Filologo pri Esperanto:

Mi interesiĝas, kiel filologo, kaj kiel ĉiu filologo devus fari, pri la movado de la internacia lingvo, kiel grava kaj interesa lingva fenomeno, kaj mi estas komprenema speciale pri la legitimeco de esperanto. Mi ne estas aktiva esperantisto, kiel devus esti laŭ mia penso priopininianto almenaŭ kelkmaniere. Mi ne scipovas verki nek paroli en tiu ĉi lingvo. Mi scias tion, kiel dirus filologo, ke mi eklernis esperanton antaŭ 25 jaroj kaj mi ne forgesis ĝian gramatikon kaj strukturon, ke mi iam legis amasegon da tekstoj en ĉi tiu lingvo kaj, ĉar mi estas sperta pri tiaj aferoj, mi kredas min kompetenta por opinii koncerne al ĝiaj mankoj kaj elstareco. Tiel, mi pensas ke mi povus fari neniun utilan kontribuon, escepte kiel filologo kaj kritikisto. Sed ĉefe mia vido pri la internacia lingva situacio estas ke tia servo, kvankam teorie bona, estas praktike nedezirita; fakte, ke alvenis la tempo en kiu la filologia teorio estas malhelpo kaj ĝeno. Ĉi tiu estas reale la pli forta el la kialoj por subteni esperanton.

Esperanto ŝajnas al mi, sendube, ĉiusence, supera al ĉiuj nunaj konkurantoj, sed ĝia precipa legitimaĵo por subteno ŝajnas al mi kuŝanta sur la fakto ke ĝi jam havas la unuan lokon, gajnis la pli largan akcepton, kaj disvolvigis la pli antaŭeniran organizon. Temas ĝuste pri la pozicio de ortodoksa eklezio kiu alfrontas ne nur malkredantojn sed skismanojn kaj herezulojn –situacio kiu estis antaŭdirita de filologo. Sed garantita ia necesa grado de simpleco kaj internacieco, kaj (mi aldonus) individueco kaj eŭfonio –kiun Esperanto certe atingas kaj superas- ŝajnas al mi evidente ke la pli grava problemo kiun estunta internacia lingvo devus solvi estas universala disvastiĝo. Malsupera ilo kiu havas ŝancon atingi tion valoras pli ol lingvo teorie centoble pli perfekta. Estas nenia celo en la lingvaj elpensaĵoj kaj en la gusto. La agrableco de elpensaĵo havas relativan gravecon, se oni atingas la minimumon. Kaj teoristoj kaj elpensantoj (kies bandon mi ŝatus partopreni) estas tutsimple malfruigantoj de la movado se ili volas oferi la unuanimecon je la “plibonigo”.

Fakte ŝajnas al mi ankaŭ ke teknika plibonigo de la maŝinaro, tiom celante pli grandan simplecon kaj evidentigon de la strukturo, kiom pli granda internaciecon aŭ ne, sukcesas (se oni juĝas per ĵusaj ekzemploj) detrui la “homan” aŭ estetikan aspekton de la inventita lingvo. Ĉi tiu verŝajne nepraktika aspekto ŝajnas ke estas neglektita de la teoriistoj, tamen mi imagas ĝi ne estas fakte nepraktika, kaj ĝi havos laste grandan influon pri la ĉefa punkto de la universala akcepto. N**, ekzemple, estas pli inĝenia kaj pli facila ol esperanto, sed abomena “uzinoprodukto” estas kreita per si mem, aŭ plibone, “farita el disaj partoj” –kaj ĝi havas nenian ekbrilon de la individueco, kohereco kaj beleco, kiu aperas en la grandaj naturaj lingvoj, kaj kiu aperas laŭ konsiderinda grado (probable tiom alta kiom eblas en artefarita lingvo) ĉe esperanto –provo de la genieco de la originala aŭtoro...

Mia konsilo al ĉiu kiu havas tempon kaj emon okupiĝi pri la movado de la internacia lingvo estus: “Apogu esperanton lojalece”.

Lingva-klubo, Barcelona, 2003-2004