevinçler,tasalar yok.
Ben düşündükçe var dünya,ben yok o da yok.

*

Kimi gizlenir,kimselere görünmezsin;
Kimi renk renk dünyalarda görünür yüzün
Kendi kendinle sevişmek bu seninki:
Çünkü seyreden sen,seyredilen de sensin.

*

Bu zamanda az dostun olsun,daha iyi.
Herkesle uzaktan hoşbeş edip geçmeli.
Can gözünü açınca görüyor ki insan
En büyük düşmanıymış en çok güvendiği.

*

Bilir misin,yüceler yücesi Tanrı,
Şarap ne zaman coşturur içenleri?
Pazar,pazartesi,salı,çarşamba,perşembe,
bir de cuma,cumartesi günleri.

*

Dünyaya geldiler,coşup taştılar;
Güldüler,eğlendiler,anlaştılar;
Bir kadehte sızıverdiler bir gün
Ölüm uykusunda kucaklaştılar.

*

Bir testi aldım çarşıdan ucuza;
Gizli gizli neler anlattı bana;
Bir şahdım,dedi;altın kupam vardı;
Şimdi neyim?Testi oldum şaraba

*

Dert içinde sevinci bul da yaşa;
Haksız düzende haklı ol da yaşa;
Sonu nasıl olsa yokluk dünyanın,
Varından yoğundan kurtul da yaşa.

*

Açılmaz kapıları açmanız mı gerek?
Dünyada insanca yaşamanız mı gerek?
Bırakın öyleyse iki dünyayı birden:
Ey ölü canlılar,canlar uyanık gerek!

*

Gönül,her an sevdiğinin kapısında ol;
Her istediğini onda ara,onda bul.
Aşk tavlasında hileye kaçma kalleşçe:
Koy canını ortaya,soyulursan soyul.

*

İnsan son nefese hazır gerekmiş:
Nasıl ölürse öyle dirilecekmiş.
Biz her an şarap ve sevgiliyleyiz:
Böylece dirilirsek işimiz iş.

*

Sen bu dünyanın sırlarına eremezsin;
Erenlerin dilini de söktüremezsin;
İyisi mi iç şarabı,cennet et dünyayı:
Öbür cennete ya girer,ya giremezsin.

*

Orucumu yiyorsam ramazanda
Mübarek aydan habersizim sanma:
Çileden gece oluyor da gündüzüm
Sahura kalkıyorum gün ortasında.

*

Bizim şarap içmemiz ne keyfimizden,
Dine,edebe aykırı gitmemizden;
Bir an geçmek istiyoruz kendimizden:
İçip içip sarhoş olmamız bu yüzden.

*

Ey doğru yolun yolcusu,çaresiz kalma;
Çıkma kendinden dışarı,serseri olma;
Kendi içinde sefer et erenler gibi:
Sen görenlerdenin,dünya seyrine dalma.

*

Bir yanarım Tanrı özlemiyle Musa gibi;
Bir ölürüm murada ermeden Yahya gibi;
Yarı gökte kalırım hep bir iğne yüzünden,
Hep bir başka derdin terzisiyim İsa gibi.

*

Tanrı,cennette şarap içeceksin,der;
Aynı Tanrı nasıl şarabı haram eder?
Hamza bir Arab'ın devesini öldürmüş:
Şarabı yalnız ona haram etmiş Peygamber.

*

Yarım somunun varmı?Bir ufak da evin?
Kimselerin kulu kölesi değil misin?
Kimsenin sırtından geçindiğin de yok ya?
Keyfine bak:en hoş dünyası olan sensin.

*

Gözüm,kör değilsen,bunca mezarı gör;
Dünyayı saran yalan dolanı gör;
Krallar,padişahlar çürüyüp gitmiş:
Ela gözlerine kurt dolanları gör!

*

Felek doğruyu eğriyi tartardı,
Her işine güzel demek kolaydı.
Böyle mi yaşardı iyiler dünyada,
Evrenin özü doğruluk olaydı?

*

Bir elde kadeh,bir elde Kuran;
Bir helaldir işimiz,bir haram.
Şu yarım yamalak dünyada
Ne tam kafiriz,ne tam müslüman!

*

Dedim:artık bilgiden yana eksiğim yok;
Şu dünyanın sırrına ermişim az çok.
Derken aklım geldi başıma,bir de baktım:
Ömrüm gelip geçmiş,hiç bir şey bildiğim yok.

*

Gökte bir öküz varmış adı Pervin;
Bir öküz de altındaymış yerin.
Sen asıl iki öküz arasında
Tepişmesine bak şu eşeklerin!

*

Şu testi de benim gibi biriydi;
O da bir güzele vurgun,dertliydi.
Kim bilir,belki boynundaki kulp da
Bir sevgilinin bem beyaz eliydi.

*

Ben camiye yararım,ne havraya!
Bir başka hamur benimki,başka maya.
Yoksul gavur,çirkin orospu gibiyim:
Ne din umrumda,ne cennet,ne dünya!

*

Şarap sen benim günüm güneşimsin!
Öyle bir dolsun ki seninle içim.
Bir bildik görünce beni sokakta:
Ne o,Şarap,nereye böyle?desin.

*

Sevgili,seninle ben pergel gibiyiz:
İki başımız var,bir tek bedenimiz.
Ne kadar dönersem döneyim çevrende:
Er geç baş başa verecek değilmiyiz?

*

İnsan bastığı toprağı hor görmemeli:
Kim bilir hangi güzeldir,hangi sevgili.
Duvara koyduğun kerpiç yok mu,kerpiç?
Ya bir Şah kafasıdır,ya bir vezir eli!

*

Hak er geç cimrilerin hakkından gelir;
Cehennem ateşleri onlar içindir.
Ne der,dili inciler saçan Muhammed:
Cömert gavur cimri müslümandan yeğdir.

*

Ovada her kızıl lalenin teni
Bir padişahın kanıyla beslendi.
Yerden biten şu mor menekşe yok mu?
Bir güzelin yanağındaki ben di.

*

Rahmetin var,günah işlemekten korkmam
Azığım senden,yolda çaresiz kalmam;
Mahşerde lutfunla ak pak olursa yüzüm
Defterim kara yazılmış olsun ,aldırmam.

*

Gençlik bir kitaptı,okuduk bitti;
Canım bahar geçti çoktan,kış şimdi.
Hani sevincin,o cıvıl cıvıl kuş?
Nasıl, ne zaman geldi,nasıl gitti?

*
Dostunu erkekçe seven kişi
Pervane gibi özler ateşi:
Sevip de yanmaktan kaçanların
Masal anlatmaktır bütün işi.

*

Yazık,gönül derdine derman bulamadı
Canım dudağıma geldi canan gelmedi
Dünyadan habersiz sona ermekte ömrüm
O aşk efsanesi hala sona ermedi.

*

Uğrunda dertlere düştüğüm sevgili
Bir başkasına tutulmuş,o da dertli;
Derdimin dermanı kendi derdinde:
Hekim hasta olunca kime gitmeli?

*

Güzelim can çıkıp gidince bedenimizden
Birkaç kerpiç olacak mezarımızı örten;
Gün gelecek,mezar yapmak için başkasına
Kerpiç dökecekler kalacak toprakla bizden.

*

Bu dünyaya kendi isteğimle gelmedim ben;
Şaşkınlıktan başka şeyim artmadı yaşarken.
Kendi isteğimle de gidiyor değilim şimdi,
Niye geldik kaldık,niye gidiyoruz bilmeden.

*

Haksızlık etmekten sakın,hak yoluna gir;
Yediğin ekmeği başkasına da yedir;
Cana kıyma,kimsenin sırtından geçinme,
Seni cennete sokmak benden:Şarap getir!

*

Bir yürek ki yanmaz ,yürek denir mi ona?
Sevmek haram,yüreğinde ateş olmayana.
Bir gününü sevgisiz geçirdinse, yazık:
En boş geçen günün o gündür, inan bana.

*

Kim demiş haram nedir bilmez Hayyam?
Ben haramı helali karıştırmam:
Seninle içilen şarap helaldir,
Sensiz içtiğim su bile haram.

*

Okunu attı mı ölüm,siperler boşuna;
O şatafatlar,altınlar,gümüşler boşuna;
Gördük bütün insan işlerinin iç yüzünü:
Tek güzel şey iyilik,başka düşler boşuna.

*

Güçlü olduğuna inandırdın beni;
Bol bol da verdin bana vereceklerini.
Yüz yıl günah işleyip bilmek isterim:
Günahlar mı sonsuz,senin rahmetin mi.

*

Tertemiz geldik yokluktan kirlendik;
Sevinçle geldik dünyaya,dertlendik.
Ağladık,sızladık,yandık,yakındık:
Yele verdik ömrü,toz olup gittik.

*

Sensiz camide,namazda işim ne?
Seninle buluşma yerim meyhane.
Benim sevmem de böyle, yüce Tanrı:
İstersen kaldır at cehennemine.

*

Bu dünya iki kapılı bir han,
Girdi mi dertlere düşer insan.
Tanınmadan yaşamak en iyisi:
Elinde olsa da hiç doğmasan.

*

Her gün biri çıkar,başlar ben, ben demeye,
Altınları gümüşleriyle övünmeye.
Tam işleri dilediği düzene girer:
Ecel çıkıverir pusudan:Benim ben ,diye.

*