VBScript'de Program Kontrolü  
Döngüler

Sınama bir programın akışını kontrol için kullanacağımız birinci en önemli unsur ise, döngü de ikinci en önemli unsur sayılır. Hatta programcının tembellik katsayısına göre, belki de birinci en önemli unsuru bile sayılabilir! Çünkü Döngü (Loop) programa, bir işi biteviye yaptırmaya yarar. Tabiî bu iş sonsuza kadar sürecek olursa, buna Endless Loop (Sonsuz Döngü) denir; en iyi program ve Windows dondurma yöntemidir! VBScript'te kullanabileceğimiz döngü yöntemleri şunlardır:

For..Next döngüsü

Programın bir işi belirli kere yapmasını istiyorsak, ona yapacağı işi bir sayaç değişkeniyle birlikte, For döngüsüyle bildiririz:

 Burada, "sayaç" yerine istediğiniz bir değişken adını, "başlangıç" yerine sayacın başlamasını istediğiniz sayıyı, "son" yerine sayacın durmasını istediğiniz sayıyı, ve "adım" yerine, sayacın kaçar-kaçar artmasını istediğinizi yazabilirsiniz. En sondaki Next deyimi ise döngünün bir sonraki adıma geçmesini sağlar. Bu adımda sayaç, Step kelimesi varsa, karşısındaki değer kadar arttırılır ve yapılacak işler yeniden yapılır. Bir örnek yapalım
( gunler.asp ):

Bu ASP kodunda, Gunler adıyla bir dizi-değişken oluşturuyoruz ve bu değişkenin yedi hanesine, günlerin adlarını atıyoruz. Sonra, sayac adlı sayacı 0'dan 6'ya kadar arttırıyoruz (Bir sayaç birer birer artsın istersek, Step bölümüne adım sayısı yazmayız). Şimdi kendimizi bir an için VBScript'in yerine koyalım ve birinci adımda yapacağımız işi düşünelim: "Hmm.. Programcı bey, benim sayac'ı önce 0 yapmamı istiyor; peki sayac 0 olsun. Sonra, Gunler dizi-değişkeninden sayaç değeri ile aynı sayıyı taşıyan değişkeni alıp, bunu ziyaretçinin Browser'ına yazmamı istiyor. Peki, Gunler(0) ne imiş, bakalım. Hmm Gunler(0) Pazartesi imiş. o halde ziyaretçinin ekranına bir Pazartesi kelimesi yazalım. Sonra bir de <BR> kodu yazmamı istiyor. Onu da yazalım.. Şimdi, sırada Next var. Yani bir sonraki adıma devam edeceğiz. Step değeri olmadığına göre sayacı bir arttırayım. Sayaç böylece 1 oldu. ..."

Ve böylece VBScript, sayacın son değeri olan 6'ya ulaşıncaya kadar, biteviye Gunler dizi-değişkeninden sayacın değerine göre değer seçerek ve bunu ekrana yazdırarak, işini yapacaktır. Bu bakımdan VBScript, güvenilir ve çalışkan bir arkadaştır!

While...Wend

Ne var ki, program mantığı bazen bize böyle açık ve seçik bir sayaç kurma imkanı vermez. Sayaç olarak kullanacağımız değer, programın başka bir bölümü tarafından üretiliyor olabilir. Veya bu değer ziyaretçi tarafından belirlenmiş olabilir. Özetle yapılmasını arzu ettiğimiz işin ancak sayaç bir değerden azsa, çoksa veya eşitse yapılmasını, bu durum değişirse durmasını isteyebiliriz. Bunu While (..iken) komutuyla yapabiliriz. While döngüsünü kullandığımız zaman sayacı bizim arttırmamız gerekir. Sözgelimi, yukarıdaki programın 7 günün tümünü ekrana yazmasını değil de, mesela gün sayısı 5'den küçük ise yazmasını istiyor olabiliriz. Bu durumda kodumuzda For.. Next arasında kalan bölümde şu değişikliği yapabiliriz:

Wend

Burada While döngüsünün Wend kelimesiyle sonlandırıldığına dikkat edin. While satırındaki sayacı değiştirdik, programın sayaç 5'den küçük veya 5'e eşit iken işlemesini sağladık. For'dan farklı bir diğer ifade ise sayacı arttıran "sayac = sayac + 1" ifadesidir. Bu ifade, ilk bakışta garip görünebilir. Fakat bilgisayar açısından bu "sayac'ın o andaki değerini al, 1 ile topla ve bulduğun yeni değeri sayacın mevcut değerinin yerine yaz!" demektir. VBScript sayacı bir arttırdıktan sonra önce While satırındaki şartın gerçekleşip gerçekleşmediğine bakar; gerçekleşmiş ise Wend'i izleyen ilk satıra gider; gerçekleşmemişse While döngüsünün içindeki işi yapmaya devam eder. Kendinizi VBScript'in yerine koyup, birinci ve ikinci adımda nasıl düşündüğünüzü ve ne iş yaptığınızı söyleyebilir misiniz?