Site hosted by Angelfire.com: Build your free website today!
   แมงป่องต่อย
แมงป่อง (Scorpion)
เป็นสัตว์จำพวก Arthropod ไม่จัดอยู่ในกลุ่ม แมลงพาหะนำโรคสู่คน แต่สามารถทำให้เกิดการบาดเจ็บต่อร่างกายจากน้ำพิษของแมงป่อง ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต

แมงป่องเป็นสัตว์ที่จัดอยู่ใน Class Arachnida, Order Scorpiones มีรูปร่างคล้ายปู ลำตัวยาวเป็นปล้อง ๆ ประมาณ 2-10 เซนติเมตร มีก้ามคล้ายก้ามปู 1 คู่ และลำตัวติดกัน มีขาเป็นปล้อง ๆ 4 คู่ติดอยู่ ท้องยาวออกไปเป็นหาง มี 5 ปล้อง ที่ปลายหางมีอวัยวะสำหรับต่อย (Stinger) แมงป่องชอบออกหากินในเวลากลางคืน เวลากลางวันมักจะหลบซ่อนตัวอยู่ใต้โพรงก้อนหิน ใต้กองไม้ ท่อนไม้ กองกระดาน ใต้ใบไม้ ตามรอยแตกใต้พื้นบ้านที่มีความชื้น การถูกแมงป่องต่อยมักถูกต่อยโดยบังเอิญหากถูกรบกวน ทั้งในบริเวณบ้านหรือนอกบ้าน ผู้ที่ถูกต่อยจะมีอาการไม่เหมือนกัน ขึ้นอยู่กับพันธุ์ของแมงป่อง จำนวนน้ำพิษ บางรายอาจมีอาการเจ็บเพียงเล็กน้อย บางรายอาจมีอาการมากจนถึงขั้นเป็นอันตราย พิษของแมงป่องมีพิษต่อระบบประสาท (Neurotoxin) ส่วนน้อยมีพิษต่อระบบโลหิต (Haematotoxin) รายที่ถูกต่อยรอยแผลจะมีลักษณะคล้ายเข็มแทงรูเดียว บางครั้งอาจเป็นรอยไหม้ รายที่แพ้พิษจะมีอาการปวดมาก จำเป็นต้องนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันที การใช้น้ำแข็งปะคบหรือวางบนตำแหน่งที่ถูกแมงป่องต่อย จะบรรเทาอาการปวดที่เกิดจากพิษแมงป่องต่อยได้มาก รายที่มีอาการรุนแรง จะรู้สึกปวดทันที กล้ามเนื้อกระตุก อาเจียน ชัก น้ำลายฟูมปาก กระหายน้ำมาก ตัวเขียว การหายใจล้มเหลว อย่างไรก็ตามแมงป่องในบ้านเรา มีพิษน้อยกว่าชนิดที่พบในสหรัฐอเมริกา, อาฟริกาตอนเหนือ และแถบประเทศในยุโรปตอนใต้ พันธุ์ที่มีพิษมากได้แก่ Centruroides, Tityus, Androctonus, Buthus, Buthotus, Leiurus และ Parabuthus ทั้งหมดอยู่ใน Family Buthidae ชนิดแมงป่องที่พบในบ้านเราคือ Keterometrus longimanus พบบ่อยทางภาคเหนือ

การป้องกันกำจัด: การทำลายแหล่งหลบซ่อนของแมงป่อง จะเป็นการช่วยลดอัตราเสี่ยงจากการถูกแมงป่องต่อย หากไม่สามารถทำลายแหล่งที่อยู่อาศัยหรือพื้นที่ซึ่งแมงป่องชอบอาศัยอยู่ จำเป็นต้องใช้สารเคมีช่วยในการกำจัด สารเคมีที่นำมาใช้ในการกำจัดแมงป่องอาจอยู่ในรูปของสารละลาย สารแขวนลอย หรืออยู่ในรูปของน้ำมัน (Emulsion) เช่น azamethiophos, bendiocarb, malathion, dioxacarb, propoxur หรือ propoxur ผสม DDVP ฉีดพ่นบริเวณที่มีแมงป่องอาศัยและชอบหลบซ่อนตัว เช่น กองไม้กระดาน ข้างโถส้วม บริเวณที่วางท่อน้ำประปา รอยแตกใต้พื้นบ้านที่มีความชื้น เป็นต้น ควรฉีดพ่นทุก ๆ 3-4 เดือน


เอกสารอ้างอิง :

  1. WHO. Chemical methods for the control of arthropod vectors and pests of public health importance. Geneva, 1984: 74-6.
  2. วิชัย รุ่งปิตะรังสี. แมงป่อง. ใน: มุกดา ตฤษณานนท์, บก. สัตว์มีพิษและการรักษาพิษสัตว์. กรุงเทพฯ :โรงพิมพ์พิฆเณศ, 2522:146-51.

โดย: ประพันธ์ เชิดชูงาม, วทบ, DAP&E, MPH, ศุภชัย รัตนมณีฉัตร, พบ, สม, MSc
ภาควิชาเวชศาสตร์ป้องกันและสังคม คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
กลับหน้าแรก