De tjiftjaf is een klein, hoofdzakelijk groenig of bruinig zangertje zonder duidelijke kenmerken.
Man en vrouw zijn eender getekend.
Er worden verschillende ondersoorten onderscheiden
die voornamelijk verschillen in kleur, maar soms ook in geluid.
De meest algemene ondersoort, collybita, heeft olijfkleurige bovendelen,
borst en flanken zijn beide-geel en hij heeft een wittige buik.
De slagpennen hebben groenige randen.
De vogel heeft een onduidelijke wenkbrauwstreep
die beige of gelig is en een donkerder oogstreep.
De poten zijn altijd donker, soms vrijwel zwart.
De tjiftjaf verschilt van fitis door de kortere vleugels,
het grijzer en bruiner verenkleed, de zang en gewoonte
om regelmatig met vleugels en staart te trekken.
Het is een zeer algemene zomergast maar in kleinere aantallen overwintert hij ook.
In het vroege voorjaar is hij als één der eersten weer terug.
Dat is vaak in de eerste helft van maart.
Uiteraard is dit afhankelijk van de duur en intensiviteit van de winter.
Met name is hij te vinden in gebieden met bomen en struiken,
zoals parken, gemengde en loofbossen.
Het voedsel bestaat voornamelijk uit insecten en spinnen die vaak op de grond gezocht worden.
Weinig vogels zingen zo´n regelmatig lied als de tjiftjaf.
Het lijkt op de zang van de koolmees.
De tjiftjaf zingt echter op één enkele toonhoogte.
Deze verdragende zang, een tweetonig hoog "tjif" en een lager "tjaf",
verraadt zijn aanwezigheid onmiddelijk.
De zeer gelijkende fitis heeft een veel uitgebreider repertoire.
Overigens schijnt het voor te komen dat fitissen soms eindigen
of beginnen in een soort tjiftjaf-riedel.
Er wordt één keer per jaar gebroed (een enkele keer tweemaal) in mei.
Er worden vijf of zes eieren gelegd in het bolvormige nest dat zich vlak bij de grond
in een dichte wirwar van braamtakken, brandnetels en andere begroeiing bevindt.
De eieren worden twee weken bebroed en de jongen worden na het uitkomen twee weken verzorgd.
Eind oktober vertrekken de vogels weer naar het Middelandse zeegebied
en andere plaatsen met een gelijkaardig klimaat.
De Tjiftjaf is niet bedreigd, in tegendeel.
Het aantal is fors stijgend!
Volgens de laatste gegevens is de tjiftjaf sinds medio jaren tachtig
flink toegenomen en in sommige gebieden in aantal zelfs verdubbeld.
De zogenaamde verbraming van de bosvegetatie zou hierbij wel eens
een grote rol kunnen spelen en voor goede nestgelegenheid zorgen.
