L' Amoro, quon ni savas pri ol? Nulo es tante kantita e deskriptita kam l' amoro e tamen es tre desfacila explikar quon exakte on sentas kande on amoras ulu. Omna-kaze, amoro es generala kapableso homala, nam ol existas en omna kulturi ed epoki. Dum la yarcenti ed en kulturi multi pensis pri to e vortizis multa opinioni. Malgre ke en ca opinioni ne multe es parolata pri l' amoro lesbiana, ankore oli influis nia pensomaniero pri l' amoro. Oportas vidar qua penseri e qua idei ankore es pleanta rolo kande ni pensas pri l' amoro, parolas pri to o regardas aden l' okuli di nia amorato.

La termino 'amoro platonal' es uzata kande koncernas du homi qui pasionoze amoras l' un l' altra, ma qui ne indulgas la plezuri korpala. La filozofo Platono (427-347 a. K.) vortizis ca selekto por lo spiritala kam lo materiala en l' amoro. En sua libro Simpozio il lasas diversa sioruli laudar Eros, la deo dil amoro erotika. Anke ibe l' amoro korpala e spiritala separite es prizentata. Per la boko di personajo Pausiana, Platono rakontas l' existo di du Afroditi, deini dil amoro. L' Afrodito cielala, Afrodito Urania es modelo por l' imajo ideala dil amoro spiritala. L' Afrodito terala, Afrodito Pandemos es modelo por la luxurio, por omno quo es vulgar e korpala. Pausiana konkluzas ke devas esar du Erosi. L' Eros terala ne valoras laudo. On nur laudus l' Eros cielala, qua seduktas por la bona formo di amoro. Platono klare selektas l' amoro kam la luxurio.

Dum la yarcenti anke mulieri lesbiana ofte interamoris platonale, pro ke li ne povis o ne volis amorar korpale. La korespondado pasionoza inter Eleanor Roosevelt e Lorena Hickok atestas amoro ardoroza, quan on nulafoye pruvis esar konsumita. Es ciencisti qui opinionas ke l' amoro inter mulieri qua ne es konsumita, ne es amoro, ma normal amikeso intima. Platono do per sua teorio questionas: ka luxurio sen amoro es amoro? Kad existas amoro sen luxurio? Es questioni qui ankore hodie es questionata e quin ni, singlu sua maniero, ankore respondizas.

L' ideo dil amoro platonala tamen ne es l' unika interesanta opiniono quan havas Platono en Simpozio. Tale il lasas la personajo Aristofanes diskursar pri l' existesko dil amoro. Il introduktas l' ideo ke originale esis tri sexui: muliera, vira ed androgina. Ca homi aspektis altre kam ni. Li esis ronda, havis du vizaji qui regardis for l' un del altra, quar brakii, quar gambi e du sexui. Ca homi esis forta e su-koncioza e deziris kombatar la dei. Zeus, la chefa deo, finis ca rebeleso e fendis la homo en du parti, por mikrigar lia potenteso. Dum la fendado existis du duimi: l' anciena sexuo vira divenis du viri, l' anciena sexuo muliera divenis du mulieri, e la sexuo androgina tale fendesis ke ek-venis viro e muliero. Ultre la fakto ke ca homi havis lia organi sexuala sur la dorso, li aspektis la sama kam ni nun.

Nun ke la homo esis fendita, semblis ke la duimi ne plu povis esar un sen l' altru. Li tenis l' un l' altru probante ridivenar uneso. Zeus kompatis li e pensis pri maniero por posibligar uniono. Il lasis pozar l' organi sexuala sur la plaso prezenta, tale ke la homi itere povis unioneskar.

"Do, ante tanta tempo nia amoro por altra homi existas. Ta amoro ridonas a ni nia formo originala: ol probas unionar la du duimi e tale reparar la rupto homala. Singlu de ni exakte fitas sur ulu, pro ke ni, quale turboto es tranchita tra la mezo. Tale omni sempre es serchanta la duimo fitanta che lu. La viri qui es tranchita ek la sexuo komuna (olime nomizita androgina), deziregas mulieri. (…) Dum mulieri qui es tranchita ek ta sexuo, deziregas la viri. (…) Ma mulieri qui es tranchita ek l' anciena sexuo muliera, absolute ne interesas pri viri. Li ya sentas su atraktite da mulieri. Che li on trovas la lesbiani."

Certe, tre afable ke Platono ja agnoskis l' amoro lesbiana tante frue, ma evidente bisexuali ne existis en sua opinioni. O ka la chefa deo eroris dum la fendo di bisexuali? Ultre to, Platono semblas refutar su ipsa, nam per la plasizo di la sexual organi l' amoro korpala divenas parto integrala dil aspiro ad uneso e do parto integrala dil amoro. Tale luxurio ed amoro ne-separeble apartenas l' un l' altra. L' ideo ke por singla persono existas 'vera' amorato, es tre konocata da ni. Plu kam du yarmili pos l' edito di Simpozio, ni ankore es vartanta la 'princo ideala', ma ofte kontre plu bona savo.

La 'princo ideala' referas la mez-epokal ideo dil amoro kortala. Amoro kortal originas de la kansoni di la dekeduesma yarcento di la trubaduri. Ankore restas questiono ka l' amoro kortala vere eventis segun quale kantata olim da la trubaduri. Omna-kaze es certa, ke la maniero quala ni nun pensas pri amoro kortala, originas de epoki plu tarda.

Nam en la kansoni di la trubaduri, l' amoro kortal es amoro adulterala. Yuna e ne-mariajita kavaliero enamoreskas muliero mariajita, kelkafoye mem la spozo di la siniorulo quan il servas. Ca "amor de longh", amoro por muliero lontana, esis la komenco di amoro kortala, edukiva ludo di amoro. La skopo esis la maxim pura formo dil amoro, la 'amoro delikata' e l' edukado di la viro. La kavaliero devis montrar a la siniorino ke il valoris elua amoro, per pruvar ilua savo de "jovens" (sensiveso, atencemeso, nobleso, liberaleso e jenerozeso) e "mezura" (su-kontrolo). Il devis abandonar sua nedependeso, hungro sexuala e fiereso e pruvar la savo de delikata etiqueto e "cortezia" (vertui kortala). Il esis elua voluntala servero ed el esis ilua siniorino. La siniorino fingis omnasorta probi per qui la kavaliero mustis pruvar ilua moraleso e por to il recevis po foyo favorajo plu intima. Komence il darfis dicar elua nomo o dum instanto sidar apud el. Pose el permisus kiso od il darfis spektar elua korpo nuda. Principale, sexuago esis posibla, ma ne esis parto di la ludo. L' exploro o serchado finus pos la dono del amoro e to ne esis l' intenco.

Ka kortanini anke experiencis amoro kun lia siniorino di la kastelo, ne es konocata. L' unika naraco es kruela: la historio di Erszebet Bathory, dekesisesma-yarcentala komtino, qua pleis SM-pleaji kun virgini en elua kastelo. Ne es bon exemplo di amoro kortala e certe ne finis fortunoze. La yunini mortis e la komtino finis l' ultima yari di elua vivo enmasonite en elua kastelo.

Kun omna ta deziregado, l' amoro kortala ya multe similesas a SM. Anke l' amoro kortala esis vidata, lor olua epoko, kom shokiva, ma pro tre altra motivo. Nam, por l' unesma foyo la paro dil amoro esis emfazita. Amoro divenis afero centrala en la vivo homala. Tamen, co esis direte kontre la doktrino ekleziala, qua kondamnis l' amoro inter du homi kom pekoza e vulgara. L' amoro un-laterala por deo esis l' unika justa alternativo. Tamen, l' amoro restis bone en nia kapi moderna, ja nur pro karakterizivo Kalvinala, ke on devas meritar l' amoro di altru.

En la Rivivigo Romantika, ye la fino di la dekedokesma yarcento, on 'senpolvigis' l' amoro Platonala, l' amoro Vera e l' amoro Kortala ed aktualigis oli. Nia imajo de amoro es tre influita dal idei di ta epoko. Romantiko ed amoro prezente es ne-desligebla por multa homi. En nia okuli la romantiko es humoro certena qua igas florifar l' amoro. Por ti di la dekedokesma yarcento la romantiko esis ulo altra: esis la deskovro di la mondo interna di su ipsa ed altri. Nam la Romantikisti deskovris ke l' experienci di homi tre diferis l' un del altra, e ke oli esis personala. To forsan sonas quale se tre evidente, ma la romantikisti esis l' unesmi qui konsideris su ipsa kom individuo e pro to divenis kurioza pri sua propra ego. Li esis serchanta su ipsa por parlernar su ipsa til lo maxim profunda di lia 'kerno'.

La fakto ke li vidis su ipsa kom individuo, anke igis li solitara. Por forpulsar ta solitareso li esis serchanta sento di intimeso, ligo kun altri. La maxim profunda senton di intimeso li trovis en l' amoro e tale l' amoro divenis la viv-idealo e la fundo dum la Rivivigo Romantika. La maxim alta idealo esis perdar su ipsa en l' amoro, disolvar en l' altru. Tamen, co igis l' amoro lezebla e dependanta, certe pro ke ne omna senti esas mutuala. Tale anke la sufrado pro l' amoro emfazeskis, l' amoro nerespondita. Juste pro ke l' amoro esis konsiderata kom la maxim alta idealo ed ideali ofte es ne-atingebla, l' amoro romantika esis damnita fiaskar: amoro romantika fakte sempre es amoro tragediala.

Amoro nerespondita povas duktar homi a desespero e literale maladigar li. Amoro qua cesis existar, pro irga motivo, tre traurigas homi.

Dum la yarcenti homi deskriptis l' amoro kom morbo. Un de la motivi, komprenende, esis ke la latero sexuala esis konsiderata kom mala o pekoza, ma certe anke esis altra motivi. Freud (1856-1939), la fondinto di la psiko-analizo, ya sempre opinionis ke amoro es narcistal inklino egoistala por satisfacar instinti sexuala. Segun il, l' amoro esis ne plu kam la dezirego plenigar manko en su ipsa per sexuagar kun altru.

Segun Freud, la dezirego por uniono kun altru venis de la dezirego itere esar bebeo, en simbiozo kun la matro. Segun Freud, amoranti ya esis serchanta matro-figuro. Il anke opinionis li kom infantala. L' ideo ke mulieri lesbiana fakte es serchanta matro-figuro, ankore prezente es ideo aktuala.

Freud ne es sola kun sua opiniono. Precipue la penseri qui konsideris racionaleso e raciono kom maxim importanta karakterizivi, opinionis kom ne-adulta la neracionaleso e konduto emocala dil amoranti. Li emfazis la frenezieso dil amoro. Ni omni konocas l' expresuro 'amoro es blinda'. Homi enamoranta ya sempre ignoras la min agreabla lateri di lia amorato. Pro la moto: 'me amoras el' li juras fideleso a maltraktemi, ocideri ed altra danjeroza populo. Malgre ke racionalisti ed altra penseri probis pruvar ke amoro es morbo, idealisti e penseri romantika ne lasis persuadar su pro to. Li ya agnoskis ke existas formo morbala dil amoro, ma segun li, ta ne es parto di amoro 'vera'.

Tale Erich Fromm (1900-1980) en sua libro Amorar - arto,cienco igis difero inter enamoreso ed amoro. Enamoreso es moyeno amorigiva ecelante, ma fine devas krear plaso por vivo amorala, kunvivado en amoro. Segun il, amoranti es ebria pro l' amoro, por li amoro es lego. Ya es tre extraordinara experienco ke la limiti inter on ed altru, preske nekonocato, desaparis. Se tamen ta nekonocato lente divenas konocato, l' enamoranto es destinita vekigesar, vekigesar dal amoro. En sua libro Fromm probas analizar quo exakte es tala vivo amorala adulta. Segun il, bona amorato ne facas plu kam stimular l' amoro che altru. Per donar su ipsa, l' amorato expresas sua richeso interna e vivemeso e to radias al altru, qua lualatere retroradias to. Tale, paro konstruktas ulo, quan li juas ambe.

Fromm agnoskas la sento romantika ke ni omni es individui e serchanta ligo kun altri. Anke il opinionas ke l' amoro es la maxim bona maniero por lerneskar l' altru til maxim profunde en la 'kerno'. Ma il juntas ulo a ta ideo romantika. La povo amorar amorato, signifikas, segun il, ke on anke amoras la homaro e la tota mondo. Do, il trovas en l' amoro la komunikado inter l' individuo e la resto di la mondo. Tale la homo povas liberigar su de solitareso. Nur adulta e matura amoro efektigas ligo sana inter la homi en la mondo.

L' amoro fidela inter du homi do sempre esis temo quan penseri traktis. Ma, maxim ofte li kredis ke la homi konocis nur un vera amorato dum lia vivo. Quankam ni volunte kredas ke ca un muliero por sempre restas che ni, semblas ke la maxim multa homi konocas plura amorati dum lia vivo. La penseri di la futuro tre probable exploros ca questiono.

Fortunoza anke es, ke ne tro multe es filozofiita pri omna aspekti dil amoro. Por exemplo, Fromm remarkis ke en feala rakonti, pos la granda amoro, nulo plusa eventas. Kande la chefa figuri en feala rakonto fine trovis l' un l' altru, li vivas ankore longe e felice. Ma nulaloke a ni es klarigata, de quo konsistas to: vivo longa e felica. Quale li to facas, ta princini e nobelini? Forsan to ya es la maxim granda sekretajo dil amoro; sekretajo quan singlu de ni devas deskovrar propramaniere, kun sua propra amorato od amorati.

Liorah Hoek, ek: Zij aan Zij no. 7/8 2000.

Olim la numero dil kodexo qua punisis la geyi per karcero en Germania esis 175. Onu nomizis lore (forsan ankore
nun) la geyi, le 175. Konseque onu amuzesis per dicar: "ka tu naskis ye la 17ma mayo?" ad homi quin onu suspektis esar geyi, nam la 17ma mayo esas la 17.5.

En la yarala cinematografiala festivalo di Cannes (Kan) montresis la Japoniana filmo "Tabu". En ica filmo dal cinematografo Oshima parolesas pri la homosexualeso inter la samurayi vers la fino dil XIXma yarcento. Oshima asertis ye la televiziono ke icatempe en Japonia singlu darfis havar la sexualeso quan lu deziris (probable diskrete). Ica esabus ora epoko por multa homi.

Ye la vidpunto dil mori, Mezepokal Japonia esis plu progresinta kam Ocidento ye la komenco dil XXIma yarcento. E pose Japonia regresis. Forsan anke Ocidento povus regresar, do on infalible oportas kombatar por ne retrovenar a la sexuala stando di charmiva Rumania.

Lektita…

Antonio Gómez Rufo - Si tu supieras - Editerio B. - Barcelona - 1999 - 173 pagini

Carmen, muliero mariajita e kun du filii, audacas aventuro en relato amoroza kun altra muliero. La komplikeso inter ambi, l' imerso en la mondo di la lesbianismo e la serchado a vivo transiranta e, ye certena modo, liberigita de la barili impozita da la socio, es du temi de ca relato da Gómez Rufo, e qua existas prepensita intenco por profund-irar en l' anmo di la personaji, qui vivas relato homeosexuala, por komprenar la motivi e, ultre to, montrar quantagrade ca relati pasionala es sama kam relati heterosexuala.

La novelo es rakontita de la punto di vido di Andrea, l' amorato di Carmen, ye maniero quale la skriptisto formacas elua mondo interna, l' anxii e la dubiti di la personaji, por tale ofrar la regardo e l' anmo qui kontenas distinta gusto sexuala. Ma, ultre to, Si tu supieras (Se tu esez savinta) anke es novelo pri deskovro e pri inicio en formo di sexuo distinta (Carmen) e revelo de amoro ne kom sexuala, ma kom relato e konflikto, en la kazo di Andrea.

La deskovro de posibla lesbianismo celita, la deziro por serchado ad altra tipo di relato o la promiskueso*, es kelki de la temi qui apareskas en ca novelo, di qua l' axo es la neceseso e/o la neposibleso dil amoro stabila e duriva inter personi de la sama sexuo. Ye fino, omno semblas restar velizite pro frustreso di ta relato.

Si tu pusieras es, do, historio di amoro ed enemikeso, fine, qua adjuntas nulo nova; historio skribita en stilo lejera, en qua existas certena tendenco uzar linguajo false poetala, kun metafori ed imagini topika, kelka foyi vulgar e preske sempre nenecesa e lasas poka spaco por la simpla sugesto.

Segun mesajo en la revuo Courrier International (Internaciona Kuriero) la sentimentala literaturo geyala
havas granda suceso ed esas tre segunmoda che la Japoniana mulieri. Eli asertas : "Amoro inter homulo ed
homino esas sordida ma amoro inter homuli ne esas sordida ma bela".

No, cafoye ne kolumno da Alexandro la Granda, ma artiklo da jurnalisto Nederlandana pri subtila netoleremeso en lando konocata pro olua toleremeso ye homeosexuali. On nur remplasez la nomi di la celebriti Nederlandana da ti di vua lando. Lore, komparez quale netoleremeso sempre es minacanta la toleremeso che vu.

Hans Stuifbergen, chefa redaktero.

La toleremeso di homeosexuali en Nederlando havas altra latero. Heins Janssen detektas certena homeosexualo-fatigeso en la jurnalaro, qua minacas chanjar aden homeosexualo-fobio.

La papo kontre Imca Marina. La rejo dil eklezio katolika qua deklaris homeosexualeso kom deviaco e la kantistino nacionala qua es deklarita kom Amikino di la Geyi - plu granda kontrasto ne es imaginebla inter la homeosexualo-manifestado komence julio en Roma e la Geyala Fiereso la semano pasinta en Amsterdam. En Italia la geyi e lesbiani luktis por lia fundamentala yuri (vivar vivo libera en ta belega, ma anke homeosexualo-fobiala lando), en Amsterdam la homeosexualaro juis tantesma alternativa rozea Rejino-dio (celebrado di la nasko-dio di la rejino, trad.).

En Roma la homeosexuali subisis hororigiva insulti da demonstranti extreme-dextra, en Amsterdam la partoprenanti di la Kanaloparado nur bezonis suciar la decibeli*. La guvernisti Amsterdamana decidis ke ne povis esar tro multa bruizo, kaze ke la repozo dorlotiva di la habitanti an la kanali esus perturbata.

Tamen, saturdio venis cirkume 200-mil homi spektar la parado di precipue travestiinta viri.

Qual agreablege tolerema lando.

Tamen, ulo sub-bruletas. En la jurnalaro es perceptebla certena quanteso de homeosexualo-fatigeso, qua lente duktas a certena grado de homeosexualo-fobio.

Homeosexuali, bone, li darfas dansar tante quante li deziras, li darfas organizar rozea saturdii e sundii e lundii, ma kelke sordida li ya es. Irgamaniere stranjete, e tamen ne tote normale.

La kantisto Jacques Herb (Manuela) recente plendis en revuo pri la granda nombro de homeosexuali prezente videbla ye la televiziono. Il timis ke la yunaro es false informata e ke talamaniere produktas tro multa homeosexuali. "Plu bone ke Jacques Herb to dicas kam ulu mentale sana", mea matro dicus.

Tamen.

Jiskefet-aktoro Kees Prins recente dicis en interviuvo en la jurnalo Volkskrant ke Paul De Leeuw (famoza komediisto Nederlandana, trad.) ankore nur es amuzanta por homeosexuali e vendistini di la [grand-bazaro] Hema. Peter Van Bueren, recensisto di la Volkskrant, skribis en recenso ke certena filmo nur esus apta por la geyacharo di Paul De Leeuw ed ilua kompano Hans Kesting (prizenteri di la televiziono-programo "Ouwe Jongens", trad.). Sietze Van Der Hoek (Volkskrant) nomizis l' Europana Festivalo di la Kansono, ironia festo por geyi e lesbiani. Cetere, festo qua singla yaro es spektata da centi de milioni en tot Europa.

Nur es mikra signali ed oli ne es tam danjeroza kam esar insultata kom 'perverso' en Italia o kom 'sordida porko' da yuni Marokana.

Tamen.

La stereotipado da Prins, Van Bueren e Van Der Hoek, e tale plusi, atestas homeosexualo-fobio sub-bruletanta. Es expresuri qui originas del opiniono di superioreso di heterosexuali, qui konsideras altre-pensanti od altre-kondutanti kom stranjajo.

La kulierego parlekita di Joop Braakhekke (televiziono-koquisto, trad.), la societon parironiizanta Gert-Jan Dröge (jurnalisto dil alta-societo, trad.), e la su-ipsa parexplotanta Paul De Leeuw, efektive li ne es edifikiva expresi di originaleso, bona gusto ed audacemeso, da qui la komuneso homeosexuala deziras esar reprezentata.

Ma la ranceso di Ron Brandsteder, la hipokrita benedikeso di Henny Huisman, e la dolcegeso di Robert Ten Brink, nulu qua responsigas li pro la supozata dekado morala. Nam li es vera kerli, qui pinchas la glutei di la mulieri, drinkas biro e sendubite prizas futbalo.

Quo eventus se Kees Prins asertis ke certena artisto nur esus interesanta por judi e Hema-vendistini? O por Turki e Hema-vendistini?

Homeosexuali sucias pri omno: li akuzas la papo, li plendas pro la basa quanto de decibeli* permisita sur lia bateli, li plendas ne darfar marchar nuda-kule en la stradi. Ma li devus esar plu alerta pro nova danjero, quatanta li.

Lente klareskas ke la toleremeso en la Geyala Fiereso-Paradizo di Nederlando havas altra latero. Geyi, lesbiani e Hema-vendistini: atencez vua afero!

LKG-arkivo per l' Elektronala Revueyo di Frank Kasper.

Elektronala Forumo por gey- e lesbian Idisti:

L E T R O I N T E R N A C I O N A

revuo pri filozofio, nutrivi salubra, Budhismo, esoterismo, edc. Sendez 20 franki Franca o 5 Int. Kup.-i di Resp. a:

Jean Martignon, 12 Rue Maurice Utrillo, F-91600 Savigny sur Orge, Francia

12, Rue Maurice Utrillo

F-91600 Savigny-sur-Orge

Francia

H. Stuifbergen

Alexandro la Granda

Henny Brandhorst

Agnes

Arnoldo di Ocitania

Albert Smith

La Mediko Turka

Yarale, 4 numeri ƒ. 10,-- / Euri 4,55 / $ 5.-

Od: 7 Internaciona Kuponi di Respondo

Jiro-konto 5772654 ye nomo di H. Stuifbergen

Amsterdam

Gratuita por ti qui ne povas pagar ol.

1/1 pagino ƒ 100,--

½ pagino ƒ 50,--

¼ pagino ƒ 25,--

1/8 pagino ƒ 12,50

kovropagino = duopla tarifi, plu granda kam 1/2 pagino ne es posibla

Ido - A Lingua Mundial em 10 liçoes, Prof. Tenfuss (1952) DM 3,-- (fotocópia)

Vortareto Ido-Portugalana (Pequeno vocabulario da Lingua Internacional "Ido"), Francisco Valdomiro Lorenz (1913) DM 3,--

Afrankuro es inkluzita

IDO-LIBRERIO

44 Woodville Road, Cathays, Cardiff CF2 4EB, Britania