Caz Þarkýcýlarý:

Ýnsanýn ilk kullandýðý müzik enstrümaný kendi sesidir.Ýnsanýn kendini daha yakýn hissetmesi ve bir alet çalmanýn zorluðunu bilmemesinin de etkisiyle(hemen hemen herkes kendi kendine bir melodi mýrýldanmýþtýr,yýkanýrken,iþ yaparken...) sesli performanslar her zaman daha popüler olmuþtur insanlar arasýnda. Cazýn ilk dönemlerinde ve blues’da þarký sözleri genelde siyah adam-siyah kadýn iliþkisinin anlatýldýðý,siyah kadýnýn ezilmiþliðini dýþa vurduðu ‘broken-hearted woman’ tarzýnda parçalardý.Bu sözlerin baþlýca kaynaklarý maddi ve manevi olarak siyah ýrkýn çektiði zorluklar,siyah adamýn karýsýndan býkýp onu çoluk çocukla býrakýp terketmesi, karýsýný aldatmasý,dövmesi,içki içmesi ve bunun siyah kadýnýn iç dünyasýna yansýmasý sonucu olan dýþavurumdur. O zamanlarda siyah erkeðin iþ bulmasý zor ama siyah kadýn daha kolay iþ buluyor(Blues aþamasýndaki aþk þarkýlarý siyah adamýn kadýna yaptýðý eziyetleri yansýttýðý gibi sosyal adaletsizliði de yansýtmaktadýr.Bu dönemde insanlar -özellikle kadýnlar- enstrümansýz,tek baþlarýna veya çalýþma sýrasýnda bir grup içinde en basit blues formatýnda parçalar söylüyorlar.Bu dönemden sonra pekçok ünlü þarkýcý çýkýyor piyasaya ve ilk dönemlerde þarkýcýlarýn çoðu kadýn.Erkekler müzik aletlerini kapmýþlar ve pasif kadýnýn duygularýný dile getirmesinin önemi olduðu kadar,ambiansý hoþ tutmak için þarký söyleme iþi genelde kadýnlara düþmüþ cazýn ilk dönemlerinde.Gruplarda enstrüman çalan kadýnlara daha sonralarý rastlanýyor ve cazýn ilk dönemlerine kadýnlar genelde vokalleriyle vuruyorlar damgalarýný.

Ella Fitzgerald(1918-96):Swing döneminde yetiþen E.Fitzgerald,pürüzsüz ve güçlü sesinin yanýsýra olaðanüstü tekniði sayesinde duygusal romanstan,swing parçalara kadar uzanan geniþ repertuarý ile ‘Queen of Scat’ ünvanýný kazanmýþtýr.Parçalarýnda L.Armstrong’un etkisinin rahatlýkla hissedildiði E.Fitzgerald akademik yönü çok kuvvetli,mektep bitirmiþ bir þarkýcýdýr ve söyleyiþ tarzý ve aksaný çok düzgündür. Diskografya:Lady be Good(‘46),Stompin’ at the Savoy(L.Armstrong ile,‘56),Mack the Knife(‘60),Into Each Life some Rain must Fall(C.Basie ile,‘63),Imagine my Frustration(D.Ellington ile,‘65),Ella in London(‘75), Montreaux Ella,All that Jazz(‘90),Porgy and Bess(L.Armstrong ile),Ella Sings Cole Porter,Ella Sings the Antonio Carlos Jobim’s Song Book.

Billie ‘Ladyday’ Holiday(7 Nisan 1915-17 Temmuz 1959):Mikrofonsuz dönemde ünlenen Bessie Smith mikrofon yerine o dönemin bütün þarkýcýlarý gibi megafonla söylüyor parçalarýný.B.Smith’in en önemli özelliklerinden biri megafonsuz bile söyleyebilecek yüksek volümlü bir sese sahip olmasý.Günümüzde B.Smith için objektif bir yorum yapmak zor çünkü plaklarý gramofon için üretilmiþ taþ plaklar.Cd’ye upgrade edilmiþ parçalarý olsada kayýtlar çok kötü,cýzýrtýlý ve o zamanýn teknik yetersizliklerinin de etkisiyle baðýra baðýra söylemiþ olduðu parçalar bizi onun hakkýnda çok ganiþ yorumlar yapmaktan alýkoyuyor.Her þeye raðmen,B.Smith müzik tarihine damgasýný ‘Queen of Blues’ olarak vurmuþtur.1933’te son plaðýný yaptýktan sonra,kendini alkole verdi ve sefalet içine düþtü.Diskografya:Cemetery Blues(‘23),Saint Louis Blues(‘25),Muddy Water(‘27),Empty Bed Blues(‘28),Nobody K-nows You When You’re Down and Out(‘29).

Bessie Smith(15 Nisan 1894-1937):B.Smith zamanýnda plaklar ancak zengin muhitlerde çalýnýyordu ve henüz o kadar yaygýn deðildi..Þarkýcý olmak üzere girdiði küçük bir barda önce patronla,sonra piyanistle konuþuyor.Piyanist ilk baþta B.Holiday’i aþaðýlamaya kalksada onu dinledikten sonra þok oluyor ve böylece B.Holiday ilk adýmýný atýyor müzik dünyasýna (bu arada ilk maaþýný alýr almaz hasta annesinin yanýnda alýyor soluðu).Güzel bir kadýn olmasý ayný þekilde yansýmýyor yaþantýsýna ve çektiði bunca acýlar yetmemiþ gibi ha yatýnýn geri kalan kýsmýnda da bir sürü darbe yiyor insanlardan.‘Queen of Swing’ unvanýna layýk görülen B.Holiday,uyuþturucu kullanmasýna,fahiþelik yapmasýna ve diðer olumsuzluklarýna raðmen sanatý ve karakteriyle kadim dostu Lester Young’ýn kendine takmýþ olduðu ‘Lady Day’ lakabýyla anýlýyor insanlar arasýnda. Baþrolünü Diana Ross(3 kiþilik Supremes grubunu seksi üyesi bu filmle megastar oldu)’un oynadýðý ‘Lady Sing the Blues’ filmi B.Holiday’in hayatýný anlatmaktadýr.Jazz’ýn sesi diye anýlan B.Holiday,L.Armstrong ile birlikte, vokal jazz’ýn en baþarýlý isimlerindendir.Onun sesi Bessie Smith’inki kadar güçlü,Ella Fitzgerald’ýnki kadar popü-ler,Sarah Vaughan’ýnki kadar temiz olmasa bile,þarkýlara getirdiði yenilikçi yorumlar,zengin doðaçlama yeteneði ve kýsýtlý sesini kullanmadaki üstün baþarýsý,onu jazz dünyasýnda gelmiþ geçmiþ en üstün kadýn þarkýcýlarýndan biri yapmýþtýr. Diskografya:Solitude(‘52),Lady Sings the Blues(‘54-56),At Carnegie Hall(‘56),Songs for Distingué Lovers(‘57), Lady in Satin(‘58).

Sarah ‘Sassy’ Vaughan(1924-3 Nisan 1990):Sýrasýyla Earl Hines,Billy Eckstine ve John Kirby topluluklarýn-da vokal yapan S.Vaughan caz alanýnda olduðu kadar halk þarkýlarýnda da gösterdiði büyük bir virtüözlük isteyen vokal tekniði ve geniþ repertuarý ile dünya çapýnda büyük bir ün kazanmýþ ve ‘Queen of Bebop’ ünvanýný almýþtýr. Diskografya:Lover Man(‘54),Shulie a Bop(‘54),Lullaby of Birland(Clifford Brown ile,‘56),No Count Blues (‘58),Sassy’s Blues(63),Body and Soul(‘78),Send in the Clowns(‘81),Autumn Leaves(‘82). Joe Williams,Billie Ecksteine,Frank Sinatra,Bill Crosby diðer ünlü caz þarkýcýlarýndan birkaçý olsada bu ilk dönemki þarkýcýlar kadar popüler deðillerdir çünkü zamanla enstrümanlarýn çok ön plana çýkmasýyla cazda sözler daha geri planda kalmýþtýr.

Caz Þarkýcýlarýnýn Özellikleri: 1.Þarký söyleme tekniði klasik müzikteki þan tekniðinden (sesi mümkün olduðu kadar çok çýkarmak için diyafram,nefes,ciðerleri ve aðýz boþluðunu kullanmak) farklý olarak poptaki gibi þarkýcýlarýn doðal sesleri üzerine kuru-ludur. 2.Eðitim eksikliðinin de etkisiyle abartýlý sesler kullanmak yerine daha düz bir söyleyiþ tarzý hakimdir. 3.Sözler her zaman o kadar önemli olmayabilir ve ‘scat singing’ denen tarz oldukça yaygýndýr.

E-posta adresim