De geschiedenis van Chios in Griekenland, tempels, de bezetting door de Turken.

De geschiedenis van Chios

Archeologische sporen wijzen erop dat Chios reeds in het neolithicum (4e millennium v. Chr.) bewoond was. Ook jongere dorpen uit het 3e en 2e millennium werden gevonden, en bewijzen dat Chios tot dezelfde cultuurkring behoorde als de naburige eilanden Lesbos en Lemnos, en de streek rondom Troje. In de 9e eeuw v. Chr. kwamen Ionische Grieken van het Griekse vasteland zich hier en aan de kusten van Klein-Azië vestigen. Rond 800 v. Chr. zou Homerus hier geboren zijn.
In de 7e en de 6e eeuw beleefde Chios een grote bloeitijd: politieke stabiliteit ging gepaard met een grote economische bloei en een vrolijk, welvarend leven. De levensvreugde van de Chioten was spreekwoordelijk. Na 546 v. Chr. werd Chios door Perzië ingepalmd. De Perzen bezetten het eiland in 494 v. Chr. bij het begin van de Perzische oorlogen. Na de zeeslag bij Mycale in 479 v. Chr. werd het door de Atheense vloot bevrijd en sindsdien bleef Chios het meest trouwe lid van de Delisch-Attische Zeebond. Slechts tijdens de kortstondige Spartaanse bezetting van 412 v. Chr. in de Peloponnesische oorlog was het afvallig en ten prooi aan innerlijke partijtwisten. In de hellenistische tijd speelde Chios geen rol. Als min of meer onafhankelijke staat leefde het eiland verder tot de Romeinen zich er in 190 v. Chr. meester maakten.
In de Byzantijnse Periode, meerbepaald in de 11e en 12e eeuw, beleefde Chios een nieuwe bloeiperiode. In de 13e eeuw waren de Venetianen er meester, maar het was onder de Genuezen, die een winstgevende handel in mastiek opzetten (van 1346 tot 1566), dat Chios een van de rijkste eilanden van het Middellandse-Zeegebied werd. De Genuezen stimuleerden ook de landbouw en de zijdehandel, en versterkten de dorpen tegen overvallen van zeerovers.

De Turkse bezetting

In 1566 werd het eiland door de Turken veroverd, maar Chios genoot een aantal privileges, waardoor het bleef floreren, door de handel in zijde en andere kostbare stoffen, naast de belangrijkste exportproducten: citrusvruchten, mastiek en wijn. De rijke handelaren, die geleidelijk een gegoede burgerij vormden, richtten op Chios een Megáli Scholí (Grote School) op, bouwden er herenhuizen en kerken en stuurden hun zonen naar de Europese Universiteiten. In 1822 vielen de inwoners ten prooi aan een van de bloedigste slachtingen uit de onafhankelijkheidsstrijd, die het jaar daarvóór uitgebroken was. De Chioten hadden het Turkse garnizoen op hun eiland ingesloten, en meenden de overwinning reeds behaald te hebben toen de Sultan op bijzonder gewelddadige wijze het eiland met zijn vloot belegerde en heroverde op de opstandelingen. De hoofdstad en 40 dorpen werden geplunderd, 30.000 inwoners afgeslacht en bijna het dubbele aantal gevangen genomen en tot slaaf gemaakt. Deze tragedie opende de ogen van Europa voor de wreedheden van het Osmaanse Rijk: Victor Hugo's elegie L'Enfant de Chios en Eugène Delacroix's schilderij "Le Massacre de Scio" gaven de Filhellenen weer moed. De overgebleven inwoners kregen de toelating hun gewone activiteiten weer op te nemen. Chios had zich nog maar deels hersteld van zijn wonden, toen een aardbeving in 1881 enorme schade aanrichtte. Het eiland bleef onder Turks bewind tot 1912, toen het definitief aansloot bij het Griekse Koninkrijk.