« باسمه تعالي »
چگونه توانستم با انجام راهبردهاي
آموزشي استرس و نارسايي غلط نويسي درس املاء فارسي دانش‌آموزانم را كاهش دهم .
غلامرضا كريمپور
آموزگار استثنايي
مركز آموزشي وليعصر (عج) نور
مقدمه :
همواره يكي از
دلايل اينكه ما نمي‌توانيم اطلاعات كاملاً مربوط و جامعي در مورد كودكان و دانش‌آموزان
استثنايي بدست بياوريم اين است كه معمولاً وقتي با كودك استثنايي مواجه مي‌شويم
ذهن ما بخاطر انباشته شدن از غير عادي بودن ذهني يا جسمي كودك پيش داوري مي‌نمايد
. و غالباً ويژگي‌هاي خاصي كه كودكان
استثنايي ( از قبيل ناشنوايي ، عقب‌ماندگي و … ) دارند مشخصه اصلي در زندگي آنها مي‌گردد
.
تعريف كودكان استثنايي
كودك استثنايي
اول يك كودك است و بعد كودكي است با خصوصيات تفاوتها و ويژگي‌هاي استثنايي نسبت به
همه كودكان ديگر و … عقب‌ماندگي ذهني يك بيماري يا مرض نيست بلكه شرايط خاص ذهني است .
تعريف آموزش و پرورش استثنايي
مفهوم آموزش و
پرورش به نحوي كه هر كودك به اندازه توانايي و ظرفيتش آموزش ببيند سابقه چندان
طولاني در جهان امروز ندارد آموزش و پرورش استثنايي به جنبه‌هايي از تعليم و تربيت
گفته مي‌شود كه جنبه‌هاي استثنايي
( ويژگيها و تفاوتهاي فردي ) و فوق‌العاده در آن
رعايت شده باشد . و هدف آموزش و پرورش استثنايي همانند اهداف تربيتي مدارس عادي
بوده و اهم اين هدفها
1 – رسيدن به خودآگاهي و شناخت خود
2 – برقرار نمودن روابط مفيد و مؤثر
با ديگران
3 – رسيدن به كفايت اقتصادي
4 – پذيرش مسؤوليت اجتماعي
بيان مسأله
اينجانب غلامرضا
كريمپور آموزگار استثنايي با 23 سال خدمت در حال حاضر در مركز آموزشي وليعصر (عج)
نور در پايه دوم گروه كم‌توان ذهني مشغول انجام وظيفه مي‌باشم . اين مركز نوساز
بوده در سال 1375 به بهره‌برداري رسيده است . با داشتن 1800 متر مربع زير بنا و
حدود چهارهزار متر مربع فضاي آموزشي دارد كه داراي تمام امكانات آموزشي و توانبخشي
و كادر مجرب مي‌باشد .
مشكل من اين بوده
است كه در ساعت املاء فارسي دانش‌آموزانم دچار استرس مي‌شدند و انگيزه و رغبتي
براي نوشتن املاء از خود نشان نمي‌دادند اگر متن املاء به آنها گفته مي شد بيشتر آنها عبارات
و جمله ها را غلط مي نوشتند. و بخشي از املا جا گذاشته مي‌شد و اظهار خستگي ميكردند
كلماتي كه با حروف عربي شروع يا ختم مي‌شدند را غلط مي‌نوشتند و گاهي اوقات متن
املاء به صورت حفظي و طوطي‌وار مي‌نوشتند .
از اين رو تصميم
گرفتم در اين درس كه مشكل اغلب دانش‌آموزان استثنايي وحتي عادي مي‌باشد تحقيقي داشته باشم تا شايد بتوانم اندكي از مشكلات موجود
را كاهش داده و راه حلهاي مناسبي را ارايه دهم
.
نظر به اينكه امر
نوشتن به عنوان وسيله‌اي در بيان عالي ترين زباني انسان و پيچيده‌ترين آنهاست
موضوع را در شوراي آموزگاران مطرح نموده تا از نظرات و رهنمودهاي همكاران مجرب
مطلع گردم تا بتوانم با ياري خداوند متعال گام‌هاي مثبتي در اين راه برداشته شود.
با ياري گرفتن از
نظرات شوراي مشورتي ساير همكاران آموزشي و توانبخشي دلايل ضعف در اين درس را به
شرح ذيل مؤثر دانسته‌ام .
1 – علل ژنتيكي و
..
2 – پايين بودن بهره هوشي
3 – كم‌سواد بودن اوليا دانش‌آموزان و عدم
آگاهي صحيح و نحوه آموزش اينگونه دانش‌آموزان
4 – پايين بودن و
نبود عدم اعتماد به نفس در دانش‌آموزان و عدم درك ه اهميت موضوع درس املاء
5 – اعمال روش
تدريس سنتي و تكراري املاء گويي
6 – كم اهميت دادن
به زنگ فارسي و داستان نويسي
7 – عدم آگاهي
همكاران با تكنولوژي آموزشي و روش‌هاي نوين تدريس
8 – عدم رعايت
بهره‌هوشي دانش‌آموزان
9 – رعايت نكردن
آموزش انفرادي در تدريس املاء …
گردآوري اطلاعات
با دعوت از اوليا
دانش‌آموزان و انجام مصاحبه‌اي مشكل فرزندشان را در ميان گذاشته و اطلاعات زير
بدست آمده است .
1 – دانش‌آموزان
اغلب در نوشتن تكليف شب از خود رغبتي نشان نمي‌دهند .
2 – بيشتر وقتها
تكاليف شب را بزرگترها (برادر – خواهر) آنها انجام مي‌دهند .
3 – زمان انجام
تكاليف شب همزمان برنامه تلويزيون را نگاه مي‌كنند .
4 – تكاليف شب را
خيلي بد خط و ناخوانا مي‌نويسند .
5 – در خواندن متن
كتاب فارسي با مشكل مواجه هستند .
6 – در بخش كردن و
صدا كشي كلمات اشكال دارند .
از اين رو با
بررسي پرونده‌هاي آموزشي سنوات گذشته و بهره‌مندي از نظرات ارزشمند ساير همكاران
مجرب آموزشي و توانبخشي و بررسي پرونده مشاوره‌اي تصميم به اجراي راه‌حل‌هاي مناسب
براي كاهش مشكل موجود انجام داده‌ام .
انتخاب راه حل‌ها
جهت رفع مشكل
مذكور روي دو گروه همزمان كار كرده‌ام .
دادن آگاهي لازم
به خانواده‌ها در قالب كلاس آموزش والدين ، به اولياء محترم نحوه چگونگي كمك به
آموزش فرزندانشان در انجام تكاليف درسي خصوصاً‌املاء فارسي رهنمود‌هايي داده شده است .
راهبردهاي آموزشي
براي كمك در توسعه مهارتهاي نوشتن
1 – با دانش‌آموزانم
تمريناتي را روي تابلو كلاس انجام دادم .
2 – پرورش حركات
نوشتن با ديگر وسايل نقاشي انگشتي ، يا نوشتن روي سيني خاكستر و 000
3 – حالت : براي
آمادگي نوشتن دانش‌آموزان را روي صندلي نشاندم و ميز و ارتفاع آن را مناسب كردم .
4 – وضعيت كاغذ :
براي درست نويسي دفتر تمرين مشق را راست و بدون كجي و موازي با لبه پايين ميز
تحرير قرار دادم .
5 – نحوه گرفتن
صحيح مداد را به دانش‌آموزانم آموختم .
6 – حروف و كلمات
از مقوا و پلاستيك بريده و در اختيار دانش‌آموزان قرار ادم تا با آن تمرين كنند .
7 – مدل‌هايي به
آنها داده تا روي آن رسم كنند .
8 – خطوطي را در
دفتر تمرين رسم كرده‌ام تا بين آنها بنويسند .
9 – حروف و كلمات
را به صورت نقطه چين در آورده تا بر روي آن بنويسند .
10- تمرين حروف
از ساده به مشكل را با آنها كار كردم .
بعد از انجام
تمرينات فوق كه در طي چند هفته با آنان كار شده است آموزش روش
چند حسي فرنالد را با آنان تمرين كرده‌ام . كه به شرح ذيل مي‌باشد .
1 – موضوع درس
املاء را در اختيار دانش‌آموزان قرار داده تا انتخاب كنند .
2 – دانش‌آموزان
كلمه‌هاي نوشته شده را با انگشت تعقيب ميكردند .
3 – اگر كلمه‌اي
را غلط مي‌نوشتند با كمك و راهنمايي دوباره صحيح آن را مي نوشتند .
4 – با انگشتانشان
نوشته‌هاي خود را تعقيب ميكردند و با صداي بلند آن را تلفظ ميكردند .
بعد از انجام
تمرينات روش چند حسي فرنالد با كمك وسيله آموزشي سينا با دانش‌آموزان كار نموده‌ام
. اين وسيله شامل 97 كلمه و 43 صدا بوده است كه در نوشتن آنها از 32 حرف الفباي
فارسي استفاده كردم حروف بزرگ استفاده شده در كلمات داراي طول تقريبي 10 سانتي‌متر
و عرض يك سانتي‌متر و ضخامت يك سانتي‌متر است حروف كوچك داراي طول تقريبي سه سانتي‌متر
و عرض ضخامتي برابر با حروف بزرگ در صفحاتي به شكل مربع و مستطيل به ابعاد 20 X 25 سانتي‌متر به گونه‌اي كه بتوان به راحتي آنها را داخل و خارج
كرد و بازي نمود. براي دانش‌آموزانم تهيه كردم و با آنان تكرار و تمرين به شرح
ذيل كردم .
صداها كلمات
آ – ب آب
د داد
ن نان
م مار – مامان – نام
ر را – مار
و 000
1 – از ساده‌ترين
و مفهوم‌ترين كلمه مانند آب خواندن را آغاز كردم با معنا و مفهوم آب شكلهاي مختلف
را
فهماندم .
2 – كلمه آب را
نشان دادم و برايشان خواندم .
3 - از دانش‌آموزانم
خواستم حروف «آ» و «ب» را به ترتيب خارج كنند و صداي هر حرف را مي‌كشد حروف را با
دست و انگشتانش را لمس كنند .
و ضمناً مراحل
زير را انجام دادم با گچ سفيد در حياط مدرسه كلمه آب به صورت بزرگ دو خطي بر روي
زمين ترسيم كردم و از دانش‌آموزانم خواستم بر روي آن و بين دو خط راه بروند و
همزمان با صدايم همان را تكرار ميكردند .
كلمه آب را بزرگ
و دو خطي در دو ورق سفيد جداگانه رسم كرده و از آنان درخواست كردم كه «آ» و «ب» را به ترتيب رنگ كنند پارچه‌اي سفيد تهيه كرده كلمه مورد نظر را روي آن درشت
نوشتم و از آنان خواستم كه با نخ و سوزن آن را بدوزند و در ضمن دوختن صداي هر حرف
را بكشند و كلمه را بخش كنند ،از دانش‌آموزانم خواستم كلمه آب را با انگشت اشاره
درفضا رسم كنند در حالي كه صداي هر حرف را مي‌كشند و كلمه را بخش ميكردند ، از
آنان خواستم كه انگشت اشاره خود را در رنگ فرو برده و بر روي كاغذي بزرگ و سفيد
كلمه آب را بدون نگاه كردن به آن ترسيم كنند .
در زنگ املاء با
استفاده از پروژكتور و فيلم استريپ – لغات املايي را روي طلق شفاف قرار داده
پس از برش
به صورت فيلم استريپ آنهارا از پهنا در پروژكتور قرار داده روي پرده نمايش آن را براي
دانش‌آموزان نشان مي‌دادم .
مطالب املايي را
بر روي نوار صوتي ضبط مي‌كردم و در زنگ املاء آن را براي دانش‌آموزانم پخش مي‌كردم
.
ارزيابي نتايج
با اجراي روش‌هايي
كه ارايه داده‌ام باعث كاهش استرس در زنگ املاء دانش‌آموزانم گرديده است و دانش‌آموزانم
با رغبت و تمايل در زنگ املاء به نوشتن مي‌پرداختند و در متن املاء كمتر دچار غلط نويسي مي‌شدند بطوري كه نمرات كسب شده سير صعودي داشته است .
تكاليف شب را به درستي انجام مي‌دادند و روخواني فارسي آنها خيلي پيشرفت كرده
است .
بيان محدوديت‌ها و مشكلات
به علت پايين
بودن بهره هوشي كه به علت ژنتيكي و 000 بوده است . مانع از موفقيت در سطح بالا گرديده است و
دير آموزي و فراموشي زود مطالب درسي از عمده محدوديت در اجراي اين طرح بوده است .
ارايه پيشنهادات
1 – توصيه مي‌شود
در زنگ املاء از تنوع روشها استفاده گردد .
2 – بهره هوشي
دانش‌آموزان مورد لحاظ قرارگيرد .
3 – آموزش انفرادي
هم در درس املاء مد نظر قرار گيرد .
4 – اولياي محترم همكاري تنگاتنگ با اوليا مدرسه داشته باشند .
5 – تشويق دانش‌آموزان
كه در درس املاء پيشرفتي داشتند در مراسم صبحگاه جوايزي از طرف اوليا و مدرسه اهدا
گردد .
6 – آموزگاران
محترم در كلاس‌هاي حضوري ضمن خدمت كه از سوي آموزش و پرورش تدارك ديده مي‌شود شركت
فعال داشته باشند .
فهرست منابع
1 – افروز – دكتر غلامعلي
مقدمه‌اي بر روان شناسي و آموزش و پرورش كودكان استثنايي ، انتشارات دانشگاه سال
انتشار دي 1362 چاپ انتشارات دانشگاه تهران
2 – نادري – دكتر عزت‌الله
– اختلالات
يادگيري تأليف
سيف نراقي – دكتر مريم – اختلالات
يادگير ي
انتشارات سپهر
تهران – سال انتشار
1364
3 – فريار – اكبر – رخسان – فريدون ، ناتواني‌هاي
يادگيري
تأليف ، و ترجمه
انتشارات : نشر
ميترا ، انقلاب ، چاپ اول 1363
چاپ نوبهار
غلامرضا كريمپور
آموزگار استثنايي
مركز آموزشي وليعصر (عج) نور
