Onların dramı İkinci Dünya Savaşı'nın öncesinde başladı. Sovyet Diktatör Stalin, Türk kimliğini kabul etmiyordu... Stalin Ahıska Türkleri üzerindeki baskısını 1937'de iyice artırdı, halkın ileri gelenleri ya öldürüldü ya da sürgün edildi, Türkçe eğitim yasaklandı.

İkinci dünya savaşı yıllarında ise baskı gören Ahıskalılar'da eli silah tutan tüm erkekler savaşa çağrıldı. Geride kalan kadın ve çocuklar ise asker zoruyla Ahıska'ya kadar uzanan tren yolunun inşaatında çalıştırıldı. Kadın ve çocuklar kendi elleriyle yaptıkları bu tren yolunun bir dramın başlangıcı olduğunu bilmeden gece gündüz çalıştı.

Takvimler 15 Kasım 1944'ü gösterdiğinde insanlık tarihine kara bir leke olarak sürülen "Sibirya Treni" Ahıska'daki bir istasyona yanaştı. İçinden inen askerler bir kaç saat içinde tüm evleri boşaltıp herkesi yük trenlerine bindirdi. Ve dram başladı. Bir çok Ahıskalı bu sürgün yollarında hayatını kaybetti, kalanlar ise Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan'a yerleştirildi. Stalin tarafından askere alınan bir çok Ahıskalı genç cepheden geri dönemedi, dönenler ise yurtlarının terk edilmiş haliyle karşılaştı ve aileleriyle bir daha görüşemedi. Bu dram yıllarca dünya kamuoyundan saklandı.

1989 yılında Ahıskalı Türkler'i ikinci bir yıkım bekliyordu. Ozbekistan'ın Fergana Vadisi'ndeki bir pazaryerinde çıkan küçük bir tartışmayı fırsat bilenler Ahıskalılar'ı hedef gösterdi. Sovyetler Birliği'nin yıkılmasıyla bazı Ahıskalılar ana yurtları Türkiye'ye dönmek için tekrar yollara düştü.

İşte o dramları, yıkımları yaşayanlar ya da yaşayanların çocukları torunları şimdi de Honaz'da bir dram yaşıyor. 1992'de Ahıskalı Türkler'in Türkiye'ye yerleşmesi için Türkiye Hükümeti yasa çıkardı. Bu kapsamda Türkiye'ye gelen 350 Ahıskalı aileden 77'si Honaz'a yerleşti.

1998'de Honaz’a yerleşen ilk 7 aileden biri olan ve Ahıskalı Türkler Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Mesut Paşa, kendilerine oturma izninin verildiğini ancak çalışma izni verilmediği için sıkıntılarının devam ettiğini söylüyor.

Honaz’a yerleşen 300’ün üzerindeki Ahıskalılar’dan çok azının Türkie Cumhuriyeti vatandaşı kimliği taşıdığını belirten Paşa, “Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olabilmek için 2 yıl bulunduğumuz yerde ikamet etmek zorundayız. Müracaat ettikten sonrada 1,5 yıl bekliyoruz. Ayrıca, çok masraflı olduğu için çoğu aile müracaatta bulunamıyor. Bu konuda bizlere yardımcı olunmasını ve kolaylık sağlanmasını istiyoruz” dedi. Ayrıca kendilerine konut yardımında da bulunulması gerektiğini belirten Mesut Paşa, “1992 yılında çıkartılan yasa ile Türkiye’ye kabul edilen Ahıskalılar, kendi kaderlerine terk edildi. Konut yardımında bile bulunulmadı. Konu ile ilgili Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’na başvurduk. Ankara’dan gelecek cevabı bekliyoruz. Ancak, siyasilerinde bizlere destek vermesini istiyoruz” diye konuştu.

Tek servetleri dilleri

Kimi 38, kimi 8 yıl Özbekistan’a hizmet etmişler. Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte kendilerine uygulanan zulüm ve baskılara dayanamayıp tüm mallarını ve servetlerini orda bırakıp Türkiye’ye göç etmek zorunda kalan Ahıskalıların tek servetleri dilleri. Rusya’dan kendilerine miras kalan dillerini kullanarak, geçimlerini sağlamaya çalışan Ahıskalılar, turizm sezonunda Antalya, Marmaris, Pamukkale gibi tatil yörelerinde rehberlik yapıyor. İkili ilişkileri sayesinde fabrikalarda sigortasız da olsa çalışmaya başlayan Ahıskalıların burada da dilleri avantajları olmuş. Rehberlikten belki de çok iyi para kazanıyorlar, ancak onlar kendi mesleklerini yapmak istiyorlar. Aralarında doktor, öğretmen bulunan Ahıskalıların, Özbekistan üniversitelerinden aldıkları diplomalar burada geçmiyor. Öğretmen Türkiye’de öğretmenlik yapamıyor. Doktor kendi mesleğini ircaa edemiyor. İşadamı çalışma izni olmadığı için yatırım yapamıyor. Öğretmenlik yapmak istiyor

Antalya’da rehberlik yaparak geçimini sağlayan 4 çocuk babası 42 yaşındaki matematik öğretmeni Yusuf Paşa, bunlara yalnızca bir örnek. Özbekistan Sırderya Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra 8 yıl öğretmenlik yaptıktan sonra baskılara dayanamayıp Türkiye’ye göç eden ve Honaz’a yerleşen Yusuf Paşa, öğretmenlik yapmak istediğini belirterek “Denizli’ye ilk geldiğim yıl öğretmenlik için müracaat ettim. Ancak T.C vatandaşı olmadığım için müracaatım kabul edilmedi. T.C vatandaşlığı kimliğime kavuşmak için tam 7 yıl bekledim. Daha Bir buçuk ay önce vatandaşlık belgemi aldım. İkinci kez müracaat edeceğim. Özbekistan okullarında okuyan ve öğrenimini tamamlayan çok sayıda gencimizin diplomaları geçerli sayılmadığı için iş bulamıyor. Mesleğinde çok iyi olan doktorlarımız var. Yıllarca Rusya’da hizmet etmişler, neden Türkiye’ye kendi öz vatanımızda hizmet edemiyoruz anlamıyorum” dedi.

O trendeydim

Rus diktatör Stalin’in 1944’ün en soğuk günlerinde, Kasım ayında 17 bini çocuk 120 bin Ahıskalı Türkü, Sibirya treni adı verilen yük trenine bindirerek Orta Doğu ülkelerine sürgün ettiği aileler arasında bulunan 83 yaşındaki Altun Aslan, 30 bin insanın soğuktan ve açlıktan öldüğü bir aylık yolculuğu anlatırken korkudan hala içi titriyordu. 20 yaşında bir genç kız iken yaşadığı yolculuğun Özbekistan’da son bulduğunu, orada kırbaç altında pamuk tarlalarında çalışan Altun Nine, Stalin döneminde yaşadığı sıkıntıların Kruşçev döneminde son bulduğunu, Gorbaçov dönemin de ise Ahıskalı Türkleri refah düzeyinin yükseldiğini anlattı. Ancak, 1989 yılında Sovyetler Birliği’nin parçalanması ile başlayan etnik kavgaların yeniden huzurlarını bozduğunu ve üçüncü bir sürgüne neden olduğunu söyleyen Altun Aslan, yıllarca çalışıp kazandıkları mal varlıklarını Özbekistan’da bırakarak anayurtlarına yani Türkiye’ye göç etmek zorunda kaldıklarını anlattı. Honaz’da olmaktan mutlu olan Altun Aslan, Rusya’da bulunan ve Türkiye’ye dönmesine izin verilmeyen bir oğlu ve 5 torununun özlemine dayanamıyor. 1994 yılında Orta doğu ülkelerine sürgün edilen Türkler arasında biri 12 diğeri 8 yaşında olan iki çocukta bulunuyordu. Şimdi Honaz’da yaşayan ve 73 yaşındaki Mustafa Vezir ile 69 yaşındaki Demir Şah, “Asıl soy kırımı Ahıskalı Türkler yaşadı. 1944’ün dondurucu soğuğunda 120 bin Ahıskalı Türkü bir yük trenine bindirip yolculuk etmeye zorlanması ve bu yolculukta soğuk ve açlığa dayanamayıp 30 bin çocuk yaşlı ve kadınların ölmesi bizde bir soykırımdır” dedi.

“Amerika sahip çıkıyor”

Bugün Rusya’nın Krasnodar vilayetinde 20 milyonun üzerinde Ahıskalı Türk yaşıyor. Türkiye’ye geçiş izni olmayan ve etnik baskı altında olan Ahıskalılar hiç istememelerine rağmen Amerika’ya yerleşmek zorunda kalmış. Beş ay önce, Krasnodar bölgesinden alınarak Amerika’ya yerleştirilen ve orada ev iş imkanı tanınan 5 bin Türk içerisinde 36 yaşındaki kızları Halime Şakir’in de bulunduğunu söyleyen baba Seyfettin Şakir, “Nedenini bilmediğimiz bir sahiplenme var. Ahıskalılar aslında Amerika’da yaşamak istemiyor. Onlar kendi yurtlarına Türkiye’ye dönmek istiyorlar. Ancak Rusya buna izin vermiyor. Türkiye’nin yapamadığını Amerika yaptı. Ancak tek sorun ailelerin parçalanmış olması. Kızım orada biz buradayız. Tek tesellimiz resimler. Yalnızca telefonla görüşebiliyoruz. Sırf türkiye’ye geçiş yapabilmek kızım Amerika’da bu çileye katlanıyor. Bizde burada. Amerika’ya götürülen 5 bin Ahıskalı içinde meraklanıyoruz. Türkiye’ye geçişi izin verilmeyen Türklerin Amerika’ya gönderilmesi akıllarda soru işareti bulunuyor. Devlet yetkililerinden yardım bekliyoruz. 5 bin Ahıskalı’nın Amerika’ya yerleştirilerek, ailelerinden yurtlarından ayırmanın nedenini öğrenmek istiyoruz” diye konuştu.

Ne istiyorlar

Honaz’da yaşayan 300’ün üzerindeki Ahıskalı’nın , Türkiye Cumhiriyeti vatandaşı olmak, vatandaşlıga için kolaylık sağlanması ve kimlik alabilmek için iki yıl oturma, bir buçuk yıl bekleme süresinin kaldırılması, üniversite mezunu ve yıllarca doktorluk, öğretmenlik yapan Ahıskalıların kendi mesleklerini Türkiye’de de yapma imkanının tanınması, konut ihtiyaçlarının karşılanması, sosyal güvencelerinin sağlanması gibi talepleri var.

Ahıska nerede