AIDS nedir ?

     AIDS, kişiyi hastalıklara karşı koruyan bağışıklık sisteminin zayıflamasından dolayı ortaya çıkan
     hastalıklar kombinasyonu için kullanılan tıbbi bir tanımdır. Bağışıklık yetmezliği, HIV adı verilen
     bir virüsün neden olduğu enfeksiyon sonrası ortaya çıkar. Bu virüs insanın bağışıklık sitemini
     bozarak, vücudun normalde direçli olduğu birçok hastalığa karşı kendini koruyamamasına
     neden olur. AIDS, HIV enfeksiyonunun son safhasıdır.

                                   Acquired .....................kazanılmış, edinilmiş
                                   Immune ...................... bağışıklık
                                   Deficiency ..................yetmezlik
                                   Syndrome ..................sendromu
 

     AIDS'in etkeni nedir ?

     AIDS'in etkeni HIV adı verilen bir virüstür. Bilinen iki tipi vardır. HIV 1 virüsü dünyada birçok
     ülkede bulunmakta iken, nadir görülen HIV 2 virüsü esas olarak Batı Afrika'da bulunur.

                                Human ....................................insan
                                Immun deficiency ...................bağışıklık yetmezliği
                                Virus ........................................virüsü
 

     HIV bağışıklık yetmezliğine nasıl neden olur ?

     Kanda beyaz ve kırmızı kan hücreleri bulunmaktadır. Beyaz kan hücreleri vücudumuza giren
     mikroplarla savaşır ve onları öldürür. Bu işlemi ya mikropları yiyerek (yok ederek) ya da onları
     öldüren ve antikor adı verilen maddeleri oluşturarak yapar. AIDS' e neden olan virüs beyaz kan
     hücrelerini tahrip ederek bağışıklık sistemini zayıflatır. Bu tahribat sonrası, hemen her zaman
     çevremizde ya da vücudumuzda bulunan mikroplara karşı vücudun şavaşma yeteneği
     kaybolur.

     HIV virüsü aynı zamanda doğrudan beyin hücrelerine de etki ederek zihinsel ve fiziksel denge
     sorunlarına neden olabilir.

     AIDS nasıl farkedilir ?

     Bir insanda AIDS mikrobu olduğunu belli edecek herhangi bir işaret yoktur. Mikrop, bulaştıktan
     sonra hastalık belirtileri hemen ortaya çıkmaz.

     Kişi HIV ile enfekte olduğunda başlangıçta ateş, karaciğer büyümesi gibi belirti ve bulgular
     ortaya çıkabilir. Bundan sonra kişi uzun yıllar sağlıklı görünümde kalabilir. Ancak, HIV halen
     vücudunda bulunduğundan, bilmeden başkalarını da enfekte edebilir.

     Hastalık bulaştıktan sonra ortalama 3 - 6 ay sonra HIV' a karşı antikorlar oluşur. Ancak, bu
     antikorlar HIV' ı öldüremezler. Kan testi ile bu antikorlar saptanabilir.

     HIV bulaşmış bir kişide 6 ay sonra veya yıllar sonra bazı hastalık bulguları ortaya çıkmaya
     başlayabilir. Bunlar AIDS dışında diğer birçok hastalıkta da bulunduğundan, bu bulgulara
     bakılarak kişinin AIDS olduğu söylenemez. Aşağıdaki bulgu ve belirtileri olanların hekimlerine
     başvurmaları ve HIV testi yaptırmaları önerilir.

               Vücut ağırlığının % 10'undan daha fazla kilo kaybı,
               1 aydan uzun süren ateş,
               1 aydan uzun süren devamlı ya da aralıklı ishal,
               Sürekli ve ciddi yorgunluk, halsizlik hissi,
               1 aydan fazla süren öksürük,
               Ağız ve boğazda iyileşmeyen ya da sık sık tekrarlayan aftlar,
               Boyun, koltuk altı bölgelerinde 3 aydan uzun süreli beze büyümeleri

     Bu belirtiler diğer birçok hastalıkta da bulunabilir. Bu bulguları olan kişiye hekim tarafından ileri
     tetkikler yapılmadan AIDS'li denmemelidir.

     Giderek beyaz kan hücrelerinin azalması nedeniyle, hastalığın ilerki dönemlerinde çevrede
     bulunan diğer virüsler, bakteri ve mantarlar kişinin yaşamını tehdit edecek şekilde onları
     etkilerler. Vücut direncinin ortadan kalkması ile daha önce bulgu vermeyen verem alevlenebilir.
     Sık sık zatürre olurlar. Haftalarca süren barsak enfeksiyonları ortaya çıkabilir. Yine vücut
     direncinin azalmasına bağlı olarak birçok kanser türü ortaya çıkabilir.

     HIV ile enfekte olanlar ne kadar süre sonra AIDS olurlar ?

     HIV ile enfekte olan bazı kişiler hiçbir zaman AIDS olmayabilirler. Bugün tam bilinmemekle
     birlikte, HIV ile enfekte kişilerde ortalama 8 yıl sonra AIDS ortaya çıkabileceği söylenebilir.

     HIV nasıl bulaşabilir ?

     HIV'ın kişiden kişiye bulaşmasında bilinen 3 yol vardır.

               Kan yolu ile bulaşma: AIDS mikrobu taşıyan kişiden; kan, organ, doku vb. nakli ile
               virüs sağlam kişiye bulaşabilir. Sterilize edilmemiş (mikroplardan arındırılmamış)
               şırınga, iğne, jilet gibi kesici delici aletlerin ortak kullanımı ile bulaşma olabilir.
               Cinsel ilişki ile bulaşma: HIV birçok vücut sıvısında bulunmasına karşın en yoğun
               olarak meni ve vajinal salgılarda bulunur. Bu nedenle kadın - erkek, ya da iki erkek
               arasında gerçekleşen korunmasız vajinal, anal (makattan), oral (ağız) cinsel ilişki ile
               bulaşabilir.
               Anneden bebeğine bulaşma: Hastalık, HIV taşıyan anneden doğacak bebeğe gebelik,
               doğum ya da emzirme sırasında bulaşabilir.

     Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, HIV bulaşımını kolaylaştırır mı ?

     Cinsel yolla bulaşan herhangi bir hastalığı olan kişinin, AIDS mikrobu ile enfekte olma riski daha
     yüksektir. Bu kişilerin çoğu korunmadan cinsel ilişkide bulunma gibi olumsuz bir davranış
     içindedirler. Bunun yanında cinsel organlarda yara, iltihabi durum HIV virüsünün bulaşmasını
     kolaylaştırıcı faktörlerdir.

     Hangi durumlarda HIV bulaşmaz ?

     HIV insan vücudu dışında uzun süre yaşayamaz.

          AIDS virüsü;

               Dokunmayla (el sıkışma, cilt temasları, öpüşme, hastanın dokunduğu bir yere
               dokunmakla),
               Hava yoluyla,
               Yiyecek ve içeceklerden,
               Kapkacak ve giysilerin paylaşılmasıyla,
               Böcek, karasinek ve sivrisinek sokma ya da ısırmaları ile,
               Yüzme havuzu, banyo, tuvaletten,

     bulaşmaz. HIV deterjanlarla, klorlu suyla çok kolayca ölür.

     Bebekte HIV enfeksiyonu olup olmadığı nasıl anlaşılır ?

     Annesi HIV taşıyıcısı olan bebekte sadece HIV antikor testi ile tanı konulamaz. Zira annede olan
     antikorlar placentadan ( eş ) bebeğe de geçer. Bu nedenle HIV pozitif olan kadınların
     doğurdukları bebeklerin tümü başlangıçta HIV pozitiftir. Ancak bunlardan bir kısmına gerçekte
     virüs bulaşmıştır. Anneden geçen bu antikorlar 3 - 6 ay içinde çocuk kanında kaybolur. Çocuk
     gerçekten HIV ile enfekte ise, ancak bu tarihten sonra kendi antikorlarını yapmaya başlar. Bu
     nedenle hayatın ilk 6 ayında yapılan HIV testi gerçeği göstermez. Dolayısıyla tanı koymada PCR
     adı verilen daha hassas bir test kullanılır.

     Kadından erkeğe HIV bulaşır mı?

     Hastalığın belirlendiği ilk yıllarda HIV virüsüsnün sadece homoseksüel ilişki ile bulaşabileceği
     zannediliyordu. Ancak daha sonra HIV'in kadın erkek arasındaki vajinal cinsel ilişki ile de
     bulaştığı gösterilmiştir. Bugün dünyada en yaygın bulaşma yolu kadın erkek arasındaki vajinal
     cinsel ilişki yoludur.

     Alkol ve uyuşturucu kullanımı HIV bulaşma riskini arttırır mı ?

     Alkol ve uyuşturucu kişinin sağlıklı düşünme ve hareket etme yeteneğini etkileyerek, kişinin
     korunmasız cinsel ilişkiye girme veya ortak şırınga veya iğne kullanma gibi olumsuz
     davranışlara girme riskini de arttırır. Bunlar da kişinin HIV ile enfekte olma riskini arttıran
     faktörlerdir.

     Şüpheli ilişkiye giren bir kişi HIV antikor testini ne zaman yaptırmalıdır ?

     HIV antikor testinin doğru sonuç verebilmesi için şüpheli ilişki sonrası belirli bir süre geçmesi
     gerekir. Bu süre içinde kişi gerçekten HIV ile enfekte ise kanında test ile saptanabilen HIV
     antikorları oluşur. Şüpheli ilişki sonrası kısa süre içinde yaptırılan testler yanıltıcı olur. Bazı
     kişilerde 2 hafta içerisinde antikor oluşabilirken, bazılarında bu süre aylarla ifade edilir. Genelde
     HIV antikorları 3 - 6 ay içerisinde belirir. Bu nedenle ilk testin şüpheli ilişki sonrası 3'üncü ayda
     yaptırılması önerilir. Sonuçlardan emin olabilmek için en azından 3 ay ara ile iki kez test
     yaptırılmalıdır.

     ELISA testleri ne oranda doğru sonuç verir ?

     ELISA testi kişinin kanında HIV antikoru olup olmadığını saptamaya yarayan bir laboratuar
     testidir. Şu anda uygulanmakta olan HIV testleri ile antikorları saptama olasılığı % 99' dur. Ancak
     bazen kişi HIV ile enfekte olmasa da test pozitif çıkabilir. Buna yalancı pozitiflik denir. Bu
     nedenle ilk ELISA testi pozitif çıkan kişide ikinci bir defa ELISA testi yaptırılır. Bu ikinci testin
     sonucu bile kişinin HIV ile enfekte olduğunu söylemeye yeterli değildir. Bu durumdaki kişide
     doğrulama testi yapılması gereği vardır.