ODSZKODOWANIA Propozycja adwokatów byłych robotników przymusowych Po 20 tysięcy i po 2 tysiące dolarów
Adwokaci reprezentujący byłych robotników przymusowych III Rzeszy ujawnili kompleksową propozycję ostatecznego uregulowania problemu odszkodowań, którą jeszcze w ubiegłym tygodniu przedstawili stronie niemieckiej i która ma być dyskutowana podczas kolejnej rundy negocjacji w sprawie odszkodowań, zaplanowanej na przyszły tydzień w Bonn. Propozycja nie zawiera kwot odszkodowań. Jednak, jak dowiaduje się korespondent "Rz" z wiarygodnego źródła, adwokaci zamierzają w Bonn zaproponować dwie wyjściowe kwoty dla dla dwóch podstawowych kategorii poszkodowanych - odszkodowanie za pracę niewolniczą dla byłych więźniów obozów koncentracyjnych i gett miałoby wynosić po 20 tys. dolarów na osobę, a za pracę przymusową w niemieckich zakładach przemysłowych po 2 tys. dolarów od osoby.
Z pragnącego zachować anonimowość źródła wiadomo, że kwoty te padły już podczas poprzedniej rundy negocjacji, która odbyła się w połowie lipca w Waszyngtonie. Strona niemiecka ma w Bonn ostatecznie ustosunkować się do takiej propozycji, ale już wcześniej zgodziła się, że odszkodowania dla tzw. kategorii A, czyli robotników niewolniczych, powinny być znacznie wyższe niż dla innych kategorii poszkodowanych. Według niepełnych jeszcze szacunków w Polsce o odszkodowania w ramach kategorii A będzie się mogło ubiegać około 40 tys. osób, a w ramach pozostałych kategorii około 340 tys.
Propozycja adwokatów zakłada powołanie do życia Fundacji "Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość", którą tworzyłyby dwa fundusze - niemieckiego przemysłu prywatnego oraz niemieckich władz federalnych. Z funduszu niemieckich przedsiębiorstw wypłacane miałyby być odszkodowania dla wszystkich osób, które pracowały przymusowo na rzecz prywatnych zakładów przemysłowych w III Rzeszy lub na rzecz państwowych, które poźniej zostały sprywatyzowane, bez względu na to, czy przedsiębiorstwa te istnieją do tej pory. Natomiast fundusz władz federalnych powinien być źródłem odszkodowań dla poszkodowanych wszystkich innych kategorii.
Podział na kategorie
Adwokaci proponują, by prawo do odszkodowania miały wszystkie
osoby, które żyły 16 lutego br. Podział na kategorie, w zależności
od których zróżnicowana będzie wysokość odszkodowań, miałby
wyglądać następująco.
- Kategoria B: osoby, które zostały przesiedlone i w
dyskryminujących warunkach zmuszane były do pracy na rzecz
zakładów przemysłowych.
- Kategoria C: dzieci osób uprawnionych do ubiegania się o
odszkodowanie, które mając nie więcej niż 12 lat towarzyszyły
swemu rodzicowi lub rodzicom albo były z nimi rozdzielone w
okresie wykonywania przez rodzica/rodziców pracy przymusowej.
- Kategoria D: osoby nie należące do kategorii A lub B, które
zostały przesiedlone i w dyskryminujących warunkach zmuszane do
wykonywania pracy na rzecz instytucji rządowych lub ich agend, w
tym przedsiębiorstw municypalnych i publicznych.
- Kategoria E: osoby, które zostały przesiedlone i w
dyskryminujących warunkach zmuszane były do wykonywania pracy
na rzecz prywatnych gospodarstw domowych lub na rzecz każdego
innego sektora rolnego niemieckiej gospodarki.
Adwokaci proponują, by wysokość odszkodowań nie była
uzależniona od finansowych potrzeb osób uprawnionych do ich
otrzymania ani od warunków życiowych w kraju, w którym obecnie
mieszka dany poszkodowany. Odszkodowania powinny być
wypłacone w jednorazowej kwocie, a nie ratami.
Prawo do dodatkowego odszkodowania
Osoby, które już otrzymały odszkodowania bezpośrednio od
niemieckich firm przemysłowych za pracę przymusową, mogłyby
ubiegać się w fundacji o dodatkowe odszkodowanie w kwocie
stanowiącej różnicę między rekompensatą już otrzymaną a pełną
rekompensatą wypłacaną przez fundację. Kwoty otrzymane do tej
pory od władz niemieckich przez Fundację "Pojednanie" lub inne
organizacje, tudzież renty lub inne formy rekompensat otrzymywane
dotąd przez byłych robotników przymusowych nie powinny mieć
wpływu przy ustalaniu wysokości odszkodowań z Fundacji "Pamięć,
Odpowiedzialność i Przyszłość". Wszystkie osoby z kategorii A, B,
D i E, które wykonywały pracę przymusową przez dłużej niż dwa
lata, powinny mieć prawo do dodatkowego odszkodowania,
podobnie jak osoby, które cierpiały w inny sposób w czasie
wykonywania pracy przymusowej, na przykład były ofiarami
przymusowych aborcji, przymusowej sterylizacji, eksperymentów
medycznych, brutalnego bicia itp.
Propozycja adwokatów zawiera wiele szczegółowych uregulowań
dotyczących zasad działalności fundacji, składu jej zarządu,
dysponowania funduszami itp. W znacznym stopniu odzwierciedla to
stan negocjacji, w których, obok przedstawicieli władz i
przedsiębiorstw niemieckich, uczestniczą adwokaci poszkodowanych
oraz przedstawiciele władz Polski, Białorusi, Czech, Izraela, Rosji,
Ukrainy i USA. Pamiętać jednak trzeba, że nie wszystkie propozycje
adwokatów muszą zostać przyjęte i że nadal sporo kluczowych
kwestii pozostaje nie rozwiązanych, w tym problem tzw. prawnego
zamknięcia, czyli gwarancji dla strony niemieckiej, iż z chwilą
utworzenia fundacji wycofane zostaną z sądów pozwy zbiorowe i nie
będą składane nowe.
Strona niemiecka deklaruje, iż w przypadku pomyślnego przebiegu
negocjacji w Bonn, najprawdopodobniej jeszcze w tym roku
odszkodowania będą mogły otrzymać osoby z kategorii A i B, czyli
uprawnione do rekompensat z funduszu niemieckich przedsiębiorstw.
Natomiast pozostali poszkodowani będą musieli poczekać na
uchwalenie przez niemiecki parlament ustawy o powołaniu funduszu
federalnego, co najprawdopodobniej nie nastąpi wcześniej niż w
drugim kwartale przyszłego roku.
Krzysztof Darewicz z Waszyngtonu
Strona glowna.
