Site hosted by Angelfire.com: Build your free website today!

بةشى شةشةم

Bahary Dillan

 

 

طولَستانى بانطخوازان

ثيَشةكى سوود وةرطرتن لة تةمةن
(ببنةخواناس) ثةند وةرطرتن لة قورئان
ثةند وةرطرتن لة بةسةرهاتى حةزرةتى (يونس) ثةند وةرطرتن لة ضيرؤكى بةنى ئبسرائيل
ثةند وةرطرتن لة بةسةرهاتى ثيَغةمبةريَك هةلَويَستةيةك لة خزمةتى هيجرةتدا
ئافرةتانيش خةبات طيَرِ بوون حةزرةتى (ئةيوب) سةلامى خواى لىَ بىَ
يادى خوا ثةرستشةكان ويادى خوا
كؤتايى سورةتى (البقرة) دوو ثؤشاك
لادان لة فيترةت ئيسلامةتى فيترةتة
شكاندنى كؤت وثيَوةندةكان دووجار لةدايك بوون
بانطةوازو خزمةت كردن دامةزراوى كؤلَ نةدان
ترسو تؤقاندن فيرعةون ضلةَثؤثةى ستةمكارى
هةيبةتى موسولَمان تةنها ثشت بة خوا دةبةستين
خوامان بةسة كةيارمةتى دةرمان بيَت دوو جؤر بازرطانى
بةرهةمى قسةى خيَر يةكخواناسى طةورةترين بةخششى خواية
دروستكراوةكانى خوا رِوو زةردى قيامةت

 


ثيَشةكى :

  بانطخوازيَك لةو رِؤذةوةى فيَرى ئةلف و بىَى بانطةواز دةبيَت و تىَدةطات كة بانطةوازكردن ئةركى سةرشانيَتى و ئةطةر ئايةتيَكيش بزانىَ دةبىَ بيطةيةنىَ ..

بانطخوازيك لةو ساتة وةختةى كة قةناعةت دةكات تةمةن كورتة و ذيان فرسةتة و ضاكتر واية ساتةكانى ذيانى بةفيرِؤ نةدات و خةرمانى كردةوة ضاكةكانى زياد بكات ..

ئةو بانطخوازة دلَى بةخةلَكى دةسووتىَ كة لةتاريكايىيةكاندا بة نةشارةزايى ثةل بكوتن و سةرطةردان بن و خةميَتى كةسىَ زياتر سوود مةندبيَت و سةرفرازبيَت و دةشزانىَ هةركةسيَك رزطار بكات خيَرى بةهيَندةى دنيا و ضى تيَداية دةستى دةكةويَت .. بؤ ئةم كارة ثيرؤزة طةشتيَك دةست ثيَدةكات كة بةرضاو رِوونى دةوىَ ، ناضار شةوو رِؤذ دةداتة دةم يةك ، وشةيةك زياتر فيَربيَت و وشةيةك زياتر فيَرى خةلَك بكات

ئةم طةشتيارة طةشتةكةى دةست ثىَدةكات بة جيهانى كتيَب و عالةمى بانطةوازدا ، رِىَى لة زؤر بابةتى جوان و ثةيظى بة ثيَز و ئةزموونى طرنط دةكةوىَ ، ئينجا بؤ خؤى ئةزموونى نوىَى لادروست دةبيَت بيردةكاتةوة ئةم هةموو رِةنجةى كة داويةتى ، بؤ كةسانيَكى ديكةى هاوسةنطةر و هاو خةباتى سوودى لىَ وةر نةطرىَ ؟

بؤية ناوبةناو ئةزموون و تيَبينىيةكانى دةخاتة بةردةست و دةلَىَ وامن لة طولَزارى طولَستانى بانطةوازدا ضةثكىَ طولَى رِةنطاو رِةنطى بؤن خؤشم بؤ هيَناون ، بةلَكو بةفةزلَى خوا بؤنى خؤش بيَت بةسةرتانا و رِةحمةت و بةرةكةت ببارىَ بةسةر دلَة كانتانا

ئيَستاش فةرموون ئيَوة و ضةثكة طولَىَ لةجيهانى بانطةواز و بانطخوازىدا

سةرةوة

 

151 ) سوود وةرطرتن لةتةمةن

خواى طةورة ثيَويستى كردووة لةسةر موسلَمانان كة ئامؤذطارى يةكترى بكةن و دلَسؤزى يةكترى بن ، وة ئارام بطرن لةسةر ئةو زةحمةتةى ديَتة رِيَطايان لةو ئامؤذطارى كردنةدا هةروةك دةفةرمويَت : [  والعصر  ، ان  الانسان لفي خسر الا الذين امنوا وعملوا الصالحات  وتواصوا بالحق وتواصوا بالصبر ] واتة :  سويَند بةكات و زةمانة ، ئادةمى لةزيان داية ، مةطةر ئةوانةى كة برِوايان هيَنابىَ و كردةوة باشةكانيان كردبىَ ، وة ئامؤذطارى يةكترىيان كردبىَ بة ئاينى رِاست ، وة ئامؤذطارى يةكترى يان كردبىَ بة خؤرِاطرتن .

العصر ــ واتة طوشين ، وةك كةسيَك كةجليَك بطوشىَ و ئاوةكةى بضؤرِيَنيَتةوة ، وة هةروةها هةوريش هةروةك بطوشرىَ واية و بارانى لىَ دةبارىَ بؤية قورئان بة                   ( المعصرات ) ناوى دةبات و دةفةرموىَ [ وأنزلنا من المعصرات ماءً ثجاجاً   ]النبأ: 14

تةمةنى مرؤظيش كات و زةمانى خؤيةتى و دةبىَ بيطوشىَ تا بةضاكى سوودى لىَوةرطرىَ و بةرهةميَكى ضاكى ببىَ واتة كات و زةمانة طوشينى دةوىَ ، تا ئاويَكى ثرِ خيَرى لىَ بضؤرِىَ و بةفيرِؤ نةضىَ بؤية خواى طةورة بة ( العصر ) ناوى دةبات و سويَنديشى ثىَ دةخوات ، جا ئةوانةى كة برِوادارن و كارو كردةوةى ضاك دةكةن و فةرمان دةدةن بةضاكة و ئارام طرتن ، ئةوانةن سةركةوتوو سةرفراز ، بيَجطة لةوانة خةلَكى هةموو خةسارةتمةندن

قورئان لةضةندةها جيَطةدا باس لة برِاوةيى و سةرفرازى دةكات و دةفةرمويَت : [ فمن زحزح عن النار وأدخل الجنة فقد فاز ] 185 ال عمران / واتة : هةركةسيَك لة دؤزةخ رزطارى بيَت و بخريَتة بةهةشتةوة ، سةرفراز و براوةية و سةركةوتووة .

هةروةها دةفةرمويَت [  ومن يطع الله رسوله فقد فاز فوزاً عظيماً ] الاحزاب : 71   

  واتة هةركةسىَ طوىَ رِايةلَى فةرمانةكانى خوا و ثيَغةمبةرةكةى بيَت ، سةركةوتوة بةسةركةوتنيَكى زؤر طةورة .

كاتيَك برِواداران دةضنة بةهةشتةوة و يادى دونيا دةكةنةوة ، يةكيَكيان دةلَىَ من هاوةلَيَكى بىَ باوةرِم هةبوو برِواى بةزيندوو بوونةوة نةبوو وة هةميشة ثىَى دةوتم : تؤ ضؤن برِوات بةشتى ئاوةهاية ، ضؤن ئيَمة بمرين و ببين بةطلَ و خؤلَ و ئيَسقان   دووبارة زيندوو دةكريَينةوة ، جاكاتيَك ئةو هاوةلَة دةبينىَ لةدؤزةخدا ، دةلَيَ خةريك بوو سةرطةردانم بكةى ، خوا بةفةزلَ و نيعمةتى خؤى رزطارى كردم بةرِاستى ئةمةية  سةركةوتن و سةرفرازى تةواو ئينجا هةركةسىَ دةيةوىَ سةبةرز و سةرفراز و براوة بيَت با بؤ ئةم بةهةشتة نةبرِاوةية كاربكات [  فاقبل بعضهم على بعض يتساءلون قال قائل منهم اني كان لي قرين ، يقول اانك لمن المصدقين ااذا متنا وكنا تراباً وعظاماً ءانا لمدينون ، قال هل انتم مطلعون فاطلع فرأه في سواء الجحيم ، قال تالله ان كدت لتردين ولولا نعمت ربي لكنت من المحضرين أفما نحن بميتين الا موتتناالاولى وما نحن بمبعوثين ان هذا لهو الفوز العظيم لمثل هذا فليعمل العاملون ] 61 / الصافات .

ثرسيارة سةرةكىيةكانى مرؤظ ، كةبريتىية لة : لةكويَوة هاتووين ، بؤ كوىَ دةضين ، لةبةرضى هاتوين ، دةبيَت تةنها ئةوكةسة وةلاَمى بداتةوة كة ئاطادارى رِابردوو ئيَستا و داهاتووة و هيضى لىَون نابيَت و هيض شاراوة نىية لةلاى ، وة هةروةها دةبيَت هةر ئةويش رِىَى سةرفرازى بؤ مرؤظ ديارى بكات و لةرِىَى سةرطةردانى و بةدبةختى ئاطادارى بكات

زؤر لةفةيلةسوف و زاناكان ــ دوور لةئاين ـــ طةرِان بةدواى ماناى ذياندا بةلاَم هيضيَكى وايان دةست نةكةوت ، كة خؤيان و خةلَكى ثىَ دلَنيابكةن يةكىَ لةفةيلةسوفة بةناوبانطةكانى فةرةنسا كة هاوةلَى جيَسكار ديستانى سةرؤكى فةرةنسى بوو وتى : ئيَمة لة ذياندا دؤرِاوين كة ئةو هةموو هةولَ و كؤششة دةدةين و سةرةنجاميش ذيان بةمردن كؤتايى ديَت و نابينة خاوةنى هيض جا بؤية ضاك واية خؤمان كؤتايى بةذيانى خؤمان بيَنين ، بؤية ذنةكةى خؤى كوشت و ضووة بنكةيةكى ثؤليس هةوالَى لة خؤىدا كةذنةكةى لةمالَةوة كوشتووة و فةرموون بمطرن ئةوانيش لةبةرئةوةى كةسايةتىيةكى ناوداربوو ثاش ئةوةى دلَنياش بوون لة كوشتنى ذنةكةى ، ثةيوةنديان كرد بة سةرؤكى فةرةنسيةوة ئةويش ناضار وتى : بيخةنة شيَت خانةوة و بلَيَن شيَت بووة

لةرِاستىدا ئةو ثياوة شيَت نةبووة و راستيش دةكات ، ضونكة ذيان لة رِوانطةى ماددىيةتةوة و دوور لة تيَرِوانين و بيرو بؤ ضوونى ئاينى هةرضى بكةى هةر بىَ هودةية و دؤرِاوى ؟! .

هاوةلاَن لةم سةرفرازى و ( فوز ) ة باش تيَطةيشتبوون ، بؤية كاتيَك ( حرام كورِى ملحان ) لة رِؤذى ( بئر المعون ) ة دا لةطةلَ هاوةلاَنيدا شةهيد دةكرىَ و رِميَكى بةردةكةوىَ و بةخةستى بريندار دةبىَ و دةكةوىَ هاوار دةكات ( فزت ورب الكعبة )            ( بةخواى كةعبة بردمةوة و سةرفراز بووم ) ئةو كافرةى كة رِمةكةى تىَ دةطرىَ طوىَى لةم قسةية دةبيَت ، بؤية ثرسيار دةكات و دةلَيَت باشة ئةوا ئةو لةناوضوو ، دنياى لةدةست ضوو ، ئيتر ضى بردةوة ؟ ثىَى دةلَيَن : ئةو مةبةستى شةهيدى و شادبوونة بةبةهةشت ، ئةم رِووداوة كاردةكاتة سةر ئةو كافرة و ئةويش تةوبةدةكات و موسلَمان دةبيَت

سةرةوة

 

152) ( ببنة خواناس )

قورئانى ثيرؤز دةفةرمويَت [  ما كان لبشر أن يؤتيه الله الكتاب و الحكم و النبوة ثم يقول للناس كونوا عباداً لي من دون الله ، ولكن كونوا ربانين بما كنتم تعلمون الكتاب وبما كنتم تدرسون ] ال عمران : 79 / واتة : نابىً  هيض ئادةمىيةك كة خوا نامة و شةريعةت و ثيَغةمبةريَتى دابيَتىَ ، بةمةردومان بلَىَ : ببن بةبةندةى من بيَجطة لةخوا ، بةلَكو ثىَيان دةلَيَن : خوا ثةرست بن بة هؤى ئةوةى كة نامةى ئاسمانى دةلَيَنةوة و دةيخويَنن

ليَرةدا دوو رِيَطاى خواناسيمان بؤ ديارى كراوة ، كة بانطةواز كردن و خةلَك فيَركردنة لةلايةك ، وة هةروةها هةولَ دانمانة بؤ فيَربوون و شارةزابوون لةلايةكىترةوة 

بةلَىَ فةرمانى حةزرةتى ( محمدة ) r : كة ئةطةر تاقة ئايةتيَكيش دةزانى بيطةيةنة، بةلَكو بةردةوام هةولَ بدةيت بةمةش خؤت زياتر شارةزا دةبيت و طةرم و طورِ دةبيت بةرةو فيَربوون و خؤثيَطةياندن

برِوادار شةو و رِؤذ لةهةولَداية بؤ رِيَنمايى كردنى خةلَكى و خةريكى ئامؤذطارى خيَرة و كؤلَ نادات ضونكة دلَسؤزة بة خوا ، دلَسؤزة بة ثيَغةمبةرى خوا r ، دلسؤزة بة قورئان ، دلَسؤزة  بةكاربةدةستانى موسلَمان ، دلَسؤزة بة موسلَمانان ضونكة ئاين بريتىية لةو دلَسؤزي ية ، حةزرةت دةفةرموىَ [  الدين النصيحة ، الدين النصيحة ، الدين النصيحة ] واتة سىَجار فةرمووى : ئاين دلَسؤزىية ثرسياريان لىَكرد دلَسؤزية بؤ كىَ ؟ فةرمووى : بؤ خوا ، بؤ ثةرِاوةكةى ، بؤ ثيَغةمبةرةكةى ، بؤ كاربةدةستانى موسلَمان  و ، بؤ موسلَمانان بةطشتى ، ( موسليم طيَرِاويةتةوة )

ئةبوبةكرى المزنى دةلَىَ ( ئةبوبةكرى صديق t  بةزؤرى نويَذ و رِؤذوو ثيَش هاوةلاَن نةكةوتبوو ، بةلَكو بةهؤى شتيَكةوة لةدلَيا ثيَش كةوتبوو ، كة خؤشةويستى خوا و دلَسؤزى بوو بؤ موسلَمانان ) .

سةرةوة

 

*دلَسؤزى بؤ خوا و ثيَغةمبةر r :

 بريتىية لةثابةندبوونى تةواو بة فةرمانى ثيَغةمبةرةوة ، رِؤذيَك ( عبدالله ى كورِى مسعود ) لة دةرةوةى مزطةوت دةبيَت و دةيةويَت بيَتة ذوورةوة و حةزرةت r وتار دةدا و لةناوةندى وتارةكةيدا بةهةندىَ لةهاوةلاَنى فةرموو : دانيشن ، يةكسةر ( عبدالله ى كورِى مسعود ) يش كة طوىَى لةمةبوو هةر لةدةرةوة لة جىَى خؤىدا دانيشت ، كة ثاش نويَذ ئةمةيان بؤ حةزرةت طيَرِايةوة فةرمووى : ( زادك الله طواعية لله روسوله ) واتة   : خوا طويَرِايةلَى و ثابةند بونت زياد بكات بؤ فةرمانى خوا و ثيَغةمبةرةكةى ( ل 105 بيعتا العقبة )

لة جةنطى ئوحوددا حةزرةت فةرمووى كىَ هةوالَيَكى ( سةعدى كورِى الربيع ) م بؤ ديَنىَ ، ( محمدى كورِى مةسلةمة ) ش وتى : من دةضم كاتىَ ضوو بةناو كوذاراوو بريندارةكاندا طةرِا ، سةعدى بينى كة زؤر بريندارة و طيان ئةدات ، سةعد بة محمدى كورِى مةسلةمة دةلَيَت : سةلام بكة لة حةزرةت و هةوالَى بدةرىَ كة لةدوانزة جيَطةوة بريندار كراوم ، وة هةوالَيش بدة بةهؤزةكةم كة هيض بيانوويةكيان لىَ وةرناطيرىَ لاى خوا ئةطةر حةزرةت بكوذرىَ ، لةكاتيَكدا ئةوان لة شةوى ( العقبة ) دا ثةيمانياندا بةثاراستنى، بةخوا هيض عوزر و بيانويةكيان نية لاى خوا ئةطةر دوذمن دةستى بطاتة ثيَغةمبةرةكةتان و ئيَوة لة ذياندابن ، كة محمدى كورِى مةسلةمة طةرِايةوة و ئةم هةوالَةى دا بة ثيَغةمبةر ئةويش فةرمووى ( رحمه الله نصح لله ولرسوله حياً وميتاً ) ل ( 96 بيعتا العقبة) واتة : خوا رِةحمى ثىَ بكات دلَسؤز بوو بة خوا و بةثيَغةمبةرةكةى لةذيان و لةسةرةمةرطيشدا .

*دلَسؤزى بؤ موسلَمانان :

جةريرى كورِى عبدالله ى بةجةلى t دةلَيَت : (( بايعت رسول الله r على اقام الصلاة و ايتاء الزكاة ، والنصح لكل مسلم ) )  موسليم طيَرِاويةتيةوة ، ( واتة : بةيعةتم لةطةلَ ثيَغةمبةرى خوادا كرد r لةسةركردن و رِاطرتنى نويَذ بةضاكى و زةكات دان و ئامؤذطارى و دلَسؤزى بؤ هةموو موسلَمانيَك )

رِؤذيَك جةريرى كورِى عةبدولاَ خزمةتكارةكةى دةنيَرىَ ئةسثيَكى بؤ بكرِىَ ، ئةويش ئةسثيَكى بة ( 300 ) درهةم بؤ دةكرِىَ و كابرا دةهيَنىَ بة خؤى و ئةسثةكةيةوة بؤلاى ( جرير ) كةثارةكةى ثىَ بدات كة ( جرير ) ئةسثةكة دةبينىَ ، ئةلَىَ : برا ئةسثةكةت ضاكة و زياتر دةهيَنىَ ، دةيدةى بة ( 400 ) درهةم ، ئةويش دةلَىَ ، كةيفى خؤتة ، دةلَىَ لةوةش زياتر دةهيَنىَ دةيدةى بة ( 500 ) درهةم ، دووبارة هةر دةلَىَ : كةيفى خؤتة ، بةم جؤرة سةد سةد بؤى زياد دةكات ، تا دةطاتة ( 800 ) درهةم و كابراش رِازى دةبيَت و بة خؤشى و سوثاسيَكى زؤرةوة ثارةكةى وةردةطرىَ ثاشان كة ئامادةبوان ثرسيار لة ( جرير ) دةكةن و دةلَيَن : كةس هةية ئةسثيَكى بة ( 300 ) درهةم دةست بكةوىَ و خاوةنةكةشى رِازى بيَت ، زيادى بكات بؤ ( 800 ) درهةم ، ئةويش دةلَىَ : من بةيعةتم داوة بةحةزرةت كة دلَسؤزبم بؤ هةموو موسلَمانيَك ل 27 ( الخطة البراقة لذي النفس التواقة ) .

سةرةوة

 

153 ) ثةند وةرطرتن لة قورئان

ثيَغةمبةرى خؤشةويست r لةهةموو كةس باشتر لةمانا و مةبةستةكانى قورئان تيَطةيشتووة و لةهةموانيش زياتر ثةندى لىَ وةر طرتووة بؤ نموونة :

* خواى ثةروةردطار دةفةرمويَت : [ وهو الذي جعل الليل والنهار خلفة لمن أراد أن يذكر أو أراد شكوراً ] الفرقان : 62 / واتة : خواوةند شةوو رِؤذ بةدواى يةكدا دةهيَنىَ ، ئةوةش بؤ ئةو كةسةى كة دةيةوىَ بيربكاتةوة و ووردببيَتةوة لة دروستكراوةكانى خوا ، وة هةروةها بؤ ئةوكةسةى كة دةيةوىَ سوثاسى زؤرى خوا بكات

شةوو رِؤذ ياد خةرةوةية بؤ مرؤظ ، كة بزانىَ لةم دنيايةدا ميوانة و هةموو هاتنى شةويَك و خةوتنيَكى مردنيَكة و هةموو هةستانةوةيةكيشى زيندو بوونةوةيةكة ، هةروةها بوونى رِؤذ بؤ كاركردن و هاتنى شةويش بؤ ثشوودان و سةرجةم نيعمةتةكانى ديكةى ثةروةردطار وا لة برِوادار دةكات  كة هةردةم سوثاسى خواى خؤى بكات

حةزرةت لةم مةسةلةية ضاك تيَطةيشتبوو بؤية بةردةوام بةيانيان و ئيَواران ويردى زؤرى دةخويَند بؤ نموونة لة ئيَواراندا دةيفةرموو : [  اللهم هذا اقبال ليلك وادبار نهارك و أصوات دعاتك فاغفر لي ] واتة : ثةروةردطار ئةوة شةوةكةت هات و رِؤذةكةت رِؤيى ، وة ئةوة دةنطى بةندةكانتة كة ليَت دةثارِيَنةوة ، خواية ليَم خؤش ببة .

سةرةوة

 

154 ) ثةند وةطرتن لة بةسةرهاتى حةزرةتى ( يونس ):

قورئانى ثيرؤز باسى ضيرؤكى حةزرةتى ( يونس ) دةكات و لةضةند جيَطايةكدا ئاماذةى بؤ دةكات ، فةرموودةكانى حةزرةتيش كة هةندىَ لة ئايةتةكانى قورئانمان بؤ رِوون دةكةنةوة ، ضةند لايةنيَكى بةسةرهاتى حةزرةتى ( يونس ) ى باس كردووة ( ديارة خوا بة ( وةحى ) ئاطادارى كردةوة ) ، مايةى ثةند و ئامؤذطارى زؤرة بؤ موسلَمانان هةروةك دةفةرموىَ :

يونس سةلامى خواى لىَبىَ طةلةكةى ترسان بةسزايةك كةلةماوةى سىَ رؤذدا دووضارى دةبن ، خةلَكةكةش ترسيان لىَنيشت و هةموو منالَيَكيان لةدايكيان دوور خستةوة و هةموو بيَضووى طيانلةبةرانيان لةدايكة كانيان جياكردةوة هةمووان بةطةورة و بضوكةوة دةطريان ، ئينجا بة كؤمةلَ كةوتنة ثارِانةوة و تةوبةى يةكجارةكيان كرد ، خواى طةورةش سزاكةى لةسةر هةلَطرتن ، حةزرةتى يونسيش ضاوةرِىَى دةكرد سزاكة بدريَن ، هةروةك ثةيمانى ثىَدابوون ، سىَرِؤذةكة رِؤيشت و هيض سزايةك ديار نةبوو ، لةو ولاَتةش دا سزاى درؤزنيَك كة هيض بةلَطةيةكى نةبيَت كوشتن بوو بةرِق و توورِةبوونةوة رِؤى تاطةيشتة قةراخ ئاويَك سوارى كةشتيةك بوو ، هةلَيان طرت و ناسيانةوة

كاتىَ سوارى كةشتيةكة بوو ،  كةشتيةكة باريَكى نائاسايى بةسةرا هاتوو بةهيض جؤرىَ نةدةرِؤى ، لة كاتيَكدا كةشتىتر لةدةوروبةريان بةئاسانى دةرِؤيشت بؤية فةرمووى : ئةوة كةشتيةكةتان ضىيةتى وانارِوات ؟ وتيان : نازانين فةرمووى : بةلاَم من دةزانم ، كةشتيةكةتان بةندةيةكى رِاكردووى تياية بةبىَ مؤلَةت وةرطرتن لةثةروةردطارى رِاى كردووة بةخوا تا فرِىَى نةدةنة ئاوةكةوة كةشتيةكة نارِوات ، وتيان : بةخوا هةرطيز تؤى ثيَغةمبةرى خوا ناخةينة ئاوةكةوة . ئةويش فةرموى : باشة تيروثشك بكةن ، ناوى هةركةس دةرضوو ئةوةبىَ دوو دلَى فرِىَ بدةنة ئاوةكةوة ، سىَ جار تيروثشكيان كرد ناوى ( يونس ) دةرضوو بةناضارى هةلَيان داية ئاوةكةوة و ثةروةردطاريش نةهةنطيَكى طةوةرى بؤ نارد ، حةزرةتى ( يونس ) ى قوتدا و بردى  بةرةو قولاَيى دةرياكة ، لةبنى دةرياكةدا بةفةرمانى خوا طوىَى لةدةنطى تةسبيحاتى دار و بةرد بوو ، ئةويش ئةوةى بؤ بوو بةرِيَنمايى و كةوتة تةسبيحات كردن لةناو تاريكاييةكاندا ، تاريكى ناوسكى نةهةنط و تاريكى ناو بنى دةريا و ، تاريكايى شةو ، وة فةرمووى : [فنادى في الظلمات أن لا اله الا انت سبحانك اني كنت من الظالمين ] الانبياء 87 ئنجا خوا بةميهرةبانى خؤى فةرمانىدا بةنةهةنطةكة كةلةقةراخ دةريا داى بنىَ و لةبةرئةوةش كة لاشةى ناسك بوبوةوة و ، وةك بالَندةيةكى ثةرِ هةلَوةريوى ليَهاتبوو خواى طةورة درةختيَكى كولةكةى لةويَدا بؤ رِوان تا لةذيَر سيَبةريدا بحةويَتةوة لةبةروبومةكةيشى بخوا ثاشان كة تؤزىَ حالَى ضاكتربوو درةختةكة ووشك بوو ، حةزرةتى يونس طريا بؤ وشك بوونةكةى ، خواى ثةروةردطار بةسروش ثىَى فةرموو : [ بؤ درةختيَك دةطريت ووشكى كرد ، بؤ زياتر لة سةد هةزار كةس ناطريت ، ويستت لةناويان بةريت ؟ ] ئينجا كة ئةو جيَطايةى بةجىَ هيَشت غولاميَكى شوانى بينى ، فةرمووى : تؤ خةلَكى كويَيت ؟ ووتى : من لةطةلى ( يونس ) م ثىَى فةرموو : كة طةرِايتةوة سةلاميان لىَ بكة و بلَىَ بة ( يونس ) طةيشتووم و بينيومة

غولامةكة ووتى : ئةطةر تؤ ( يونس ) بيت دةزانيت كةلاى ئيَمة هةركةس درؤيةك بكات و بةلَطةى نةبيَت لةسةر قسةكانى دةيكوذن ، من ئةطةر ئةو هةوالَةيان بدةمىَ كىَ شايةتيم بؤ دةدات ؟ ئةويش فةرمووى : ئةم درةختة و ئةم شويَنة شايةتيت بؤ دةدةن غولامةكة ووتى : دةباشة فةرمانيان ثيَبدة شايةتيم بؤ بدةن ئةويش فةرموى : ئةطةر ئةم غولامة هاتة لاتان شايةتى بؤ بدةن دةرةختةكة و زةويةكةش ووتيان بةلَىَ غولامةكة طةرِايةوة بؤلاى طةلةكةى و بة براو كةسوكارةكةى ثشت ئةستور بوو ،  هاتة لاى ثاشا و و تى : من طةيشتووم بة ( يونس ) وسةلامتان ليَدةكات ، ثاشا فةرمانىدا لةطةردنى بدةن و بيكوذن ، ووتى : من بةلَطةم هةية ئةويش ضةند كةسيَكى لةطةلَدا نارد بزانن بةلَطةكةى ضىية ، كة طةيشتنة شويَنةكة غولامةكة وتى : توخوا ( يونس ) ئيَوةى نةكرد بةشايةت ووتيان : بةلَىَ ئةوانةى هاتبوون بةترسةوة طةرِانةوة دةيان ووت : درةخت و زةوى شايةتيت بؤ دةدةن ، طةيشتنةوة لاى ثاشا و ئةوةى ديبويان بؤيان طيَرِايةوة ثاشاكةش دةستى غولامةكةى طرت و لةسةر تةختةكةى خؤى داينا ووتى : تؤ لةمن زياتر شايةنى ئةم شويَنةى ، ئينجا ئةو غولامة ضل سالَ بوة ثاشايان.

* ئةمة سةر طوزشتةى ( يونس ) ة سةلامى خواى لىَبىَ ، كة ( ابن ابي شيبة ) لة ( المصنف ) ة كةيدا طيَرِاويةتيةوة : كة حةزرةتى ( محمد ) r ئةو ثةرِى ثةند و ئامؤذطارى ليَوةرطرت بؤية دةبينين لةوهةموو نارِةحةتى و بارة ناهةموارةى مةككةدا كة دوذمن لةثةريَزدا بوون بؤى ، هاوةلاَنى يةك يةك نارد بؤ مةدينة و خؤشى مايةوة و ضاوةرِىَى مؤلَةت ثيَدانى ثةروةردطارى كرد ، تائةو رِؤذةى كةلةنيوةرِؤيةكى طةرمدا هاتة مالَى ئةبوبةكر و فةرمووى : خواى طةورة رِىَى ثيَداوم كؤض بكةم ، خؤت ئامادةبكة با كؤض بكةين ، ئةبوبةكر لةخؤشيا طريا و ثاشان بةنهيَنى كؤضيان كرد ، حةزرةت r دلَ قايم و ضاونةترس بوو هاوةلاَنى ثيَش خؤى نارد و ثاشان كؤضى كرد تةنانةت هاوةلاَنى ناردة حةبةشة لةضةن سالَيَك ثيَشتردا و خؤى كؤضى نةكرد ، باشة بةهةموو حسابيَكى ئيَمة مان دةبواية حةزرةت r رزطار بكريَت ضونكة كؤض كردنى بةردةوامى هاوةلاَن كافرةكانى هؤشيار كردةوة كة ئةويش ئةطةر بةدواياندا كؤض بكات لةدةستيان دةردةضيَت ، لةم لاشةوة شةيتانى دوور لةرِةحمةتى خوا لةشيَوةى ثياويَكدا ضووة كؤرِيَكى كافرةكانةوة و تةطبيرى بؤكردن كةلةهةر تايةفةيةك لاويَكى بةهيَز و ضابووك هةلَبذيَرن و هةموويان بةيةكةوة بضنة سةر ( محمد ) و بيكوذن بةمةش خويَنةكةى بلاَوةدةكات و كةس و كارةكةى هيضيان ثىَ ناكرىَ و ناتوانن تؤلَةى بسيَنن 

ئةوانيش ئةم ثيلانةيان جىَبةجىَكرد و كؤمةلَىَ لاوى جةسوور و ئازايان ناردة سةرمالَى ثيَغةمبةر r بيكوذن ، ئةويش بةيارمةتى خوا بة ناوياندا لةمالَ هاتة دةرةوة و كةسيان نةيان بينى

بةلَىَ حةزرةت لة ( يونس ) ة وة ئةو ثةندةى وةرطرتبوو كة ضاوةرِىَى حوكم و فةرمانى خوا بكات ، هةروةك خواى طةورةش خؤى ئامؤذطارى كردبوو [ فاصبر لحكم ربك ولا تكن كصاحب الحوت اذ نادى وهو مكظوم لولا أن تداركه نعمة من ربه لنبذ بالعراء وهو مذموم فاجتباه ربه فجعله من الصالحين ] القلم :  واتة : دان بةخؤتا بطرة و ضاوةرِوانى فةرمانى ثةروةردطارت بكة و ، وةك هاورِىَى نةهةنطةكة مةبة ( كة يونس ) ثيَغةمبةرة ، كاتيَك كة بانطى خواى كرد بةخةم و خةفةتيَكى زؤرةوة كةلةدلَياثيشى خواردبؤوة لة داخى بىَ برِوايى طةلةكةى ، ئةطةر ميهرةبانىيةك لةلايةن خواوة فرياى نةكةوتاية ، فرِىَ ئةدراية دةشتيَكى رِووت ، وة ئةو بةدناو ئةبوو ، ئينجا خوا هةلَى بذاردةوة و طيَرِايى بةيةكيَك لة سالَحان و ضاكان .

* مؤلَةت وةرطرتنى حةزرةت r بؤ سةردانى قةبرى دايكى :

دوومانط ثيَش ئةوةى ئةوةى حةزرةت لةدايك بيَت باوكى لةدنيادةرضوو ، لةكاتيَكدا كةلةسةفةردابوو ، لةرِيَطا نةخؤش كةوت و لةمةدينة بةخاك سثيَردرا ئنجا ثاش ئةوةى نزيكةى ضوارسالَ لةلاى ( حليمة السعدية ) دةميَنيَتةوة و دةبيَتة مايةى خيَر و بةرةكةت بؤ مالَى دايةنةكةى بةتايبةتى و بؤ ناوضةكةش بةطشتى لةوماوةيةدا فريشتةكان بةفةرمانى خوا ديَنة لاى حةزرةت و سنطى دةكةنةوة و دلَى بؤ ثاك دةكةنةوة حةليمةش لةم مةسةلةية زؤر دةترسىَ و بةناضارى دةيهيَنيَتةوة بؤ دايكى و مةسةلةكةى بؤ دةطيَرِيَتةوة دايكيشى دةلَىَ : ئايا دةترسن شةيتان دةستى لىَ بوة شيَنىَ و شتيَكى لىَ بكات ؟ حةليمة وتى : بةلَىَ ئةويش وتى : بةخوا شةيتان رِيَطاى نية بؤ سةر محمد ، ئةم كورِةى من ثلةو ثايةيةكى طةورةى دةبىَ

ثاشان دووسالَ لةطةلَ دايكىدا مايةوة و ، ئينجا رِؤذيَك لةطةلَ دايكى و لةطةلَ            ( ام ايمن ) دا ضوون بؤ شارى ( يثرب ) بؤ سةردانى مالَى خالَوانى و بؤ سةردانى قةبرى باوكى و مانطىَ مانةوة ، ثاشان طةرِانةوة و لةرِيَطا دايكى نةخؤش كةوت و لة دىَى ( ئه بواء ) كة بيست و سىَ ميل لة ( يثرب ) ةوة دوورة كؤضى دوايى كرد و هةر لةوىَ بةخاكى يان سثارد  و حةزرةت بةدلَى شكاو و ضاوى ثرِ فرميَسكةوة هاتةوة مةككة و ، بىَ نازى دايك و باوك لةلاى باثير و ثاش ئةويش لاى مامى طةورةبوو .

ئنجا ثاش ئةوةى كة بوو بة ثيَغةمبةر r ، ويستى سةردانى قةبرى دايكى بكات ، بةلاَم ضاوةرِىَى كرد تا خواى طةورة مؤلَةتى ثىَبدا ثاش مؤلَةت وةرطرتن لةطةلَ هاوةلاَندا ضووة سةر قةبرى دايكى و زؤر بةكولَ طريا و هةموو هاوةلاَنيشى خستة طريان .

ئةم مؤلَةت وةرطرتنةش ثةيوةست بوونى حةزرةتمان بؤ دةردةخات بةفةرمانى خواوة ، كة ئةمةش وانةيةكة لةو وانة ثةروةردةيى يانةى كة خواى طةورة فيَرى كردبوو

سةرةوة


 

( 155 ) ثةند وةطرتن لة ضيرؤكى بةنى ئيسرائيل

خواى ثةروةردطار باسى ضاكة و ميهرةبانى خؤى و خراثى و سةرثيَضى جوولةكةكان دةكات و دةفةرمويَت [ واذ قلنا ادخلوا هذه القرية ] واتة : (( بيربكةنةوة كاتيَك كةثيَمان وتن : بضنة ناو ( بيت المقدس ) ةوة و خؤتان رزطار بكةن لةبيابانى سينا [  فكلوا من حيث شئتم رغداً ] ئينجا لةميوةى ئةوىَ بخؤن لةهةرضىيةك حةزى لىَ دةكةن بةتيَر و تةسةلى [ وادخلوا الباب سجداً ] و بضنة ناو شارةكةوة لةو دةرطايةوة كة بؤتان ديارى كراوة بة كرِنؤش و ملكةضى بؤ خوا [ وقولوا حطة ] ئةو كاتة ئيَمةش لة طوناهةكانتان خؤش ئةبين ، [ وسنزيد المحسنين ] وة ثاداشتى ضاكةكاران زؤرتر دةكةين ، كةضى [ فبدل الذين ظلموا قولاً غير الذي قيل لهم ] ستةمكارةكان ئةوةى ثىَيان وترابوو طؤرِيان بة طوفتاريَكى واكةثىَيان نةوترابوو[  فانزلنا على الذين ظلموا رجزاً من السماء بما كانوا يفسقون ] ئيَمةش رِشتمان بةسةر ئةوانةى كةستةميان كرد سزا لةئاسمانةوة بةهؤى ئةو نافةرمانىيةى كة كرديان .

لةفةرموودةشدا ئةمة زياتر باسكراوة و ئةفةرموىَ : [ قيل لبني اسرائيل : ادخلوا الباب سجداً وقوا حطة فبدلوا ، فدخلوا يزحفون على أستاههم وقالوا حبة في شعرة ] بوخارى .واتة : وترا بةبةنى ئيسرائيل بضنة دةرطاى شارةكةوة بةملكةضى و سوجدة بردنةوة وبلَيَن ، خواية طوناهمان بسرِيتةوة ، كةضى ئةوان طورِيان و بةثاشة و ثاش ضوونة ذوورةوة و دةيان وت : داواى دانةويَلَةت لىَ دةكةين

حةزرةت ثةندى لةمة وةرطتبوو بؤية كة ضووة شارى مةككةوة و فةتحى كرد لةبةرشةرم لةخوا و بؤ طةردن كةضى ئةوةندة سةرى دانةواندبوو خةريك بوو سةرى بدا لةزينى ولاَخةكةى ، ثاشان تةوافى كرد بةدةورى كةعبةدا و كة تةواو بوو ، خؤى و هاوةلَةكانى  هةموو بتةكانى دةورى كةعبةيان شكاند كة ( 360 ) بت بوون ، وة دةيفةرموو : [ وقل جاء الحق وزهق الباطل ان الباطل كان زهوقاً ] .

ئةطةر بثرسى بؤضى هةر لةسةرةتاى بانطةوازةوة نةكةوتنة بت شكاندن ، دةلَيَم رِةنطة ئةو وانةيةشى لة حةزرةتى ئيبراهيمةوة وةرطرتبىَ ( سةلامى خواى لىَبىَ ) كة ثاش شكاندنى بتةكان خستيانة ئاطرةوة و زيان لةبانطةوازةكةى كةوت ، حةزرةت دلَةكانى ئازاد كرد و لةدلَياندا بتةكانى شكاند ئينجا ثاش زياتر لة ( 20 ) سالَ كةوتة شكاندنى يةكجارى بتةكان لةدةرةوةى دلَةكان لةدةورى كةعبةى ثيرؤزدا .

سةرةوة

 

156 ) ثةند وةرطرتن لة بةسةرهاتى ثيَغةمبةريَك :

ئيمام ئةحمةد بؤمان دةطيَرِيَتةوة لة ( صهيب ) ةوة كة حةزرةت r لة دواى نويَذى بةيانيةوة لة رِؤذةكانى غةزاى حونةيندا شتيَكى دةفةرموو تىَنةدةطةيشتم و ثيَشى نةدةوتين ، تاجاريَك ثىَى فةرموين : هةستان ثىَ كردوم كة ئةو دوعاية دةكةم ؟ وتمان : بةلَىَ فةرمووى : من يادى يةكىَ لة ثيَغةمبةران دةكةمةوة كةسةربازانيَكى زؤرى هةبوة لةطةلةكةى و زؤر دلَى خؤش بو ثىَيان  و ، دةيفةرموو كىَ دةتوانىَ بةرامبةر ئةمانة بوةستىَ ؟!

خواى ثةروةردطاريش ئةو ( اعجاب ) ة زؤرةى ثىَناخؤش بوو ، ويستى وانةيكى كردارى فيَربكات ثةند و ئامؤذطارى زؤرى لىَوةرطيرىَ ، بؤية سرووشى بؤ نارد و فةرموى : يةكىَ لةم سىَ شتة بؤ طةلةكةت هةلَبذيَرة ، يا دوذمنيان لةغةيرى خؤيان بةسةردا زالَ دةكةم ، يان توشى برسيَتى و قات و قرِيان دةكةم ، وةيان دةردى مردنيان بؤ دةنيَرم ، ئةويش ثرسى بةطةلةكةى كرد ، ئةوانيش لةوةلاَمدا ثىَيان ووت : تؤ ثيَغةمبةرى خواى ، فةرمان فةرمانى تؤية ، خؤت ضيت دةوىَ ئةوة هةلَبذيَرة بؤية ئةويش كةوتة نويَذكردن ، جا هةرشتيَك نارِةحةت و شثرزى بكردناية ثةنايان دةبردة بةر نويَذ كردن ، نويَذيَكى زؤرى كرد ئينجا فةرموى :

ثةروةردطارا ، دوذمنيان بةسةرا زالَ مةكة و برسيَتيشيان بؤ مةنيَرة ، قةيناكة مردنةكة هةلَدةبذيَرم بؤيان خواى طةورة حةفتا هةزارى لىَ مراندن

ئينجا حةزرةت فةرمووى r : ئةو دوعايةى كةلةذيَر ليَوةوة دةيكةم ئةوةية كةلة خوا دةثارِيَمةوة و دةلَيَم [ اللهم بك اقاتل ، وبك أصاول ، ولا حول ولاقوة الا بالله  ] .

رِةنطة ئةم دوعاية دواى كارةساتى شكاندنى سةرةتاى موسلَمانةكان بيَت لة غةزاى حونةيندا ، كة هةندىَ لة موسلَمانان لةبةر زؤرى ذمارةى جةنطاوةران برِواى نةدةكرد تيَبشكيَن ، بةلاَم خواى طةورة ثةنديَكى واى دادان كةهةرطيز بيريان نةضيَتةوة

دواى طرتنى شارى مةككة ، موسلَمانان دوو هةفتةيةك ثشوويان دا و ، هةوالَ طةيشتة ثيَغةمبةر r كة ( هوازن و ثقيف ) سوثايان كؤكردؤتةوة و ئةيانةوىَ بدةن بةسةريانا ، وة ديارة دةيان ويست دةست ثيَشخةرى بكةن و مؤلَةت نةدةن بة موسلَمانان هيَرش بكةنة سةريان ، بةلَىَ ( هوازن و ثقيف ) سوثايان كؤكردةوة و لةسةر تةثؤلَكةكانى ( حنين ) سةنطةريان لىَدا و خؤيان مةلاَسدا بؤ موسلَمانةكان ، كاتيَك موسلَمانانيش هاتن كة ذمارةيان دوانزة هةزار كةس بوو، دةهةزاريان ئةوانة بوون كة فةتحى مةككةيان كردبوو ، دووهةزاريشيان ئةوانة بوون كة دواتر ثاش فةتحى مةككة تازة بةتازة موسلَمان بوبوون ، بةهةرحالَ لةطةلَ تاريكى بةياندا سوثاكة دةطاتة شيوو دؤلَى حونةين ، دوذمن ئةدات بةسةرياندا و خراث  سوثاكة تيَك دةشكيَنيَت و هةموو رِادةكةن تةنها حةزرةت و نزيكةى سةد كةسيَك نةبىَ لة كؤضكةران و ياريدةدةران حةزرةتيش بةعةباسى مامى دةفةرموىَ كة دةنطى طةورة بوو ، بانطى موسلَمانان بكاتةوة ، ئةويش هاواردةكا و دةلَىَ : ئةى موسلَمانةكان ، ئةى خاوةنةكانى ثةيمانى ( عقبة ) ئةى ثةيماندةرانى دارى رِةزا مةندى لةحودةيبية ، بطةرِيَنةوة بؤلاى ثيَغةمبةر r موسلَمانان كة طوىَيان لةمةبوو وتيان ( لبيك لبيك ) ثاشان لةدةورى حةزرةت بؤ جاريَكى ديكة كؤبوونةوة و دوذمنيان تارو ماركرد و سةرةنجام دوذمن تيَك شكا و زؤريان لىَ بةديل طيرا

قورئان ئةم وانةية تؤماردةكات دةفةرموىَ  : [ لقد نصركم الله في مواطن كثيرة ويوم حنين اذ اعجبتكم كثرتكم ولم تغن عنكم شيئاً وضاقت عليكم الارض بما رحبت ثم وليتم مدبرين ، ثم أنزل الله سكينته على رسوله وعلى المؤمنين وأنزل جنوداً لم تروها وعذب الذين كفروا وذلك جزاء الكافرين ] التوبة / 25  واتة : سويَند بةخوا ئةى برِوا داران خوا يارمةتى ئيَوةىدا و سةرى خستن لة زؤر جيَطا و شةرِ و ثيَكداداندا ، وة يارمةتى دان لة رِؤذى حونةيندا ، لةوكاتةدا كة بةزؤريتان خةلَةتان و دلَتان ثىَخؤشكرد ( كة ئيَوة دوانزة هةزار كةس بوون و دوذمنيش ضوار هةزار كةس بوون ) كةضى زؤريةكةتان سوودى نةبوو ، زةويتان لىَهاتةوة يةك ، بةجؤريَك نةتان دةزانى ضى بكةن و سةربنيَن بةكوىَوة و ضؤن دةرضن ؟ ئينجا ثشتان هةلَكرد و رِاتان كرد ، ثاشان خوا ئارامى و دامةزراوى ناردة سةردلَى ثيَغةمبةر و برِواداران و سةربازانيَكى لةئاسمانةوة نارد كة ئيَوةنةتان دةبينين ، وة سزاى بىَ باوةرِةكانىدا و ، ئةوةش ثاداشتى كافرةكانة .

لةوةدةضىَ لةو رِؤذانةشدا خواى طةورة بةسروش بةسةرهاتى ئةو ثيَغةمبةرةى بةحةزرةت رِاطةياندبىَ ، بؤية ئةو دوعايةى دةخويَند و زؤر دةترسا لة تياضوونى موسلَمانان و زيان لىَكةوتنى بانطةوازةكة كة دوعاكة بة ئاشكرا ثةناطرتنة بةخوا و جةخت كردنة لةسةر هاوكارى و يارمةتى ثةروةردطار ، كة دةيفةرموو :

[  اللهم بك احاول ، و بك أصاول ، وبك اقاتل ] خواية بةيارمةتى تؤ من هةولَ دةدةم ، بةيارمةتى تؤ هيَرش دةكةم ، بةيارمةتى تؤش غةزا دةكةم

بةلَىَ سةركةوتن هةر لةخواوةية [ وما النصر الا من عند الله ] ال عمران / 126 ، هةرضةندة موسلَمانان بةرثرسيارن كة زؤرترين هؤكارةكانى جةنط ئامادةبكةن بةلاَم ضةندة زؤريش بىَ نابيَت لةخؤيان بايى ببن و ثشت بةخوا نةبةستن ، ئةطينا خوا سةريان ناخات و ، ثةنديَكيان دادةدات كة هةرطيز لةياديان نةضىَ ..

سةرةوة

 

157 ) هةلَويَستةيةك لةخزمةتى هيجرةتدا :

خواى ثةروةردطار دواى رِوودا و و غةزاكان ضةند ئايةتى ناردؤتة خوارةوة ، بؤ تؤماركردنى رِووداوةكان و ثةنددادانى موسلَمانان ، وةك غةزاى بةدر كة لة دواى غةزاكة لةسورةتى ( ئةنفال ) دا باسى كراوة و لايةنة ديار و ناديارةكانى غةزاكة خراونةتة بةر باس و ليَكؤلَينةوة ، هةروةها غةزاى ئوحود لة سورةتى ال عمران دا و غةزاى خةندةق لةسورةتى الاحزاب دا و هتد

بةلاَم كةسةيرى رِووداوى هيجرةت دةكةين ، كةخالَيَكى طرنطى وةرضةرخان بوو لة ميَذووى ئيسلامدا ، يةكسةر بةدواى رِووداوةكةدا ئايةت دا نةبةزى لةسةرى بةلَكو ثاش (9 ) سالَ لة هيجرةت ، ئينجا خواى طةورة باسى كرد ، لةوكات و ساتةدا كة حةزرةت برِيارى رِوو بةرِوو بوونةوة و جةنطىدا لةطةلَ دةولَةتى رِؤمةكاندا

دةولَةتى رِؤم لةوزةمانةدا وةك ئةمريكاى ئيَستا بوو لةبةرضاوى خةلَكى ، ضةند جار جةنطابوو لةطةلَ دةولَةتى فارسةكاندا ، دواجار رِؤمةكان سةركةوتنيَكى طةورة سةركةوتن بةسةر فارسةكاندا

خواى طةورة دةيزانى موسلَمانةكان ضةندة لةبةريان طرانة جةنط كردن لةطةلَ رِؤمةكاندا و ديارة دوورِووةكانيش هةولَيان دةدا رِؤمةكان هان بدةن دذى دةولَةتى ئيسلامى ، سا بةلَكو وةك فارسيان شكاند موسلَمانانيش تيَك بشكيَنن بؤ ئةمةش ثرِوثاطةندةيان بلاَوكردةوة و دةيان ويست ورةى موسلَمانةكان برِوخيَنن

ئالةم كات و ساتة ناهةموارةدا ، خواى طةورة وانةى هيجرةتى هيَنايةوة ياديان و ثىَى فةرموون [ الا تنصروه فقد نصره الله اذ أخرجه الذين كفروا ثاني اثنين اذ هما في الغار ، اذ يقول لصاحبه لا تحزن ان الله معنا ، فأنزل الله سكينته عليه وأيده بجنود لم تروها ، وجعل كلمة الذين كفروا السفلى وكلمة الله هي العليا والله عزيز حكيم ] التوبة / 40 واتة : ئةطةر ئيَوة ثيَغةمبةر r سةرنةخةن و سستى و كةم تةرخةمى بكةن لة جيهاد كردندا ، ئةوة بزانن كة خواثةكى ناخات و هةر خؤى سةرى دةخات هةروةك ضؤن ضةندةها جارى ديكة سةرى خستووة ، بؤ نمونة :

يةكةم / خواى طةورة سةرى خست لة دةرضوونى لةمالَى خؤى لةمةككة ، لةكاتيَكدا كافرةكان بةشمشيَرةوة دةورى مالَيان تةنى بوو ، خواى طةورة كةرِ و كويَرى كردن و بةسةلامةتى بةناوياندا تيَثةرِى و هيجرةتى كرد .

دووةم / خواى طةورة سةرى خست لةناو ئةشكةوتةكةدا لةطةلَ ئةبوبةكردا ، لةكاتيَكدا كة كافرةكان بة هؤى كةسيَكى شارةزا لةناسينةوةى جىَثىَدا هاتنة بةردةم ئةشكةوتةكةى و كابراى شارةزا و وتى : ئةمة جىَثىَى ( محمد )  ة كة هةروةك جىَثىَكةى ئيبراهيمة لةسةر بةردةكةى ( مقام ابراهيم ) لةبةردةم كةعبةدا ، وة ئةمةى ديكةشيان جىَثىَى ئةبوبةكرة يان جىَثىَى كورِةكةيةتى ، جا لةم شويَنة دوورنةكةوتونةتةوة ، يا ضوونةتة ئاسمان ، يان ضوون بةناخى زةويدا بةمةرجيَك لةناو ئةشكةوتةكةى بةردةمياندا بوون و سةيرى بةرثىَى خؤيانيان بكرداية دةيان بينين ، بةلاَم كة خوا نةيويست ببينريَن ، ض ضاويَك دةتوانىَ بيان بينىَ ؟!

سىَهةم / خواى طةورة ثيَغةمبةر و هاوةلَةكةى سةرخست بةو ورة بةرزةى كة دابووى ثىَيان كاتىَ حةزرةت بةهاوةلَةكةى فةرموو مةترسة ، تؤ رِات ضىية بةرامبةر دووكةس كة خواى طةورة سىَهةميانة ئينجا خواى طةورة دلَى ئةبوبةكرى ئارام كردوو سةرى خستن بةلةشكر و سةربازيَك كة ئيَوة نةتان ئةبينين خواى طةورة   ووشةو ثيلانى كافرانى ذيَر خست ، و وشةى خوا و بةرنامةى خواش هةميشة بةرز و سةر بلَندة بةراستى خوا زالَ و بةدسةلاَت و كاردروستة ..

لةهيجرةتدا خواى طةورة سةكينةتى دابةزاندة سةر دلَى ئةبوبةكر ، دلَى ئارام و دامةزراوبوو ، رِةنطة هةر ئةم بةرةكةتى سةكينةتةش بووبىَ لةطةلَيا بةردةوام بوو ، بؤية دةبينين لة كؤضى دوايى حةزرةت دا r زؤربةى صحابةكان شلَةذان و هاوسةنطيان لةدةستدا وةك عومةر t ، كةضى ئةبوبةكر t ، بالَى كيَشا بةسةر موسلَمانانا و ئارامى كردنةوة و بووة طةورةترين رِابةر و ثيَشةوا بؤيان و ثاش ئةو موسيبةتة طةورةيةى كة تووشيان بوو لة كؤضى حةزرةتدا ، بةفةزلَى خوا نةيهيَشت لةناوبضن و وةك شيَريش رِوو بةرِووى هةلَطةرِاوةكان بووة و سةركةوتنى طةورةى بؤ ئيسلام بةدةست هيَنا بؤية ئةبوهورةيرة سىَجار سويَند دةخوات ئةبوبةكر نةبواية ئةم ئاينة نة ئةما

سةرةوة

 

158 ) ئافرةتانيش خةبات طيَرِبوون

ئافرةتان هةردةم هاوشانى ثياوان خزمةتى بانطةوازى خوايان كردووة ، ضاوطيَرِانى خيَرا بةميَذووى ئيسلامدا ئةم راستيةمان بؤ دةردةخات بؤ نموونة :

ا ــ دايكى ئةنةسى كورِى ماليك بيردةكاتةوة ض ديارىيةك بهيَنىَ بؤ حةزرةت ، زؤر ذيرانة ئةطاتة ئةوةى كة ئةنةسى كورِى بكا بةديارى بؤ ثيَغةمبةر r و هةردةم خزمةتكارى ثيَغةمبةر  rبكات  بةوةش لةمالَى حةزرةتدا  طةورة بىَ و خوو رِةوشت و ديندارىيةكةى باش بيَت ماليكى ميَردى موسلَمان نةبوو رِىَى لىَ دةطرت و دةيووت واز لةو منالَةبيَنة و وةكو خؤتى لىَمةكة بةلَىَ سةرةنجام لةطةشتيَكدا ماليك تياضوو نةطةرِايةوة و دايكى ئةنةس رِزطارى بوو.

ثاش ماوةيةك ( ابو طلحة ) هاتة داواى دايكى ئةنةس و هيَشتا موسلَمان نةبوبو ، دايكى ئةنةس ثىَى ووت : ( ئةبو تةلحة ) تؤ نازانى ئةو بتةى دةيثةرستى لةزةوىية وة رِواوة ؟ وتى : بةلَىَ ، وتى : جا شةرم ناكةى درةختيَك بثةرستى ؟ ئةطةر موسلَمان ببيت ، مارةيم ناوىَ و شووت ثيَدةكةم ئةويش ووتى : مؤلَةتم بدة بيربكةمةوة ، ثاش ماوةيةك هاتةوة و شايةتمانى هيَنا و موسلَمان بوو ، وة دايكى ( ئةنةس ) يش شووى ثيَكرد و مارةي يةكةى تةنها موسلَمان بوونى بوو كة ئةمةش ديارة طةورةترين دةستكةوتة بؤ قيامةت .

ب ــ ئوم سةلةمةش لةطةلَ ميَردةكةى و مندالَةكةيدا ويستيان كؤض بكةن بؤ مةدينة ، كةس و كارى ( ئوم سةلةمة ) هاتن و وتيان ئةوا خؤت دةرِؤى برِؤ بةلاَم هةرطيز نايةلَين كضةكةمان بةريت لةطةلَ خؤتدا كةس و كارى ميَردةكةشى هاتن و وتيان ئيَمةش منالَةكةيتان لىَ دةسيَنينةوة ضونكة منالَ منالَى خؤمانة و نايةلَين لاى ئيَوة بيَت بةو جؤرة هةر لايةكيان ثةليَكى منالَةكةيان رِادةكيَشا ، بةوةش قؤلَى منالَةكة دةرضوو

ثاش ئةوةى ئةبوسةلةمة كؤضى كرد بؤ مةدينة  و ذنةش لاى كةس و كارى دةست بةسةربوو ، منالَةش لاى كةس و كارى ثياوةكة   هةموو رِؤذىَ بةيانيان ( ئوم سةلةمة ) دةهاتة بيابان و ضاوى دةبرِية ئاسؤ و شيوةنى دةكرد لةبىَ دةسةلاَتيا بؤ منالَةكةى و ميَردةكةى ثاش يةك سالَى رِةبةق ئامؤزاكانى بةزةييان ثيَدا هاتةوة و تكايان بؤ كردو رِىَيان دا منالَةكةى وةربطريَتةوة و كؤض بكات بؤ مةدينة

ج ـ عكرمةى كورِى ئةبو جةهل بةهؤى هاوسةرةكةيةوة ( ام حكيم ) موسلَمان بوو ، كة زؤر هانىدا لةسةر موسلَمان بوون ديارة بةوةش بوو بة شةريكى ئةو هةموو خيَر و جيهادةى ( عكرمة ) كردى لة رِوو بةرِوو بونةوة و شكاندنى رِؤمةكاندا و لةطةيشتنى بةثلةى بةرزى شةهادةتدا

د ــ ئافرةتان بةشدارى نويَذى بةكؤمةلَيان دةكرد لةطةلَ حةزرةتدا r و ، داوايشيان كرد كة بةتايبةت لةطةلَياندا دانيشىَ و ئامؤذطاريان بكات ، ئةويش هةفتانة دةرسى تايبةتى بؤ دانان

ئافرةتان حةزيان دةكرد خزمةتى حةزرةت بكةن r ، رِؤذيَك ذنيَك وتى ئةى ثيَغةمبةرى خوا كورِةكةم دارتاشة ، با ( مينبةريَك ) ت لةتةختة بؤ دروست بكات ، حةزرةتيش بة ثيَخؤش بوونةوة ثيَشنيارةكةى قةبولَكرد و زؤريش دوعاى خيَرى بؤ كردن

و ـــ ئيمامى ئةحمةد  و نةسائى بؤمان ئةطيَرِنةوة كة دايكى موسلَمانان ئوم سةلةمة بةحةزرةت r دةفةرمويَت : ئةى ثيَغةمبةرى خوا بؤ قورئان باسى ثياوان دةكات و باسى ئيَمة ناكات ؟! ئوم سةلةمة دةلَيَت : رِؤذيَك لةمالَةوة قذم دادةهيَنا طويَم لةحةزرةت بوو ئةم ئايةتةى دةخويَندةوة لةسةر مينبةر ، خيَرا قذم كؤكردةوة و هاتمة دةرةوة طويَم طرت لة حةزرةت كة فةرمووى : [  ان المسلمين والمسلمات والمؤمنين والمؤمنات والقانتين والقانتات والصادقين والصادقات والصابرين والصابرات والخاشعين والخاشعات والمتصدقين والمتصدقات و الصائمين و الصائمات و الحافظين فروجهم و الحافظات و الذاكرين الله كثيراً والذاكرات أعد الله لهم مغفرة وأجراً عظيماً  ] الاحزاب /  واتة : بةراستى ثياوة موسلَمانةكان و ئافرةتة موسلَمانةكان ، ثياوة برِوادارةكان  و ئافرةتة برِوادارةكان ، ثياوة طويَرِايةلَةكان و ئافرةتة طويَرِايةلَةكان ، ثياوة راستطؤكان و ئافرةتة راستطؤكان ، ثياوة بةئارامةكان و ئافرةتة بةئارامةكان ، ثياوة ملكةضةكان و ئافرةتة ملكةضةكان بؤ فةرمانى خوا ، ثياوة خيَركةرةكان و ئافرةتة خيَركةرةكان ، ثياوة بةرِؤذووةكان و ئافرةتة بةرِؤذووةكان ، ثياوة داويَن ثاكةكان و ئافرةتة داويَن ثاكةكان ، ثياوة خاوةن ياد و زيكر و ئافرةتة زيكركارةكان كة هةردةم دةميان ثاراوة بةيادى خوا ، ئةوانة هةموويان ، ثياوو ئافرةتيان كة خاوةنى ئةو دةسيفةتةن ، خواى طةورة بؤى ئامادةكردوون لىَخؤش بوون و ثاداشتى طةورة ئةم ئايةتة وةلاَميَكة بؤ داواى ( ئوم سةلةمة ) و ئةو ئافرةتانةى كة حةزيان كردووة خواى طةورة بةتايبةت باسى ئافرةتانيان بؤ بكات ( ل 4439 اساس في التفسير / سعيد حوى) .

ئةو كؤمةلَة خوا ثيَداوانة لةطةلَ حةزرةتدا دةذيان و لةرِووى موبارةكى نورينى ثرِنوور و مونةوةر بوون ، ثةيوةندى بةئاسمانةوة بةردةوام بوو ، ضىيان دةوت ، ضىيان داوا دةكرد ، ضىيان بةسةردةهات ، ئةطةر ثيَويست بواية قورئانيان لةسةر دةهاتة خوارةوة ، ئةوانيش دةيانزانى كة ئةم ئايةتة لةسةر فلاَن و ئةو ئايةتةش لةسةر فيسار كةس هاتؤتة خوارىَ ضؤن دلَيان بةرطةى طرتووة ، ضؤن لةخؤشيا شا مةرط نةبوون ؟! بؤ نموونة :

رِؤذيَك حةزرةت r بة ( ابي كورِى كعب ) ى فةرموو ، ئةى ئوبةى خوا فةرمانى داومةتىَ كة سورةتى ( البينة ) ت بؤ بخويَنم ، ئوبةى لةخؤشيا دةستى كرد بةطريان و وتى ضؤن خوا ناوى منى برد لاى تؤ ، فةرمووى : بةلَىَ ، ئينجا حةزرةت r ئةو سورةتةى بؤ خويَندةوة .

رِؤذيَكى ديكة حةزرةتى جوبرةئيل بةحةزرةتى راطةياند كة بة خةديجة بفةرموىَ : خواى طةورة سةلامى لىَدةكات و مذدةى ئةداتىَ بة كؤشكيَك لةبةهةشتدا زؤر جار لةم دةنط و باسانة دةخويَنينةوة و هةروا دةرِؤين بةسةريا ، ضاك  واية كةميَك لةسةرى بوةستين و بلَيَن خؤزطةمان بة خؤتان ئةى ضاكترين ئومةت كة خواناردنى بؤ رزطاكردنى بةرةى ئادةمى تاقيامةت و دامةزراندنى بانطةوازى ئيسلامى بةخويَن و بةعةرةقتان و ، بةشةو نوخونى و رِةنجى ثةى دةرثةيتان ، خوا لةطةلَ ئيَوةدا بةرةحمى خؤى لةبةهةشتا كؤمان بكاتةوة و وةك لةدنيادا بةخزمةتتان نةطةيشتين لةقيامةتدا بؤ هةتا هةتا لة خومةتتاندا بين

سةرةوة

 

(159) حةزرةتى ( ايوب ) سةلامى خواى لىَبيَت :

خواى ثةروةردطار ذيان و مردنى فةراهةم هيَناوة بؤ تاقى كردنةوةى بةرةى ئادةمى ، تا لةواقعى ذياندا دةربكةوىَ كىَ ضاكة كارة و كيَش بة ثيَضةوانةوة خراثةكارة ، هةرضةندة خواى ثةروةردطار بة عيلمى بىَثايانى خؤى هةموو شت دةزانىَ ، بةلاَم ئةو زانينةى فةرزناكات بةسةر كةسدا ، بةلَكو ئازادى هةلَبذاردنى داوة بة ئادةميزاد و لةسةر ئةو ئازادى هةلَبذاردنةش لةبةندةكانى ئةثرسيَتةوة و ثاداشتى ضاكةكاران دةداتةوة و دةفةرموىَ : [ الذي خلق الموت والحياة ليبلوكم ايكم أحسن عملاً ] ( تبارك ) ئينجا خواى ثةروةردطار لة ذيانى دنيادا بةدةولَةمةندى و بةهةذارى و بةلةش ساغى و بةنةخؤشى و هتد بةندةكانى تاقى دةكاتةوة ، كة هيض يةكىَ لةو حالاَنة نيشانةى ضاك و خراثى كةس نية ، قورئان ئةم ضةمكى بيروبؤضوونة راست دةكاتةوة و دةفةرموىَ [ فاما  الانسان اذا ماابتلاه ربه فأكرمه ونعمه فيقول ربي أكرمن ، وأما اذا ما ابتلاه ربه فقدر عليه رزقه فيقول ربي أهانن ، كلا ] الفجر /   واتة : كاتيَك خوا ئادةمى تاقى كردةوة ، بةم رةنطة رِيَزى طرت و بةهرةى بةسةرا رِشت ئةوا ئةلَىَ ثةروةردطارم ريَزى طرتووم ، وة ئةطةر كاتيَك تاقىكردةوة بةم رةنطة رزق و رؤزى كةم كردةوة ، ئةوا دةلَىَ : ثةروةردطارم ريسواى كردم ، نةء ، وانية كةتىَى طةيشتوون بؤ نموونة:

( 1 ) ضيرؤكى حةزرةتى ئةيوب سةلامى خواى لىَبيَت كةلة قورئاندا باسكراوة بةلَطةى ئةو راستيانةى سةرةوةية ، كة دةفةرموىَ : [  وايوب اذ نادى ربه أني مسني الضر وأنت أرحم الراحمين ، فاستجبنا له فكشفنا مابه من ضر واتيناه أهله ومثلهم معهم  رحمة من عندنا وذكرى للعابدين ] الانبياء /83 واتة : باسى ئةيوب بكة ، كاتىَ نزاى كردوو لةخواثارِايةوة و فةمووى : تووشى ئازار و نارِةحةتى و نةخؤشى بووم و تؤش بةبةزةيى ترينى هةموو خاوةن بةزةيىيةكانى ، ئينجا ئيَمةش نزاكةمان لىَ وةرطرت و نةخؤشى و ئازارةكانمان لابردو ئةو مالَ و مندالَةى كة نةمابوون ثيَمان دايةوة بةدوو هيَندةى جاران ، كة ئةوةش رةحمةتىَبوو لةئيَمةوة ، وةيادخةرةوةيةكيشة بؤ خواثةرستان ( ضونكة زؤر جار خواثةرستان كة تووشى بةلاَو موسيبةتيَك دةبن ، خؤشيان و خةلَكيش لايان سةيرة ، طواية ضؤن دةبىَ ثياوى ضاك و خواناس تووشى بةلاَ و موسيبةت ببىَ ، لةكاتيَكدا كة ئةيوب ( سةلامى خواى لىَبىَ ) نةك هةرضاكةكاربووة بةلَكو ثيَغةمبةريش بووة )

لةفةرموودةيةكى ( ابن حبان ) دا باسى ئةم بةسةرهاتة هاتووة كة دةفةمووىَ :           (( حةزرةتى ئةيوب  هةذدة سالَ بةو بةلاَ و نةخؤشيةوة مايةوة ، هةموو خةلَكى دوور و نزيك لىَى دووركةوتنةوة تةنها دووثياوى هاوةلَى و ذنةكةى نةبيَت دوو هاوةلَةكةى بةيانيان و ئيَواران سةريان لىَدةدا ، رِؤذىَ يةكيَكيان بةوىتريانى ووت : بةخوا ديارة ئةيوب طوناهيَكى كردووة كةس نةيكردبىَ ، هاوةلَةكةى وتى : باشة ضؤن ، ئةميش وتى : ئاخر ئةو هةذدة سالَة طيرؤدةى نةخؤشى بووة و خوا رةحمى ثىَنةكردووة ضاك ببيَتةوة كاتيَك ضوون بؤ لاى حةزرةتى ئةيوب خؤيان بؤ نةطيراو باسيانكرد ، ئةويش فةرمووى : نازانم ئيَوةضى دةلَيَن و ضؤن بيردةكةنةوة ! خوا بؤخؤى دةزانىَ من بةلاى دووكةسدا دةرِؤيشتم شةرِيان دةكرد و لةدةمةقالَيةكةياندا ناوى خوايان دةبرد ، من دةطةرِامةوة مالَةوة و خيَر و سةدةقةم بؤ دةكردن كة خوا لىَيان خؤش ببىَ ، لةبةرةئةوةى كةثيَم طوناه بوو لةدةمة قالَىَ و دةمةدةمىَدا ناوى خواببرىَ و دةمووت دةبىَ ناوى خوا تةنها لةحةقدا ببرىَ ) ديارة ئةمةش ئةوثةرِى وةرع و خواناسى  ئةيوب بووة وة بةمةش ويستى تىَيان بطةيةنىَ كةلةخراثىيةوة نية كة خوا طيرؤدةى كردووة  بةنةخؤشيةوة بةلَكو تاقىكردنةوةيةكة بؤ حةزرةتى ئةيوب كةئارام بطرىَ و ثةند و ئامؤذطارىيةكى مةزنيشة بؤ ئةوانةى دةوروبةرى و ئيماندارانيش لةهةموو كات و سةردةميَكدا ( ل 157 / صحيح القصص النبوي دكتور عمر الاشقر ) .

( 2 ) شيَخ ئةحمةد ديدات ثاش ئةو هةموو هةولَ و رةنج و تيَكؤشانةى داى بؤ بةرثةرض دانةوةى مذدةدةرةكان ، كةدةيان ويست موسلَمانان بةتايبةتى لةئةفريقيا بكةنة طاور وةثاش نزيكةى هةشتا سالَ تةمةن ، ئةوا بؤسىَ سال دةضىَ تووشى جةلَدتةى دةماخ و شةلةل بووة و ناتوانىَ قسةبكات و تةنها بةهؤى رِيَطايةكى تايبةتيةوة بةئيشارةتى برؤكانى ليَك حالَى بوون هةية ئةويش بةوةى كة يوسفى كورِى لةسةر تةختةيةك ثيتةكانى نوسيوة و كاتىَ بيةوىَ لةطةلَ شيَخ داشتيَك بلَىَ ، دةست دةخاتة سةر ريزيَك لةرِيزةكانى ثيتةكان تا بزانىَ ئةوثيتةى يةكةمى ئةو وشةيةى شيَخ دةيةوىَ لةكام ريزداية و ثاشان كة شيَخ برؤى جولاَند بؤ هةر ريزيَك لةو ريزةشدا سةيردةكات بزانىَ كام ثيتى مةبةستة و بةم جؤرة ثيتةكان ليَك دةيةن تا بزانن ض وشةيةك دةفةرموىَ 

 ديارة ئةمة نةخؤشىيةكة و لةثاش تةمةنيَكى هةشتا سالَى شتيَكى ئاسايىية رِووبدات بةلاَم سةير لةوةداية كةلةسةرةتاى سالَةكانى هةشتاكاندا شيَخ لةهؤلَى ثاشايى البرت مونازةرةيةكى لةطةلَ قةشةيةكى ئةمريكى ( فلويد كلارك ) لةلةندةن دا تؤماركرد ، لةو مونازةرةيةدا كة بةناوى ( ئايا مةسيح ( صلب ) كراوة ) بوو ، شيَخ زؤر بةضاكى راستيةكانى قورئانى خستة رِوو لةبارةى حةزرةتى عيساوة ( سةلامى خواى لىَبىَ) كة ضؤن خوا بردويةتيةوة بؤ ئاسمان و ( صلب ) نةكراوة  

ئةم قةشةية ثاش ئةو ماوة دوور و دريَذة كة دةبيستىَ شيَخ تووشى ئةو نةخؤشىية بووة لةئةمريكاوة بةفرِؤكة ديَت بؤ ولاَتى خوارووى ئةفريقيا يوسفى كورِى شيَخ بؤمان دةطيَرِيَتةوة دةلَىَ : لةراستيدا باوكم زؤر سةردانةكةى ئةو قةشةيةى ثىَ ناخؤش بوو ، بةلاَم هةرضؤنىَ بوو زؤر بةضاكى ثيَشوازيمان كرد و ميوانداريمان كرد وك ئةو ئةدةبةى كة ئيسلام فيَرمان دةكات .

 قةشة فلويد كلارك بةباوكمى وت ( ديداد هؤى نةخؤشى شةلةل و نةتوانينى قسةكردنت ئةوةية كة تؤ بةطوىَى شةيتانت كردووة ، دذايةتى حةزرةتى مةسيحى خوات كردووة و نكوليت كردووة كة كورِى خوابىَ ، بةوةش خوامان ، ثةروةردطارمان مةسيح سزاى داوى )

شيَخ ديدات بةم قسانة زؤر ثيَكةنى بةوةى كة ئةو ثياوة ئاوا خؤى ماندووكردووة و خؤى رةنجاندووة و لةئةمريكاوة هاتووة تووشى فيتنةى بكات لةدينةكةىدا ، ئينجا كلارك لةسةر قسةكانى بةردةوام بوو وتى : ديدات ئةجةلت ئةلَبةت نزيك بؤتةوة و منيش هاتووم رزطارت بكةم ، ثةشيمان بةرةوة لة قسةكانت و بؤ ضوونةكانى ثيَشووت ، ئةمةى ثيَت دةلَيَم تاقى بكةرةوة هيض زةرةر ناكةي

ثاشان باوكم بةئيشارةت كردن تىَى طةياندم كةبةو قةشةية بلَيَم : كوا لةثةرِاوة ثيرؤزةكاندا لةكويَدا حةزرةتى مةسيح دةفةموىَ ( انا الله ) ؟؟

قةشةكةش دوو شويَنى باس كرد لةئينجيلى يوحةنادا لة ( عهد الجديد ) دا ، باوكم وةلاَمى دايةوة بةئيشارةت كردن كة ئةو دوو شويَنة ئةوةى تيانية و مةبةست لةوةنية كةدةيلَىَ ئينجا قةشةكة  وتى : ديدادت  نويَذىَ بكة بؤ مةسيحى ثةروةردطار دةبينى ضؤن ضاكت دةكاتةوة ياوكم وةلاَمى دايةوة بةئيشارةت بة هؤى منةوة ، من نويَذ بؤ ئةو خواية دةكةم كة حةزرةتى مةسيحيش نويَذى بؤ كردووة و بةطريانةوة لىَى ثارِاوةتةوة و ثةناى ثىَ طرتووة ثاش هةندىَ قسةىتر  باوكم فةرمووى : ئةطةر ثةرِاوةكةم ( الاختيار) ت بخويَندايةتةوة لةوانةبوو موسلَمان ببى ئةى ( فلويد )

ئينجا باوكم فةرمانى ثىَدام كة ئايةتةكانى قورئان لةبارةى بةسةرهاتى ئةيوب و نةخؤشىيةكةى و ئارام طرتنيةوة بؤ قةشةكة بخويَنم

ثاشان قةشةكة طةرِايةوة ئةمريكا و بةوةش وازى نةهيَنا ،نامةيةكى لةويَوة بؤ باوكم نارد و هةمان داواكانى ثيَشووى تيا دووبارة كردةوة ( طؤظارى الفتوى  ذمارة / 82 كانونى دووةمى سالَى 2000 ) .

سةرةوة

 

( 160 ) يادى خوا :

خواى ثةروةردطار لةقورئاندا دةفةرمويَت [ وفي الارض ايات  للموقنين وفي أنفسكم أفلا تبصرون  ]   الذاريات / 21  . واتة : لةزةويدا بةلَطة و نيشانةى زؤر هةية بؤ ئةوةى يةقين و دلَنيايى دروست بكات لةدلَدا ، وة لةنةفسى خؤشتانا بةلَطة و نيشانة زؤرن ، بؤضى ناطةرِيَن بةدوايانا و نابينن .

بةهؤى ثيَشكةوتنى زانستةوة هةر رِؤذةى شتيَكى نوىَ دةدؤزريَتةوة ، كة جةخت دةكاتةوة سةر ئةوراستىية قورئانىيةى كةباسمانكرد لةم سالَدا ( 2000 م ) زانايانى ضةند ولاَتيَكى طةورة ثاش هةولَ و كؤششيَكى 10 سالَى و سةرف كردنى ( 10 ) مليار دؤلار ، توانيان نةخشةى جينةكانى مرؤظ بدؤزنةوة كة سيفاتة بؤماوةييةكانيان هةلَطرتووة و ، زانايةكيان لةوبارةيةوة دةلَيَت ئةوةى ئيَمة دؤزيومانةتةوة ( فصل ) يَكة لة ثةرِاويَكى هةزار ( فصل ) ى نهيَنىيةكانى دروست بوونى مرؤظ كة مةطةر خوا بؤ خؤى بزانىَ ضةندة و ضؤنة

سةرؤكى ئةمريكى لةكؤشكى سثىيةوة رايطةياند كة ئةم دؤزينةوةية طرنطترة بؤ مرؤظايةتى لة دؤزينةوةى بؤمبى ئةتؤمى و لة ضوونة سةرمانط .

بةلَىَ خواى ثةروةردطار مرؤظى دروست كردووة و هةموو وورد و درشتيَكى نةخشةى ثيَكهاتةكةى دةزانىَ بؤية ضى ضاك بىَ بؤ دنيا و قيامةتى ئةوةى ثىَ دةفةرموىَ [ الا يعلم من خلق وهو اللطيف الخبير ] الملك .

يةكىَ لةسيفاتة دةروونى يةكانى مرؤظ بىَ ئاطابوون و لة يادضوونة ، هةروةك ثةروةردطار دةفةرموىَ [ ولقد عهدنا الى ادم من قبل فنسي ولم نجد له عزماً ] طه / 115 واتة : هةندىَ راسثاردة و ئامؤذطاريمان دا بةئادةم ، لةيادى ضوو ، وة زوو ورةى رِوخا ، هةروةها دةفةرمويَت [  ولا تكن من الغافلين ] الاعراف / 204 واتة : لة غافلَ و بىئاطاكان مةبة ، واتة هةردةم وشياربة و يادى خوا بكة بةضاكى ، [ ولا تكونوا كالذين نسوا الله فأنساهم أنفسهم ] الحشر : 19 / واتة : لةوانة مةبن كة خوايان لةياد كردوة و خواش نةفسى خؤيانى بيربردونةتةوة ، ضونكة كاتيَك كةسيَك لةبةرنامةكةى خوا لائةدات  زيان لةخؤى دةدات و سةرطةردان و سةر ليَشيَواو دةبيَت و خؤشى نازانىَ خةريكى ضىية .جا بؤ ئةوةى مرؤظ لةوغافلَبونة رزطارى بيَت قورئان هانى دةدات كة هةميشة يادى خوابكات و [  يا ايها الذين امنوا اذكروا الله ذكراً كثيراً وسبحوه بكرة و أصيلا هو الذي يصلي عليكم وملائكته ليخرجكم من الظلمات الى النور  وكان بالمؤمنين رحيماً ] الاحزاب / 41 .

بةلَىَ زيكرى خوا زؤركردن مايةى سةرفرازىية [ واذكروا الله كثيراً لعلكم           تفلحون ] الانفال : هةروةها ئةوانةى يادى خوا دةكةن ثاداشتى طةورةيان دةدريَتةوة .

ئةوةى يادى خوابكات زيندووة و ئةوةش يادى خوا نةكات وةك مردوو واية هةروةك حةزرةت دةفةرمويَت [  مثل الذي يذكر ربه و الذي لايذكر ربه كمثل الحي والميت ] .غافلَ بوون لةخوا مايةى خةسارةتمةندية قورئان دةفةرمويَت [ يا ايها الذين امنوا لاتلهيكم اموالكم ولا اولادكم عن ذكر الله ومن يفعل ذلك فاولئك  هم الخاسرون ] المنافقون : 9  واتة : ئةى ئةوانةى كةبرِواتان هيَناوة ، مالَ و منالَ سةرقالَتان نةكات و دوورتان نةخاتةوة لةيادى خوا ، ضونكة هةركةس وابكات ئةوة خةسارةتمةندى دنيا و قيامةت دةبيَت .

مرؤظ كاتىَ يادى خوا دةكات ، خواى طةورةش يادى ئةو بةرِةحمةت دةكات ، هةروةك دةفةرمويَت [ فاذكروني اذكركم وشاكروا لي ولا تكفرون ] البقرة / 152  واتة : يادم بكةن ، بةخيَر و رةحمةت يادتان دةكةم و سوثاسى نيعمةتة زؤرةكانى من بكةن و كفر مةكةن يادةى خوا طةورةترين عيبادةت و طويَرِايةلَىية ، ضونكة مةبةست لةعيبادةتةكانيش يادكردنةوةي خواى ثةروةردطارة ، هةروةك دةفةرمويَت [  اتل ما اوحي اليك من الكتاب وأقم الصلاة ان الصلاة تنهى عن الفحشاء والمنكر ولذكر                الله أكبر ] العنكبوت : 45 ، واتة : ثةرِاوةكةى بؤت نيَردراوة ، بيخويَنة و شويَنىبكةوة ، وة نويَذةكانت بةضاكى ئةنجام بدة ، ضونكة بةراستى نويَذ رىَى خراثة و لادان دةطرىَ ، وةبةوةش يادى خوا دةكةن و ئةويش بةخيَر يادتان دةكاتةوة و ديارة يادكردنى خوا بؤ ئيَوة لةهةموو شتيَك ضاكتر و طةورةترة .

سةرةوة

 

( 161 ) ثةرستشةكان و يادى خوا

نويَذ بؤ يادى خواية ، كة رِؤذى ثيَنج جار موسلَمان لةكاروفرمانةكةى خؤى دةست هةلَطرىَ و بةدةستنويَذ و جل و بةرطى ثاكةوة لة خزمةت خواى خؤىدا ئةو فةرزةى كةلةسةرى دانراوة بةجىَى بطةيةنىَ ، هةروةك قورئان دةفةرموىَ [ أقم الصلاة          لذكري ] و دواى نويَذيش هةريادى خوا دةكرىَ [  فاذا قضيتم الصلاة فاذكروا الله              قياماً وقعوداً وعلى جنوبكم النساء / 103 .

هةروةها رِؤذووش بؤ يادى خواية و ثاداشتةكةى لاى خواية ، هةروةك دةفةرمويَت [ولتكملوا العدة ولتكبروا الله على ما هدكم ولعلكم تشكرون ] البقرة : 185 واتة : قةزاكردنةوةى رِؤذووى رةمةزانتان بؤ دانرا ئةطةر لةبةرنةتوانين نةتان طرت ، تامانطةكة بةتةواوى بطرن ، وة بةطةورةيى ناوى خوا بةرن لةسةر ئةو رِيَنمونىيةى كةكردونى ، وةتا سوثاسى بكةن ، ( ئةمةش بريتىية لةو ( الله اكبر ) وتنةى كةلةشةوى جةذن و بةيانى جةذنى رةمةزان دا دةوترىَ و دوبارة دةكريَتةوة ) وة بةهةمان شيَوة حةج بؤ يادى خواية ، هةروةك ثيَغةمبةر r دةفةرمويَت [  انما جعل الطراف بالبيت ، والسعي بين الصفا والمروة ، ورمي الجمار لاقامة ذكر الله ] ترمزى ريوايةتى كردووة . واتة : تةواف كردن بةدةورى كةعبة و سةفا و مةروة و رةجمى شةيتان بؤ يادى خواية

وةلة كؤتايى حةجيشدا هةر دةبىَ يادى خوا بكرىَ هةورةك قورئان دةفةرمويَت          [  فاذا قضيتم مناسككم فاذكروا الله كذكركم اباءكم او اشد ذكراً   ] البقرة : 200  / واتة : كاتىَ كردةوةكانى حةجتان تةواو كرد يادى خوا بكةن و ناوى ببةن ، لةجياتى ئةوةى كة ناوى باوباثيرانتان دةبةن ، بةلَكو زؤرتر لةيادى باو باثيرانتان يادى خوا بكةن . لة كؤتايى نويَذى جومعةشدا هةر يادكردنةوةى بةردةوام ثيَويستة لةطةلَ سةرقالَبون بةكارو فرمانى رِؤذانةوة  [  فاذا قضيتم الصلاة فانتشروا في الارض وابتغوا من فضل الله واذكروا الله كثيراً لعلكم تفلحون ] الجمعة : 10 واتة : ئةطةر نويَذى جومعة تةواو بوو بلاَوببنةوة بةزةوىدا و بضنةوة سةركار و كاسثيتان و داواى رِزقى خوابكةن و يادى خواش زؤر بكةن بةلَكو سةرفراز ببن .

لةطةلَ جيهاديشدا يادى بةردةوامى ثةروةردطار ثيَويستة ، تا دلَةكان زياتر دامةزريَن و ئارام بطرن [  يا ايها الذين امنوا اذا لقيتم فئة فاثبتوا واذكروا الله كثيراً لعلكم تفلحون ] الانفال : 45  قورئان خويَندنيش هةر بؤ يادكردنةوةى خواية و طويَرِايةلَىكردنى فةرمانةكانيَتى [  ولقد يسرنا القران للذكر فهل من مدكر ] واتة : قورئانمان ئاسانكردوة بؤ يادكردنةوة ئايا كةس هةية بيربكاتةوة و راستىيةكانى بيَتةوة ياد و زيكرى خوابكات.

* بةيادى خوا زؤر دةضينة ثيَشةوة

ثيَغةمبةر r دةفةرمويَت [  الا انبئكم بخير اعمالكم ، وأزكاها عند مليككم ، و أرفعها في درجاتكم ، وخير لكم من اعطاء الذهب والفضة ، وأن تلقوا عدوكم فتضربوا اعناقهم ؟ ويضربوا أعناقكم ؟ قالوا : وما ذاك يارسول الله ؟ قال : ذكر الله عزوجل ] صحيح             ( احمد و ترمذي ) واتة : ئايا هةوالَتان بدةمىَ بةضاكترين و بةرزترين كارتان لاى ثةروةردطارتان ، وة بةرزترينى ثلةكانتان ، كة خيَرترة بؤتان لةبةخشينى زيَرِ و زيو ، وة خيَرترة بؤتان لةوةى بةدوذمن بطةن و لةطةردنيان بدةن و لةطةردنتان بدةن ، ووتيان ئةوةض كاريَكة ئةى ثيَغةمبةرى خوا ؟ ئةويش فةرمووى : يادى خواية

هةروةها دةفةرمويَت : ( لايقعد قوم يذكرون الله الا حفتهم الملائكة وغشيتهم الرحمة ونزلت عليهم السكينة ، وذكرهم الله فيمن عنده ) مسلم  واتة : هةركؤمةلَيَك دانيشن يادى خوابكةنةوة ، كةمةلائيكةتان دةوريان دةدات و رةحمةت و سةكينةت دةباريَت بةسةرياندا و خواوةند لةلاى مةلائيكةتان و ( ملأ الاعلى ) باسيان دةكات بةخيَر .

ثياويَكى دةشتةكى ثرسيارى لةحةزرةتكرد r ووتى : [  أي الاعمال افضل ؟ ، فقال ان تفارق الدنيا ولسانك رطب من ذكر الله ] صحيح ( ئةحمةد ) واتة : ضاكترين كارو كردةوة كامةية ؟ ثيَغةمبةريش rفةرمووى : ضاكترين كار ئةوةية كة دنيات بةجىَهيَشت زمانت تةرِ و ثاراو بيَت بةزيكر و يادى خوا .

سةرةوة

 

162 ) كؤتايى سورةتى ( البقرة ) :

[ لله مافي السموات ومافي الارض وان تبدوامافى أنفسكم أو تخفوه يحاسبكم به الله فيغفر لمن يشاء و يعذب من يشاء والله على كل شئ قدير ] البقرة : 284 واتة : هةرضى لةئاسمانةكان و زةوى داية هى خواية ، ئةطةر ئةوى لةدلَتاناية ئاشكراى بكةن يا بيشارنةوة خوا محاسةبةتان ئةكا لةسةرى ، ئةوكاتة خؤش ئةبىَ لةوكةسةى كة بيةوىَ ، وةسزاى هةركةسيَكيش دةدات كةبيةويَت ، وةخوا بةتواناية بةسةر هةموو شتيَكدا .

كاتيَك ئةم ئايةتة هاتة خوارةوة هةندىَ لة هاوةلاَن ضوونة خزمةت ثيَغةمبةر r وتيان : ئةى ثيَغةمبةرى خوا ، تا ئيَستا خوا هةرضى داوين بةسةردا لةثةرستشةكان توانيومانة بيكةين ، بةلاَم ئةمةيان زؤر زةحمةتة و قورسة لةسةرمان كةلةسةر هةموو خةيالَيَك كةبةبىَ ويستى خؤمان بيَت بةدلَمانا حسابمان لةطةلَدا بكات ئةويش فةرمووى : ئايا ئةتانةوىَ وةك جولةكةو طاورةكان بلَيَن : [  سمعنا وعصينا ] بيستمان و بىَ فةرمانيمانكرد ؟ بةلَكو ئيَوة بلَيَن : [  سمعنا و اطعنا غفرانك ربنا واليك المصير ] واتة بيستمان و جىَبةجيَمان كرد و داواى ليَخؤش بوونت ليَدةكةين ئةى ثةروةردطارمان وة طةرِانةوة لةرِؤذى دوايىدا هةر بؤ لاى تؤية ، هاوةلاَن ئةمةيان فةرموو ثاشان ئةم ئايةتانةى تر هاتنة خوارةوة : [ امن الرسول بما انزل اليه من ربه والمؤمنون كل امن بالله و ملائكته وكتبه ورسله لا نفرق بين أحد من رسله ، وقالوا سمعنا و أطعنا ، غفرانك ربنا واليك المصير ] البقرة : 215  واتة : ثيَغةمبةر r برِواى هيَنا بةو نامةيةى كة بؤى نيَردرا لةثةروةردطارىيةوة ، لةطةلَ برِوادارانا ، هةموو برِوايان هيَنا بةخواو فريشتةكانى و نامة و فرستادةكانى ، كة هةموو ئةلَيَن : جياوازى ناكةين لة ناوةندى هيض يةكيَك لة ثيَغةمبةرانى خوادا ، وة وتيان : ثيَغةمبةر هةموو فةرمودةكانى خواى ثيَطةياندوين ، ئيَمةش بيستمان و فةرمانبةريمان كرد ، داواى لىَ خؤش بوونت لىَدةكةين ئةى ثةروةردطارمان ، وة هةر بؤ لاى تؤية طةرِانةوةمان .

[ لايكلف الله نفساً الا وسعها ، لها ماكسبت وعليها ما اكتسبت ، ربنا لا تؤاخذنا ان نسينا أو اخطأنا ، ربنا ولاتحمل علينا اصرارا كما حملته على الذين من قبلنا ، ربنا ولا تحملنا مالا طاقة لنا به ، واعف عنا واغفر لنا وارحمنا أنت مولانا فانصرنا على القوم الكافرين ] 286 / البقرة / واتة : خوا داوا لةهيض كةسيَك ناكات مةطةر بةئةندازةى توانايى خؤى ، بؤ ئةو كةسةية هةرضاكةيةك بكا ، وةلةسةريةتى هةر خراثةيةك بكا ( برِواداران وتيان ) : ثةروةردطارا ليَمان مةطرة ئةوشتانةى لةبيرمان دةضيَت ، يان ئةطةر بةهةلَةو نةزانى طوناهمان كرد ، ثةروةردطارا بارى قورسمان لةسةر دامةنىَ وةك دات ناوة لةسةر ئةوانةى ثيَش ئيَمة ، خواية بةلاَى وامان بةسةردا مةدة كة لةتواناماندا نةبىَ ، طوناهةكانمان بسرِةوة و ليَمان خؤش ببة ، وة ميهرةبانيمان لةطةلَ بكة ، تؤى كارسازمان و زالَمان بكة بةسةر طةلى بىَ برِواياندا

ضةن تيَبينيةك :

( 1 ) مةعاز خواى لىَرِازى بىَ ، هةموو كاتىَ كةلة خويَندنةوةى ئةم سورةتة دةبوويةوة دةيطوت ( امين ) ( تةفسيرى رِةوان بةرطى دووةم / ل 88 ) .

( 2 ) كاتىَ حةزرةتى جوبرائيل لةلاى حةزرةت بوو r ، طوىَيان لةدةنطيَك بوو لةئاسمانةوة ، جوبرائيل ضاوى هةلَبرِى و سةيرى ئاسمانى كرد و ( ديارة لة شيَوةى ئادةميزادا دابةزيبوة لاى حةزرةت ) فةرمووى : ( ئةوة دةرطايةك بوو كرايةوة لة ئاسمان ، قةت نةكراوةتةوة )، مةلائيكةتيَكيش لىَيةوة هاتة خوارةوة بؤ لاى حةزرةت و ثىَى فةرموو: مذدةت لىَ بىَ بةدوو ( نور ) كة ثيَت بةخشرا ، كة بةهيض ثيَغةمبةريَكى ثيَش تؤ نةدراوة ، سورةتى فاتحة و كؤتايى سورةتى ( البقرة ) ، هةر ثيتيَك بخويَنى ليَيان ، خوا ثيَت دةبةخشىَ و ئةوةى داواى دةكةى دةتداتىَ ) موسليم و نسائى طيَرِاويانةتةوة .

( 3 ) حةزرةت دةفةرموىَ [  من قرأ بالآيتين اخر سورة البقرة في ليلة كفتاه ] بخارى و مسلم . واتة : هةركةس دوو ئايةتى كؤتايى سورةتى ( البقرة ) بخويَنىَ لةشةويَكدا بةسيةتى .

( 4 ) ئيمامى عةلى خواى لىَرِازى بيَت دةفةرموىَ : ( برِواناكةم كةسيَك لة ئيسلام طةيشتبىَ ، شةو بخةوىَ و ( اية الكرسى ) و ( كؤتايى البقرة ) نةخويَنىَ ، ئةوة خةزنةيةكة و خوا داويةتي بة ثيَغةمبةرةكةتان r  لةذيَر عةرشةوة ) .

( 5 ) لة فةرموودةدا هاتووة كة خواى ثةروةردطار دواى هةريةك لةو دوعايانة بةبةندةكانى دةفةرموىَ : ئةوةى داواى دةكةن بؤم جىَبةجىَكردون ئةوةتا ثيَغةمبةريش r دةفةرموىَ : [  ان الله وضع عن امتي الخطأ والنسيان وما استكرهوا         عليه ] واتة : خوا لةسةر ئوممةتةكةى منى هةلَطرتووة ، هةلَة و لةبيرضوون و شتيَك كة بة زؤر ثيَيان بكرىَ و هيض دةسةلاَتيَكيان نةبيَت .

هةروةها دةفةرمويَت : [ بعثت بالحنيفية السمحة ] واتة : ئةو ئاينةى بةمنا نيَردراوة ئاينيَكى ثاكى ئاسان و تةواو و دوور لةكةم و كورِىية ( الاساس في التفسير ) مج 1/ ل 670 .

( 6 ) برِوادار هةموو شةويَك ئةم راستية ئيمانيانة يادى خؤى دةخاتةوة و ئةم ضةند ئايةتة دةخويَنىَ ، لةدلَ و هةست و هؤشيا دةضةسثىَ  كة برِواهيَنانى رِاست دةبىَ ضؤن بىَ و ثاشان تةنها لة خواش داواى لىَ بوردن دةكات لةهةركةم و كورِىيةك كة هةيبىَ لةهةرطوناهيَك كردبيَتى وة دان  دةنىَبةوةدا كة خوا بارى قورس و طرانى لةسةر كةس فةرز نةكردووة ، ئاينةكةش ئاينيَكى ئاسانة و هةموو ئادةميزاديَك لةهةموو كات و شويَنيَك دا دةتوانن فةرمانبةرى بكةن

ئةنجا دلَنياش دةبيَت لةوةى كة ئةم هةميشة وا لةكيَشمة كيَشدا لةطةلَ كافران و خراثةكاراندا ، بؤية داواى سةركةوتن لةخوا دةكات بةسةرياندا و هةرطيز لةم راستية غافلَ نابىَ ، كةواش بوو ، دوذمنان ناتوانن لةخشتةى بةرن و خؤيانى لىَ بكةن بةدؤست و هاوةلَ [  انت مولانا فانصرنا على القوم الكافرين ] .

( 7 ) ( اية الكرسى ) يش كة طةورةترين و مةزنترين ئايةتة باس لةبالاَ دةستى و بةئاطايى و غافلَ نةبوون و نةخةوتنى ثةروةردطار دةكات ، باس لة ( قيومية ) تى خوا دةكات بةسةر ئةم بونةوةرةدا ، جا خويَندنى لةثيَش خةودا بيرخستنةوةى ئةو راستي يةية مرؤظ بزانىَ و هةردةم لةيادى بىَ ، كة هةرضةند خؤى ماندووة و شةكةتةو و دةخةوىَ ، خواى ثةروةردطار بالاَ دةستة و تةنها ضاوتروكاندنيَكيش غافلَ نابىَ لةدروستكراوةكانى ، ديارة ئةم بونةوةرةش بةوة راطيربووة و بةفةرمانى خواية كة شيرازةى تيَك ناضيَت ئةمةش كةلة دلاَ  دامةزرا ، ضاكتر برِوادار ثشت بةخوا دةبةستىَ و داواى جىَبةجىَكردنى خواست و مةبةستةكانى تةنها لةو دةكات .

ئينجا كة موسلَمان ( اية الكرسى ) خويَندوو نووست ، ئةوة شةيتان ناتوانىَ بىَ بةلاىداو ناتوانىَ زيانى ثىَ بطةيةنىَ

سةرةوة

 

( 163 ) دوو ثؤشاك :

قورئانى ثيرؤز دةفةرمويَت : [ يابني ادم قد انزلنا عليكم لباساً يواري سؤاتكم وريشاً ، ولباس التقوى ذلك خير ، ذلك من ايات الله لعلهم يذكرون ، يابني ادم لايفتننكم الشيطان كما اخرج ابوكم من الجنة ينزع عنهما لباسهما ليريهما سؤاتهما ، انه يراكم هو و قبيله من حيث لا ترونهم ، انا جعلنا الشياطين اولياء للذين لايؤمنون ] الاعراف : 27 واتة : (( ئةى نةوةى ئادةم بيَطومان هيَناومانةتة خوارةوة بؤ سةرتان ثؤشاكىَ كة عةيب و عةورةتتان دا ئةثؤشىَ و زينةت و جوانىية ، هةروةها ثؤشاكى تةقواش كة طرنطتر و باشترة ، ئةوةش كة باسكرا لة ثؤشاكى ئاشكرا و نهيَنى ، هيَنديَكة لة بةلَطة و نيشانة ئاشكراكانى خوا ، بةلَكو بيربكةنةوة و ئامؤذطارى وةرطرن و ثةيرِةوى فةرمانةكانى خوا بكةن .

ئةى نةوةى ئادةم باشةيتان نةتانخاتة ناو فيتنةو بةلاَ و نارِةحةتى ، هةروةك ضؤن باوك و دايكتانى لةبةهةشت دةرهيَنا و ثؤشاكةكةيانى لةبةرداكةندن ، بؤ ئةوةى عةيب و عةورةتيان دةربخات و نيشانيان بدات ، بةراستى شةيتان خؤى و سةرباز و نةوةكانى ئيَوة ئةبينن و ئيَوةش ئةوان نابينن ، بةراستى ئيَمة شةيتانةكانمان طيَرِاوة بةدؤست و خؤشةويست  بؤ ئةوانةى كة برِواناهيَنن

ئيمامى عةلى دةفةرموىَ حةزرةت r لةكاتى لةبةركردنى جل دا دةيفةرموو :               [  الحمد لله الذي رزقني من االلباس ما أتجمل به في الناس واواري به عورتي ] واتة : سوثاس بؤ ئةو خوايةى كة ئةم جل و بةرطة جوانةى ثىَ بةخشيم ، كة خؤمى ثىَ جوان بكةم لةناو خةلَكيدا و عةورةتى ثىَداثؤشم .

هةروةها ثيَغةمبةر r دةفةرمويَت [  كلوا واشربوا و تصدقوا من غير مخيلة ولا سرف ، فان الله يحب أن يرى أثر نعمته على عبده  ]  ئيمام ئةحمةد / واتة : ( بخؤن و بخؤنةوة ، ثؤشاك بثؤشن بةشيَوةيةكى ميانةرِةوى ، نة رِذدى تيا بكةن و نةدةست بلاَوى ، ضونكة ثةروةردطار ثىَى خؤشة دياردةى نيعمةتى بةسةر بةندةى خؤيةوة ببينرىَ( ل 461 بةرطى ضوارةم تةفسيرى رِةوان ) .


 

*خؤداثؤشين لة فيطره تةوةية :

خواى ثةروةردطار دةفةرموىَ : [  يا بني ادم خذوا زينتكم عند كل مسجد وكلوا واشربوا ولاتسرفوا انه لايحب المسرفين ، قل من حرم زينة الله التي أخرج لعباده والطيبات من الرزق ، قل هي للذين امنوا في الحياة الدنيا خالصة يوم القيامة ، كذلك نفصل الايات لقوم يعلمون ] الاعراف : 32  واتة : ( ئةى رِؤلَة و نةوةكانى ئادةم ، بةرط و ثؤشاكتان بثؤشن لةكاتى هةموو نويَذ و تةوافيَكدا ( كةلاى خوارووى ئةوةية عةورةت داثؤشىَ ، عةورةتيش بؤ ثياو نيَوان ناوك و ئةذنؤية ، بؤ ئافرةتيش هةموو لةشة بيَجطة لةدةم و ضاوو هةردوو دةستى ) دةبخؤن و بخؤنةوة لةوةى كة حةلاَلَة بؤ تان ، زيادة رِةوى مةكةن ، ضونكة بيَطومان خوازيادرِةوانى خؤش ناوىَ ئةى محمد r ثىَيان بلَىَ : كىَ ياساغى  كردووة ئةو شتانةى كة خوا كردويةتى بةهؤى جوانى و ئارايش لة ثؤشاك و هةرشتيَكى تر كة مةردوم خؤى ثىَ ئةرِازيَنيَتةوة ، وة ئةو رِؤزى و رِزقة ثاك و خؤشانة كة خوا دروستى كردون بؤ بةندةكانى ؟ ثىَيان بلَىَ : ئةو هةموو رزق و رِؤزى و ناز و نيعمةتة بؤ برِوادارانة لة دنيادا ( هةر ضةند كافرانيش سوودى لىَ وةردةطرن ) .

وة لةقيامةتدا و لةبةهةشتدا تايبةتة بؤ برِواداران بةتةنها و كافرانى لىَ بىَبةشن ، بةم جؤرة ئايةتةكانمان بة رِوونى باس دةكةين بؤ طةل و كةسانيَك كة دةزانن و دةفامن 

ئيمامى موسليم لة هؤى هاتنة خوارةوةى ئةم ئايةتةدا دةفةرموىَ [ باوى عةرةب وا بووة بيَجطة لة قورةيش بة رِووتى تةوافيان دةكرد ، مة طةر قورةيش ثؤشاكى ثىَ بداناية : ثياو بؤ ثياوو ئافرةت بؤ ئافرةت ، قورِةيش باويان وابوو لةموزدةليفة دةرنةئةضوون تةنها خةلَكانىتر دةضوون بؤ عةرةفة ) وة ئةشيان ووت  ئيَمة ئةهلى حةرةمين كةواتة ئةبىَ عةرةب بة ثؤشاكى ئيَمةوة تةواف بكةن ، كاتىَ هاتنة خاكى ئيَمة ئةبىَ هةر خؤراكى ئيَمة بخؤن ، ئينجا هةركةس لةو عةرةبانة دؤستيَكى نةبواية لة مةككةدا كة ثؤشاكى بداتىَ و خؤشى دسةلاَتى نةبواية بةرطى تازة بكرىَ ، ئةوا يان بة رِووتى تةوافى دةكرد ، يان ئةطةر بة جل و بةرطةكةى خؤيةوة ، تةوافى بكرداية دوايى فرِىَ دةدا و كةس بةكارى نةدةهيَنا ) .

كاتيَك ثةروةردطار بةم ضةند ئايةتة داواى خؤداثؤشينى لة موسلَمانان كرد ، وة موسلَمانان هةموو بة داثؤشراوى تةوافيان دةكرد ، كافرةكان كةوتنة تانةوتةشةردان لة موسلَمانان و تانووتى ئةوةيان لىَ ئةدان كة ضؤن دةبىَ ثؤشتة بن . ( ئةم تانة و تةشةرة لةسةر مةسةلةى خؤداثؤشين لة هةموو كات و سةردةميَكدا هةر هةية و نةفامان و ناحالَيان ، بةهةموو توانايانةوة رِوو بةرِووى موسلَمانان دةبنةوة لةم مةسةلة طرنطة فيطرى يةدا و ضىيان ثىَ بكرىَ دذايةتى دةيكةن ، بؤ ئةوةى خؤداثؤشين نةميَنىَ ) . وةك لةئايةتةكانةوة دةردةكةوىَ شةيتان زؤر مةبةستيَتى ئادةميزاد بةرة و رِووتى بةرىَ ، ديارة بةمةش مةبةستى طلاَوى ديَتةدى لةسةر ليَشيَواندن و سةر طةردان كردنى بةرةى ئادةمىدا ئينجا بةردةوام شةيتانةكانى ئينسيش بةهةمان كار هةلَدةستن دوذمنانى ئيسلام زانيان   كة ناتوانن  لة جةنط و رِوو بة رِووبونةوةدا بةسةر موسلَماناندا زالَ ببن ، بؤية كةوتنة ثيلان دانان بؤ كرمىَ كردنى كؤمةلَطاى ئيسلامى و راثيَض كردنى ئافرةتان بةرة و جل و بةرطى كورت و تةنط و تةسك بؤ جولاَندنى غةريزةى جينسى لاى ئافرةتان و ثياوان ، ئةمةش بةلَطةيةكى ميَذوويىية لةسةر ئةو مةسةلةية .

* يةكةم شا جوانى توركيا :

لةسالَى 1932 ز دا رِؤذنامةى ( جمهورية ) ى توركياى عيلمانى يةكةم ثيَشبرِكىَى رِيَكخست بؤ هةلَبذاردنى شا جوانى ئةو ولاَتة ، لةثيَشبرِكىَ كةدا ( كريمان خالص ) دةضوو لةهةمان سالَ دا لةشارى ( سثا ) ى بةلجيكا ثيَشبرِكىَى جيهانى بؤ هةمان مةبةست سازدرا ، كة ( 28 ) ولاَت تياى دا بةشداريان كرد لةم ثيَشبرِكىَ يةدا سةرؤكى ليذنةى هةلَبذاردنةكة و تاريَكى دا ( كةلة  دائرة المعارف  (REHBER ) ى توركى جلَدى يانزة ، لاثةرِة / 357 ) تؤماركراوة ) .

سةرؤكى ليذنة وتى ( ئةمرِؤ لةنيَوانماندا شاجوانى توركيا ( كريمان ) ئامادةية بة (مايؤ ) وة و نويَنةرايةتى ئافرةتى موسلَمان دةكات بؤية ئيَمةش  ئةو هةلَدةبذيَرين و (تاج ) ى سةركةوتنى ثىَ دةبةخشين و داى دةنيَين بة شاجوانى جيهان رةنطة جوانتريشى تيابىَ لةئامادةبواندا ، بةلاَم ئةوة طرنط نية ، ئيتر ئةم سالَ شاجوان مةبةستمان نية ، بةلَكو سةركةوتنى ( مة سيحيةتمان ) مةبةستة ، لةم سالَدا و ئاهةنطى بؤ دةطيَرِين

سولَتان سولةيمانى قانونى كاتى خؤى ( تدخل ) ى دةكرد لة ئاهةنطةكانى سةماى فةرةنسادا رِىَى ثىَنة ئةدا ، ئةمرِؤ نةوةى ئةو بةجل و بةرطى قةراغ دةرياوة ئامادةية لةطةلَمان دا و دةيةوىَ هةلَبذيَريَت ئيَمةش سةرسامين بةم ئافرةتة و ئةو هةلَدةبذيَرين ضونكة شويَن ئيَمة كةوتووة ، وة ئاوات دةخوازين كة موسلَمانان هةموويان وايان لىَبيَت و دوامان بكةون لة داهاتوودا ، جا بةم ئاواتةوة ئةمرِؤ ئيَمة شاجوانى توركيا هةلَدةبذيَرين بؤ شا جوانى جيهان ، بةلاَم لةطةلَ ئةوةشدا ثيَكى شةرابى سةركةوتنى ئةوروثا دةنوشين بةسةر موسلَمانانا بةلَىَ ئةم وشانة وا بزانم ثيَويست  بةهيض قسةيةكى تر ناكا لةسةرى بكريَن ! ثيلانةكان زؤر ئاشكران كة دةيانةوىَ موسلَمانان وةك خؤيان رووت بكةنةوة و نقومى زةلكاوى بةد رِةوشتى تلياك و مةى مان بكةن

سةرةوة

 

164 ) لادان لة فيطرهت :

هةرضى لةم بوونةورةدا هةية ، خواى طةورة بةثىَى ياسا و بةرنامةيةك دروستى كردوون ، كة هةمووان بةثىَى ئةو بةرنامةية كاردةكةن و بةرِيَوة دةضن ، هةروةك حةزرةتى موسا بة فيرعةونى فةرموو [  قال : ربنا الذي أعطي كل شئ خلقه ثم هدى ] طه / 50 واتة : ثةروةدطارمان هةموو شتيَكى دروست كردووة و هيدايةتى داون و رِيَنمايى كردوون ثيَغةمبةريش r دةفةرموىَ [  كل ميسر لما خلق له ] وة دةفةرمويَت [ كل مولود يولد على الفطرة فابواه يهودانه أو ينصرانه أو يمجسانه ] واتة هةموو منالَيَك لةسةر فيترةتيَك لةدايك دةبيَت ، كة ئةويش يةكخواناسى و ئيمان و برِواية ، دايك و باوك و دةوروبةرةكةى فيطرهى دةشيَويَنن و دةيكةنة جوولةكة يان طاور يان مةجوسى .مرؤظيش بةثىَى بةرنامةيةكى تايبةتى ( فطرى ) كاردةكات ، نابىَ بطؤرِدرىَ و تيَكبدرىَ و بشيَويَنرىَ ، هةروةك دةفةرموىَ [  فاقم وجهك للدين حنيفاً فطرة الله التي فطر الناس عليها لا تبديل لخلق الله ، ذلك الدين القيم ولكن أكثر الناس لا يعلمون ] الروم  /  واتة : رِووبكةرة بةرنامة و ئاينى راست و دروستى خوا ، كةلةطةلَ ئةو فيطرهتةدا دةطونجىَ كة مرؤظى لةسةر دروست كردووة ، دروست كراوةكانى خواش طؤرِان و دةستكارى ناكريَن ، (ضونكة بةهةردةستكارىيةك و طؤرِانيَك دةشيَويَن و خراث دةبن ) ئةمةش كة بؤمان ناردون ئاينيَكى بىَويَنةى راستة ، هةرضةند زؤركةس ئةم راستية نازانن .

* خواردن و خواردنةوة

كؤ ئةندامى هةرس بةشيَوةيةكى ( فطرى ) و رِيَك  ثيَك كارى خؤى دةكات ، بةو مةرجةى زيادة خؤرى نةكرىَ ، ئةطةر زيادة خؤرى كراو طوىَ بةبنةما تةندروستىيةكان نةدرا ، ئةوا جؤرةها نةخؤشى يةخة بة مرؤظ دةطرىَ هةروةك ثيَغةمبةر r دةفةرموىَ : [  المعدة بيت الداء ] هةروةها دةفةرمويَت : [ ما ملا ابن ادم وعاء شراً من بطنه ، بحسب ابن ادم اكلات يقمن صلبه ، فان كان لا محالة فثلث لطعامه ، وثلث لشرابه ، وثلث لنفسه ] ترمذى / واتة : ( طةدةمالَ و خانةى نةخؤشىيةكانة ، مرؤظ هيض شتيَكى ثرِنةكردووة بةهيَندةى ورط خراث بيَت ، ئةوةندة بةسة خواردن بؤ بةرةى ئادةمى كة ثشتيان راستكاتةوة بؤ عيبادةت و خواثةرستى ، وة ئةطةر هةر ضار نية و دةخوات بايةك لةسةر سىَى طةدةى بؤ خواردن و يةك لةسةر سىَى ترى بؤ ئاوو يةك لةسةر سىَكةى تريشى بةتالَ بيَت ) .

* نووستنى سروشتى :

دةربارةى نووستنيش قورئان دةفةرمويَت [  وجعلنا الليل لباساً ، وجعلنا النهار معاشاً ]  النبأ 11  وة دةفةرموىَ : [  الم يروا انا جعلنا الليل ليسكنوا فيه والنهار مبصراً ، ان في ذلك لايات لقوم يؤمنون ] النمل : 86

جا ئةطةر مرؤظ شةوطارى بةكار و فرمان و بيَدارى بةسةر برد و ، ماوةيةكى كةمى درةنط وةخت نوست ، ئةوة تووشى خةوزرِان و كةم خةوى دةبيَت و ماندويةتى و شةكةتى رِووى تىَدةكات ، هةروةك لةم سةردةمةدا لة زؤر وولاَت دا دةبينين بؤ نموونة نيوةى ئةمريكيةكان تووشى خةو زرِان  و كةم خةوى بوون و زؤريان حةبى خةو بةكار دةهيَنن ، زانايانى ئةم بوارةش دةلَيَن [ نووستنى ثيَش نيوة شةو دوو هيَندةى نووستنى دواى نيوة شةو مرؤظ دةحةويَنيَتةوة )

* هاوسةرطرتن و خيَزان دروست كردن :

زايةنديش ( الجنس ) شتيَكى فيطرى يةكة دةبىَ لةرِىَى ثةيوةندى شةرعى و خيَزانةوة بيَتةدى ، جا ئةطةر رِىى تر طيراية بةر و طوىَ نةدرا بة فيطرةت ، وةك ثةيوةندى ثياوو ثياو ، يان ئافرةت و ئافرةت ، يان داويَن ثيسى ، ئةمانة هةمووى دةبنة مايةى جؤرةها نةخؤشى جةستةيى و كؤمةلاَيةتى ، وةك نةخؤشىية ( جينسى ) يةكان و ( ئايدز ) و شيرازة بضرِانى كؤمةلَ .

* شيردان بةمنالَ :

كاتىَ منالَ لةدايك دةبيَت خواى طةورة دةرطاى رزقى لةلاى دايكيةوة بؤ دةكاتةوة لة سنطى دايكيةوة سؤز و خؤشةويستى و شير وةردةطرىَ ، ئيلام زؤر مةبةستيَتى كة منالَ لة كؤشى دايكى مةحروم نةبيَت و شيرى تةواو بخوات ، تةنانةت لةكاتى جيابوونةوةى ذن و ميَرديشدا لةيةكترى دةبيَت مافى شير خواردنى منالَ ثيَشيَل نةكريَت و هةقى خؤى بدريَتىَ قورئان دةفةرمويَت [ والوالدات يرضعن اولادهن حولين كاملين لمن أراد أن يتم الرضاعة ] البقرة : 233 واتة : دايكةكان شير ئةدةن بة منالَةكانيان دوو سالَى تةواو (تةلاَقداربن ، يان تةلاَق نةدرابن ) ئةمةش بؤ كةسيَكة كة بيةوىَ شيرى تةواو بدات .

لة زةمانى عومةرى كورِى خطاب دا t موضة دةدرا بة منالَ ثاش ئةوةى لة شير ئةبرِايةوة ، بؤية مالَى هةذار لةبةرئةوةى ئةو موضةية يان دةست بكةوىَ ، زوو منالَةكةيان لة شير دةبرِيةوة ، كة ئةم مةسةلةية طةيشتةوة بة حةزرةتى عومةر ، ناضار مووضةشى بؤ منالَى شيرة خؤرةش برِيةوة ، بؤ ئةوةى منالاَن ثيَش وةخت لة شير نةبرِدريَنةوة ، لة ئةنجامى كاركردنى ئافرةتان و دةرضوونيان لة مالَ ، شيرى وشك هاتة كايةوة ، كة زيانى زؤرى دا لةتةندروستى و بارى دةروونى منالَ ، كة ئةمةش لادانة لة فيطرةت بؤية ئةمرِؤ ( رِيَكخراوى تةندروستى جيهانى ) بانطةشة دةكات زؤر بةطةرمى بؤ طةرِانةوة بؤ شيردانى سرووشتى دايك و دوو كةوتنةوة لة شيرةكانى تر

* ئالَفى ئاذةلَ و مةرِ و مالاَت :

نموونةيةكىتر لةسةر لادان لة فيطرةت ، ئاليكى ئاذةلَ و مةرِ و مالاَت و مريشكة ، كة لة ثرؤتين و ئيَسقانى هارِرِاو و زؤر شتى تر دروست دةكريَت ، كة ئةمةش بووة هؤى ثةيدابوونى زؤر نةخؤشى وةك ( نةخؤشى شيَتى مانطا ) كة بؤ مرؤظيش دةطويَزريَتةوة ، ئةم نةخؤشىية نزيكةى ( 30 ) سى مليار دؤلارى زياندا لة ئابوورى ( بريطانيا ) ثةروةردطار ئاليكى سروشتى بؤ طيانلةبةران دروست كردووة ، باشتر واية ئةوة بةكاربهيَنرىَ ، هةروةك قورئان دةفةرمويَت : [  وأنزلنا من السماء ماء فأخرجنا به أزواجاً من نبات شتى ، كلوا وارعوا انعامكم ان في ذلك لايات لاولي النهى ]  طه : 54 هةروةها دةفةرمويَت : [  أولم يروا أنا نسوق الماء الى الارض الجرز فنخرج منه زرعاً تأكل منه أنعامهم وأنفسهم أفلا يبصرون ] السجدة : 27 .

خواردنى ئالَفى ثاك و سروشتى زؤر طرنطة بؤية حةزرةت rنةهى كردووة سوارى وشترىَ ببين كة خووى طرتووة بة خواردنى ثيسايىيةوة ، ديارة دوركةوتنةوة لة شيرةكةى و طؤشتةكةى هةر ثيَويستة تا ماوةيةك ئالَفى ثاك دةخوات و طؤشت و شيرةكةى ثاك دةبنةوة و ئةو ميكرؤبانة لةلةشىدا ناميَنن [  عن ابن عمر قال : نهى رسول الله rعن الجلالة في الابل ان يركب عليها ] ئةبوداود .

سةرةوة


 

( 165 ) ئيسلامةتى فيطرةتة :

بانطةواز كردن بؤ ئيسلام ، بانطةوازة بؤ لانةدان لة فيطرةت ، ضونكة خواى طةورة ئاطادار و شارةزاية بة سروشتى مرؤظ و ، ضى سوود و قازانجى ئةم مرؤظةى تيَدابىَ ئةوةى بؤ ناردووة ، بؤية سوننةتة بةيانيان و ئيَواران بلَيَن [  اصبحنا على فطرة الاسلام وكلمة الاخلاص وعلى دين نبينا محمد r وعلى ملة ابينا ابراهيم حنيفاً وماكان من المشركين ] ماثورات .

هةروةها ثيَغةمبةر r هانمان دةدات بؤ ( سنن ) ى فيطرةت ، كة ئةوانةش سميَلَ كردنة و نينؤك كردنة و خةتةنة كردنة و  هتد ، هةروةك دةفةرمويَت [  خمس من الفطرة الاستحداد ، والختان ، وقص الشارب ، و نتف الابط ، و تقليم الاظافر ] ل38 فقة السنة .

ذن و ثياويش هةريةكةيان فطرةتى خؤيان هةية كة نابىَ لاسايى يةكترى بكةنةوة و جلى عادةتى يةكترى لةبةربكةن ، تةنانةت ثيَغةمبةر r نةفرةت دةكات لةو كةسانةى كةوادةكةن ، بوخارى  بؤمان دةطيَرِيَتةوة كة [  لعن رسول الله r المتشبهين من الرجال بالنساء و المتشبهات من النساء بالرجال ]

هةروةها ثيَغةمبةر r نةهى كردووة لةوةى لايةكى سةر بتاشرىَ و لاكةى ترى بهلَريَتةوة ، يان قؤضكة تاش بكرىَ  [  عن ابن عمر قال : نهى رسول الله r عن القزع ] بخارى و مسلم ، هةروةها [  راى رسول الله r صبياً قد حلق بعض رأسه و ترك بعضه فنهاهم عن ذلك ، وقال : احلقوا كله أو اتركوه كله ] ئةبوداود

واتة ثيَغةمبةر r منالَيَكى بينى لايةكى سةرى تاشرابوو لاكةى ترى نةتاشرابوو ، جلَةوطيرى لىَ كردن و فةرمووى يا هةمووى بتاشن يان هةمووى بهيَلَنةوة

سةرةوة

 

166 ) شكاندنى كؤت و ثيَوةندةكان

ئاينى ثيرؤزى ئيسلام سةرةتا كة هات ، كؤيلايةتى نيزاميَكى جيهانى بوو ، وردة وردة بةثىَى بةرنامةيةكى رِيَك و ثيَك و نةخشة بؤ كيَشرا و ، كؤيلايةتى كةم كردةوة و سةرةنجاميش نةيهيَشت ، ئيسلام باسى رِيَزدارى ئادةميزادى كرد و فةرمووى [  ولقد كرمنا بني ادم ] وة ثيَغةمبةريش r داى بةطوىَى جيهاندا كة هيض جياوازىيةك نية لةنيَوان عةرةبيَك و عةجةميَكدا مةطةر بةتةقوا و خواناسين عومةرى كورِى خةتتابيش فةرمووى ( متى استعبدتم الناس وقد ولدتهم امهاتهم احراراً ) بةمةش كؤت و ثيَوةندة مادديةكان كرانةوة و نةمان .

كؤت و ثيَوةندى تريش هةن كة ( معنوى ) ن ، بةهاتنى حةزرةت ئةو كؤت و ثيَوةندانةش كرانةوة [  الذين يتبعون النبي الامي الذي يجدونه مكتوباً عندهم في التوراة و الانجيل يأمرهم بالمعروف وينهاهم عن المنكر ويحل لهم الطيبات و يحرم عليهم الخبائث ويضع عنهم اصرهم و الاغلال التي كانت عليهم ، فالذين امنوا به وعزروه و نصروه و اتبعوا النور الذي أنزل معه اولئك هم المفلحون ] الاعراف : 157 / واتة : ئةوانةى شويَن ئةو ثيَغةمبةرة نةخويَندةوارة دةكةون كةلةلايان نوسراوة و مذدة بةهاتنى دراوة لة تةورات و ئينجيلدا ، كة فةرمانيان ثىَ ئةدا بةضاكة و جلَةوطيرىيان دةكات لة خراثة وة بؤيان حةلاَلَ دةكات شتانى ثاك و ثوخت و ياساغى دةكات لىَيان شتانى ثيس و ناهةموار ، وة بارى طران و كؤت و ثيَوةنديان لادةبات ، جا ئةوانةى برِواى ثىَ ديَنن و سةرى دةخةن و دواى ئةو نورة دةكةون كة هيَناويةتى هةر ئةوانةن سةرفراز و سةركةوتوو

هةروةها لة سورةتى ( البينة ) ش دا دةفةرموىَ [ لم يكن الذين كفروا من أهل الكتاب والمشركين منفكين حتى تأتيهم البينة ، رسول من الله يتلوا صحفاً مطهرة فيها كتب قيمة ] واتة : ئةوانةى كة بىَ برِوا بوون لة خاوةن نامة و بت ثةرستةكان ، دةستيان هةلَنةطرت لة بىَبرِوايى و كؤت و ثيَوةندةكانيان نة كرانةوة ، تا نيشانة رِوونةكةيان بؤ هات ، كة ئةويش ثيَغةمبةريَكة لةخواوة ئةخويَنيَتةوة بةسةريانا ضةند ثةرِةيةكى ثاك كة قورئانة ، كة تياياناية ضةند نامةيةكى بةنرخ ( يان تيايداية ثوختة و ثالاَوتةى ضةند نامةيةكى بةنرخى ئاسمانى ثيَغةمبةرانى ثيَشوو )

ئاينى ئيسلام رؤذانة ثيَنج جار بانطى ( حي على الصلاة و حي على الفلاح ) دةدا بةطوىَى ئادةميزادا ، هةستن بؤ نويَذ ، هةستن بؤ شكاندنى طشت كؤت و ثيَوةندة ماددى و مةعنةوىيةكان ، هةستن بةرةو رزطارى و سةرفرازى .

بؤ نموونة بةخيلى و ضرووكى كؤت و ثيَوةنديَكة دةستى خاوةن مالَ دةبةستىَ و نايةلَىَ خيَر و ضاكة بكات ، بؤية قورئان ئامؤذطارى دةكات و دةفةرمويَت [  ولا تجعل يدك مغلولة الى عنقك ولا تبسطها كل البسط فتقعد ملوماً محسوراً ] الاسراء : 29 .

رِق و كينة و حةسوودى دلَى مرؤظ بةند دةكات  و كؤت و ثيَوةند دةكاتة طةردنى ، نايةلَىَ ئةو دلَة بجولَىَ بةرامبةر موسلَمانان و نايةلَىَ سؤز و بةزةيى و ميهرةبانى ببيَت ، بؤية برِواداران دوعا دةكةن كة خوا لةو كؤت و ثيَوةندة رزطاريان بكات و ، دلَيان ثاك و سينةيان ساف بيَت ، بةرامبةر خوشك و برا ئيماندارةكانيان : [  ولا تجعل في قلوبنا غلاً للذين امنوا ، ربنا انك رؤوف رحيم ] الحشر . كافرةكانيش كة لةدنيادا خواى طةورة لةبارةيانةوة دةفةرموىَ [  انا جعلنا في اعناقهم اغلالاً فهي الى الاذقان فهم مقمحون و جعلنا من بين ايديهم سداً ومن خلفهم سداً فأغشيناهم فهم لايبصرون ، و سواء عليهم أأنذرتهم ام لم تنذرهم لا يؤمنون ] يس : 10 / واتة : ئةم كافرانة لة بىَ ئاطايى و برِوا نةهيَنانياندا وةك كةسانيَكن كة زنجيرمان كردبيَتة مليان و تا ضةناطةيانى داطير كردبىَ ، كةواتة سةريان بةرز ئةبيَتةوة و بةردةمى خؤيان نابينن ، وة وةكو كةسانيَكن كةلةبةردةم و ثشتيانةوة ديوار و ( بةربةست ) مان دانابىَ و بةرضاويان طيرابىَ و نةهيض ببينن و نةبشتوانن بجولَيَن  جا ئةوانة بيانترسيَنى و ئاطاداريان كةيتةوة يان نةيكةيتةوة هةر وةكو يةكة و هى ئةوةن كة دةستيان لىَ بشؤرى ، ئةوةندة رِؤضوون لة كوفر و جةهالةتدا  ئةو كافرانةى كةلةدنيادا كؤت و ثيَوةندى هةواو ئارةزوو ثةل بةستى كردوون و نايةلَىَ بيَن بةرة و هةق و راستى ، لةقيامةتدا سزاكةيان دؤزةخة  بةدةست و ثةل بةستراوى يةوة ، هةروةك ليَرة لةكؤت و ثيَوةندابوون و ئازاد نةبوون ، لة قيامةتيشدا هةروا دةبن ، قورئان دةفةرمويَت [  خذه فغلوه ثم الجحيم صلوه ، ثم في سلسلة ذرعها سبعون ذراعاً فاسلكوه ، انه كان لايؤمن بالله العظيم ولا يحض على طعام المسكين  ] الحاقة :   واتة : (   بيطرن و كؤت و زنجير بكةنة دةستى ، لةثاشا بى سوتيَنن لة دؤزةخا ، ئينجابة زنجيريَكى حةفتا طةزى بيبةستنةوة ، ضونكة ئةو برِواى بةخواى طةورة نة ئةكرد و هانى خةلَكى نة ئةدا لةسةر ناندانى هةذاران و يارمةتى و و دةست طرتنيان

هةروةها قورئان دةفةرمويَت : [  اولئك الذين كفروا و اولئك الاغلال في أعناقهم واولئك اصحاب النار هم فيها خالدون ) الرعد /واتة: ئةوانة برِوايان نةهيَنا و كافر بوون ، ئةوانةن كة كؤت و ثيَوةند لة طةردنيانداية وة ئةوانةن كة هاوةلَ و هاودةمى ئاطرى دؤزةخن و تيايا هةتا هةتايى دةبن .

سةرةوة

 

( 167 ) دوو جار لةدايك بوون :

هةروةك  ضؤن تاريكايى و رِوناكى ماددى هةية ، بةو جؤرةش تاريكايى و رِووناكى ( معنوى ) هةية ، جا بانطةواز كردن واتة رزطاربوون لة تاريكايىية ( معنوى ) يةكانى كوفر و نةفامى بةرة و رِووناكى ( معنوى ) كة بةرنامةى خواية ، ئةم دةرضوونةى دةبيَتة مايةى دروستكردنى كؤمةلَطايةكى بةختةوةر و رِووناك كة هةمووان بةخؤشى و كامةرانى تيايا ذيان بةسةر بةرن ، قورئان دةفةرمويَت [ الر كتاب أنزلناه اليك لتخرج الناس من الظلمات الى النور باذن ربهم ] ابراهيم : 1 / واتة : (( ثةرِاويَكمان بؤ ناردووى تا خةلَكى لة تاريكايىيةكانةوة ببةى بةرةو رِوناكى بة ئيزنى ثةروةردطاريان . قورئان لة سورةتى نوردا نموونة ديَنيَتةوة بؤ تاريكى ( معنوى ) كوفر و نةفامى بة تاريكاييةكى ماددى بينراوو و هةست ثيَكراو لةناو دةريايةكى زؤر قولَدا ، كة دةرياش تا قولَتربىَ تاريكترة ضونكة رِووناكى ثىَ ناطات ، لةناو ئةو دةريايةدا شةثؤلى ناوةوةى زياتر تاريكى بكات و هةروةها شةثؤلى سةردةرياكةش زياتر رِووناكى بطريَت و ئاسمانيش هةور بيَت ، ئالةم حالَةتةدا كةسيَك لةناو ئةم دةرياقولَةدا كة تاريكايى لةسةر تاريكىية دةستى دةربيَنىَ ، ئاخؤ دةستى خؤى دةبينىَ ؟ بيَطومان نةخيَر ، جا ئةطةر لةم تاريكىية هةرة زؤرةدا خوا نور و رِووناكى نةدا بةكةسيَك نوور و رِووناكى لة كوىَ دةهيَنيَت هةروةك دةفةرمويَت : [ او كظلمات في بحر لجي يغشاه موج من فوقه موج من فوقه سحاب ظلمات بعضها فوق بعض ، لئن اخرج يده لم يكد يراها ، ومن لم يجعل الله له نوراً فماله له نوراً ] النور : 40

كاتىَ مرؤظ لةتاريكايىيةكانى ناوسكى  دايكى رزطارى دةبىَ و لةدايك دةبىَ ئةوة يةكةم لةدايك بوونة ، هةروةك لة قورئاندا دةفةرمويَ: [  يخلقكم في بطون امهاتكم خلقاً من بعد خلق في ظلمات ثلاث ] الزمر : 6 واتة : خواوةند دروستى كردوون لة سكى دايكتاندا قؤناغ لةدواى قؤناغ لةسىَ ثةردةى تاريكىدا  كةثيَستى سكى دايك و ديوارى رةحم و ثةردةى دةورى كؤرثةلةية

جا لةدايك بوونى دووةميش رزطاربوونة لة تاريكايةكانى كوفر و نةفامى بؤية حةزرةتى عيسا سةلامى خواى لىَبيَ بة هاوةلاَنى فةرموو [  انكم لن تلجوا ملكوت السماء حتى تولدوا مرتين ] واتة : ئيَوة ناتوانن بضنة مةلةكوتى ئاسمان تا دووجار لةدايك نةبن ديارة جاريَكيان لة دايك بوونى ئاسايىية و جارةكةى تريشيان برِواهيَنانة

رةنطة هةر لةبةر ئةمةش بىَ كة ثيَغةمبةرمان r باوكى ( معنوى ) ية و هاوسةرةكانيشى دايكى برِوادارانن ، ئوبةى كورِى كعب لة خويَندنى ئةم ئايةتةدا دةيفةرموو : [ النبي اولى بالمؤمنين من أنفسهم  ( وهو اب لهم ) وأزواجه أمهاتهم ] ئةوانةش كةرِىَى راست دةدؤزنةوة زياتر هةست بةم مةسةلةية دةكةن بؤ نموونة سةيد قطب  لةسالَى ( 1906 ) دا لةدايك بووة ، بةلاَم دةلَىَ لةدايك بوونى راستى من سالَى ( 1952 ) ة كة تيايدا رِىَى راست و بانطةوازى خوام دؤزيةوة ، بانطخوازانيش بةهةولَ و كؤششى بةردةواميان ، بة شةونويَذ و خواثةرستيان دةبنة مؤم و ضرا و ريَطاى خةلَكى رؤشن دةكةنةوة و لةتاريكايىيةكان رزطاريان دةكةن ، دكتؤر محمد اقبال جوان طوزارشت لةمةدةكات و دةلَىَ :

نائح والليل ساج ســـادل

                       يهجع النــــاس ودمعي هاطل

تصطلي روحي بحزن و ألم

                    ورد ( ياقيوم ) انسي في الظلم

أنا كالشمع دموعي غسـلي

                    في ظلام الليل اذكــــــــي شعلي

محفل الناس بنوري يشرق

                    انشر النور ونــفـــســــي احرق

دكتؤر ئيقبال بةشةو خةو لةضاوى ئةتؤرىَ و موناجات دةكات لةطةلَ خواى خؤيدا و فرميَسك دةرِيَذىَ ، لةكاتيَكدا خةلَكى هةموو نووستون ، رؤحى ئةسوتىَ بةخةم و ئازارةوة ، ويردى سةرزمانيشى ( ياقيوم ) ة كة هاودةم و هاوةلَيَتى بةلَىَ ئةو وةكو مؤم واية ، فرميَسكى خؤى طرِى خؤشتر و ضاكتر دةكات ، بةو خؤسوتاندنةشى رىَى خةلَكى رِووناك دةكاتةوة

جا دكتؤر اقبال ئةوةندة تامةزرؤى شةو نويَذ بووة ترساوة لةوةى كة لىَى مةحروم ببىَ بؤية دوعاى دةكرد و دةيووت ( خذ مني ما شئت يارب و لكن لا تحرمني اللذة بانات السحر ) واتة : خواية ضيت دةويَت ليَم ببة ، بةلاَم مةحرومم مةكة لةلةزةت و تامى موناجات و نالَينى بةرةبةيان و سةحةر .

سةرةوة

 

168) بانطةواز و خزمةت كردن :

بانطةواز كردن زياتر بةرةو ثيَش دةضيَت ، ئةطةر بانطكراو متمانةى بة بانطخواز هةبيَت ، وة بزانيَت كة بؤ بةرذةوةندى ماددى ئةو كارة ناكات ، بةلَكو مةبةستى بةرذةوةندى خةلَكة و بةكردةوةش ئةوة بسةلميَنىَ

بؤ نموونة حةزرةتى ( صالح ) ، ناوبانطيَكى باشى هةبوو لةناو طةلةكةى و هةموان بةضاوى ريَزةوة سةيريان دةكرد ، هةروةك قورئان بؤمان دةطيَرِيَتةوة لةسةر زمانى طةلةكةى كة هاتنة لاى و بةسةر سورِمانةوة وتيان ئةم دةنط و باسة نوىَية ضىية هيَناوتة ، خؤ تؤ ثياويَك بووى جىَى هيواى ئيَمة بووى لةمةوبةر ئيَستا بؤ وات لىَهاتووة [ قالوا يا صالح قد كنت فينا مرجواً قبل هذا اتنهانا ان نعبد مايعبد اباؤنا واننا  لفي شك مما تدعونا اليه مريب ] هود : 62 .

ثيَغةمبةرى خؤشمان r ثيَش ثيَغةمبةريَتى جىَى متمانةى خةلَك بوو ، زؤر كةس لة بةردةست ثاكىيةكةى راسثاردةى لا دادةنا تةنانةت كة كؤضيشى كرد بؤ مةدينة ، ئيمامى عةلى بةجىَهيَشت كة ئةو راسثاردانة بداتةوة دةست خاوةنةكانى.

ثيَغةمبةر r كاتىَ سروشى بؤ هات و طةرِايةوة بؤ مالَةوة ، زؤر دةترسا لةوةى تووشى بةلاَيةك بووبىَ ، خةديجةى هاوسةرى كة ضاك دةيناسى ثىَى فةرموو : بةخوا هةرطيز خوا تؤ تووشى خراثة و نارةحةتى ناكات ، تؤ يارمةتى ليَقةوماوان دةدةى ، ريَز لة ميوان دةطرى و دةستى ئةوان دةطريت كة تووشى بةلاَ و نارةحةتى دةبن و سيلةى رةحم بةجىَ دةطةيةنى

ثيَغةمبةر r ئامؤذطاريمان دةكات كة ئيَمةش وةك ئةو هاوكارى خةلَكى بكةين و بضين بةهانايانةوة ضونكة [  خير الناس انفعهم للناس ] وة [ والله في عون العبد مادام العبد في عون اخيه ] ئةبوبةكريش t كةسايةتيةكى ناودارى بازرطانى خزمةتطوزاربوو ، شارةزاى بن و بنضينةى قورةيشيةكان بوو ، ثياويَكى طونجاو بوو ، خةلَكى دةهاتنة مةجليسةكةى لةبةر سوود وةرطرتن لة زانيارى و بارزطانيةكةى كاتىَ زؤر نارةحةتيان كرد ويستى كؤض بكات بةرة و حةبةشة ، كة طةيشتة ( برك الغماد ) لاى يةمةن ، طةيشت بة ( ابن الدغنة ) كة سةرؤكى هؤزى ( القارة ) بوو ، وتى : ئةبوبةكر ئةوة بؤ كوىَ دةضى ؟ فةرمووى : سةرى خؤم هةلَدةطرم ، طةلةكةم نايةلَن بة ئازادى خواى خؤم بثةرستم ئةويش وتى : تؤ ثياويَكى يارمةتى ليَقةوماوان دةدةى و ريَز لةميوان دةطرى و دةستت وا بةوانةوة كة تووشى بةلاَ و نارةحةتى دةبن و سيلةى رةحم بةجىَ دةطةيةنى ، ثياوى وةك تؤ نابىَ دةرضىَ و و نابىَ دةريش بكرىَ ، بطةرِيَرةوة من دالَدةى تؤ دةدةم و لةولاَتى خؤتدا خواثةرستى بكة

ئةبوبةكريش طةرِايةوة و لةسةرداواى ( ابن الدغنة ) لة مالَةوة نويَذى دةكرد و لةبةرئةوةش كة ثياويَكى دلَناسك بوو ضى قورئانى دةخويَند دةطريا ، ذن و منالَ و خزمةتكارى كافرةكانيش لىَى كؤدةبوونةوة و زؤر ئةم ديمةنة كارى تىَدةكردن

بةلَىَ ئةبوبةكر بةبىَ دوو دلَى و وةستان يةكسةر برِواى بة حةزرةت r هيَنا كاتىَ بانطى كرد بؤ ئيسلامةتى ، ثيَغةمبةر r لةبارةيةوة دةفةرموىَ : من و ئةبوبةكر لةثيَشبرِكىَ دابووين ، ئةوببواية ثيَغةمبةر ، من شويَنى دةكةوتم ، كةمنيش بووم بة ثيَغةمبةر ئةو دةم و دةست برِواى هيَنا ثيَم و و شويَنم كةوت

بانطخوازانيش دةبيَت لة هةمو كاروكردةوةيةكياندا ضاو لةحةزرةت بكةن r و شويَن ثىَى ئةو هةلَطرن ، ضونكة هةروةك جونةيدى بةغدادى دةلَىَ ( الطرق كلها مسدودة الا طريق من اقتفى اثار النبي r ، فان الله عزوجل يقول : وعزتي وجلالي لو أتوني من كل طريق ، و استفتحوا من كل باب ، لما فتحت لهم حتى يدخلوا خلفك ) ( باب الهجرتين / ابن القيم ) واتة : ( هةموو رِيَطاكان داخراون و دةرناضن مةطةر ريَطةى ئةوكةسةى كة شويَن ثىَى حةزرةت r هةلَدةطريَت ، خواى طةورة دةفةرمويَت : بةعيزةت و جةلالى خؤم ئةطةر لةهةموو ريَطاكانةوة بيَن و لةهةموو دةرطاكان بدةن ، لىَيان ناكةمةوة هةتا بةدواى تؤدا نةيةن و ريَطةكةى تؤ نةطرنة بةر ) .

هةروةك ريَطاوبانة مادديةكان ، ريَطاوبانى ( معنوى ) يش هةية ، كة ئةويش ئةو        ( صراط ) ة ية كة رؤذى زياتر لة ( 17 ) جار دةلَيَين ( اهدنا الصراط المستقيم ) ، خواية ريَنماييمان بكة و تةوفيقمان بدة لةسةر ئةو ريَطا و ريَبازة راستةى كة بؤت ناردوين ، جا هةروةك ضؤن لةرِيَطا لانةدةى و بةقةراغةكاندا نةرِؤيت سةلامةت دةبيت ، ئاوةهاش بة ناورِاستى ريَطاى ئيسلامةتى دا برِؤى سةلامةت دةبيت ، ئةوةى هةر بةقةراغةكاندا برِوات دوور نىية وة ربطةرِىَ ، بؤية قورئان دةفةرمويَت [  واهدنا سواء الصراط  ] يان [  لقد ضلوا عن سواء السبيل ] وة حةزرةت دةفةرموىَ [  ومن حامى حول الحمى يوشك ان يقع فيه ] جا ئةو رِيَطايةش لةبةر ئةوةى ( مستقيم ) ة و راستة ، كورترين ريَطاية بؤ طةيشتنمان بة ئاوات و مةبةستى دنيا و قيامةت .

سةرةوة

 

169 ) دامةزراوى كؤلَ نةدان :

قورئانى ثيرؤز دةفةرمويَت [ فاستقم كما امرت ومن تاب معك ولا تطغوا ، انه بما تعملون بصير ] هود 112 / واتة : ئيستقامةت هةبيَت هةروةك فةرمانت ثىَدراوة خؤت و ئةوانةش كة تةوبةيان كردووة لةطةلَتا ، وة لةسنور دةر مةضن ، بةراستى خوا ئاطادار و بيناية بة كارةكانتان

حةزرةت r هةميشة دوعاى دةكرد و دةيفةرموو [ اللهم يا مقلب القلوب ثبت قلبي على دينك ] وةكاتىَ لىَيان ثرسى : بؤضى وا زوو ثيربويت ؟ فةرمووى : ئةم ئايةتةى سورةتى هود و دةستة خوشكةكانى ( كةباسى قيامةت دةكةن وةك ( اذا السماء انشقت ) و ( اذا السماء انفطرت ) ( اذا الشمس كورت ) ثيريان كردم .

بةلَىَ حةزرةت لةوكاتةى كة خواى طةورة لةسةرةتاى سروشتةوة ثىَى فةرموو :

[  يا ايها المزمل قم الليل الا قليلا ]  و [ يا ايها المدثر قم فانذر ] هةستانيَك هةستا( 3 ) سالَى رةبةق دانةنيشتةوة و كةمتةرخةمى نةكرد ، بطرة شةوو رِؤذ لة خةمى بانطةوازةكةدا بوو ضى دةردة سةرى هةبوو بينى ، تابنةماكانى ئةم ئاينةى ضةسثاند و دةولَةتى ئيسلامى دامةزراند

لاثةرِةيةك لة كؤلَ نةدانى بانطخوازان

1ــ مامؤستا سةعيد نورسى :

مامؤستا نوورسى لةسالَى ( 1891 ز ) دا لةتةمةنى ( 15 ) سالَىدا خةو بةرِؤذى حةشرةوة دةبينيَت ، لةخةوةكةى دا دةيةويَت بةخزمةت حةزرةتى محمد r بطات ، بؤية دةضيَتة لاى ثردى ( الصراط ) وة دةوةستيَت ، تا حةزرةت بةلاىدا تىَدةثةرِىَ ، دةستى موبارةكى ماض دةكات و داواى زانست و زانيارى ليَدةكات ، حةزرةتيش r دةفةرموىَ : ( زانستى قورئانت ثيَدةدرىَ بةمةرجىَ داواى هيض لةكةس نةكةى ) بؤية مامؤستا هةرطيز ثرسيارى لةكةس نةكردووة و داواى ثارة و يارمةتيشى لةكةس نةكردوة ، خواى طةورةش بةفةزلَى خؤى ئةو هةموو  زانستةى داية تا بة ( بديع الزمان ) ناوبانطى دةكرد ، مامؤستا ثياويَكى بةهيمةت بوو شةوو رِؤذى ( 5 ) سةعات دةنووست و بةردةوام خةريكى نووسين و خواثةرستى و بانطةواز كردن بوو ، بةيانى يةكى بةهار لةطةلَ قوتابيةكىدا دةبيَت لةدةشت ، قوتابيةكةى دةكةويَتة دارو ضيلكة كؤكردنةوة ، مامؤستاش بةهةمان شيَوة دةكةويَتة دارو ضيلكة كؤكردنةوة ، قوتابييةكةى دةلَىَ : مامؤستا طيان ، زةحمةت مةكيَشة من كارةكةى تؤش دةكةم ، ئةويش دةلَىَ : هيمةت و غيرةتم رِيَم نادةن دانيشم و تؤ ئيش بكةى ، ئةطةر دةزانى هيممةت ضةند خيَرة ، ئةوا هةموو تةمةنت لةهةولَ و كؤششا بةسةر ئةبةيت و تاقة خولةكيَكيش بةفيرِؤ نادةى .

مامؤستا دةيفةرموو : وةزيفة و كارى من رزطاركردن و خزمةتكردنى ئيمانة ، ئينجا ئيتر خةلَكى قبولَى دةكةن يان نا ئةوة ثةيوةندى بةخواوةية ، من لةسةر مة ئةركى سةرشانم جىَ بةجىَ كةم و لةسةر بانطةوازةكةم بةردةوام بم .

مامؤستا باسى خؤيمان بؤ دةكات و دةفةرموىَ : [ وا دةزانن من ثياويَكم تةنها خةيالَم رزطاكردنى نةفسى خؤمة ؟ نةخيَر وانية ، من دنيا و ئاخيرةتى خؤمم كردة قوربانى رزطاركردنى ئيمانى كؤمةلَطا ، بةدريَذايى تةمةنى هةشتا و ئةوةند سالَيم لةزةت و خؤشى دنيام نةضةشت ، ذيانم هةمووى لةمةيدانى جةنط و بةنديخانةكانى ديلى و بةنديخانةكانى ولاَتة كةمدا بةسةر برد ، هيض سزا و ئازار و موسيبةتيَك نةما نةيضيَذم ، وةك تاوانبار لة ( مةحكةمةى عةسكةرى عورفى )دا دادطايى كرام ، وةك دةربةدةر و ئاوارةكان لةسةرتاسةرى ولاَتدا دوور خرامةوة ، بةضةندةها مانط لة بةنديخانةدا نةياندةهيَشت ضاوم بةكةس بكةوىَ ، وة ضةندةها جار دةرمانخوارديان كردم ، هةرضى ئيهانة و سووكايةتى ثيَكردن بوو كرديان بةرامبةرم ، كاتى وام بةسةردا هاتووة كة مردن هةزار قات ضاكتر بوو بةلامةوة لة ذيان ، وة ئةطةر ئاينةكةم رِىَى خؤكوشتنى نةطرتاية رةنط بوو زؤر لةثيَش ئيَستة دا سةعيد طلَ بواية و لةذيَر طلَدا بواية

ئابةوجؤرة ذيانم رابوارد ، بةناخؤشى و نارةحةتى و بةلاَ و موسيبةت ، بةوجؤرة خؤم و دنياكةم كردة قوربانى ئيمانى كؤمةلَطة كةم و بةختةوةرى و سةلامةتيةكةى ، من لةدوعا كانيشمدا دوعا لةكةس ناكةم . بةم شيَوة و حالَة ( ثةيامةكانى نور ) بوونة هؤى رزطاركردنى ئيمانى سةدةها هةزار كةس بةلاى كةمةوة ، بطرة مليؤنةهاش ، من نازانم سةر ذميَريم نةكردووة ، وا دةلَيَن ، ( مودةعى عام ) لةشارى ئةفيون دةلَىَ( 500 ) هةزار كةس زياتر دةبن .

بةمردنم تةنها ئيمانى خؤم رزطار دةكةم ، بةلاَم بةمانةوةم لةم ذيانةدا و بةئارام طرتنم لةسةر بةلاَو نارةحةتى و كيَشمة كيَش ، خزمةتم كرد بةرزطاركردنى ئيمانى ئةو هةموو خةلَكة ، هةزار جار سوثاس بؤ خوا

ئةوةى ئيسراحةتى لةبةر هةلَطرتووم ئةو ثيلانانةية كة دةورى ئيسلاميان داوة ، جاران ثيلانةكان لةدةرةوة دةهاتن ، بةرطرتنى ئاسان بوو ، بةلاَم لةناوخؤوة ثيلان ديَت و كرم و مار و ميَرو و داويةتية لاشةى كؤمةلَطا و رِوو بةرِوو بونةوة يان ئاسان نية ، ضونكة وةك دوذمن دةرناكةون ، كؤمةلَطا ئةو خويَن خؤرانة بةدؤست دةزانن ، جاكاتيَكيش ضاوى كؤمةلَطا و بةصيرةتى كويَربوو ئةوا قةلاَى ئيمان دةكةويَتة مةترسىيةوة ، خؤزطة سةد ئةوةندةى تريش تووشى ئازار و ئةشكةنجة ببوماية ، بةلاَم قةلاَى ئيمان بىَ زيان بواية) من وانةيةكى طيان فيدايم لة ئةبوبةكرى سديقةوة وةرطرتووة كة فةرموويةتى :(بالاشةى من ئةوةندة لةدؤزةخدا طةورة ببىَ كةجىَى هيض برِواداريَكى تيا نةميَنيَتةوة ) 

ثاش زياتر لة حةفتا سالَ رةنج و خةبات ، مامؤستا نوورسى لة 20/3/1960 بةقوتابيةكانى وت : ئوتومبيلةكة ئامادةكةن دةضين بؤ شارى ( ئورفة ) قوتابيةكانيشى دةلَيَن : مامؤستا طيان ئوتومبيلةكة تايةكانى باش نية و ، باران و ليَزمةية و بةرِيَزيشت ثلةى طةرميت زؤر بةرزبؤتةوة و نةخؤشيت ، ضؤن لةم كاتةدا برِؤين ؟ ئةويش وتى : بؤ خزمةت ثيَغةمبةرى خوا r بانطكراوين ، ثيَم ووتراوة : زوو وةرة ) .

( لةفةرموودةدا هاتووة كة حةزرةت فةرمويةتى : ذيانم خيَرة بؤتان و مردنيشم خيَرة بؤتان ، ئةطةر مردم كارةكانتانم ثيشاندةدرىَ ئةطةر ضاك بوو سوثاسى خواى لةسةر دةكةم وة ئةطةر خراثيش بوو داواى لىَ بووردنتان بؤ دةكةم ) .

رةنطة حةزرةت بة فةرمانى خوا لةخةودا مذدةى دابىَ بة مامؤستا بةطةرِانةوة بؤ لاى خؤى و ديارة ثىَى فةرمووة كة تؤ لة شارى  ئورفة دةمريت و زوو وةرةوة بؤلامان . ثياوانى خوا ديارة كةرامةتيان دةبىَ ، هةرضةند نوورسى  كةراماتى زؤرة ، ليَرةدا تةنها ئةم رووداوة باس دةكةين .

مامؤستا مةلا حميد ئةفةندى زانايةكى ناودارى شارى ئورفةية دةلَىَ ، لة مانطى رةمةزاندا لة مزطةوتى ( قازى ئوغلؤ ) ئيعتكافم كردبوو ، شةو لةخةوما بةبىَ ئةوةى ئاطادارى هيض ببم ، خةوم بة مامؤستا نورسى يةوة بينى كة ثىَى وتم وةرة بؤلام بؤ ئةوةى ئامادةى جةنازة و كفن و دفن و شتنةكةم ببى ، ضونكة من دةمرم ، منيش وتم : مامؤستا نابيَت ئةوةى ئيعتكافى كردبىَ لة مزطةوت دةرضىَ ، ضى بكةم باشة ؟ ئةويش وتى : سةيرى فلاَنة لاثةرِة بكة لة ثةرِاوى ( ملتقى الابحر ) دا ، دةبينى باس لة شكاندنى ئيعتكاف دةكات بؤ زةروورةت ، منيش لةخةو راثةرِيم و خيَرا سةيرى ئةو ثةرِاوةم كرد دةبينم لةو لاثةرِةيةى كة ئةو فةرمووى ئةوباسةى تياية و منيش ئيعتكافةكةم واز لىَ هيَنا و ضووم ، ئامادةى كفن و دفن و شتنةكةى بووم ! شايانى باسة مامؤستا سةعات سىَى شةوى 23/3/1960 لة شارى ئورفة طيانى سثارد( ثةرِاوى سيرة ذاتية ) نورسى بكة .

2ـــ ئةمينة صونطور

ئةم ئافرةتة بانطخوازة  خواناسة لة يادةوةرى يةكانيدا دةلَىَ : بةضاكى لةيادم نية سالَى 1956 بو يان سالَى 1958 ز ، من و ميَردةكةم ضوين بؤ ئةسكى شةهر بؤ سةردانى مامؤستا نوورسى ، مامؤستا ثىَى وتم : من تؤم لةجىَى خانمى خوشكم داناوة كة لةكاتى تةوافى مالَى خوادا كؤضى دوايى كردووة ، هةموو بةيانيةك بؤ هةردوكتان ثيَكةوة دةثارِيَمةوة .

كاتىَ مصطفى صونطورى ميَردم لةخزمةتيا دةبوو ، من لةدىَيةكةى خؤمان بةكارى مالَةوة هةلَدةستام ، خؤم و منالَةكانم بة سىَ رِؤذ دةضوين لةشاخ دارمان دةبرِى و دةمانهيَنايةوة ، ميَردةكةشم وازى لةمامؤستايى هيَنابوو بةردةوام لة خزمةت مامؤستادا بوو جاريَك مصطفى دواى دووسالَ و نيو طةرِايةوة لامان ، منيش ثيَم ووت : بؤضى مامؤستات بةجىَ هيَشتووة و هاتويتةوة بؤ لاى ئيَمة بةبىَ ئةوةى كةس بة مامؤستاى طةياندبىَ وةك كةرامةتيَك نامةيةكى بؤ ناردم كة تيايدا نووسيبوى : ( ئةو ئافرةتةى بةرطةى هةذاريى بطرىَ بةوةى ميَردةكةى دةستى لةوانة وتنةوة هةلَطرتبىَ و هيض دةست هات و موضةيةكيشيان نةبيَت و كاتىَ ميَردةكةشى لةخزمةت كردن بطةرِيَتةوة ، ثىَى بلَىَ : بؤ ض هاتيتةوة . بةراستى ئةو ئافرةتة لةبةختةوةريى كاتى و بةفةناضووى ئةم دنياية تىَطةيشتووة ) واتة تيَطةيشتووة كة ئةم دنياية كةم و كورت و بىَ بايةخة و نايطؤرِيَتةوة بة قيامةت ( يادةورةى ئافرةتان بةشى دووةم ) 

3ـــ عبدالرحمن حسب الله ، يةكيَك بوو لةو شةش كةسةى كة بانطةوازى برايان لةسةرشانيان دروست بوو لةسالَى 1928 ز دا لةميسر ، ئةم بانطخوازة خواناسة بةدريَذايى شةست و ثيَنج سالَ دامةزراوبوو لةسةر بانطةواز كردن و شيَرانة خؤى راطرت لةبةر بةلاَو موسيبةت و تاقى كردنةوةى سةختى ستةمكاران ، تا لةسالَى 1992 ز دا طيانى سثارد و طةرايةوة خزمةت ثةروةردطارى .

4ـــ عبالفتاح اسماعيل ،

 ئةميش بانطخوازيَكى برايان بوو لةميسر ، رِؤذانة شارة و شار و دىَ بةدىَ دةطةرِا بؤ طةياندنى بانطةوازى خوا ، رِؤذى وا هةبوو هةر نويَذةى لة ناوضةيةك كردووة بةم جؤرة ذيانى طوزةران تا سةرةنجام خوا شةهيدى كرد بةنسيبى .

5ــ  ئةبو صفوان الدباغ ـ

 ئةم بانطخوازةش يةكيَكة لة برايانى بةغدا و خاوةنى ناميلكةى ( مع الناشئة ) ية و سالَى ( 1952 ) ز تووشى شيَر ثةنجة بوو ، وة لة خةستةخانة كةوتبوو لة ذيَر ضاوديَرى ثزيشكىدابوو ، زانى كة ئةجةلى نزيك بؤتةوة بؤية ناردى بة دواى سةركردةى برايانى عيَراقى ئةو رؤذةدا ، ئةويش لةطةلَ ضةند برايةكدا هاتن بؤ سةردانى ( ئةبو صفوان ) شايةتمانى هيَنا و هةندىَ قورئانى خويَند و دةستى خستة ناو دةستى سةركردةوة و ثةيمانى نوىَ كردةوة و وتى : سلاَوم بطةيةنن بةو برايانةى كة نةمبينيون و ئامادة نةبوون ، وة بةهةموو ئةوانةش كةلةدواى من ديَنة ريزى ئةم بانطةوازة خوايىيةوة ، ئينجا شايةتمانى دووبارة كردةوة و طيانى سثارد ( ثةرِاوى الرقائق / محمد احمد راشد).

سةرةوة

 

( 170 ) ترس و تؤقاندن

* برِواداران ناترست لةداهاتوو ، وة هيض خةميَكيشيان نية لةرابردوو هةروةك قورئان دةفةرمويَت [  ان الذين امنوا  و عملوا الصالحات وأقاموا الصلاة واتوا الزكاة لهم أجرهم عند ربهم ولا خوف عليهم ولاهم يحزنون ] البقرة : 277 ، واتة : ئةو كةسانةى كة برِوايان هيَناوة و كردةوةى ضاك دةكةن و نويَذةكانيان بةضاكى جىَبةجىَ و زةكاتى مالَيان دةدةن ، ئةوانة ثاداشتيان لاى ثةروةردطاريانة و ترسيان لة داهاتوو نية و خةمى رابردوشيان نية .

* برِوادار لةكافر و ستةمكار ناترسىَ و تةنها لة خواى بالاَدةست دةترسىَ كة سزاى بدات لةسةر لادان و سةركةشى ، قورئان بةبرِواداران دةفةرموىَ  [ اتخشونهم فالله احق ان تخشوه ان كنتم مؤمنين ] 13 التوبة واتة : ئايا لةكافران دةترسن ، خواشايةنى ئةوةية كةلىَى بترسن ئةطةر ئيَوة برِواداران .

ئاينى ثيرؤزى ئيسلاميش هةولَ دةدات ترسةكان برِةويَنيَتةوة ، ضونكة ترس دةرديَكى كارىية و توناكانى مرؤظ لةناو دةبات و تووشى ئيفليجى دةكات ثيَغةمبةر r دةفةرموىَ : [  من أشار الى أخيه بحديدة ، فان الملائكة تلعنه حتى وان كان اخاً لابيه و امه ] مسلم / واتة : كىَ ثارضة ئاسنيَك رِوو بةرِووى برايةكى بكاتةوة و بيترسيَنىَ ، ئةوة مةلائيكةت لة عنةتى لىَ ئةكات ، ئةطةر ئةو كةسةى كةدةيترسيَنىَ براى دايك و باوكيشى بيَت .

هةروةها دةفةرمويَت [ لا يحل لمسم ان يُروع مسلماً ] ئةبو داوود / واتة حةلاَلَ نىية بؤ هيض موسلَمانيَك موسلَمان بتؤقيَنىَ و بيترسيَنىَ .

* ثةروةردةى ئيسلامى زؤر جةخت دةكاتة سةر جةسوورى و ضاو قايمى ، هةروةك حةزرةت r بة ( ابن عباس ) ى فةرموو [  واستعن بالله ولا تعجز واعلم ان الامة لو اجتمعت على ان ينفعوك بشئ لن ينفعوك الا بشئ كتبه الله عليك ] ترمذى واتة : ثشت بةخوا ببةستة و دةستةوسان مةبة ، وة بزانة ئةطةر هةموو ئوممةت كؤببنةوة بيانةوىَ سوديَكت ثىَ بطةيةنن ، ناتوانن هيض سووديَكت ثىَ بطةيةنن مةطةر شتىَ خوا بؤى نووسيبى ، وة ئةطةر هةموو ئوممةت كؤببنةوة و بيانةوىَ زيانيَكت ثىَ بطةيةنن ، ناتوانن هيض بكةن بةرامبةرت مةطةر شتىَ كة خوا لةسةرى نوسيبى و بؤى برِيار دابى .

* نموونةى ضاونةترسى و ئازايةتى زؤرمان هةية لة ميَذووى ثرِ بةرةكةتى ئيسلامدا لةلايةن طةورة و بضوكةوة ، ئةوة عبدالله ى كورِى زبيرة كةلةطةلَ منالاَنى هاوةلَىدا لة كؤلاَنيَكدا يارى دةكةن ، عومةرى كورِى خةتتاب بةويَدا تىَ دةثةرِيَت و هةموو منالَةكان رِادةكةن ، تةنها عبدالله راناكات ، كة حةزرةتى عومةر لىَى دةثرسىَ : ضؤنة تؤش وةك هاوةلاَنت رِات نةكرد ، ئةويش لةوةلاَمدا دةلَىَ : ئةى ئةميرى برِواداران ، هيض تاوانيَكم نةكردووة تا بترسم و رِيَطةكةش تةنطةبةر نية تا رِيَت بؤ ضؤلَ بكةم

ئةم ئازايةتىيةى عبدالله بةردةوام بوو ، تا سةرةنجام دذى زولَمى حةجاج وئةمةويةكان شؤرِشى بةرثاكرد ، بةلاَم بةداخةوة نةيانتوانى بةرامبةر دةسةلاَت و زةبر و زةنطى كاربةدةستان بوةستن و زؤر يان لىَكوذرا و عبدالله ش هاتة لاى ( اسماء ) ى دايكى كة كضى ئةبوبةكرى صديق بو ، وتى : دايكة دةترسم بكةومة بةردةستيان و لاشةم بشيَويَنن ئةويش وتى : كورِم مةترسة كةمةرِيَك سةربرِا هةست بةئازار و كةولَ كردن ناكات ئةوةبوو سةرةنجام شةهيدبوو

سةرةوة

 

171 ) فيرعةون ضلَة ثؤثةى ستةمكارى :

قورئانى ثيرؤز كة راسترين ميَذوو تؤمار دةكات باسى فيرعةونمان بؤ دةكات و دةفةرموىَ [  وما امن لموسى الا ذرية من قومه على خوف من فرعون وملاهم ان يفتنهم ، وان فرعون لعال في الارض وانه لمن المسرفين ] 83 يونس . واتة : كؤمةلَىَ لاوى بةنى ئيسرائيل بةثةنهانى برِوايان بةموسا هيَنا ( سةلامى خواى لىَبىَ ) لةترسى فيرعةون و دار ودةستةكةى كةبيانضةوسيَننةوة و ئازاريان بدةن بةراستى فيرعةون خؤبةزل زان بوو ، يةكيَك بوو لة زيادةرِةوان .

ئةهرامةكان نموونةيةكى زيندووى ئةو ستةم و زؤردارىيةى فيرعةونةكانن بةرامبةر بةطةلى داماوى ميسر ئةوة هةرةمى ( خؤفؤ ) دريَذى لايةكى ( 230 م ) ، و بةرزىيةكةى ( 146 ) مةترة و ( 2,3 ) مليؤن بةردى تيا بةكار هاتووة كة بارستايى بةرديَك لة ( 2 ) تةنةوة تا ( 6 ) تةن دةبيَت ئةم بةردانةش لةدوورى ( 200 ) كم ةوة هيَنراون لة ( ئةسوان ) ةوة بؤ ( جيزة ) نزيكةى سةد هةزار كةس ئيشى تياكردووة و ( 20 ) سالَى رةبةقى خاياندووة وة تا ئيَستاش ( 80 ) هةرةم دؤزراونةتةوة طةورة و بضووك ئةطةر بيربكةينةوة ، ئاخؤ ضةند كةس كاريان نة كردبىَ و هةلَواسرابن ، ئاخؤ ضةندكةس لةكاتى كاركردندا بووبن بةذيَر بةردةوة ، ئاخؤ ضةند كةس دةست و قاضيان ثةرِيبيَ و كةم ئةندام بووبن ئاخؤ و ئاخؤ كة تةواو نابن 

قةدةرى خوا وابوو كة حةزرةتى موسا و برِواداران رايان كرد لةبةرئةوةى شةو بوو رِىَيان لىَ تيَكضوو ، لة جياتى لةوشكانىيةوة دةربازبن و ميسر بةجىَ بهيَلَن ، كاتيَكيان زانى دةريا وا لةبةردةميانا و دوذمن وا لة ثشتيانةوة ، ئةمان تةنها قوتاربوون و سةلامةتيان دةويست و خواى طةورةش بيَجطة لةرزطارى ئةمان لةناوضوون و خنكاندنى فيرعةونى مةبةست بوو

سةرةنجام فيرعةون بوو بةثةندى زةمانة ، خنكاو شةثؤلى ئاو تيَكى شكاند و طيانى بة جةهةننةم شاد كرد بةلاَم ئةو طةلة ئةوةندة سةركوت كرابوون ، ئةوةندة تؤقيَنرابوون ، رِةنط بوو زؤريان برِوايان بةضاوى خؤيان نةكردبىَ كة فيرعةون تياضووة ، رةنطة زؤر كةس بةهؤى ثرِوثاطةندةى وةزارةتى راطةياندنى فيرعةونةوة تؤزىَ برِوايان بة بالاَدةستى و بانطى خوايةتى فيرعةون كردبىَ خواى طةورة و يستى بؤ هةتا هةتا ئةوة بسرِيَتةوة لةلاى ئةوان و بؤ نةوةكانى داهاتووش مايةى ثةندوةرطرتن بىَ ، بؤية لاشةكةى ثاراست و سةر ئاوى خست و تا ئيَستاش ماوة بؤ ئةوةى كةسى تر زاتى ئةوة نةكات باس لة خوايةتى بكات و هةموو كةسيش باش لةسةرةنجامى زولَم و ستةم شارةزاببىَ 

سةرةوة

 

( 172 ) هةيبةتى موسلَمان

مرؤظ ضةند لةخوا بترسىَ و ثاريَزكاربىَ ، ئةوةندة هةيبةتى بؤ دروست دةبيَت ، بة جؤريَك كة هةموو كةس حسابى بؤ بكات و ريَزى بطرن ، يان دوورة ثةريَزبن لىَى و نةتوانن ستةمى لىَ بكةن و توخنى بكةون ، قورئانى ثيرؤز دةفةرمويَت [  لانتم اشد رهبة  في صدورهم من الله ] واتة : كافرةكان لة دلَةوة زياتر لةئيَوة دةترسن نةك لةخوا ، ضونكة برِوايان بةخوا نية .

ثيَغةمبةر r دةفةرمويَت [ نصرت بالرعب مسيرة شهر ] بخار ، واتة : لةدوورى مانطىَ رِىَ رؤيشتنةوة دوذمن ترسيان لىَنيشتووة و ترساون ليَم . هاوةلاَنيش لة هةيبةتى ثيَغةمبةر r و رِيَزى زؤريان بؤى ، نةيان دةتوانى هةموو ثرسياريَكى لىَ بكةن و ضاويان تيَر نة ئةبوو لة بينينى رِووى موبارةكى تةنانةت جارى وا هةبوو زؤر دلَخؤش دةبوون ئةطةر كابرايةكى دةشتةكى بهاتاية و  ثرسياريَكى لة حةزرةت r بكرداية ضونكة ئةو ثرسيارة ئةمانيش سووديان لىَ وةردةطرت ئيمامى موسليم بؤمان دةطيَرِيَتةوة لة ئةبوهورةيرةوة كة دةلَىَ : رِؤذىَ حةزرةت r فةرمووى ض ثرسياريَكتان هةية فةرموون بيكةن ؟ لةهةيبةتيا كةس ثرسيارى نةكرد . هاوةلاَنيش هةيبةتى خؤيان هةبووة ، رؤذيَك حوزةيفةى كورِى يةمان لة مةجليسى عومةردا باسى هاتنى فيتنة و ئاذاوة دةكات ، كةتيايا دةفةرمويَت : دةرطايةك دةشكىَ و فيتنة و ئاذاوة هيَرش ديَنىَ ، ئةوانةى طوىَ بيستى ئةم قسةية بوون ، لة هةيبةتا نةيان توانى ثرسيار لة حوزةيفة بكةن كة ئةو دةرطاية كىَية و ضىية ؟ ناضار بة ( مسروق ) يان وت كةثرسيار بكات ، ئةويش ثرسيارى لىَ كردو ، حوزةيفةش لةوةلاَما فةرمووى : ئةودةرطاية ( عومةرى كورِى خةتتاب ) ة كة شةهيد دةكرىَ و بةوةش فيتنة و ئاذاوة و نارِةحةتى سةرهةلَدةدات و دةست ثىَدةكات .

مةسةلةى ترسان لةخوا و دروست بوونى هةيبةت هاوكيَشةيةكى ئيمانية و ثياو باشيَك لةم ضةند و وشةيةدا دايرِشتووة كة دةلَىَ ( من هاب الله هابه الناس ) يةكيَكى ديكةش دةلَىَ ( على قدر خوفك من الله يهابك الخلق )

بةثيَضةوانةشةوة ئةطةر بىَ فةرمانى خواى كرد و طوناهى كرد هةيبةتةكة وردة وردة هةلَدةطيرىَ و ناميَنىَ ، وةك ثيَشةوا ( عبدالله ى  كورِى عبدالعزيزى العمرى ) دةلَىَ ( من ترك الامر بالمعروف خوف المخلوقين ، نزعت منة الهيبة ، فلو أمر ولدة لاستخف بة ) واتة : هةركةس وازى لة فةرماندان بةضاكة هيَنا لةترسى خةلَكى ، هةيبةتى ناميَنىَ بةجؤريَك ئةطةر فةرمان بةمنالَةكةشى بدات طالَتةى ثيَدةكات .

ثيَغةمبةريش r لة فةرموودةيةكدا ئاماذة بؤ ئةم مةسةلةية دةكات و دةفةرمويَت : [يوشك ان تداعى عليكم الامم ، كما تداعى الاكلة الى قصعتها ، فقال قائل : ومن قلة  نحن يومئذ ؟ قال : لا بل انتم يومئذ كثير ، ولكنكم غثاء كغثاء السيل ، و لينزعن الله من صدور عدوكم المهابة منكم ، وليقذفن الله في قلوبكم الوهن . فقال قائل يارسول الله وما الوهن ؟ قال : حب الدنيا وكراهية الموت ] ئةبوداوود / واتة : رِؤذيَك ديَت كة طةلان هيَرشتان بؤ ديَنن و ثةلامارتان دةدةن ، هةروةك ضؤن كؤمةلَىَ وشترى برسى بة خيَرايى دةضن بةرةو ئاليكةكةيان ، يةكىَ ثرسى : ئاخؤ ئيَمة كةمين لةو رِؤذةدا ؟ حةزرةت فةرمووى : نةخيَر ئيَوة زؤرن لةو رِؤذةدا بةلاَم وةك ثوش و كةفى سةر لافاو سوك و بىَنرخن ، وة خوا هةيبةتتان ناهيَلَىَ لةدلَى دوذمنةكانتانا ، وة لاوازى و( الوهن ) دةخاتة دلَتانةوة . يةكىَ ثرسى ( الوهن ) ضىية ؟ فةرمووى : خؤش و يستنى دنيا و حةز نةكردن لة مردن ( شةهيد بوون لةرِىَى خوادا ) .

بةلَىَ رؤذطارى وا هاتؤتة ثيَشةوة كة موسلَمانان لةوثةرِى توانا و دةسةلاَتدابوون وةك زةمانى هارونة رةشيد كة ثاشاى رؤم تازة دةست بةكار دةبىَ و ثةيمان شكيَنى دةكات ، هارونة رةشيديش نامةيةكى هةرةشةى بؤ دةنوسىَ كة تيايدا دةلَىَ : من هارون الرشيد الى نقفور كلب الروم الامر كما ترى لا كما تسمع ) . واتة : لةهاروونة رةشيدةوة بؤ ( نقفور ) سةطى رؤم ، ئيشةكة ئةوةية كة دةبينى ضىتان ثىَدةكةين نةك ئةوةية كة دةيبيستى

كاتيَك موسلَمانانيش تةنطيان بةدةولَةتى فارسى هةلَضنى ، كيسرا نامةى نارد بؤ ثادشاى ( صين ) كة بةسوثا هاوكارى بكات بؤ لةناوبردن و بةرثةرض دانةوةى موسلَمانان ثادشاى ( صين ) يش نامةى بؤ ناردةوة كة وةسفى موسلَمانانى بؤ بكات كيسراش بؤى نووسى : موسلَمانان شؤرِة سوارى رِؤذ و راهيب و خواناسى شةون و طويَرِايةلَى فةرماندة و سةركردةكانيانن ، خواى تاك و تةنها دةثةرستن ، ثيَش شةرِكردن مةرجةكان و داواكانيان دةخةنة رِوو هتد

ثادشاى ( صين ) يش كة ئةمةى ثيَطةيشتةوة ، بؤى نووسى ئيَمة ناتوانين هيض هاوكاريةكتان بكةين و ئةطةر دةتةويَت وةك ثةنابةر لةولاَتةكةى خؤماندا وةرت دةطرين ، بةراستى ئةو موسلَمانانةى ئةوة سيفةتيان بيَت كة دةيلَيَيت ئةطةر بيَن تةختةكةى منيش ديَننة لةرزة .

بةلَىَ موسلَمانان ئةوةندة و ضاوقايم بوون ، خةميان نةبوو بكةون بةسةر مردندا يا مردن بكةوىَ بةسةرياندا و هةميشة دةثارِانةوة كة يا سةركةوتن يان شةهادةتيان بةنسيب بيَت ، هةروةك قورئان لةبارةيانةوة دةفةرمويَت [  قل هل تربصون بنا الا احدى الحسنين ، ونحن نتربص بكم ان يصيبكم الله بعذاب من عنده أو بايدينا فتربصوا انا معكم متربصون ] التوبة : 52 / واتة : ئايا ئيَوة ضاوةرِوانى ضى دةكةن بؤ ئيَمة كة تووشمان بيَت ، بيَجطة لةو دوو شتة ضاكة كة سةركةوتن يان شةهيد بوونة ، لةكاتيَكدا ئيَمة ضاوةرِىَ ين كة ئيَوة تووشى بةلاَ و سزايةك ببن لةخواوة يان لةسةر دةستى ئيَمةدا خوا سزاتان بات ، كةواتة ضاوةرِىَ بكةن ئيَمةش لةطةلَتاندا ضاوةرِوانين . ئةبوبةكرى صديق يش t ئامؤذطارى خاليدى كورِى وةليد و موسلَمانانى دةكرد و دةيفةرموو : ( احرص على الموت توهب لك الحياة ) واتة : سووربة لةسةر مردن ذيانت دةست دةكةويَت


 

( 3 ) برِوبيانوو هيَنانةوة :

كاتيَك كةسيَك نايةوىَ كارىَ بكات ، يان لةبةر هةر هؤيةك بيَت بؤى ناكريَت ، دةيةويَت برِوبيانوو بؤ خؤى يان بؤ دةوروبةرى بهيَنيَتةوة و دةستةو سانى خؤيى ثىَ داثؤشىَ لةشةرِى تةبوكدا ( جد بن قيس ) وتى ئةى ثيَغةمبةرى خوا ريَم بدة نةيةم بؤ غةزا بؤ ئةوةى تووشى فيتنةى ئافرةتانى رؤم نةبم ، ضونكة من لةبوارى ئافرةتدا لاوازم و لة جياتى هاتنم ، بةثارة و مالَ يارمةتيتان ئةدةم ، حةزرةتيش r رِىَىدا ، قورئانى ثيرؤز هاتة خوارةوة لةسةرى و برِوبيانوةكةى ثووضةلَ كردةوةو فةرمووى : [ ومنهم من يقول ائذن لي ولاتفتني الا في الفتنة سقطوا وان جهنم لمحيطة بالكافرين ] التوبة : 49/  واتة : هى وا هةية دةلَيَت ريَم بدة نةيةم بؤ جيهاد و تووشى فيتنةم مةكة ، بةراستى ئةوانة خؤيان لة فيتنةدان بةنةهاتنيان بؤ جيهاد و ، دؤزةخيش ضواردةورى كافرانى تةنيوة . بةهةمان شيَوةش كؤمةلَيَكىتر طةرماى هاوينيان كردبووة بيانوو كةنةضن بؤ غةزا ، قورئانيش ئةم بيانووةيان دةبرِىَ و دةفةرمووىَ [ وقالوا لا تنفروا في الحر قل نار جهنم اشد حراً لوكانوا يفقهون ] التوبة / واتة : دةلَيَن لةم طةرمايةدا مةضن بؤ جيهاد و غةزا لة رِىَى خوادا ، ثىَيان بلَىَ طةرماى دؤزةخ زياترة ئةطةر تيَبطةن . ضونكة طةرماى دنيا كاتىية و طةرماو نارةحةتى دؤزةخيش هةتا هةتايىية و لة تواناى كةسدا نية .

بيانوو هيَنانةوة زؤر جؤرى هةية و زؤر لايةن دةطريَتةوة و كةبةراستى ثيَويستة شارةزاى ببين و خؤمانى لىَبثاريَزين بؤ نموونة ، لةشةوى درةنطدا حةزرةت لة دةرطاى مالَى ئيمامى عةلى و فاطيمهى دا كة هةستن بؤ شةونويَذ ؟ ئيمامى عةليش فةرموى : ئةى ثيَغةمبةرى خوا ئيَمة نةفسمان بةدةستى خواية ، ئةطةر بيةوىَ هةستين ئةوا هةلَمان دةسيَنىَ و خةبةرمان دةكاتةوة ! ثيَغةمبةريش r كة طوىَى لةمةبوو رؤيشت و كيَشاى بةرانى خؤيا و فةرمووى [ وكان الانسان اكثر شئ جدلاً ] بةراستى مرؤظ لةهةموو شتىَ زياتر موجادةلةو دةمة قالَىَ دةكات و برِوبيانوو دةهيَنيَتةوة .

تواناكانى مرؤظ زؤرن كة خواى طةورة ثىَى بةخشيوة ، بؤية ضةند هةولَ بدةين هيَشتا هةركةمة ، ئةطةر جاريَك لةكاريَكدا سةرنةكةوتين با بةكارةكةماندا بضينةوة و بزانين كةم و كورِى لةضىداهةية و ضارى بكةين و بة ضاكى هؤكارةكان بطرين و باشتر ياساى ( شةرعى ) و ياساى ( طةردونى ) بطرينةبةر ، هةروةك حةسةنى بةصرى دةفةرموىَ : [ اذا وجدت تعثراً فابحث عن الخلل في التعامل مع السنن الشرعية ، والسنن الكونية أو كليهما ) واتة : كاتيَك ثيَت هةلَنوتا و كةوتى لةكاريَكدا ، بزانة خةلةل و ناتةواويت لةضىياية لة هةلَس و كةوتت لةطةلَ سوننةت و ياساشةرعيةكاندا ، يان لة هةلَسوكةوتت لةطةلَ ياسا و سوننةتة طةردونىيةكانداية ، يا وةكو خةلةل و ناتةواويت لةبةرامبةر هةردوكياندا هةية . واتة دةبىَ بةثىَى ياساى شةرع و بةسوود وةرطرتن لةو هؤكارانة ( وسائل و الاسباب ) ة و كةلةبونةوةردا لةبةردةستمانداية ، هةولَ بدةين بطةينة ئةو مةبةستانةى كة دةمانةوىَ خؤئةطةر سةيرى هةولَ و كؤششى خةلَكى بكةين ض كافر و ض موسلَمان ، دةبينين مرؤظ بةرى رةنجى خؤى دةخوات و خواى طةورةش لةم دنيايةدا دةست نانىَبة رِووى ئةوانةى كة هةولَ دةدةن و بةخششى خؤى لةم دنيايةدا لةكةس ياساغ نةكردووة هةروةك دةفةرموىَ : [  وكلا نمد هؤلاء وهؤلاء من عطاء ربك وما كان عطاء ربك محظوراً ] الاسراء : 20.

ئةطةر سةيرى ئافرةتيَكى وةك ( مارطريت تاتشر ) بكةين كة لة كؤطايةكى بةريتانيادا شتى دةفرؤشت ، ثاش هةولَ و كؤشش بووة سةرةك وةزيرانى ئةو ولاَتة و ضةند جاريَك هةلَبذيَردرايةوة و ناز ناوى ( المرأة الحديدية ) يان داية

هةروةها ( جاك شيراك ) لة ضيَشتخانةيةكى ئةمريكادا خزمةتكار بوو ثاش ضل سالَ بووة سةرؤكى فةرةنسا كاتى خؤى ( ناثليؤنيش ) ئةفسةريَكى ئاسايى بضووك بوو سةرةنجام بووة بالاَدةستى فةرةنسا

رةنطة يةكيَك بلَىَ ئةمانة دةستيَك لةثشتيانةوة بووة و طةياندونيةتة ئةم ثلة و ثايةية ، ئيتر ئايا زايؤنى جيهانى يان هةر كؤمةلَيَكى تر كة بؤ مةبةستى خؤيان طةورةيان كردوون منيش دةلَيَم راستة ، بةلاَم ئةوانة ئةطةر هةولَيان نةداية و ليَهاتوو نةبووناية نةدةطةيشتنة ئةو ثلةوثايةية ؟! ديارة لةهةموو شتيَكدا هةولَ ثيَويستة بؤية ضاك واية دةستةوسان نةبين ئيَمةى موسلَمان ، مةطةر ثيَغةمبةر r دوعاى نةدةكرد [  اللهم اني اعوذ بك من العجز والكسل واعوذ بك من الجبن والبخل ]

سةرةوة

 

(   173 ) تةنها ثشت بةخوا دةبةستين :

دوذمنانى لىَناطةرِيَن بانطى هةق و راستى بدرىَ بةطوىَى خةلَكى سةردةمدا ، بؤية هةرةشة و طورِةشة و سزا و ئازاردان و مل ملانىَ دةست ثىَدةكات ، لةنيَوان ضاكةكةران و خراثةكاراندا ، ئةمةش باوو ياساى خواية لةسةرةتاى دنياوة تا هاتنى قيامةت

قورئان ئةزموونى ثيَغةمبةران سةلامى خوايان لىَبيَت دةخاتة رِوو بةلَكو ببيَتة مايةى دلَ دامةزراوى و بةرضاو روونى ئةهلى هةق ، هةروةك دةفةرمويَت : [ واتل عليهم نبأ نوح اذ قال لقومه : يا قوم ان كان كبر عليكم مقامي وتذكيري بايات الله  ، فعلى الله توكلت فاجمعوا أمركم وشركاءكم ، ثم لايكن امركم عليكم غمة ثم اقضوا الي ولا تنظرون ، فان توليتم فماسألتكم من اجر ، ان اجري الا على الله وامرت ان اكون من المسلمين ، فكذبوه فنجيناه ومن معه في الفلك و جعلناهم خلائف وأغرقنا الذين كذبوا  باياتنا فانظر كيف كان عاقبة المنذرين ] . يونس /71 واتة : هةوالَ و دةنط و باسى حةزرةتى ( نوح ) يان بؤ بطيَرِةوة كةبةطةلةكةى فةرموو ئةطةر نارةحةتن بة مانةوةى من و يادخستنةوةم بؤتان ، ئةوا من ثشتم بة خوا بةستووة ، قسةتان بكةن بةيةك ، خؤتان و هاوةلَ و هاوبةشتان ، ئينجا بة روونى و بةئاشكرايي و بىَ ترس كاربكةن و ثيلانةكانتان دارِيَذن و ثاشان دذ بة من ضيتان ثىَ دةكرىَ دةست و برد جىَبةجىَى بكةن و هيض ضاوةرِىَ مةكةن خؤ ئةطةر ثشت هةلَكةن من هيضم داوا لىَ نةكردوون ، ثاداشتم لاى خواية و فةرمانم ثيَدراوة كةلة موسلَمانان بم ، برِوايان بة ( نوح ) نةكرد ، ئيَمةش رزطارمان كردن خؤى و ئةوانةى لةكةشتيةكةدا لةطةلَىدابوون ، وة كردمانن بة جيَطير و نيشتةجىَى زةوى ، وة ئةوانةش كة برِوايان بة ئايةتةكانمان نةكرد نقومى ئاوو لافاومان كردن ، ئينجا سةير كة سةرةنجام و ثاشة رِؤذى ئينزاركراوان ضؤن بوو .

* حةزرةتى ( هود ) سةلامى خواى لىَبيَت .

[ قالوا يا هود ما جئتنا ببينة وما نحن بتاركي الهتنا عن قولك وما نحن لك بمؤمنين ، ان نقول الا اعتراك بعض الهتنا بسوء ، قال اني أشهد الله واشهدوا أني برئ مماتشركون من  دونه ، فكيدوني جميعاً ثم لاتنظرون ، اني توكلت على الله ربي وربكم ما من دابة الا هو   اخذ بناصيتها ان ربي على صراط مستقيم ولما جاء امرنا نجينا هوداً والذين امنوا معه برحمة منا ونجيناهم من عذاب غليظ ] هود :58

واتة : كافرةكان وتيان : ئةى هود تؤ بةلَطةى ئاشكرات نةهيَناوة و ئيَمة واز لة خواكانمان ناهيَنين لةبةر قسةى تؤ ، وة ئيَمة برِوات ثىَ ناكةين ئيَمة وا دةزانين كة هةندىَ لة خواكانى ئيَمة و بتةكانمان دةستيان لىَ وةشاندويت .. ئةويش فةرمووى : من خوا دةكةم بة شاهيد و شايةتيش دةدةم كة من بىَبةريم لةوانةى كة ئيَوة دةيكةن بةهاوةلَ و شةريك بؤ خوا ، ضيتان لةدةست دىَ بيكةن بةرامبةرم و مةوةستن ، من ثشتم بةخواى ثةروةردطارم بة ستووة كة ثةروةردطارى ئيَوةشة ، هيض طيانلةبةريَك نية كة ناوضةوانى بة دةستى قودرةتى خواوة نةبىَ ، ثةروةدطارى من لةسةر ريَطا و بةرنامةيةكى راستة .جاكاتىَ فةرمانى ئيَمة دةرضوو بؤ لةناو بردنيان ، هود و برِوادارانمان رزطار كرد بة ميهرةبانى خؤمان و رزطارمان كرد لة سزايةكى سةخت و دذوار

* شوعةيب ( سةلامى خواى لىَ بىَ ) :

[  قالوا ياشعيب ما نفقه كثيراً مما تقول وانا لنراك فينا ضعيفاً ولولا رهطك لرجمناك وما انت علينا بعزيز ، قال ياقوم ارهطي اعز عليكم من الله واتخذتموه وراءكم ظهرياً ان ربي بما تعملون محيط و ياقوم اعملوا على مكانتكم اني عامل  ، سوف تعلمون من ياتيه عذاب يخزيه ومن هو كاذب وارتقبوا اني معكم رقيب ] هود : 93 .

وتيان : ئيَمة زؤرى قسةكانت تيَناطةين ، وة ئيَمة تؤ بةلاواز و زةبوون دةزانين لةناوماندا ، وة ئةطةر كةس و كار و عةشرةتةكةت نةبواية بةردةبارانمان دةكردى ، وة تؤ هيض دةسةلاَتيَكت نية بةسةرمانا و بىَ توانايت ، ئةويش فةرمووى : ئةى طةلةكةم ئايا خزم و عةشيرةتى من طرنطترة بةلاتانةوة لة خوا ، كةثشت طوىَتان خستووة ، بةراستى ثةروةردطارم ضوار دةورى كارةكانتانى طرتووة و ئاطاداريةتى ، ئةى طةلةكةم ئيَوة ضىتان ثىَ دةكرىَ بيكةن ، منيش بانطةوازى خؤم دةكةم ، سةرةنجام دةبينن كىَ سزايةكى بؤ دىَ و ريسوادةبىَ ، وة دةزانن كة كىَ درؤزنة ، ضاوةرِىَ بكةن منيش لةطةلَتان ضاوةرِيَم .

[ ولما جاء امرنا نجينا شعيباً والذين امنوا معه برحمة منا وأخذت الذين ظلموا الصيحة فاصبحوا في ديارهم جاثمين ، كأن لم يغنوا فيها الا بعداً لمدين كما بعدت  ثمود ] واتة : كاتىَ فةرمانى ئيَمة دةرضوو بةسزادانيان ، شوعةيب و برِوادارانمان رزطاركرد بةميهرةبانى خؤمان ، وة دةنطيَكى طةورة كافرانى لةناوبرد و لةجىَو رِىَى خؤياندا تياضوون و كوذانةوة ، هةروةكو نةشبووبن ، كةواتة لةوة لةولاتر ضن دانيشتوانى مةديةن هةروةك ضؤن ( ثمود ) تياضوون و لةوةلةولاتر ضوون

* حةزرةتى موسا ( سةلامى خواى لىَبىَ ) :

[ وقال فرعون ذروني اقتل موسى وليدع ربه اني اخاف ان يبدل دينكم او ان يظهر في الارض الفساد ، وقال موسى اني عذت بربي وربكم من كل متكبر لا يؤمن بيوم الحساب ] غافر  :27

واتة : فيرعةون وتى وازم لىَ بهيَنن با موسا بكوذم ، با بانطى ثةروةردطارةكةى بكات بىَبةهانايةوة ، من دةترسم ئاين و بةرنامةتان بطؤرِىَ ، وة فةساد و خراثة بنيَتةوة لةولاَتدا ، موساش فةرموى من ثةنا دةطرم بةثةروةردطارى خؤم و ئيَوةش لةهةموو خؤبةزل زانيَك كة برِواى بةرؤذى دوايى نىية 

* برِوادارةكةى ئالى فيرعةون :

ثاش ئةوةى ئامؤذطارى كردن و ثةيامى خواى طةياند هةرةشةيان ليَكرد ئةويش فةرمووى : [  وافوض امري الى الله ان الله بصير بالعباد فوقاه الله سيئات مامكروا وحاق بال فرعون سوء العذاب ] غافر :   واتة : من خؤم دةدةمة دةست خوا ، بةراستى خواش بيناية و ئاطادارة بةبةندةكانى خواش ثاراستى لةثيلانة خراثةكانى فيرعةون و دارودةستةكةى وةئالى فيرعةونيش دووضارى سزاى سةخت بوون .

*ثيَغةمبةريش r تةنها ثشتى بةخوا بةست  :

 قورئانى ثيرؤز بةحةزرةت r دةفةرمويَت  : [  قل ادعوا شركائكم ثم كيدوني جميعاً  ولا تنظرون  ان ولي الله الذي نزل الكتاب وهو يتولى الصالحين والذين تدعون من دونه لايستطيعون نصركم و لاأنفسهم ينصرون ] الاعراف : 197  واتة : ثيَيان بلَىَ هاوةلَةكانيشتان بانط بكةن ئينجا هةمووتان ثيلانةكانتان بطيَرِن و ضاوةرِىَ مةكةن ضونكة بةراستى من دؤست و خؤشةويست و ثالَثشتم خواية كة ثةرِاوى ناردو بؤم و هةر ئةو ثالَثشتى ضاكةكارانة ، ئةوانةش كةبيَجطة لةخوا بانطيان دةكةن ناتوانن سةرتان بخةن ، نةك هةر ئةوةندة بةلَكو خؤشيان ثىَ سةرناخريَت ، هةروةها ثىَى دةفةرمويَت :[  يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك وان لم تفعل فما بلغت رسالته والله يعصمك من الناس ان الله لا يهدي القوم الكافرين] المائدة : 67 واتة : ئةى نيَردراوى خوا رابطةيةنة ئةوةى لةثةروةردطارتةوة بؤت هاتووة ، ئةطةر بةو كارة هةلَنةسى ماناى واية ثةيامةكةيت رانةطةياندوة خواش دةتثاريَزىَ لةخةلَكى بةراستى خواوةند رِيَنمايى طةلى كافران ناكا و سةريان ناخات .

ثيَغةمبةر r لةلايةن هاوةلاَنةوة ثاسةوانى دةكرا بةشةوو بة رِؤذ نةبادا كافران زةفةرى ثيَبةرن ، كة ئةم ئايةتة هاتة خوارةوة حةزرةت r ثاسةوانةكانى ئيزندا و فةرمووى : خوا خؤى دةمثاريَزيَت ، ئةم رووداوة زؤر كاريطةربوو لةذيانى ثيَغةمبةردا 

ئةوةتا ذنيَكى بةلجيكى بةم رووداوة موسلَمان بوو ووتى ( محمد ) r ئةطةر درؤ لةطةلَ هةمووكةسيَك بكات درؤ لةطةلَ نةفسى خؤيدا ناكات و موجازةفة بة ذيانى خؤى ناكا و ثاسةوانةكانى ئيزن نادا تةنها ئةم ئايةتة بةلَطةية لةسةر راستيَتى  ثيَغةمبةرايةتى محمد r .

* هاوةلاَنيش ضاونةترس و ئازابوون

قورئانى ثيرؤز لةبارةيانةوة دةفةرمويَت [  الذين قال لهم الناس ان الناس قد جمعوا لكم فاخشوهم فزادهم ايماناً وقالوا حسبنا الله ونعم الوكيل ، فانقلبوا بنعمة من الله وفضل   لم يمسسهم سوء واتبعوا رضوان الله والله ذو فضل عظيم ] (ال عمران /174) واتة : ئةو برِوادارانةى كة خةلَكى ثيَيان وتن دوذمنان كؤبونةتةوة و هيَرش دةكةنة سةرتان بترسن ئةوان برِوايان زياتر بوو وةوتيان ئيَمة خوامان بةسة و باشترين ثالَ ثشتة بؤمان ، سةرةنجام طةرانةوة بةنيعمةتىَ لةخواوة و فةزلَى زؤرةوة ، وة تووشى هيض خراثيةك نةبوون ، ئةوان دواي رةزامةندى خوا كةوتن ، خواوةنديش خاوةن فةزلَى طةورة و زؤرة .

سةرةوة

 

174 ) خوامان بةسة كة يارمةتيدةرمان بىَ :

قورئانى ثيرؤز دةفةرمويَت : [ اليس الله بكاف عبده ويخوفونك بالذين من دونه ومن يضلل الله فما له من هاد ومن يهد الله فما له من مضل اليس الله بعزيز ذي انتقام ، ولئن سألتهم من خلق السموات والارض ليقولن الله قل افرأيتم  ما تدعون من دون الله ان ارادني الله بضر هل هن كاشفات ضره او ارادني برحمة هل هن ممسكات رحمته قل حسبي الله   عليه  يتوكل المتوكلون ](الزمر /38)  واتة : ئايا خوا بةس نىية بؤ بةندةكةى ، ئةوترسيَنن بةغةيرى خوا باشة يةكىَ خوا سةرى لىَ بشيَويَنىَ كةس ناتوانى هيدايةتى بدات وة كةسىَ خوا هيدايةتى بدات كةس ناتوانىَ سةرى لىَبشيَويَنىَ ، ئايا خوا بةدةسةلاَت و خاوةن تؤلَة نية ؟  ئةطةر ثرسياريان ليَبكةى كة كىَ ئاسمانةكان و زةوى دروست كردوة دةلَيَن خوا ، بلَىَ باشة ئةطةر خوا بيةويَت تووشى زيانيَكم بكات كةس دةتوانىَ بيطيَرِيَتةوة ؟ يان ئةطةر بيةوىَ سووديَكم ثىَ بطةيةنىَ كةس دةتوانىَ رِىَى لىَبطرىَ ؟ بيَطومان نةخيَر دةى كةواتة بلَىَ خوام بةسة تةنها ثشت بةو دةبةستم و هةر ثشت بةو دةبةستن ( متوةكلةكان )   .

هةروةها دةفةرمويَت : [  امن يجيب المضطر اذا دعاه ويكشف السوء ] نمل : 62

واتة : كىَية بيَجطة لةخوا بيَت بةهاناى كةسيَكةوة كة دةستى لة هةمووشتيَك بضرِاوة و نارةحةتى و زةحمةتةكانى بؤ لابا ، كةسىتر هةية لةطةلَ خوادا بيَطومان نةخيَر ؟

مامؤستا عبدالمجيد زةندانى لةبةريتانيا ضاوى بة طؤرانى بيَذى بةريتانى يوسف اسلام دةكةوىَ و لىَى دةثرسىَ ضؤن موسلَمان بويت و وازت لة طؤرانى وتن هيَنا ؟ ئةويش وتى : لةطوىَى دةريا مةلةم دةكرد لةو ثةرِى خؤشى لةزةتى دنيادابووم لةثرِ كةوتمة حالَةتيَكةوة خةريك بوو بخنكيَم ، لةدلَةوة وتم خواية من دةستم لةهةمووشتيَك بضرِاوة ، ئةمجارة وةرة بةهانامةوة و رزطارم بكة مةرج بيَت خزمةتى ئاينى حةقى تؤ بكةم خؤشم نازانم ضؤن شةثؤليَكى طةورة هات و هةلَيدامة قةراغ دةرياكة

منيش ثاش ئةو رِووداوة هةر ضاوةرِىَى ئةو رِؤذةم دةكرد كة ثةيمانةكةى خؤم بةرمة سةر و بةرنامة و ئاينى حةق بدؤزمةوة . برايةكم كة بؤ طةشت و طوزار ضوو بؤ سةردانى قودس ، لةوىَ بيردةكاتةوة كة ديارىيةكى رؤذهةلاَتيم بؤ بهيَنىَ ، زؤر دةطةرِىَ ، سةرةنجام قورئانيَكى راظةكراو بةئينطليزيم بؤ دةكرِىَ و كة طةرِايةوة بةريتانيا ثيَشكةشى كردم منيش سوثاسم كرد و كةوتمة خويَندنةوةى ، هةموو ئةو ثرسيارانةى لةدلَمدا طةلاَلَة بوبون وةلاَمةكةيم لة قورئاندا دؤزيةوة و خوا هيدايةتى دام و موسلَمان بووم و ئيَستاش وا خةريكى كارى خيَر خوازى و بانطةواز كردنم لةسايةى خواوة .

بةلَىَ تيَطةيشتن لةوةى كة خوامان بةسة و تةنها ثشت بةو ببةستين مةسةلةيةكى زؤر طرنطة و وةك باسمانكرد قورئان زؤر طرنطى ثيَداوة و فةرمودةيش زؤر جةختى كردؤتة سةر ، ئةوةتا حةزرةت r دةفةرمويَت :

* هةركةسىَ لةمالَ هاتة دةرةوة وتى : [  بسم الله توكلت على الله ولا حول ولا قوة الا بالله  ] ثىَى دةوتريَت [ كفيت ووقيت وتنحى عنه الشيطان ] واتة : خوات بةسة و ثاريَزراوى و شةيتانيش دوور دةكةويَتةوة لىَى جا شةيتانيَكيش بةوى تريان دةلَىَ : [ تؤ ضى دةتوانى بكةيت لةطةلَ كةسيَكدا كة خوا هيدايةتى دابىَ و ئةو ثالَثشتى بىَ و بيثاريَزىَ ] ئةبوداوود طيَرِاويةتةوة .

* هةروةها سوننةتيشة وةك حةزرةت r لةشةودا لةكاتى ضوونة ناو جيَطة بلَيَين:[الحمد لله الذي اطعمنا وسقانا  و كفانا واوانا  فكم ممن لا كافي له ولا مؤوي ] مسلم.

* حةزرةت بة ( عةبدولاَى كورِى خوبةيب ) ى فةرموو : [ هةموو بةيانيةك و ئيَوارةيةك سىَجار ( قل هو الله ) و ( قل اعوذ برب الفلق ) و ( قل اعوذ برب الناس ) بخويَنة بؤ هةمووشتيَك بةستة ] .

* حةزرةتى ( معاوية ) ش خواى لىَرازى بيَت داواى ئامؤذطارى لة خاتوو عائيشة كرد خواى لىَرازى بيَت ئةويش لةوةلاَمدا بؤى نوسى : ( هةركةسىَ هةولَى بةدةست هيَنانى رةزامةندى خوا بىَ ئةطةر خةلَكيشى لىَ برةنجيَ ئةوة خواى بةسة بةرامبةر بةخةلَكى ، وة هةركةسىَ رةزامةندى خةلَكى مةبةست بىَ بةخوالةخؤ رةنجاندن ئةوة خوا دةيداتة دةست خةلَكى و خؤى دةستى لىَبةردةدات ) ترمذي طيَرِاويةتةوة .

سةرةوة

 

 (  175 ) دوو جؤر بازرطانى :

ئةطةر كةسيَك رِىَ و شويَنى بازرطانىيةكى سوودمةندى مسؤطةرت ثيشان بدات بة ضاكى شويَنى رِيَنمايى يةكانى بكةويت و سةرةنجام قازانجيَكى باش بةدةست بيَنى ، ديارة تاماويت دةستى ريَزى بؤ بةسنطةوة دةطريت و رةنطة زؤر جار لةم لاو ئةولاشةوة باسى ضاكةى ئةوكةسة بكةيت و خوا خوات بيَت كة هةقى بؤ بكةيتةوة ئةمة لةدنياى ماددة و ذيانى كةم و كورتى برِاوةدا

ئةى ئةطةر ئةو كةسة خواى طةورةى بالاَدةست بيَت و رِيَنماييةكى دلَسؤزانة مان بكات بؤ بازرطانىيةكى سةد دةر سةد قازانج و سةربةرزى دنيا و قيامةت ، دةبىَ ضةندة سوثاسطوزارى بين و شويَن رِيَنمايى و فةرمانةكانى بكةوين خواى ثةروةردطار لةبارةى ئةم بازرطانيةوة دةفةرمويَت [ يا ايها الذين امنوا هل ادلكم على تجارة تنجيكم من عذاب اليم ] الصف : 10 واتة : ئةى ئةوانةى كة برِواتان هيَناوة ئايا رِيَنمونيتان بكةم بؤ بازرطانيَتى و كرِين و فرؤشتننيَك كة رزطارتان بكات لة سزايةكى ثرِ دةردو سوىَ ئينجا خوا خؤى وةلاَم دةداتةوة و دةفةرموىَ : ئةو بازرطاني ية ئةمةية (  تؤمنون بالله ورسوله ) برِوابيَنن بةخواو ثيَغةمبةرةكةى ، و [  تجاهدون في سبيل الله باموالكم وأنفسكم ، ذلكم خير لكم ان كنتم تعلمون ] وة تيَبكؤشن لة رِىَى خوادا بةسةر و مالَى خؤتان ، ئةمةتان باشترة بؤ خؤتان ئةطةر بزانن ، جا ئةطةر وابكةن [  يغفر لكم من ذنوبكم ] خوا لةطوناهةكانتان خؤش دةبىَ [  ويدخلكم جنات ] وة لةرِؤذى دوايىدا دةتانخاتة ناو باخانيَكةوة  [  تجري من تحتها الانهار ] كة جؤطة و ئاوى زؤر بة ذيَرياندا دةرِوات [ومساكن طيبة في جنات عدن ] وة داتان دةنىَ  لةجيَطا و رِيَطا و كؤشكى ثاك و تةميز لةبةهةشتانى هةتا هةتايىدا [ ذلك الفوز العظيم ] كة ئةمةشة رزطاريى و سةفرازى طةورة و بىَويَنة .

ئةمانةى كة وتران ثاداشتيَكى رؤذى دوايين ، جا لةبةرئةوةى كة ئادةمى لة ئاوو طلَى زةوى دروست بووة ، وة هةميشة ضاوى لة ثاداشتى جيهانيشةوةية ، بؤية باسى ثاداشتى دنيايشيان بؤ دةكات و دةفةرموىَ [ واخرى تحبونها ] وة بةبةهرةيةكى ترتان ئةطةيةنىَ لة جيهانا كة حةزتان لىَيةتى و ئارةزووى ئةكةن ، كة ئةويش [  نصر من         الله ] ياريدة دانة لةخواوة و [  وفتح قريب ] وةطرتنى شارى مةككة [  وبشر           المؤمنين ] وة مذدة بدة بةموسلَمانان كة بةم زووانة ئةم بةلَيَنة ديَتة جىَ .

بةلَىَ خوا بةلَيَنى بةجىَهيَناوة بةزيادةوة ، لةسالَى هةشتةمى كؤضيدا مةككة طيرا ، لة سالَى يانزةدا ثيَغةمبةر r كؤضى دوايى كرد ، دواى ئةو سةد سالَى نةخاياند كة بةيداخى ئيسلامةتى لةبةشى زؤرى جيهانى ئةو رؤذةدا هةلَكرا ، وة بة ضراى ئيسلامةتى هةموو سةرزةوى رِوناك بووةوة .

ئينجا زياتر جةخت دةكاتةوة سةر هةولَ و تيَكؤشان و دةفةرمويَت [ يا ايها الذين امنوا كونوا انصار الله كما قال عيسى ابن مريم للحواريين من انصاري الى الله ؟ قال الحواريون نحن انصار الله ، فامنت طائفة من بني اسرائيل وكفرت طائفة فايدنا الذين امنوا على عدوهم فاصبحوا ظاهرين ] واتة : ئةى ئةوانةى برِواتان هيَناوة ، ببن بةيارمةتى دةرانى خوا ، هةروةك عيساى كورِى مةريم بة هاورِىَ تايبةتىيةكانى خؤى فةرموو : كيَن ئةوانةى كة يارمةتيم ئةدةن بؤ بانط كردنى مةردوم بؤ رِىَى خوا ؟ هاورِىَ تايبةتىيةكانى وتيان : ئيَمةين  يارمةتى دةرانى دينى خوا .

بةراستى ئةمانة لىَبرِان بؤ خوا ، وةتامان خةباتيان كرد ، سةرةنجام دةستةيةك لةبةنى ئيسرائيل برِوايان هيَنا و دةستةيةكىتر برِوايان نةهيَنا ئيَمةش ثشتيوانى ئةوانةمان كرد كة برِوايان هيَنا ، بةسةر دوذمنةكانيانا زالَبوون و سةركةوتن ( تةفسيرى خالَ جزمى بيست و هةشتةم )

قورئانى ثيرؤز لة سورةتى ( التوبة ئايةتى ( 111 ) ش دا تيشكيَكىتر دةخاتة سةر ئةم بازرطانى و كرِين و فرؤشتنة و دةفةرمويَت [ ان الله اشترى من المؤمنين أنفسهم واموالهم بأن لهم الجنة ، يقاتلون في سبيل الله فيقتلون ويقتلون ، وعداً عليه حقاً في التوراة والانجيل والقران ، ومن أوفى بعهده من الله فاستبشروا ببيعكم الذي بايعتم به ، و ذلك هو الفوز العظيم ] واتة :(بةراستى خوا كرِى لة برِواداران سةر و مالَيان بةبةهةشت ئةو برِوادارانة ئةجةنطن لةرِىَى خوادا ، ئينجا ئةكوذن و ئةكوذريَن بةخشينى بةهةشت بؤ ئةو برِوادارانة بةلَيَنى خواية ، بةلَيَنيَكى راستةوخؤ ، برِيارى داوة  لة تةورات و لة ئينجيل و لة قورئاندا ، دةى ئايا هيض كةسيَك راست ترة لة خوا لةبةجىَهيَنانى بةلَيَنى خؤىدا ؟ بيَطومان هيض كةس ويَنةى خوا نية ، كةواتة برِواداران دلَخؤش و شادمان بن بة مامةلَة و كرِين و فرؤشتنةكانيان ، كة ئةمةش ئةتان طةيةنىَ بة ئامانجى زؤر طةورة و سةر فرازى

* ضةند نمونةيةكى طةشى ئةم بازرطانية

1) لةشةوى ( عقبة ) ى دووةم دا ، ( عبدالله ى كورِى رةواحة ) بةحةزرةتى فةرموو : ئةى ثيَغةمبةرى خوا ضؤن ئارةزوو ئةكةيت مةرج دابنىَ لةسةرمان بؤ خواو بؤ خؤيشت ، ئةويش فةرمووى : مةرجم بؤ خوا ئةمةية كة بيثةرستن و هيض شتيَك نةكةن بةهاوبةشى ، مةرجم بؤ خؤم ئةمةية كةبةرطريم لىَبكةن لةهةرشتيَك كة بةرطرى خؤتان و مالَتانى لىَئةطةن . ئةويش فةرمووى : ئايا ضيمان بؤ هةية ئةطةر ئةوةمان كرد ؟ حةزرةت r فةرمووى : بةهةشتان بؤ هةية .

( عبدالله ) و هاوةلَةكانى فةرمويان : مامةلَة و كرِين و فرؤشتنةكةمان قازانجى كرد ، نة ثةشيمان بوونةوةت لىَوةردةطرين و ، نةثةشيمان دةبينةوة

2) صهيبى رؤمى ويستى كؤض بكات بؤ مةدينة ، قورِةيشىيةكان رِىَيان ثىَطرت و وتيان : تؤ بة هةذارى هاتوويةتة مةككة و ليَرة دةولَةمةند بويت ، بةخوا نايةلَين خؤت و مالَةكةت دةرضيت، ئةويش فةرمووى : ئةطةر مالَةكةتان بؤبةجىَ بهيَلَم ئةهيَلَن كؤض بكةم ؟ وتيان : بةلَىَ ، فةرمووى : دة ئةوة مالَةكةم بؤ ئيَوة ئينجا كؤضى كرد بؤ مةدينة بة خؤى و ئيمانةكةيةوة كة حةزرةت ئةمةى بيست ثىَى فةرموو [  ربح البيع ، ربيح البيع] واتة مامةلَةكةت و فرؤشتنةكةت قازانجى كرد

3) يةكىَ لة هاوةلاَن دارخورمايةكى دةبىَ كةلار بووبؤوة ناو مالَى دراوسىَيةكى هةذارى ، منالَةكانى ئةو مالَة لةو دارخورمايةيان دةخوارد و كيَشةيةكى لةسةر دروست بوو ، حةزرةت r دووجار داواى لىَكرد كةواز لةو دار خورماية بيَنىَ بؤ مالَة دراوسىَهةذارةكةى بةرامبةر بة دارخورمايةك لةبةهةشتا ، بةلاَم ديارة هاوةلَةكةش هةذاربووة و رةنطة هةر ئةوةى بووبىَ بؤية نةيتوانى بيبةخشىَ هاوةلَيَكىتر كةلة هونةرى بازرطانى لة طةلَ خوادا ضاك تىَطةيشتبوو ، كة ئةمةى بيست ، هاتة ناو مةسةلةكةوة و خاوةن دارخورماكةى رازى كرد بةوةى كة يةك باخ و بيَستانى ضاكى بداتىَ لة جياتى ئةو تاقة دارخورماية كة وازى لىَبيَنىَ بؤ دراوسىَ هةذارةكةى لةبةر داواكةى حةزرةت r بةو هيوايةى بةرامبةر بةو خيَر و ضاكةية  ثةروةردطار دارخورمايةكى بةهةشتى بداتىَ بة ثىَى فةرمايشتةكةى ثيَغةمبةر r .

4) رِؤذيَك حةزرةت r لةلاى هاوةلَيَكى دةولَةمةند دانيشتبوو ، هاوةلَيَكى ترى هةذار هات و لاى دةولَةمةندةكة دانيشت ، دةولَةمةندةكة داويَنى جلةكانى خؤى طرت و خؤى كؤكردةوة ، حةزرةت r ثىَى فةرموو : ( ضى بوو ، ترساى دةولَةمةنديةكةت بضىَ بؤى ، يان ترساى هةذارى يةكةى تووشت ببىَ ) ؟ هاوةلَةكة بةقسةكةى حةزرةت r داضلَةكى و بةزةردةخةنةوة وتى : ئةطةر واية من نيوةى سامانةكةمى دةدةمىَ حةزرةت r رِووى كردة هةذارةكة و فةرمووى : رازى دةبيت نيوةى مالَةكةى وةرطرى هةذارةكة وتى : (ئةترسم وةرى بطرم و تووشى ئةوةببم كة تووشى بوو كاتىَ لايةوة دانيشتم )

بةراستى هةردووكيان ثاية بةرزن ، يةكةميان بة هؤشيار بوونةوةى كت و ثرِى و بةخشينى نيوةى سةروةت و سامانةكةى ، دووةميشيان بةو نةفس بةرزى و دنيا نةويستيةى كةلةو مةجليسةدا نواندى  ( المجتمع 1398 /2/5/2000 ) .

سةرةوة

 

176 ) بةرهةمى قسةى خيَر :

خواى ثةروةردطار دةفةرمويَت [ الم تر كيف ضرب الله مثلاً كلمة طيبة كشجرة طيبة اصلها ثابت و فرعها فى السماء ، تؤتي اكلها كل حين باذن ربها ، و يضرب الله الامثال للناس لعلهم يتذكرون ، ومثل كلمة خبيثة كشجرة خبيثة اجتثت من فوق الارض مالها من قرار ] 26 ابراهيم .واتة : نابينى ضؤن خوا نموونةى وتة و وشةى ضاك و ثاك و هةق ديَنيَتةوة بةدرةختيَكى ضاكى بةردار ، رِةط و ريشةى بةناخى زةويدا ضوبيَتة خوارةوة و سةرى لق و ثؤثةكانيشى لة ئاسمان توند بوبىَ ، ئةم درةختة بةفةرمانى خوا هةميشة سةوزة و بةروبووم دةدات و مايةى سوود و قازانجى خةلَكة ، بةو جؤرة خواوةند نموونة بؤ خةلَك ديَنيَتةوة بةلَكو هؤشيار ببنةوة و بيربكةنةوة .

وة نموونةى وشةى خراثيش درةختيَكى خراثة كة هةلَكةندرابىَ و رةط و ريشةى لةزةوىدا نةمابىَ و لةق بىَ و خؤى لةسةر زةوى بؤ نةطيرىَ ، هاكا ئيَستا يان تؤزيَكى تر بكةوىَ بةلادا ئينجا قورئان باسى سةرةنجامى هةردوو وشةكة دةكات [  يثبت الله الذين امنوا بالقول الثابت في الحياة الدنيا و في الاخرة و يضل الله الظالمين و يفعل الله مايشاء ]  واتة : خواوةند برِواداران دامةزراو دةكات بةوتةى ضاك و نةطؤرِ لة دنيا و قيامةتدا ، وةستةمكارانيش زياتر سةرطةردان دةكات و خواوةند هةرضى بويَت دةيكات


 

( 1)   موسلَمان بوونى سةدةها هةزار كةس :

تةتةرةكان لةسةدةى حةوتى كؤضىدا هيَرشيان هيَناية سةر جيهانى ئيسلامى ، كة بةراستى فيتنةيةكى طةورة و بةلاَيةكى بىَويَنة بوو ، بىَ هيوايى و رةش بينى تووشى خةلَكى بوو بوو ، وةك ثةنديَك وتراوة ( ئةطةر وتيان تةتةرةكان تيَكشكاون برِوا مةكة ) ثاش ضةندةها سالَ لةشةرِ و ثيَكدادان و خويَن رشتن ، وة ثاش هةولَ و كؤششى ضةندةها زاناى خواناس ، تةتةرةكان موسلَمان بوون و لة لوتكةى دذايةتى و دوذمنايةتى كردنى ئيسلامةوة ، ضوونة لوتكةى ثاريَزطارى كردن لة ئيسلام

هةولَةكان زؤرن مةطةر هةر خوا خاوةنةكانى بةضاكى بناسىَ و مةطةر هةر خؤى بةخيَر ثاداشتيان بداتةوة ئيَمةش ليَرةدا تةنها رووداويَك باس دةكةين كة مايةى ثةند و ئامؤذطارى زؤرة بؤ بانطخوازان ، كة بزانن قسة لةشويَنى خؤيدا ضةندة طرنطة و ضؤن لةكةسى بةرامبةر كار دةكات .

( تغلق تيمور خان ) كورِى ( مةليك كاشغر ) وةلى عةهدبوو ، ناوضةيةكى بؤ خؤى دابرِى بوو بؤ راوكردن و قةدةغة بوو كةس ثىَى تىَبخات ، مةطةر خزمةتكار و ئةوكةسانةى كة هاوةلَى بوون بؤ رِاوكردن

رِؤذيَك ثياويَك بةناوى ( شيَخ جمال الدين ) و ضةند هاورِىَيةكى بازرطانى ، لةشارى ( بوخارا ) وة بةرِىَ دةكةون و بةنةزانى بةو ناوضةيةدا دةرِؤن كة شويَنى رِاوى ( تغلق تيمور خان ) بوو كاتىَ ثىَيان دةزانن ، دةيانطرن و بةدةست و ثىَ بةستراوى دةيان هيَننة لاى ( تغلق تيمور خان ) ئةويش ثىَيان دةلَيَت : ضؤن هاتوونةتة ناو ئةو سنوورةى كةمن دياريم كردووة و قةدةغةكراوة ؟

( شيَخ جمال الدين ) وتى : ئيَمة غةريبين و بةنةزانى هاتوينة ئيَرة ؟

 وةلى عةهد وتى : ئيَوة خةلَكى كويَن ؟

شيَخ وتى : ئيَمة فارسين

( جا لةبةرئةوةى تةتةرةكان زؤر رقيان لة فارسى ئيَران بووة ) وةلى عةهد وتى :

سةط بةنرخترة لةفارس !

ليَرةدا شيَخ وةلاَميَكى واى دايةوة  كةلة داهاتوودا بووة مايةى هيدايةتى سةدةها هةزار كةس شيَخ وتى : بةلَىَ ، ئيَمة لةسةط كةمترين و بىَ نرخترين ، ئةطةر برِوامان بة ئاينى هةق نةبواية

وةلى عةهد سةرى سورِما لة قسةكانى ، ثاش طةرِانةوةى داواى كرد كة شيَخ ببةنة لاى ، ثاشان كة بؤيان هيَنا ، كةوتنة طفت و طؤ ، شيَخ زؤر جوان باسى ئيسلامى بؤ كرد ، كة زؤر كاريطةربوو ، بؤية وةلى عةهد وتى : من ئةطةر ئيَستا موسلَمان ببم ، ناتوانم خةلَكى راست بكةمةوة و بيانخةمة سةر رِىَى راست ، ماوةيةك ليَم بووةستة كة بوومة ثاشا و هةموو كاروبار كةوتة ذيَر دةستم ، ئةوسا وةرةوة بؤلام

شيَخيش طةرِايةوة ولاَتةكةى خؤى و نةخؤشىيةكى قورسى طرت ، لةسةرةمةرطا بة (رشيد الدين ) ى كورِى وت : رِؤذيَك ديَت كة ( تغلق تيمورخان ) دةبيَتة ثاشا ، بيرت نةضىَ بضى بؤلاى و سةلامى منى ثىَ بطةيةنة و بةبىَ ترس ثةيمانةكةى بيربخةرةوة كةثىَى داوم 

دواى ضةند سالَيَك ( رشيد الدين ) ضوو بؤ ( معسكر الخان ) ، وة ئةو كاتةش وةلى عةهد بوبووة ثاشا و كاربةدةستى ولاَت

بةلاَم ئاخؤ ( رشيد الدين ) يَكى فارسى غةريب ضؤن دةستى بطاتة ثاشا و وةسيةتةكةى باوكى جىَ بةجىَ بكات ؟!

( رشيد الدين ) هةموو رؤذىَ ثيَنج فةرزة دةضووة نزيك كؤشكى ثاشا وة و بةدةنطى بةرز بانطى ئةدا ، بةيانى يةكيان بانط طةيشتة طوىَى ثاشا و خةوى زرِاند ، بؤية زؤر زؤر تورِةبوو ، بةبةردةستةكانى خؤى ووت : ئةوة كىَية وا بةجةسارةتةوة بةدةنطى بةرزى ثشووى ثادشا تيَك دةدات

بةردةستةكانى وتيان : قوربان ئةوة ثياويَكى فارسى غةريبة و بةثىَى دينةكةى خؤى بانط دةدات ، نويَذ دةكات . ئةويش وتى : كةواتة بؤم بهيَنن بابيبينم .

كةهيَنايانة لاى ثاشا ، خؤى ثيَناساند و وةسيةتةكةى باوكى ثيَطةياند ئةويش وتى : راستة من بةردةوام ئةو ثةيمانةم بيرة كة داومة بةباوكت ، بةلاَم شيَخ  خؤى بؤ ئامادة نةبوو ؟ ئةويش وتى : باوكم كؤضى كردووة و لةدنيا دةرضووة .

ثاشا زؤرى ثيَناخؤش بوو ، ئينجا شايةتمانى هيَنا و موسلَمان بوو ، ثاشان يةك يةك ئةميرةكانى يانط دةكرد و داواى موسلَمان بوونى لىَ دةكردن ، بةمةش سةدةها هةزار كةس موسلَمان بوون ( قصص من التاريخ  الاسلامي للاطفال  ) الندوي .

2) شوانيَك دةطاتة ثلةى دكتؤرا :

منالَيَكى بىَ باوك لةلادىَيةكى ميسردا ، لةطةلَ دايكيا دةذيا و خةريكى شوانيَتى بوو ، لةتةمةنى ضواردة سالَىدا ريَرةوى ذيانى دةطؤرِدرىَ و بةو درةنط وةختةى تةمةنى دةست دةكات بة خويَندن بة هؤى ئامؤذطارى و رِيَنمايى بانطخوازيَكةوة كة سةردانى طوندةكةيان دةكات بؤ كارى بانطةواز

ثاش ئةوةى برِيار دةدات بخويَنىَ لةطةلَ دايكىدا ديَنة قاهيرة و هةر لةوىَ سةرةتايى تةواو دةكات بةسةركةوتوويى و هةموو قورئانيش لةبةردةكات ئنجا ثاش ضةند سالَيَكى تر قؤناغةكانى خويَندن بةسةركةوتوويى تةواو دةكات و دةضيَتة زانكؤى ئةزهةر . دايكى ئافرةتيَكىخواناس بوو ثىَى ناخؤش بوو كورةكةى زمانى ئينطليزى بخويَنىَ ، تةنها بةوة قةناعةتى كرد كة تىَيان طةياند ئةطةر ئةو زمانةش بزانىَ زياتر دةتوانىَ خزمةتى ئيسلام بكات .

جا لةطةلَ ئةوةدا كة كليةى شةريعةى دةخويَند ، خةريكى ديراسةى ( قانون ) يش بوو توانى بة خاريجى كؤليذى ياسا تةواو بكات ، ثاشان لة ( ئةمريكا ) دكتؤراى هيَنا ماوة بلَيَن ئةم بليمةتة كة قسةيةكى خيَرى بانطخوازيَك بووة خالَى وةرضةرخان لة ذيانىدا ناوى ( دكتؤر حسين حامد حسان ) ة و ئةندامى _ كؤمةلَةى ئيسلامى ثاكستان ) ة و دوو كورِيشى هةية كة يةكيَكيان دكتؤرة و ئةوى تريان ئةندازيارة !! ( كةنالَى فةزايى ( اقرا ) بةنامةى ( ملف شخصي ) .

سةرةوة

 

( 177 ) يةكخواناسى طةورةترين بةخششى خواية :

كاتيَك حةزرةتى ئادةم بةرنامةى خواى هيَنا بؤ نةوةكانى ، ماوةيةكى زؤر كة نزيكةى هةزار سالَة بةم جؤرة مانةوة تا كةم كةم دياردةى هاوبةش ثةيدا كردنيان تياثةيدابوو ، ئةويش بةوةى كة ضةند ثياوضاكيَك ثاش مردنيان ثةيكةريان بؤ دروستكردن و دواتريش كةوتنة ثةرستنى ، كة ناويان ( ود ، سواع ، يغوث ، يعوق ، نسر ) بوو ، ئينجا خواى طةورة حةزرةتى نوحى نارد بؤيان كة ئةويش ( 950 ) سالَ لةطةلَياندا خةريك بوو سةرةنجام ( 12 )كةس يان زياتر موسلَمان نةبوون

قورئان لةسورةتى نوح دا دةفةرمويَت [  قال نوح رب  انهم عصوني واتبعوا من لم يزده ماله وولده الا خساراً ، و مكروا مكراً كباراً ، وقالوا لا تذرن الهتكم ولا تذرن وداً ولا سواعاً ولا يغوث ويعوق و نسراً ، وقد أضلوا كثيراً ، ولا تزد الظالمين الا ضلالاً ، مما خطيئاتهم أغرقوا فادخلوا ناراً فلم يجدوا لهم  من دون الله انصاراً ] نوح : 25 واتة : نووح وتى : خواية طةلةكةم بىَ فةرمانيان كردم ، وة ثةيرِةوى كةسيَكيان كرد كة مالَ و منالَيان قازانجى ثىَ نةطةياندوون زيان نةبىَ ، وة زؤر فروفيَلَى طةورةيان كرد ، وة وتيان : دةست هةلَنةطرن لة خواكانتان ، دةست هةلَنةطرن لةثةرستنى ( ود ) و ( سواع ) و ( يغوث ) و ( يعوق ) و ( نسر ) وة ئةمانة زؤريان طومرِاكرد ، خواية ئةم ستةمكارانة زياتر سةرطةردان بكة

بةهؤى طوناهةكانيانةوة بةئاو خنكيَنران و خرانة ئاطرةوة و، بيَجطة لة خوا هيض يارمةتى دةريَكيان دةست نةكةوت

دواى حةزرةتنى نوحيش بةردةوام ثيَغةمبةران سةلامى خوايان لىَبىَ هاتوون و خةلَكيان بانط كردؤتة وة سةريةكخواناسى و دةست بةرداربوون لةهةموو ئةوانةى كةلة غةيرى خوا دةثةرستران

بةدريَذايى ميَذوو مرؤظى دوور لةخوا شتيَكى بؤ خؤى دروستكردووة و ناويَكى لىَناوة و كةوتؤتة ثةرستنى ، ئةوشتانةش تةنها ( ناون ) [  مايعبدون من دونه الا اسماء سميتموها انتم واباؤكم ما انزل الله بها من سلطان ] يوسف : 40 / وة لةراستيدا هيض نين ، نةدةبيستن نةدةسةلاَتيشيان هةية بيَن بةهاناى كةسةوة ، هةروةك حةزرةتى ئيراهيم سةلامى خواى لىَبيَ بةطةلةكةى فةرموو [  قال هل يسمعونكم اذ تدعون ، او ينفعونكم أو يضرون ] شعراء:73 

بةلَىَ مرؤظى ويَلَ و سةرطةردان ، هيض نةما كرِنووشى بؤ نةبا ، تةنانةت كرِنووشى بؤ ئاذةلَ دار و بةرد و رِووبار و شاخ و كرم و مارو ميَروش برد نوسةرى ثةرِاوى ( الهند القديمة ) ( ار ، سي ، دت ) دةلَىَ لة سالَى ( 600 ) ى زاينى دا ذمارةى ئةو خوايانةى كة هنديةكان دةيانثةرستن طةيشتة نزيكةى ( 330 ) مليؤن

هةر لةو سةردةمانةشدا نزيكةى ( 360 ) بت هةبوون بةدةورى كةعبةدا ، وة هةركةسيَك بةردىَ داريَكى بؤ خؤى دادةتاشى كرِنؤشى بؤ دةبرد  بةتةمابوو سوودى ثىَ بطةيةنىَ ، يان لةخورما دروستى دةكرد و تادةيثةرست دةسيثةرست و ئنجا كة برسيشى دةبوو دةيخوارد، زؤر كةسى تريش هةواو ئارةزووى خؤى دةثةرستىَ ، بةو مانايةى دواى هةواو ئارةزوو دةكةويَت و لةهةموو شتيَكدا ، هةورةك قورئان دةفةرمويَت [  أفرأيت من اتخذ الله هواه ] هةنديَكى تر مالَ و سامان دةثةرستن ، حةزرةت r دةفةرمويَت [  تعس  عبد الدينار ] واتة بةدبةخت بىَ بةندةى دينار ، بةد بةخت بىَ بةندةى ( درهةم ) هةنديَكىتر دةبنة بةندةى طةدةيان و هةموو خؤشىيةكيان ديَتة سةر خواردن و خواردنةوة هةروةك رؤمانىيةكان ، كة ثاش ئةوةى تيَريان دةخوارد حةوزى تايبةتيان دروست كردبوو دةهاتن خؤيان دةرِشاندةوة تياىدا و ، ئنجا ثاش ماوةيةك دةستيان دةكردةوة بةخواردن ، ئةمةش بؤ ئةوةى زؤرترين لةزةت لة خواردن و خواردنةوة وةرطرن!!

قورئانى ثيرؤز لةبارةى ئةو جؤرة كةسانةوة دةفةرموىَ : [ والذين كفروا يتمتعون و يأكلون كما تأكل الانعام والنار مثوى لهم ] محمد : 12

ثيَغةمبةريش r لةبارةيانةوة دةفةرمويَت : [ ئةوانة وةك ئاذةلَيَكن كة زؤر دةخؤن و ئنجا رِوودةكةنة خؤر و ، كاويَذ دةكةن و ميز و ثيسايى خؤيان دةكةن و ئنجا دةست دةكةنةوة بة خواردن ) ( الرقائق ) محمد احمد راشد .

زؤر لة شويَن كةوتوانى ئاينةكانيش رابةر و ثياوة ئاينيةكانيان دةثةرستن ، ضونكة ئةوةى حةلاَلَة بؤيان حةرام دةكةن و ، ئةوةش كة حةرامة بؤيان حةلاَلَ دةكةن و ئةمانيش بىَسىَ و دوو لىَكردن دوايان دةكةون و بةقسةيان دةكةن قورئان لةم بارةيةوة دةفةرمويَت : [ اتخذوا احبارهم ورهبانهم ارباباً من دون الله والمسيح ابن مريم ، وما امروا الا ليعبدوا الهاً واحداً لا اله الا هو سبحانه عما يشركون ] 31 : التوبة .

واتة : زانا و رابةرةكانى خؤيانيان كردة هاوبةش و هاوةلَ بؤ خوا ، وة مةسيحى كورِى ( مةريةم ) يان ثةرست ، لةكاتيَكدا كة فةرمانيان ثىَنةدراوة بةمة نةبىَ كة هةريةك خوا بثةرستن ، كة هيض خوايةك نية ئةو نةبيَت ، ثاكى و بىَطةردى بؤ ئةو خوايةية كة ئةوان هاوبةشى بؤ برِياردةدةن .

كاتيَك حةزرةت r ئةم ئايةتةى بؤ عةدى كورِى حاتةمى طائى خويَند ، عةدى وتى : ئةوانة ئةمانةيان نةثةرستووة ، حةزرةت r فةرمووى :  بةلَىَ ، ئةوانة شتيَكيان بؤ حةلاَلَ بكردناية بةحةلاَلَيان دا ئةنا ، وة شتيَكيان بؤ حةرام بكردناية بةحةراميان دا ئةناو شويَنيان دةكةوتن ، ئةوةش ثةرستنةكةيان بووة بؤيان

ئنجا تىَ دةطةين كة بانطى يةكخواناسى رزطاركردنى مرؤظايةتىية لة مليؤنةها و مليارةها بت و ثةرستراوى تر بيَجطة لةخوا ، كة ئةوانةش تواناكانى مرؤظ لةناو دةبةن ، بؤ نموونة ثياوانى كةنيسة لةكاتى خؤىدا بة جؤريَك لايان دابوو ، وة خؤيان كردبوو بة دةمرِاستى خةلَى كة هةرضى كةنيسة نةيوتاية راست نةبوو ، ئةنجامى ئةو زولَم و زؤر و ستةمانةش نزيكةى ( 12 ) مليؤن كةس لة ئةوروثادا كوذرا لةسةدةكانى ناوةراستدا ، كة ئةمةش دوو ئةوةندةى كوذراوةكانى شةرى جيهانى يةكةمة كة نزيكةى ( 6 ) مليؤن و ضوار سةد هةزار كةس بوو ( ل 100 الاسلام واثره في الحضارة و فضله على الانسانية/ الندوي ) .

كةواتة يةكخواناسى و رزطاربوون لة ثةرستنى زانا ئاينىيةكان و كار بةدةستان و مليؤنةها و مليارةها ثةرستراوى تر نيعمةتيَكى طةورةية ، بةخششيَكى خوايىية ، كة ضاك واية ثىَى بزانين و سوثاسى خواى لةسةر بكةين .

سةرةوة

 

 ( 178 ) دروستكراوةكانى خوا

قورئاتنى ثيرؤز دةفةرمويَت : [  خلق السموات بغير عمد ترونها والقى في الارض رواسي ان تميد بكم وبث فيها من كل دابة وانزلنا من السماء ماء فانبتنا فيها من كل زوج كريم هذا خلق الله فاروني ماذا خلق الذين من دونه بل الظالمون في ضلال مبين ] لقمان /11

هةروةها دةفةرمويَت : [  الذي احسن كل شئ خلقه وبدأ خلق الانسان من طين ]

قورئانى ثيرؤز لةنزيكةى ( 1200 ) ئايةتدا باسى زةوى و ئاسمانةكان و دروستكراوةكانى خوا دةكات لةطةلَ ضةندةها ئاماذةىزانستى و حيكمةت لةدروستكردنةكان و بانطةشة بؤ بيرليَكردنةوةيان .

ئةوانة دروستكراوةكانى خوان بةجوانترين و ضاكترين شيَوة دروستكراون ، وة زانايانيش رِؤذ لةدواى رِؤذ زياتر حيكمةتى خوايان بؤ دةردةكةوىَ لة دروستكراوةكانيدا بؤ نمونة لةشارى ميونخى ئةلَمانى ئةندازياران سووديان وةرطرت لةشيَوةى ئةندازةيى مالَى جالَ جالَؤكة بؤ دروستكردنى ياريطةيةكى وةرزشى طةورة ، هةروةها سوديان وةرطرت لة جالَجالَؤكةى ناو ئاوى شيرين لة دروستكردنى شاريَكى ذيَر ئاودا .

ئةمة بيَجطة لةوةى كةلةثةيمانطاى ( ناتيك ) لة ئةمةريكا ليَكؤلَينةوةى ضرِوثرِ دةكريَت لةسةر دةزووى جالَجالَؤكة بؤ سوود ليَوةطرتنى لةدروستكردنى ئةو بةرطةى كةفيشةك نايبرِىَ بؤ ثاراستنى ثياوانى ثؤليس ضونكة ئةو دةزوة زؤر بةهيَزة و زؤر بةرطة دةطريَت .

هةروةها ئةندازيارانى ئةلَمانيا ليَكؤلَينةوةيان لةسةر شيَوةى لاشةى دؤلفين كردووة و دةيانةوىَ ذيَر دةريايى لةسةر ئةو شيَوةية دروست بكةن ضونكة بةوة خيَرايى ذيَر دةرياييةكة دوو ئةوةندة و نيوى ذيَر دةرياييةكانى ئيَستة زياد دةكات وة هةروةها دةيانةوىَ لةسةر شيَوةى ثيَستى دؤلفين كةسىَ ضينة ديوارى ذيَر دةرياييةكان دروست بكةن .كؤمثانياى دروستكردنى فرِؤكةى كؤنكؤرديش سوودى لةشيَوةى سةرى دؤلفين وةرطرت فرِؤكةيان لةسةر شيَوةى سةرى دروست كرد .

كؤمثانياى دروستكردنى ئوتومبيَلى ( B. M . W  ) يش لة ئةلَمانيا تةلاريَكى ضةند نهؤمى لةسةر شيَوةى ئةندازةيى ئيسفنجى دةريايى بؤ خؤى دروست كرد ( ثةرِاوى بحوث مقارنة بين العلم الحديث والكتاب والسنة / دكتور دلاوهر محمد صابر ) .

بانطخوازان ثيَويستة لةكارةكةياندا سوود لةم باسانة وةربطرن هةروةك ضؤن قورئان سةرنجمان رادةكيَشيَت بؤيان ئاوةها ئةوانيش بيخةنة بةرضاوى خةلَكى ، تا بةضاكى لةدةستى قودرةتى ثةروةردطار تيَبطةن . ئةمة لةلايةك و لةلايةكى تريشةوة دةبيَت سةرنجى ئةو موعجيزة زؤرانةى قورئان و فةرمودة بدةن و سوودى ليَوةربطرن بؤ دلَنيابوونى خؤيان و خةلَكى . لةكاتيَكدا كة بةهؤى ليَكؤلَينةوة و هةولَى زانايانةوة بةردةوام شتى نوىَ ديَتة ئاراوة و دةبيَتة مايةى ئاودانى طوىَ و دلَةكان بؤ نموونة :

1) قورئان دةفةرموىَ : [  والارض ذات الصدع ] الفجر :   واتة : سويَند بةزةوى كة يةكثارضة نية و ضينةكانى درزيان لةنيَوانداية كة ئةطةر وانةبواية ئةو هةموو طاز و ثةستانةى ناوجةرطةى زةوى دةبوونة هؤى تةقينةوةى و كةس لةم سةرزةويةدا نةئةمان . ئةمرِؤ زاناكان تةواو ئةو راستيةى سةرةوةيان بؤ دةركةوتووة و ئاشكراشيان كردووة كة ئةو درزانة زؤرتر لةبنى ئؤقيانوسةكاندا هةية و طرِكانيان لىَديَنة دةرىَ و لةبنى ئؤقيانوسةكاندا ئاطر و ئاو بةيةكدا ضوون . رةنطة هةر ئةوةش بيَت كة قورئان دةفةرمويَت [  والبحر المسجور ] الطور  واتة : سويَند بة دةرياى طرِطرتووى طرِتىَ بةردراو  .

2) ئيمام ئةحمةد و ئةبى داود و نةسائى و حاكم ريوايةتيان كردووة كة ( حةزرةت r ريَى طرتووة لةكوشتنى بؤق ) ئةمرِؤ زانايان لةهةموو كات زياتر رؤلَى بؤقيان بؤ ئاشكرابوة لةراطرتنى هاوسةنطى ذينطةدا ، بةوةى كة بةدةيةها تةن ميَش و مةطةز و ميَشوولة لةناو دةبات .

لةسالَى 1985 بةنطلاديش ( 500 ) تةن بؤقى نارد بؤ ئةلَمانيا بؤ خواردن كة نزيكةى (12 ) مليؤن بؤق دةبوو ، هةروةها ( 250 ) تةنيشى نارد بؤ سويسرا و فةرةنسا لةهةمان سالَدا ، كة ئةوةش نزيكةى ( 6 ) مليؤن بؤق بوو . زانايان دةلَيَن نةمانى ئةو بؤقانة زيانيان بة ذينطة طةياندوة ضونكة ئةو برِة زؤرة بة (طن) ميَشوو مةطةز دةخؤن لةرِؤذيَكدا ( حقائق في ضوء العلم الحديث  3  عبدالرحمن العصافي ) .

3) ثيَغةمبةر r دةفةرموىَ [  في الانسان ستون ثلاثمائة مفصل فعليه ان يتصدق عن كل مفصل منها صدقة ، قالوا فمن الذي يطيق ذلك يارسول الله ؟ قال : النجاسة في المسجد تدفنها ، أو الشئ تنحيه عن الطريق فأن لم تقدر فركعتا الضحى تجزئ عنك ] امام احمد واتة : لةلةشى ئادةميزادا ( 360 ) جومطة هةية و بةجولاَندنى هةريةكةيان هةقة خيَريَك بكات ، ضونكة ئةطةر ئةو جومطانة نةبن و نةجولَيَن مرؤظ ذيانى لىَ تالَ دةبيَت ووتيان : كىَ ئةوةى بؤ دةكريَت ئةى ثيَغةمبةرى خوا ؟ فةرموى : ثيساييةك داثؤشيت لة مزطةوتا يان شتيَك لةرِىَى خةلَكى لابةيت ئةطةر نةشت توانى دوو ركات نويَذى ضيَشتةنطا و برى ئةو هةموو خيَركردنةى بؤ دةطريَت ) .

تا سالَى 1990 تةنها ( 340 ) جومطة لةلةشى مرؤظدا دؤزرايةوة دواتر زانايان بةهؤى تشريح و ئاميَرى ثيَشكةوتوةوة بؤيان دةركةوت كة لة طوىَى ناوةرِاستدا جومطةى ئاويتة هةية كة ثيَكهاتووة لة ( 10 ) جومطة كةبةمةش كؤى جومطةكانى هةردولا دةكاتة ( 20 ) و ئةنجامى هةموو جومطةكانى لةشيش دةطاتة ( 360 ) جومطة كةبةراستى ئةمةش موعجيزةيةكى ئاشكراى حةزرةتة r كة خوا خةبةرى داوةتىَ  و ئةويش بةئيَمةى راطةياندوة . ( العلوم المعاصرة في خدمة الداعية الاسلامي دكتور محمد الحبال  و قناة اقرأ الفضائية  دكتور عبدالباسط سيد محمد ) .

سةرةوة

 

( 179 ) روزةرديى قيامةت :

لةرِؤذى قيامةتدا كة راستيةكان هةمووى ئاشكرا دةبن و نهيَنيةكان و شاراوةكان دةكةونة رِوو [  يوم تبلى السرائر ، فما له من قوة ولا ناصر   ]  طارق ، مرؤظ ثةشيمانة لةهةموو طوناهيَك و شةرمةزارة لةوةى كةلةبةردوو دةستى قودرةتى خوادا رادةوةستيَنرىَ جا نةك هةر ثةنجةى  بةلَكو هةردوو دةستى دةطةزىَ [  يوم يعض الظالم على يديه ] الفرقان  ثيَغةمبةر r لةو رِؤذةدا لاى حةوزى كةسةر دةبيَت ، ثياوانيَك بةرزدةكريَنةوة بؤلاى ، دةضيَتة ثيَشةوة ئاويان بداتىَ دوور دةخريَنةوة ئةويش دةفةرموىَ : خوايةطيان ئةوانة يارى منن ، ئوممةتى منن ، دةوترىَ : تؤ نازانى دواى تؤضيان كردووة و ضؤن لايان داوة . ئةويش دةفةرموىَ : تياضوون تياضوون بؤ ئةوانةى لةثاش من لايان داوة و شتيان هيَناوةتة ناو دينةوة .لةو رِؤذةدا ئةطةر دةبينى تاوانباران لةبةردةم خوادا سةريان داخستوة و دةلَيَن خواية طيان بةضاوى خؤمان بينيمان . بةطوىَى خؤمان بيستمان . بمانطيَرِةوة ئيتر ضاكة دةكةين [  ولو ترى اذ المجرمون ناكسوا رؤسهم عند ربهم يقولون ربنا ابصرنا وسمعنا فارجعنا نعمل صالحاً ] . ئةو رِؤذة كةس نايثةرذيَتة سةر كةس ، كردةوةكانيش وورد و درشتيان تؤماركراون ، دةدريَنةوة بة رِووى خاوةنةكانياندا مرؤظ شةرمةزار دةبيَت و خةجالَةت دةبيَت و تازة كاريش لةكار ترازاوة و هيض ضارةيةك نةماوة . بؤية ضاك واية فرياى خؤمان كةوين و ضى ضاكة ئةوةبكةين ، ئةوةش مةولةوى شاعيرى خواناسة كة ئامؤذطارى نةفسى خؤى و ئيَمةش دةكات و دةلَيَت :

دلَة ريَطاكةت طــةلىَ تـــاريــــــكة

ثردةكة سةختة خــةيلىَ بــــاريــكة

دةشتى هيدايةت تــاريك ئــــةبينـم

                                  ريَطةى رزطاريت بــاريك ئـــــةبينــم

                                   ضــراية سازكــة رىَى ثىَبرِوانــــــى

                                  تويَشوو هةلَبـــطرة هةتا ئةتوانـــى

                                  طةر لةرِيَى راســــتى لاى داوى تــاوان

                                 بطرة شويَـــنى ثــىَى كردةوةى ثياوان

                                 تا لةو ديوانــدا ـ ديَوانــةى سةرشيَت !

                                  رِوو زةردى بــــةزمى يـــاران نةطا ثيَت

                                 طـــــةر غةفلَةت لــةرِيَت داوى تةنيوة

                                 هيض نيــــت بةتةنـــطى شةرمةزاريةوة

                                 بـــــــةدلَدابيَنة يــــــادى ئةو سةروةر

                                 ئةطةر ثىَى بلَيَن لةو دةشــــتى مةحشةر

                                ئـــــــةمة سةربة تؤو كردارى ئــــــاوا !

                                سةرضؤن هـــةلَئةبرِىَ سةردارى ئـــــاوا !

                                 ئـــةوكة داى نـــــةواند سةرى لةشةرما

                                مـــن ئةبىَ كام خاك بــــــكةم بةسةرما ؟

                                 ئيَستة دةمـــــبينى بةم تـــــةرزة زةليل

                                 هانــامة ، هاوار ، هاى ساقى دةخــيــل !

*      *         *

                           ثيرى ضــــــةماندى لةشى خةم زةدةم

                           ئــــامــــادةى كردم بؤ دةطاى عةدةم

                           نــــزيكة كاتــــــى ئةداى ئةمانةت

                           نــــــــةشرى لاثةرِةى رةشى خيانةت

                           نـــــةيضى ؟ لةجىَى من تؤ بة نةوايىَ

                           بــــــةم ضةن فةردةوة هةلَكة سةدايىَ

                           خــــــواية ! لةم شةوةى تاريكة فانى

                            هــــــــةرتؤ بةكردةى بةديم دةزانى

                           ئاى ! رؤذى مةحشةر سةر ئةفطةندة خؤم

                          شةرمةزارى لاى خودا و بةنــــــدة خؤم

                           بةرةحمةكةى خؤت خواى تةنيا و تاك

                           بةشقى مـةشقى عةشق ثاكانى دلَثاك

                           بــــةو دةمــــى جيايى دلَ ثرِ لةخاران

                            بةو نةزرةى دوايى يةكترى يـــــــاران

                          هةرضةند بىَ حةددة ضةوتى رةفتارم

                           لة رِووم رةشترة نامةى كـــــــــردارم

                           تؤ ليَم ببورة لة ثــــــــــرِ ئينصافى

                           من رِوو زةردى خؤم كافية كـــــــــافى

  ديوانى مةولةوى ( محمد امينى ئةردةلاَنى كردويةتى بةسؤرانى )

 ئيَمةش لة خواى بالاَدةست دةخوازين كة ليَمان ببورىَ و رِوو زةرد و شةرمةزارى ئةو رؤذة سةختةمان نةكات و بة هيواى دوعاى خيَرتان تا بةيةك طةيشتنةوةيةكىتر بةخواتان دةسثيَرين .

سةرةوة

Home