.::Alevilikte Cem::.
Cem kelimesinin mana anlamı toplanmak olup, aleviliğe zerdüştlükten gelme bir ananedir. Alevi ve bektaşilere yansıması miladi 650 yıllarında İran’da yaşayan zürdüşt kökenli acem halkı (şii’ler)tarafından Irak ve oradan Kazakistan’a oradan da Orta Asya’ya yayılmıştır.
İnanç olarak uygun olan şaman türklerinin böyle bir ibadet biçimini yaşaması dini inançları olan şamanlığında zerdüştlüğün bir uzantısı olarak günümüze kadar gelen bektaşiliği etkilemesi söz konusudur.
Cemlerde bir daire oluşturulur. Cemal, cemale kadınlı erkekli haremlik selamlık olmadan, cinsiyet gözetmeksizin, herkese kardeş gözüyle bakarak yapılan bu ibadet, Oniki imam ve Ehlibeyt yaşantısının bir temsilidir. Cemlerde, cemal cemale oturmak ve birbirine secde etmek kabe etrafında toplanmak gibidir. Kabenin ortadan kaldırıldığını düşünecek olursak herkesin birbirine secde ettiği görülür. Allah’a ulaşmanın yolu nefsini yenmekle olur. Şeytan İnsanın nefsidir. Nefs olayını da kaldıracak olursak, gerçek bir ibadet için gereklidir. O zaman haremlik, selamlığa gerek kalmaz. Herkes bacı kardeş olur.
Daire kurmanın önemi zerdüştlük, şamanlık, bektaşilik ve kökeni Hindistan’da olan veda dininde tasavvuf-i bir anlam taşır.
Cemlerde Oniki hizmet vardır ;
1.Pir (dede) : Postnişin olup cemi yönetendir.
2.Mürşit : Ceme katılıp görülen canlara marıfet kapısı ve ilmini öğretendir.
3.Rehber : Ceme katılıp görülen canlara tarikatta yol ehli olmayı öğretendir.
4.Saki : Cemde su dağıtandır.
5.Süpürgeci : Cemin yapıldığı hanenin temizliğinden sorumludur.
6.Aşcı : Cemde yenilecek lokmaların pişirilmesi ve adil bir şekilde
dağıtılmasından sorumludur.
7.Kurbancı : Cemde kesilen kurbanların kesilmesinden sorumludur.
8.Gözcü : Cemin idaresinde insanları uyararak sakinliği sağlayandır.
9.Peyikçi : Ceme gelecek olan canlara önceden haber verendir.
10.Zakir : Deyiş ve duaz-ı imam (imam nefesi söyleyen) aşıktır.
11.İbrikçi : Ceme gelen canlara ab-dest hizmeti gören kişidir.
12.Bekçi : Ceme gelen canların güvenliğinden sorumludur.
Cem yapılmaya başladığından sonuna kadar,gelen canlara Hacı Bektaşi Veli’nin sözleri Hz. Ali’nin ,Hz. Muhammet’in ve Ehlibeyt’inin yolu ve yaşam tarzı anlatılır. İnsanlara eline,beline,diline sahip olunması gerektiği öğütlenir.
Cem türüne göre üçe ayrılır; Görgü cemi,birlik cemi ve ölü cemidir.
1.Görgü cemi:On iki hizmetli toplanıp sorunları olan bölge halkının mahkemesini oluşturur. Küs olanlar barıştırılır,davalı olanların davaları görülür.
2.Birlik cemi : Bölge halkının birlik ve beraberliğini sağlamak,kaynaştırmak müsaip edinmelerini sağlamaktır. Müsaiplik yüzeysel anlamıyla ikrar verecek olan eşlerin (karı,koca) seçtiği kefil anlamında eş; yol arkadaşı,yol kardeşi,can yoldaşı v.s... Müsaiplik gerçek anlamıyla tasavufi bir anlam ve yaşayış biçimi gerektirir. Er kişiye malumdur.
3.ölü cemi : Kemalat makamını bulmuş eline,beline,diline sahip olmuş müsaipli canların katıldığı marıfet cemidir.Sadece seçilmiş olan canlar girebilir.
E renler cemine her can giremez
Edep ile erkan yol olmayınca
Her Kanber’im diyen Kanber olamaz
Şah’ın Kanber’ine kul olmayınca
Arama uzakta vardır yakını
Gerçek talip olan bulur Hak’kını
Yüklemezler sana yolun yükünü
Bükülü kametin dal olmayınca
Şah Hatayi’m eder bu sırrı beyan
Kamilmidir cahil sözüne uyan
Bir baştan ağlamak ömüre ziyan
İki baştan muhip yar olmayınca
___________________Şah HAYATİ
|
