1. Ketentuan Adat tentang kedudukan seseorang sebagai pribadi :
- Nan kuriak iolah kundi,
- Pulau pandan jauah ditangah,
- Pisang ameh baok balaie,
- Saukua mako manjadi,
- Talangkang carano kaco,
- Dek ribuik rabahlah padi,
- Batang anau paantak tungku,
- Kuat rumah karanao sandi,
- Mangguntiang dalam lipatan,
- Pilin kacang nak mamanjek,
- Kacak langan bak langan,
- Geleang kapalo bak si patuang inggok,
maninggakan ruweh ji buku,
mati rimau maninggakan balang,
mati gajah maniggakan gadiang,
mati manusia maninggakan jaso.
nan merah iolah sago,
nan baiak iolah budi,
nan endah iolah baso.
dibaliak pulau anso dua,
hancua luluah dikanduang tanah,
budi baiak takana juo.
masak sabuah didalam peti,
utang ameh dapek di baia,
utang budi dibaok mati.
sasuai mako takanak,
jo kok pandai bamain budi,
urang jauh jadi dunsanak.
badarai carano kendi,
sipuluik samo rang randangkan,
bacanggang karano baso,
bacarai karano budi,
itu nan samo rang pantangkan.
dicupak nak urang canduang,
iduik kok tak babudi,
duduak tagak kamari tangguang.
pangkanyo sarang limpasan,
ligundi di sawah ladang,
sariak indak babungo lai.
Mauleh kalau mambuku,
mambuah kalau mangasan,
budi kok kelihatan dek urang,
iduik indak baguno lai.
rusak sandi rumah binaso,
kuat bangso karano budi,
rusak budi hancualah bangso.
panjang jan malindih,
mahariak mahantam tanah,
bataratak bakato asiang,
nan babana kapangka langan,
nan batuak ka ampu kaki.
manuhuak kawan sairiang,
malakak kuciang didapua,
manahan jarek dipintu,
mancari dama kabawah rumah,
mamapeh dalam balango.
pilian jatiang nak barisi,
lain geleang panokok,
asiang kacundang sapik,
duduak sarupo urang kumanjau,
tagak saroman kamambali.
kacak batih lah bak batih,
bak sibujang joloang babakarih,
bak sigadih jolong basubang,
lonjak labu dibanam.
sifat ibarat lipeh tapanggang,
tingkah ibarat caciang kapanasan,
bak baluik di galitiak ikua.
3. Yang harus diingat dalam pergaulan terutama terhadap yang tua umurnya :
- Nan tuo dihormati,
nan ketek dikasihi,
samo gadang baok bakawan,
ibu-bapo labiah sakali, guru dihargoi.
- Manyuak diilia-ilia,
bakato dobawah-bawah,
dimano bumi dipijak,
disinan langik dijunjuang,
dimano rantiang dipatah,
sinan sumua dikali,
dimano sumua dikali,
sinan aia disauak,
dimano nagari diuni,
sinan adat dipakai,
lawik sati rantau batuah.
- Malu batanyo sasek dijalan,
sagan bagalah hanyuik sarantau,
nan tahu diposo-poso ayam,
nan tahu dikili-kili jawi,
nan tahu dikayu tinggi alang.
- Gadang buayo dimuaro,
gadang garundang dikubangan,
gadang samuik diliangnyo,
gadang nago dikualo.
4. Pemimpin yang bijaksana
Adalah pemimpin yang menghargai dan mempergunakan setiap orang sesuai dengan kemampuannya masing-masing.
- Panarahan kakayu api, abunyo kapupuak padi, Nan buto pahambui lasuang, nan pakak pamasang badia, nan lumpuah paunyi rumah, nan binguang di suruah-suruah, nan cadiak bakeh batanyo, nan alim bakeh baguru, nan pandai bakeh baiyo, nan kayo tampek batenggang, nan elok palawan dunia.
- Tasindoroang jajak manurun, takukiak jajak mandaki, Adat jo syarak kok tasusun, bumi sanang padi manjadi.
- Kesudahan adat ke balairung, kesudahan dunia akhirat,
- Limbago jalan batampuah, itu karajo niniak mamak,
- Sarugo diimam taguah, Narako dilaku awak,
- Pariangan manjadi tampuak tangkai, Pagaruyuang pusek tanah data, tigo luhak rang mangatokan, adat jo syarak kok bacarai, tampek bagantuang nan lah sakah, tampek bapijak nan lah taban.
- Indak dapek sarimpang padi, batuang dibalah kaparaku, indak dapek bakandak hati, kandak Allah nan balaku, dan sebagainya sebagainya.
6. Adat Minangkabau menjungjung tinggi kemanusiaan yang adil dan beradap, karena bahasa adat di Minangkabau bersamaan artinya dengan adab dalam bahasa Arab. Budi yang baik motor penggerak rasa kemanusiaan yang adil dan beradab.
- Kabukik samo mandaki, kalurah samo manurun, tatungkuik samo makan tanah, tatilantang samo minum ambun, tarapuang samo anyuik, tarandam samo basah.
- Nan barek samo dipikua, nan ringan samo dijinjiang, rusuah samo dipujuak, anyuik samo dipinteh, tarapuang samo dikaik, tabanam samo disalami.
- Nan elok baimbauan, nan buruak bahambauan, alek nan bapanggia, tibo dinan buruak bahambuan.
Sekali-kali jangan bersifat :
- Cadiak mambuang kawan, gapuak mambuang lamak, tukang mambuang kayu, alim mambuang kitab.
7. Adat Minangkabau mengutamakan persatuan dan kesatuan, dan rasa kebersamaan.
- Saciok bak ayam, sadanciang bak basi, sakabek bak lidih, saikek bak siriah, salubang bak tabu, sarumpun bak sarai, satandan bak pinang.
- Gadangnyo bakabungan, panjangnya bakaratan, lawehnyo basibiran, saadat salimbago, sahino samalu salai satidak, malu tak dapek diagiah, suku tak dapek dianjak.
- Sikua kabau bakubang, sakandang kanai luluaknyo, surang makan cubadak, sado kanai gatahnyo.
- Sakoroang sakampuang, sasuku sanagari, sabangso sa tanah aia.
- Barang pusako dilipek, parang samun samo dihado'i, kok kusuik-kusuik bulu ayam, kok pacah-pacah palupuah, tak bulia kusuik sarang tampuo, atau pecah tatimpo nan bak kaco.
8. Adat Minangkabau menjunjung tinggi prinsip musyawarah mufakat :
- Duduk surang basampik-sampik, duduk basamo-samo balapang-lapang, lamak siriah lega carano, lamak kato dilega buni, kato surang dibulati, kato basamo dipaiyokan.
- pincalang biduak rang tiku, nampak nan dari si tinjau lawik, basilang kayu dalam tungku, disinan api makonyo iduik.
- Ba iyo-iyo jo adiak, ba tido-tido jo kakak, di cari bana nan saukua, dipiliah kato nan sabuah.
- Saukua mangko manjadi, sasuai mangko takanak, elok diambiak jo mufakat, buruak dibuang jo etongan.
- dibulekkan aia kapambuluah, bulek baru digolekkan,
- pipiah baru dilayangkan, bulek jan basuduik pipiah jan basanding, data balantai papan, licin balantai camin.
- tapawik makanan lantak, takuruang makanan kunci,
- randah tak dapek dilangkahi, tinggi tak dapek kito panjek,
dan lain sebagainya.
9. Keadilan sosial sangat mendapat tempat dalam Adat Minangkabau, karena penggeraknya adalah budi dan malu serta disinari oleh sinar ke-Tuhan-an Adat Basandi Syara', syara' basandi kitabullah.
10. Ekonomi mendapat tempat dalam adat minangkabau secara khusus.
Untuk hal yang demikian dituntut oleh Adat :
1. Ketentuan tentang hukum :
12. Tentang tertuduah dalam sesuatu karena ada bukti kecurigaan.
13. Ketentuan larangan hukum yang terlanggar oleh seseorang.
- Maukua samo panjang, mambilai samo laweh, gadang kayu gadang bahan, ketek di agiah bacacah, gadang dibagi baumpuak,
- Senteng bilai-mambilai, kurang tukuak-manukuak, salah samo dibatua kan, lupo samo diingekkan,
- nan lamah samo dituweh, nan condong samo ditungkek, nan ado samo dimakan, nan indak samo dicari,
dan lain sebagainya.
- sa sukek duo baleh taia, dicupak mako digantang, nan lunak ditanam baniah, nan kareh dibuek ladang, nan lancah palapeh itiak, ganangan katabek ikan, bukik batu katambang ameh, padang ana bakeh taranak, batanam nan bapucuak, memeliharo nan banyawo.
- Dek ameh sagalo kameh, dek padi sagalo jadi, elok lenggang dinan data, rancak rarak dihari paneh, elok baso dinan lai, ilang rono dek panyakik, ilang bangso tak barameh.
- jikok bajalan ba aleh tapak, malenggang babuah tangan malangkah babuah batiah, bakato baaleh lidah.
- di paruik jan dikampihkan, dimato jan dipiciangkan, didado jan dibusuangkan, bahukum adia bakato bana, indak buliah bakatian kiri, lurui bana dipegang sungguah.
- samun saka tagak dibateh, umbuak umbi budi marangkak,
- curi maliang taluang didindiang, tikam bunuh padang badarah,
- sia baka sabatang suluah, upeh racun batabuang sayak.