เจ้าแม่ทับทิมช่วยอนุรักษ์งิ้วใหหลำ
สุวัฒน์ รัตนรณชาติ
21 ธันวาคม 2545
งิ้วใหหลำ ถ้าเรียกให้ไพเราะหน่อยก็คือ อุปรากรจีนใหลำ (Hainanese opera) เป็นการแสดงเช่นเดียวกับลิเกไทยนั่นเอง มีทั้งร้อง รำ การเล่นดนตรี (มีเครื่องดนตรีครบทุกประเภท คือ ดีด สี ตี เป่า) ประกอบการร้องและรำ การแต่งตัวทาหน้าที่ออกจะสดใสวูบวาบ ฉากประกอบการแสดงในแต่ตอน
งิ้วใหหลำนับว่าเป็นมรดกทางวัฒนธรรมอย่างหนึ่ง เพราะว่ามีมาตั้งแต่โบราณกาลแล้ว ขึ้นชื่อว่าเป็นมรดก เราก็ควรจะต้องอนุรักษ์ไว้มิให้สูญหาย อันเป็นหลักสากลนิยม แน่นอนของเก่าๆ มักจะไม่ทันสมัย ผู้คนยุคใหม่ส่วนใหญ่มักจะไม่นิยมชมชอบ ก็เป็นสิทธิอันชอบธรรมไม่ผิดแต่ประการใด แต่เพื่ออนาคตอันไม่แน่นอนของมนุษยชาติ ที่ทุกสิ่งทุกอย่างมักจะถูกปรับเปลี่ยนแก้ไขและปรับปรุง ให้เหมาะสมกับยุคสมัย การแสดงเพื่อการบันเทิงก็เช่นกัน
ก็มักจะมีการเปลี่ยนแปลง วัตถุดิบหรือความรู้ที่จะใช้ในการเปลี่ยนแปลงนั้น ส่วนใหญ่ก็มักจะได้จากของเก่าที่สะสมมาเรื่อยๆ ด้วยเหตุนี้ จึงจำเป็นที่จะต้องมีการอนุรักษ์ของเก่าไว้บ้าง ไม่ให้สาบสูญไปทั้งหมด
เมื่อสมัยสามสี่สิบปีที่แล้ว คนจีนใหหลำในประเทศไทยจะนิยมดูงิ้วกันมาก เทศกาลการแสดงงิ้วใหหลำก็คือช่วงที่มีการไหว้เจ้า โดยเฉพาะเจ้าแม่ทับทิมหรือตุ้ยบ๊วยเต็งเหนี่ยง (มีศาลเจ้าแม่ทับทิมทุกภาคในประเทศไทย หลายสิบศาล) ซึ่งอยู่ราวๆ เดือนพฤศจิกายนและธันวาคม ประเพณีในการไหว้เจ้านั้น มักจะมีการกินเลี้ยงโต๊ะจีนและการแสดงงิ้วถวายเจ้า เรียกว่าเป็นงานครบวงจร คือคนที่มาในงานเลี้ยง ก็จะได้พร้อมทั้งผลบุญ พบปะสังสรรค์ อิ่มหนำสำราญ และความบันเทิง ในคราวเดียวกัน ที่สำคัญที่จะมองข้ามไม่ได้อีกประการหนึ่ง ก็คือ ได้ช่วยกันอนุรักษ์การแสดงงิ้วใหหลำอีกด้วย
ถึงแม้ว่าในปัจจุบันนี้ คนส่วนใหญ่ที่มางานเลี้ยงไหว้เจ้า จะมิได้สนใจดูการแสดงงิ้วแล้ว ถึงกระนั้นก็ตาม นักแสดงงิ้วใหหลำทุกคน ต่างก็แสดงกันสุดฝีมือ มิได้รู้สึกน้อยเนื้อต่ำใจแต่ประการใด เพราะพวกเขายึดถือว่า นี่คือการแสดงถวายแด่เจ้า และด้วยหัวใจของความเป็นศิลปิน ที่ได้ฝึกปรือมาเป็นอย่างดี จึงไม่มีอาการเคอะเขินหรือขาดกำลังใจใดๆ
เพลงที่ร้องในการแสดงงิ๋ว นับว่ามีความไพเราะ ทั้งเสียง เนื้อร้อง และดนตรี โดยเฉพาะเสียงของนางเอกงิ้วนั้น จะต้องเล็กแหลมและหวานราวกับเสียงนกหงส์หยก ลีลาท่าทางของนักแสดงในขณะร้องก็กลมกลืนกันดีกับการร้อง เรียกว่าต้องใส่อารมณ์เข้าไปเต็มที่ในขณะแสดง คงไม่ใช่เรื่องง่ายนักที่จะเป็นนักแสดงงิ๋ว จำเป็นต้องได้รับการฝึกฝนมาเป็นอย่างดี เป็นนักร้องอย่างเดียวก็ยากอยู่แล้ว นี่ต้องทั้งร้อง รำ แสดงลีลาและอารมณ์ในขณะเดียวกัน ก็คงยากขึ้นไปอีก การแต่งหน้าแต่งตัวของนักแสดงงิ้ว ก็ใช่จะทำอย่างลวกๆ ง่ายๆ ได้เสียเมื่อไร ต้องพิถีพิถันกันพอควร
ตราบเท่าที่ประเพณีการกินเลี้ยงไหว้เจ้า ของคนเชื้อสายใหหลำยังคงยึดถือปฏิบัติอยู่ ตราบนั้นงิ้วใหหลำก็คงจะไม่สูญพันธุ์
หมายเหตุ: ปีหน้าจะถ่ายรูปการเล่นงิ้วสวยๆ มาแปะให้ดู ตอนนี้ฟังเพลงการเล่นงิ้วไปก่อนก็แล้วกันครับ
ดาวน์โหลด เพลงงิ๋วใหหลำ (625 KB)
