Về
bài phỏng vấn ông Tổng Giám Đốc TTKT Thủy
Văn
Lê Trọng Lục
Viện Toán học,
Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam
--------------------------------------
Le Trong Luc
Hanoi Institute of
Mathematics
Vietnamese Academy of
Science and Technology (VAST)
November
20, 2008 (24/10 Mậu Tí)
Tóm tắt: Có nhiều
trang Web cũng như nhiều tổ chức cá nhân quan tâm
đến băo lụt, nhất là thời gian gần đây
công luận cũng lên tiếng, ông Tổng
Giám Đốc TTKT Thủy Văn dành cho VnExpress bài phỏng vấn rất thú vị.
Mỗi khi có thay đổi khí hậu, người dân hầu
hết chỉ xem chương tŕnh thời sự, thậm
chí cả ngư dân đi biển cũng chỉ theo dơi nguồn
tin này. Đặc biệt, mỗi khi có nguy cơ băo
lụt, chính quyền cũng chỉ dựa vào nguồn tin
này để xử lư. Bài viết này, tác giả không b́nh
luận thêm, đă có nói ở một số bài viết
trước đó ở mục Tài
Liệu Tham Khảo. Tác giả mạn phép báo VnExpress
viết lại bài phỏng vấn này với một số
thay đổi nhỏ ở phông chữ.
=========
http://www.vnexpress.net/Vietnam/Xa-hoi/?d=2008/11/19%2023%3A59%3A59
Thứ
tư, 19/11/2008, 11:57 GMT+7
TGĐ
Trung tâm khí tượng: 'Chúng tôi đă làm hết trách
nhiệm'
"Tháng
rưỡi vừa rồi, chất lượng dự báo
thời tiết chưa đảm bảo, chúng tôi chưa
hoàn thành nhiệm vụ. Nói ra câu này cũng đau lắm,
nhưng phải nói với bà con là chúng tôi đă làm hết
khả năng và trách nhiệm của ḿnh.", Tổng giám
đốc Trung tâm khí tượng thủy văn quốc
gia Bùi Văn Đức trao đổi với
báo chí chiều 18/11.
- Ông giải thích ǵ về một
số dự báo sai gần đây, nhất là trận mưa
kỷ lục và sau đó là mưa bổ sung tại Hà Nội?
-
Trung tâm có 3 mô h́nh dự báo thời tiết,
ngoài ra c̣n tham khảo mô h́nh của Mỹ, Hong Kong và Nhật
Bản. Về dự báo trận mưa lụt vừa
qua tại Hà Nội, tôi theo dơi rất kỹ. Trận
mưa này h́nh thế đơn giản, không
có dấu hiệu nguy hiểm. Các
trung tâm dự báo khu vực đều không dự báo
được Hà Nội mưa đến 600 mm, Việt
Nam cũng vậy. Trong một loạt mô h́nh th́ duy nhất
có mô h́nh MM5 dự báo mưa 118 mm, song
v́ nó từng nhiều lần sai, nên đă không được
quan tâm đúng mức.
Dự
báo mưa định lượng (mưa bao nhiêu mm, ở
đâu, xảy ra vào thời điểm nào) th́ không chỉ Việt
Nam mà nhiều nước chưa làm được. Mưa
ở từng vĩ độ khác nhau, vĩ độ càng
cao th́ càng dễ dự báo. Việt Nam ở vĩ độ
thấp, dự báo khó. V́ thế dự báo mưa
hiện nay chỉ định tính, tức
là có hay không, hoặc hơn định
tính một tư là có mưa, mưa vừa, mưa to, rất
to. Khi giao ban pḥng chống lụt băo, buộc chúng
tôi phải dự báo mưa 50 hay 100 mm
để chuẩn bị đối phó. Nhiều
lúc đúng, nhưng thực sự chưa có cơ sở
khoa học. Ngoài mưa định lượng, c̣n những hiện
tượng ta bó tay như dự báo lũ quét, dông, tố,
lốc.
10 ngày sau trận mưa kỷ
lục đêm 30 và ngày 31/10, phường Tân Mai, Hà Nội vẫn
bị ngập nặng. Ảnh: Hoàng Hà.
- Tại sao trong các bản
tin thời tiết, Trung tâm chỉ đưa ra các dự
báo chung chung, không chi tiết từng khu vực?
-
Tôi dự báo Hà Nội mưa rải rác, và thực tế
khu vực nhà tôi có mưa, khu vực khác lại không. Trong
trường hợp như thế tôi nên nói thế nào? Băo,
áp thấp ở ngoài biển Đông, chưa biết vào
đâu th́ làm sao nói chính xác chỗ nào có mưa, chỗ nào
không. Khi chúng đang ở xa th́ dự báo mưa là bất
lực. Câu này nghe có vẻ phản cảm, nhưng thực
tế là vậy. Khi nào băo, áp thấp vào bờ rồi
th́ tôi mới nói được chính xác.
Hệ
thống dự báo của ta chia làm 3 mức.
Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn trung
ương dự báo nền cho cả nước. 9
đài khu vực dự báo cho từng khu vực. Từng
tỉnh thành thu nhập thông tin và dự báo chi tiết
hơn cho tỉnh ḿnh. Trung ương không thể dự báo
chi tiết cho từng tỉnh.
- Đă có những đầu
tư lớn về công nghệ, thiết bị cho ngành khí
tượng thủy văn, vậy tại sao vẫn dự
báo sai?
- Vài
năm gần đây, Chính phủ và Bộ Tài nguyên Môi
trường có đầu tư cho Trung tâm khí tượng
thủy văn quốc gia rất nhiều, nhưng so
với các nước th́ c̣n thua xa. Ở các nước,
cơ bản các trạm quan trắc của họ là tự
động, tự đo và tự truyền tin. Mật
độ trạm quan trắc dày hơn ta, thiết bị
tốt hơn, xử lư thông tin nhanh chóng. Con
người của họ được đào tạo bài
bản, lương rất cao.
C̣n
của ta, các trạm quan trắc khí tượng thủy
văn đều bằng thiết bị truyền thống,
rất ít tự động, mật độ lại
thưa, phải 30-50 km, thậm chí 100 km mới có một trạm.
Nếu quan trắc và truyền tin tự động cho phép
ngay lập tức biết thời tiết ở Vũng Tàu
hiện nay thế nào, nhưng của ta th́ phải quan trắc
ít nhất 15 phút, rồi phải biến cái ấy thành bức
điện báo ra Trung tâm ngoài Hà Nội. Sau đó Trung tâm phải
dịch, đưa lên bản đồ. Tổng thời
gian ít nhất phải 30 phút.
Về
hệ thống rada thời tiết, ta có 6 trạm, nhưng
nhiều trạm Liên Xô giúp ḿnh từ năm 1989, đến
nay hoạt động phập phù. 3 rada của Pháp thiết
bị thay thế không có do bạn không c̣n sản xuất.
Chỉ có rada mới của Nha Trang, TP HCM của Mỹ hoạt
động tương đối tốt.
- Ông nh́n nhận thế nào về
năng lực đội ngũ dự báo viên hiện nay?
-
Thực sự chúng tôi đang hẫng hụt dự báo viên.
Lớp dự báo viên có kinh nghiệm như chị Dương
Liên Châu, Phó giám đốc Trung tâm dự báo khí tượng
thủy văn trung ương, mấy năm nay về
hưu gần hết. Lớp kế cận có một vài
người được cất nhắc lên làm lănh đạo
và gần như phải trực 24/24h. Một
ngày chia làm 3 ca dự báo, ít nhất mỗi ca 5 người, trong
đó chỉ một người tương đối có
kinh nghiệm, c̣n lại đều là nhân viên mới, ít kinh
nghiệm, đang được đào tạo gấp.
Thời
của chúng tôi toàn học chuyên Toán, thi ĐH diện điểm
cao mới được nhà nước chọn vào học
ngành khí tượng thủy văn. Sau đó, chúng tôi
được đào tạo bài bản ở nước
ngoài. Hồi đó, mỗi năm Trung tâm có khoảng
10-15 người đi nghiên cứu sinh ở các nước
xă hội chủ nghĩa, đặc biệt ở Nga về.
Bây giờ th́ đầu vào ĐH, CĐ của ta rất
khó thu hút học sinh giỏi. 2-3 năm chưa chắc
được một người đi nghiên cứu sinh.
Lư do là thu nhập thấp (ngoài lương cơ bản, dự
báo viên chỉ được phụ cấp 10%, không có thêm
khoản ǵ), thế nên không giữ chân, không thu hút
được cán bộ giỏi.
Tôi
cho rằng một trong những nguyên nhân khiến dự báo
chưa đáp ứng yêu cầu là con người. C̣n thiết
bị th́ theo như Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng
từng nói nước ḿnh c̣n nghèo, nhưng sẵn sàng đầu
tư cho ngành khí tượng thủy văn hiện đại.
Nhưng phải có con người có năng lực
th́ mới khai thác hiệu quả thiết bị mới.
Cái này cần có lộ tŕnh.
Ông
Bùi Văn Đức: "Dự báo sai chúng tôi cũng
đau lắm". Ảnh: Hồng
Khánh.
- Vậy ông nh́n nhận thế
nào về trách nhiệm của Trung tâm trong việc dự
báo sai?
-
Tôi là tổng giám đốc và liên tục trực chiến
cùng anh em dự báo. Đúng là có các dự báo viên không đủ
minh mẫn để mà xử lư vấn đề. Cho nên việc
tham khảo, phân tích thông tin cũng c̣n những lúc sơ suất.
Tôi đă phê b́nh, nội bộ có mổ xẻ. Về
phía tôi, người làm công tác quản lư, đặc biệt
phê b́nh những ai vô trách nhiệm. C̣n
anh đă làm hết trách nhiệm mà vẫn sai th́ cũng giống
hiện tượng bệnh nhân nặng quá, bác sĩ mổ
vẫn gây chết người. Trường
hợp ngoài sức của người ta mà kỷ luật
th́ có lẽ phải kỷ luật hết, chẳng c̣n ai
làm dự báo nữa.
- Sắp tới, Trung tâm có kế hoạch
ǵ để nâng cao chất lượng dự báo?
- Mỗi
lần thất bại chúng tôi rút ra được bài học.
Ví dụ với mô h́nh dự báo mưa nhiều lần sai,
nhưng lần vừa rồi lại đúng th́ bài học
rút ra là bất kỳ thấy dấu hiệu bất thường
nào phải lật đi lật lại, mang ra phân tích xem có
lư hay không. Từng cá nhân, từng bộ phận và cả
trung tâm phải rút kinh nghiệm bằng hội nghị dự
báo sắp tới.
Riêng
về dự báo mưa, tôi đă chỉ đạo thành lập
hẳn một bộ phận chuyên trách, chấp
nhận dự báo sai, nhưng để tích lũy
kinh nghiệm phục vụ thủy văn. Đây là bài toán
chúng tôi tập trung nghiên cứu và kêu gọi tất cả
nhà khoa học đóng góp sức ḿnh.
Về
mặt thiết bị, chúng tôi đang xây dựng
mới trạm rada ở Đông Hà (Quảng Trị)
khoảng sang năm đi vào hoạt động, và một
trạm ở đỉnh đèo Phadin, cỡ
2 năm nữa khai thác được. Hiện có mấy dự
án chuẩn bị đầu tư nâng cấp các
rada. Trong vài ba năm tới th́ hệ thống rada
thời tiết sẽ được hiện đại
đáng kể. Nếu nó hoạt động tốt
th́ hỗ trợ lớn cho dự báo thời tiết, đặc
biệt là dự báo lượng mưa.
- Ông nghĩ sao sau những lần dự
báo không chính xác và nhiều người dân bức xúc giảm
niềm tin vào các bản tin thời tiết?
- Nhà
tôi ở Nam Đồng (Hà Nội) vừa qua cũng
bị ngập, máy bơm bị cháy, nền nhà
nước vào 20 cm. Bà con xung quanh quư tôi, nhưng hôm ấy
nhiều người rất bức xúc. Tôi đă giải
thích dự báo định lượng mưa là khó. Không
ai muốn dự báo sai, dự báo sai đau lắm, không ngủ
được.
Tôi
đánh giá các dự báo viên có thể chưa đồng
t́nh, nhưng đúng là một tháng rưỡi vừa rồi
chất lượng dự báo chưa đảm bảo, bản
thân chúng tôi chưa hoàn thành nhiệm vụ.
Cái này rất đáng tiếc. Nói ra câu này cũng đau lắm,
nhưng phải nói với bà con là chúng tôi đă làm
hết khả năng và trách nhiệm của ḿnh.
Chúng tôi rất chia sẻ với thiệt hại của
người dân, sắp tới sẽ tăng cường lực
lượng cho các đơn vị dự báo, cả về
quản lư, chuyên môn để khai thác thật tốt thiết
bị được nhà nước trang bị, để
ra những bản tin chất lượng hơn.
Hồng Khánh
Tài liệu
Tham Khảo
Colombo,
Magellan và Amerigo đă đến Việt Nam như thế
nào ?
V́
sao băo số 9 không vào Việt Nam ?