Site hosted by Angelfire.com: Build your free website today!

بةشى ثيَنجةم

Bahary Dillan

 

 

بةرةو دلَنيايى

 

ثيَشةكى هةق ورِاستى
طةرِان بةدواى هةق ورِاستىداو هيدايةتى خوا خواى ثةروةردطار رِيَنومايى هةموو طيانداريَكى كردووة
سةرنجدان و ورد بوونةوة لة بونةوةر طةليَكى نةخويَندةوار
ثرسيارةكانى هةرقل با ثيَغةمبةرى خوا باشتر بناسين
بةرةو دلَنيايى بةلَطةو (بورهان) لة خواوةية
قورئان وتةورات وئينجيل دؤزينةوةكانيش شايةتى دةدةن
ئةو ووشانةى كة قورئان بةكاريان دةهيَنىَ زانايان لة خوا دةترسن
كةرت بوونى مانط سةرةتاكانى دروست بوونى ذيان وبونةوةر
جؤرةكانى هةور ناوضةوان ودؤزينةوةيةكى سةير
قورئان ئاسان كراوة هةلَكردنى با وجؤرةكانى
ثيلانى بةردةوامى جوولةكة درِك ودالَ ترىَ وهةنجير ناطريَت
طرنطترين هةوالَ هةوالَدان بة رِوداوةكانى داهاتوو
هيمةت بةرزى ثاشة رِؤذ بؤ ئيسلامة
دوا ووتة  


ثيَشةكى

خواى ثةروةردطار طةورةترين و بةنرخترين ثةرِاوى ناردووة بؤمان و داواى لىَكردوين كةبةردةوام لىَى وردبينةوة و هةولَى  تيَطةيشتن و كارثيَكردنى بدةين ، هةروةك دةفةرمويَت : [ افلا يتدبرون القران ام على قلوب أقفالها ] بةوهيوايةى كةقفلَى سةردلَةكان بكريَنةوة و ثةردة لةسةر دلَةكان لابضىَ و نوورى هةق و راستى ثىَبطات ، لةضواربةشى هةلَويَستةيةك لةخزمةت قورئاندا (124) هةلَويَستةمان تؤماركرد، واثشت بةخوا لةم وورد بوونةوة و تيَرِامانةدا بةردةوام دةبين و هةولَ دةدةين بةثىَى توانا و دةرفةت تيشك بخةينة سةر ضةندةها ئايةتى ديكة و لةبةر ئةوةش كة بابةتةكان زياتر بؤ دلَنيابوون و دلَ دامةزراوىية بؤية ئةم بةشى ثيَنجةمةمان ناونا ( بةرةو دلَنيايى) و ديارة لةم طةشتةى دنياماندا بةرةو قيامةت طرنطترين شتيَك كة ثيَويستبىَ بةرضاو روونى و دلَنيايى و (يةقين) ة بؤية حةزرةت دوعاى دةكرد و دةيفةرموو : [ اللهم اني أسالك ايماناً كاملاً و يقيناً صادقاً ] وة هةروةها دةيفةرموو : [ اللهم اني أسالك ايماناً كايمان جبرائيل و ميكائيل ] ثلةكانى ئيمانيش زؤرن وةك (ئيمان ، ئيسلام ، ئيحسان ، تةقوا ، صدق ، شوكر ، … هتد ) وة ئيبن قةييم لة(مدارج السالكين) دا (66) ثلةى باس كردووة ، ثيَويستة زوو زوو بةخؤماندا بضينةوة و بزانين لةض ثلةيةكداين ، طةيشتن بةثلة بةرزةكان هةولَى بةردةوامى دةويَت و هاوةلَى كردنى ثياوضاكان و راستطؤيانى دةوىَ بؤية قورئان دةفةرمويَت [ اتقوا الله وكونوا مع الصادقين ] لةبةلاَوموسيبةت و تاقى كردنةوةكانى ذيانيشدا تةقوا و صدق و فرياى برِوادار دةكةوىَ كة ثىَى نةخليسكىَ و دامةزراوبىَ .

جا بةو هيوايةى كة برِواكةمان تةواو و بىَكةم و كورِى بيَت و يةقينمان راست بيَت فةرموون لةطةلَ هةلَويَستةكانى خزمةت قورئان .

سةرةوة

(125) هةق و رِاستى :

ووشةى (الحق) لةقورئاندا (227) جار دووبارة بؤتةوة و ليَرةدا هةنديَكيان باس دةكةين ، خواى طةورة يةكيَك لةناوة ثيرؤزةكانى (حق)ةقورئانى ثيرؤز دةفةرمويَت : [ذلك بأن الله هو الحق وأن مايدعون من دونه الباطل ] الحج : 62 واتة : خواى ثةروةردطار (الحق) ة و هةرضى لةغةيرى خوا بانط دةكةن و دةيثةرستن ناهةقن ) .

هةروةها دةفةرمويَت : [ ذلك بأن الله هو الحق وأنه يحي الموتى وأنه على كل شئ قدير ] الحج : 6 واتة : خواى ثةروةردطار (الحق) ة و هةر ئةو مردوو زيندوو دةكاتةوة و ئةو زالَ و بةدةسةلاَتة بةسةر هةموو شتيَكدا ).

* [ والله يقول الحق و هو يهدي السبيل ] الاحزاب : 4

* [ الا ان وعد الله حق ولكن أكثرهم لايعلمون ] يونس : 55

هةروةها خواى ثةروةردطار هةموو ئاسمانةكان و زةوى و هةرضى تيايانداية بة(هةق) دروستى كردون و بةناهةق و بىَهودة دروستى نةكردوون ، هةروةك دةفةرمويَت :

[ ألم تر أن الله خلق السموات و الارض بالحق * ان يشأ يذهبكم ويأت بخلق جديد وما ذلك على الله بعزيز ] ابراهيم /20 واتة : ئايا نابينى كة خوا ئاسمانةكان و زةوى بة(هةق) دروست كردوة و ئةطةر بيةوىَ ئيَوة لةناو دةبات و كؤمةلَيَكى ديكة ديَنيَت ، ئةمةش بؤ خوا طران و قورس نىية …)

هاتنى قيامةت (هةق) ة كةواتة با مرؤظ رىَى راست بطرىَ : [ ذلك اليوم الحق * فمن شاء اتخذ الى ربه ماباً ] النبأ : 39 .

لةبةر ئةوةى كة ئةو رِؤذة (هةق) ة خواى ثةروةردطار ثيَغةمبةرى بة(هةق) بؤ ناردوين و ئاطادارمان دةكاتةوة بؤ خؤثاراستن لة سزاى خوا و مذدةشمان دةداتىَ بةثاداشتى نةبرِاوةى ، ئةطةر ضاكةكار و ثاريَزكاربين ، هةروةك دةفةرمويَت :

* [ انا أرسلناك بالحق بشيراً ونذيراً ] البقرة : 119

*[ يا ايها الناس قد جاءكم الرسول بالحق من ربكم ] ال عمران : 170

*[ ذلك بأن الله نزل الكتاب بالحق ] البقرة : 176

*[ وبالحق أنزلناه و بالحق نزل وما أرسلناك الا مبشراً ونذيراً ] الاسراء : 105

واتة : بةهةق قورئانمان ناردوة و هةقيشى لةطةلَ خؤى هيَناوة ، وة تؤمان نةناردووة مةطةر بةمذدة دةر و ترسيَنةر نةبيَت .

جا كة ئةم(هةق) ة ش هات كيَشمة كيَش لةنيَوان ئةم و ناهةقدا دةست ثيَدةكات و سةرةنجاميش ناهةق لةناودةضىَ و خؤى لةبةردةم هةق و راستى دا ثىَ راناطيرىَ هةروةك دةفةرمويَت :

[ وقل جاء الحق و زهق الباطل * ان الباطل كان زهوقاً ] الاسراء : 81

خواى طةورة هةق و راستى و بةرنامةكةى سةردةخات هةرضةند تاوانباران ثيَشيان ناخؤش بيَت :

[ ويحق الله الحق بكلماته ولو كره المجرمون ] يونس : 82 .

هةرضةندة زؤركةس لةبةر هةواو ئارةزوو ، يان لةبةر بةرذةوةنديةكى نابةجىَ هةقيان نةويَت ، هةق و راستى دواى هةواو ئارةزووى ئةوان ناكةويَت ، ضونكة هةرضى لةئاسمانةكان و زةويداية بةهةق رِاطيربووة و ئةطةر وانةبىَ هةمووى بةسةريةكدا دةشيَويَت هةروةك دةفةرمويَت : [ ولو اتبع الحق أهواءهم لفسدت السماوات و الارض ومن فيهن * بل أتيناهم بذكرهم فهم عن ذكرهم معرضون ] المؤمنون : 71 .

جا ئةو كةسانة هةق و راستى دةشارنةوة و خةلَكى ضةواشة دةكةن ، بؤية قورئان دةفةرمويَت : [ ولا تلبسوا الحق بالباطل و تكتموا الحق وأنتم تعلمون ] البقرة : 42 واتة : هةق و راستى بةدرؤ دامةثؤشن و هةق و راستى مةشارنةوة لةكاتيَكدا كة خؤتان باش ئةمة دةزانن ، واتة ئيَوة باش دةزانن محمد و ئةوةى هيَناويةتى هةق و راستىية و لةلاى ئيَوةش لةتةورات و ئينجيل دا مذدة بةهاتنى دراوة ئيتر بؤ دةيشارنةوة و خؤتانى لىَهةلَة دةكةن .

جارى وا هةية لةبةر حيكمةتيَك كة خوا خؤى دةيزانىَ و مرؤظى ثىَتاقى دةكاتةوة ، ناهةق دةكةويَتة رِوو وةك كةفى دةريا سةر ئاو دةكةوىَ ، يان وةكو ضلَك و ثيسى ماددةى ئالَتون و زيوو سةردةكةوىَ لةكاتى طةرم كردندا ، بةلاَم ئةوة كاتىية و ثاش ماوةيةك لادةضىَ و هةق و راستى و ئةوةى كةمايةى سوود و بةختيارى ئادةمىية هةتا سةر دةميَنيَتةوة ، هةروةك قورئان دةفةرمويَت : [ أنزل من السماء ماء فسالت اودية بقدرها * فاحتمل السيل زبداً رابياً * ومما يوقدون عليه في النار ابتغاء حلية أو متاع زبد مثله * كذلك يضرب الله الحق و الباطل * فاما الزبد فيذهب جفاءً وأما ما ينفع الناس فيمكث في الارض كذلك يضرب الله الامثال ] الرعد : 17

لةبةرئةوة طةرِان بةدواى هةق و راستىدا ئةركى سةرشانى هةموومانة ضونكة مةسةلةيةكة ضارةنووسمانى ثيَوةبةندة ، خيَر و خؤشى دنيا و قيامةت وةستاوةتة سةر ئةو هةق و رِاستىية … مردنيش هةقة و هةق و راستى دةهيَنىَ و هةر لةدوا ساتةكانى ذيان و سةرةمةرطدا ئيتر مرؤظ ثةردةى غةفلَةت لةسةر ضاوى لادةضىَ .

[ وجاءت سكرة الوت بالحق ] ، وة مردن بؤ خؤى (يةقين) ة [ واعبد ربك حتى ياتيك اليقين ] الحجر : 99

هةموو كةسيش لةسةرةمةرطدا ثةشيمانة ، ئةطةر ضاكبىَ دةلَىَ :خؤزطة زياتر ضاكةم بكرداية ، وة ئةطةر خراثيش بوبىَ دةلَىَ خؤزطة لةجياتى خراثة ضاكةم بكرداية هةروةك ثيَغةمبةر e فةرموويةتى …

ئنجا هةر هةموومان دةطةرِيَينةوة بؤ لاى ئةو خوايةى كة هةر ئةو خاوةنى حةقيقى و هةر ئةو ثشت و ثةناى هةمووانة :

[ ثم رُدوا الى الله مولاهم الحق الا له الحكم وهو أسرع الحاسبين ] 62 /الانعام

مرؤظيش لةكؤمةلَدا بؤ ئةوةى ضةواشة نةكرىَ و هةردةم هةق و راستى لةيادبيَت ثيَويستة ئةندامةكانى كؤمةلَ ئامؤذطارى يةكترى بكةن و هةق و راستى بةيةك بلَيَن و هةروةها ئاراميشى لةسةر بطرن ، قورئان دةفةرمويَت : [ و العصر ان الانسان لفي خسر الا الذين امنوا وعملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر ] واتة : سويَند بةكات و زةمانة ، هةموو ئادةمى لةزيان و خةسارةتمةنديان ، مةطةر ئةوانةى كةبرِوايان هيَنابىَ و كردةوةى ضاكيان كردبىَ ، وة ئامؤذطارى يةكتريان كردبىَ بةهةق و راستى و ئامؤذطارى يةكتريان كردبىَ بةئارام و خؤرِاطرتن ) .

ئةم سورةتة ئةوةندة طرنطة ، ئيمامى شافعى رةحمةتى خواى لىَبيَت لةبارةيةوة دةفةرمويَت : [ لو لم ينزل غير هذه السورة لكفت الناس ، لانها شملت جميع علوم القران] واتة : ئةطةر بيَجطة لةم سوورةتة هيضىتر نةهاتايةتة خوارةوة ، خةلَكى بةسيان بوو ، ضونكة هةموو عيلمةكانى قورئانى لةخؤطرتووة ) .

هاوةلاَن لةم راستىية باش تيَطةيشتوون بؤية كاتىَ لةيةك جيا دةبوونةوة ئةم سورةتةيان بؤيةك دةخويَند ، هةروةك دةستوور و ثةيمان تازةكردنةوة و بيرخستنةوةيةك ثاشان سةلام و خواحافيزيان لةيةكترى دةكرد ..

سةرةوة

 

(126) طةرِان بةدواى هةق و راستىدا و هيدايةتى خوا :

دكتؤر فاضل السامرائي مامؤستاى كؤليذى ئاداب لةزانكؤى بةغداد ، باسى ئةزموونى خؤيمان بؤ دةكات و دةلَيَت : باوةرِبوون بةخوا و طةرِان بةدواى هةق و راستىدا زؤر سةرقالَى كردم لةتافى لاويمدا ، خةو و خؤراكم لىَتالَ بوبو ، زؤرجار كةبةرِيَطادا دةرِؤيشتم خةيالَم لاى خؤم نةبوو ، دؤست و ناسياوو برادةر بةلامدا تيَدةثةرِين و سةلاميان لىَدةكردم و دةيانووت ، فلاَن ئةوة خةيالَت لةكوىَية وةرةوة هؤش خؤت .

من وام دةزانى كةس برِواى تةواوى نىية لةسةر رِووى ئةم زةويةدا و هةموو طومانيان هةية ، هةرضةند هةنديَكيان دةرى دةخةن و هةنديَكيشيان دةرى ناخةن من وام هةست دةكرد كةكةس نية لةدنيادا بتوانىَ قةناعةتم ثىَبكات بةبوونى ثةروةردطار ، وة ئامادةش بووم ضيم هةبوو بيدةم بةوكةسةى بةبةلَطةوة ئةوةم بؤ بسةلميَنىَ …

نةمدةزانى كام رِيَطا بطرمة بةر ، رِيَطاى هةواو ئارةزوو رابواردن ، يان رِيَطاى ثابةندبوون و دةست كيَشانةوة لةحةرام و كارى نابةجىَ … لةم خةم و خةفةتةدا ماوةيةكى دوور و دريَذمامةوة ، سةرةنجام برِيارمدا بكةومة هةولَىبىَوضان ئةطةر زؤريش بكةوىَ لةسةرم ، ئينجا ئيتر سةرم لةهةرضىيةكةوة دةرضىَ ، كفربىَ يان ئيمان …

كةوتمة خويَندنةوة ، جارى وا هةبوو ثةرِاوى طةورةم لةبةرطةوة بؤ بةرط دةخويَندةوة و هيض سوديَكم لىَوةرنةدةطرت و تينويَتى نةدةشكاندم بةمةش طومان و دوودلَى يةكةم زياتر دةبو ، بةردةوام بووم ، بىَكؤلَدان و بيَزاربوون ، تاوةكو خوا ئيمان و يةقينى ثىَبةخشيم ، هةروةك ثةروةردطار دةفةرمويَت : [ و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا ] العنكبوت : 69

بةخوا تا ئيَستا رِؤذى برِواهيَنانم هةردةم ياد دةكةمةوة ، كة خؤشترين كات و رِووناكترين رِؤذى تةمةنمة … بوونةوةر هةمووى لةدةورم طؤرِدرا ، بالَندة و درةخت ، رِووبار و بةرد ، ئةستيَرة و مانط و خؤر ، هةستم دةكرد كة هةماهةنطى و ثةيوةنديةكى بةتين هةية لةنيَوان من و ئةم بوونةوةرةدا ، نازانم بؤضى من لة كاروانى ئةوان بةجىَمابووم ، نةفسم نةفسةكةى دويَنىَ نةبوو ، وام هةست دةكرد تازة لةدايك بووم و ، تازة ثيَم ناوةتة ئةم بوونةوةرةوة .

دةرونم رِوناك بوةوة و ، دلَم طةش و سينةم فراوان بوو ، ثرِبوو لةنوور ، هةستم بةنوورةكةى دةكرد هةروةك بيبينم ، تاريكايى نةما و بارى شانم سووك بوو .

 ثةروةردطارا !! ئيمان و باوةرِ ضةند خؤش و شيرينة ! ذيانى برِوادار ضةند خؤشة و ذيانى كافريش ضةند تالَة . ثةروةردطارا بةرِةحمةتى خؤت ، نيعمةتةكانى ئيمانم لىَمةسيَنة ، بةرطى دلَنيايم لىَدامةرِنة ، تا ئةو رِؤذةى دةطةمةوة بةليقاى تؤ …

ثاشان بؤ ثاريَزطارى كردن لةودةستكةوتة بةنرخة ، هةردةم ورد دةبومةوة لةجوانى دروست كراوةكانى خوا ، هةتاوةكو دةستى قورةتى ثةروةردطارم بينى لةهةموو شتيَكدا ، ئينجا زياتر طةرِام بةدواى بةلَطةى عةقلَى دا لةسةر ثيَغةمبةريَتى محمد w ئةوةشم لةقورئاندا ضنط كةوت ، ضونكة قورئان موعجيزةى لةويَنة نةبووى محمد ة w هةر لةو رِؤذةوة كة يةكةم ئايةت هاتة خوارةوة تا رِؤذى قيامةت .

سةرةوة


 

(127) خواى ثةروةردطار ريَنومايى هةموو طيانداريَكى كردوة :

 ئةطةر سةيرى جيهانى طيانلةبةران بكةين دةبينين هةنديَكيان لةسةر زةوى دةذين و هةنديَكيان بةئاسماندا دةفرِن و لةئاودا مةلةدةكةن ،وة هةر كؤمةلَة و بةجؤريَكى وادروستكراوة كة بتوانىَ لةو ذينطةيةى خؤىدا ذيان بباتة سةر ..

هةروةها طيانلةبةران هةريةكةيان بةثىَى ناوضةكةيان حسابى طةرمى و ساردى بؤكراوة  ئةوانةى بةستةلَةكةكان بةفةرووى ئةستوور يان مووى دريَذ لةشيان داثؤشراوة ، وة ئةوانةش كةلةشويَنى طةرمدان بةثيَضةوانةوة ئةوانةى لةبياباندان لةشيان تواناى  هةلَطرتنى ئاوو بةرطة طرتنى تينويَتى هةية …

هةموو طيانلةبةران غةريزةيان بةرة و ئةو شتانةيان دةبات كةمايةى ذيانيانة ئةطةرضى هيض يةكىَ لةهاوشيَوةكانى خؤشيان نةبينن … بؤ نموونة ئةطةر هيَلكةى هةنطيَك بهيَنرىَ و دوور لةهةنطةكانى هاوشيَوةى هةلَبهيَنرىَ بةريَطايةكى زانستى تايبةت ، دةبينى ثاش ماوةيةك خانةيةكى ميَو بؤ خؤى دروست دةكات لةشيَوةى شةش لادا ، بةبىَ ئةوةى هيض هةنطيَكى بينيبىَ كارى وابكات ، كىَئةمةى فيَركردووة ئةطةر خوا نةبىَ ؟

رِؤذىَ ضةند كةسيَك (30) هيَلكةى مريشكيان لةطةلَ هيَلكةى مراوىدا خستة ناو ئاميَريَكى هيَلكة هةلَهيَنانةوة ، ثاش ماوةيةك هيَلكةكان هةلَهاتن و، لةناو باخضةيةكدا دايان نان ، جووجةلَةكان كةوتنة طةرِان بةناو طلَ و خؤلَى باخضةكةداو بةدةنووك بةدواى خؤراكدا دةطةرِان ، بيَضووة مراويةكةش ئةوانى بةجىَهيَشت و رِووى كردة جؤطةيةكى ئاوى ناو باخضةكة و كةوتة مةلةكردن بةبىَ ئةوةى ضاو لةو ذمارة زؤرةى جووجةلةكان بكات … بةراستى هةر ثةروةردطارة كة [ اعطى كل شئ خلقه ثم هدى ] .

نموونةى ديكة لةسةر ئةو مةسةلةية زؤرن وةك :

* ئةطةر سةيرى تؤو بكةين دةبينين بةجؤريَك خوا دروستى كردوة كة بةرطةى زؤر شت دةطرىَ و ، دةميَنيَتةوة ، تةنانةت طةدةى مرؤظ ئيَسك بةوثيَكهاتة رةقةيةوة كةهةيةتى هةرسى دةكات كةضى تؤو هةرس ناكات  هةروةها ميوة  و بةروبووم تا ثىَنةطات تؤوةكةش لةطةلَيا ثىَنةطات شيرين نابيَت و بةكةلَكى خواردن نايةت ، ئةمةش بؤ ئةوةى ئةطةر مرؤظ بةروبوومةكةى خوارد تؤوةكة بميَنىَ بة ثيَطةيشتوويى و ئةو جؤرة بةرهةمة بةهؤى تؤوةكةيةوة بةردةوام بيَت

* خانةكانى لةشى مرؤظ هةنديَكيان لةضةند ساتيَكدا دةمرن ، هةنديَكيان وةك ثيَست لةدواى (21) رؤذ دةمرن ، هةنديَكىتريان لةدواى (121) رؤذ دةمرن ، بةلاَم خانةكانى دةماغ نامرن و تازة نابنةوة تا ئةو كاتةى كة مرؤظ بةيةكجارى دةمرىَ ، ضونكة زانياريان تيا (خزن) دةكرىَ  ، مرؤظ سةرسام دةبىَ لةوةى جارى وا هةية لةخانةكانى دةماغدا زانيارى سةد سالَ تؤمار دةبيَت و هةلَدةطيرىَ ؟ ئةمة ضؤن و لةكوىَدا دةبيَت ، هةروةها لةنيَوان دووبةشةكةى دةماغدا (300) مليار (عصب) هةية كة زانيارى دةطؤرِنةوة

سةرةوة

 

(128) سةرنجدان و ووردبونةوة لة بوونةوةر :

 بيركردنةوة لةزةوى و لةدوور و نزيكى خؤر و مانط لةزةوىيةوة و ، وربونةوة لةبةرطى طازى دةورى زةوى كةبةردةوام زةوى دةثاريَزىَ لةمليؤنةها (شهب و نيازك) كة بةرى بكةون ، وة هةروةها ثلةى طةرمى دةثاريَزىَ و نايةلَىَ تيشكى زيانبةخش بطاتة سةر زةوى …

دكتؤر (ماريت ستانلى كونجدن) ئةندامى (الجمعية الامريكية الطبيعية) دةلَىَ (دةتوانين بةريَطةى وردبونةوة لة بوونةوةر بطةينة ئةوةى كةهيَزيَكى بالاَدةستى بةتوانا ئةم بوونةوةرة دةبات بةرِيَوة ، بةتايبةت كةسةرنجى هاوسةنطى دةدةين لةبوونةوةردا ، وةك سوورِى ئاو لةسروشتدا و سوورِى دووةم ئؤكسيدى كاربؤن و شتة سةر سورِهيَنةرةكانى ديكةى ئةم بوونةوةرة كة بةلَطةى تةواون لةسةر ئةوةى كةريَكةوت ناتوانىَ شتى وةها بةرهةم بهيَنىَ ).

هةروةها زانستى نوىَ طةيشتؤتة ئةوةى كة بوونةوةر سةرةتاى هةية و لةئةنجاميشدا كؤتايى ديَت ، هةروةك دكتؤر دونالد روبرت كار،  مامؤستاى كيمياى جيؤلؤجى و ثسؤرِ  لةديارى كردنى تةمةنى جيؤلؤجى بةهؤى تيشكة سروشتيةكانةوة دةلَيَت : ئيَستا ضةند رِيَطايةكى جياواز بةكاردةهيَنرىَ بؤ ديارى كردنى تةمةنى زةوى كة ئةنجامةكانيان لةيةكةوة نزيكن و بة ثيَنج مليار سالَ مةزةندة دةكرىَ ، جالةبةر ئةوة بونةوةر ئةزةلى نىية و سةرةتايةكى هةية ) .

هةروةها دكتؤر (جؤن كليفلاند كوثران) سةرؤكى بةشى زانستى سروشتى زانكؤى (دولث) دةلَىَ : ( ئةم جيهانة مادديةى ئيَمة ئةبىَ دورست كراوبىَ و بةديهيَنرابىَ وةلةو رؤذةوة دروستكراوة لةسةر ياسا و بةرنامةيةكى تايبةت دةرِوا بةرِيَوة كة بةهيض جؤريَك رِيَكةوتى تيا نىية جا كة ئةم بونةوةرة خؤى بةدى نةهيَنابىَ كةواتة ثةروةردطاريَك بةدى هيَناوة كة بةدةسةلاَت و زانا و داناية ) .

نموونةى ديكة لةسةر ئةو راستيانة زؤرن وةك :

* زانايان دةلَيَن بارستايى زةوى 5,5 مليار مليار تةنة بةدةروى تةوةرى خؤيدا دةخوليَتةوة هةموو 24 سةعاتيَك بةخيَرايى 1600 كم/ سةعاتدا ، وةبةدةورى خؤردا دةخوليَتةوة بةخيَرايى 100 هةزار كم لة سةعاتدا وةلةطةلَ كؤمةلَةى خؤردا بةدةورى ضةقى هةسارةكةدا دةسورِيَتةوة بةخيَرايى 740كم لة سةعاتدا وةلةطةلَ هةسارةكةى دا لةهةسارةكانى تر دوور دةكةويَتةوة بةخيَرايى 3,5 مليؤن كم لةسةعاتيَكدا ئايا ئةم بارستايية طةورةية لةم بونةوةرةدا كة هةر ئةوةندةى دلَؤثة ئاويَك دةبىَ لةدةريايةكدا ئاوةها بةريَوة بضيَت ئاخؤ ريَكةوت ضى بؤبكرىَ لةطةلَيدا ديارة ئةو كةسةى ريَز لةخؤى و عةقلَى بطرىَ دان بةطةورةيى ئةو دةسةلاَتةدا دةنىَ كةبةفةرمانى ئةو ئةم بونةوةرة بةرِيَوة دةضيَت .

* بؤشايى نيَوان خؤر و زةوى ئةطةر وةك روناكى ثيا تيَثةرِ دةبيَت دةنطيشى ثيا تيَثةرِ ببواية كةس لةتاو دةنطى تةقينةوةكانى خؤر نةى دةتوانى بذى لةم سةرزةمينةدا .

* ئاو تا ثلةى (4) ى سةدى كةسارد دةكريَتةوة قةبارةى كةم دةكات و قورس دةبيَت بةلاَم لة (4) ثلةى سةديةوة كة سارد دةكريَتةوة تا ثلةى (سفر) ى سةدى ثيَضةوانة دةبيَتةوة قةبارةى زياد دةكات و سةر ئاو دةكةويَت ئةطةر خوا ئاوى وا دروست نةكرداية ئةوا لةدةرياكاندا كاتىَ ئاو بيبةستاية طيانةوةران لةناو قولاَيى دةريادا نةدةمان و هةموو لةناو دةضوون .

* خواى طةورة برِيَكى ديارى كراو هايدرؤجين و ئؤكسجينى كرد بةئاو ئةوةندة كةزةوى نوقم نةبىَ لةئاودا و برِةكةش نةطؤرِة و ، لىَى دةبيَت بةهةلَم و دةبيَت بةباران و …هتد ، جا كة ئاويش دةضيَتة ناو زةويةوة تا ناوجةرطةى زةوى نارِوات ضونكة ئةطةر هةر رؤبضواية ئةوا كةس سوودى لىَوةرنةدةطرت و كاريَز و كانى و بيرى ئيرتوازى نةدةبوون هةروةك دةفةرمويَت : [ قل أرايتم ان اصبح ماؤكم غوراً فمن يأتيكم بماء معين] الملك : 30

* ئةو طةرميةى ثيَويستة بؤ طةرم كردنى (1) سم3 ئاو ثيَنج ئةوةندةى ئةو طةرميةية كة ثيَويستة بؤ طةرم كردنى (1) سم3 لةبةرد ، بؤية لةرؤذدا دةرياكان طةرمى زؤر هةلَدةمذن و هةوايةكى سارد و فيَنك دروست دةكةن بؤ سةر زةوى بةلاَم لةشةودا درةنط سارد دةبيَتةوة بة ثيَضةوانةى زةويةوة كة زوو سارد دةبيَتة بةمةش هةوايةكى طةرم لةدةرياوة ديَت بؤ سةر زةوى ئةمةش هةمووى لةبةر ئةوةية مرؤظ بتوانىَ بذى لةم سةرزةويةدا و ئةمانةش هةمووى بةحيكمةتى خوا ئةنجام دراوة .

سةرةوة

 

(129) طةليَكى نةخويَندةوار :

هةركةس سةيرى ذياننامةى ثيَغةمبةر w بكات  كة نةخويَندةورا بووة و بىَدايك و باوك لةلاى باثير و مامى طةورة بووة و لةناو طةليَكى نةخويَندةوارى دواكةوتووى زياتر لة 1450 سالَ لةمةوثيَشدا قةناعةتى تةواو دةكات كة تةنها (سرووش) ة كة ذيانى طؤرِيو ئةو روداوة طةورة لةويَنة نةبووةى لةو سةردةمةدا هيَناية كايةوة قورئان دةفةرمويَت[ هو الذي بعث في الاميين رسولاً منهم يتلو عليهم اياته و يزكيهم و يعلمهم الكتاب و الحكمة وان كانوا من قبل لفي ضلالٍ مبين ] الجمعة : 2 واتة : خوا ئةو خوايةية كة رِةوانةى كردووة لةناو نةخويَندةواران ثيَغةمبةريَكى نةخويَندةوار لةخؤيان كة ئايةتةكانى خوا ئةخويَنيَتةوة بةسةرياندا و ثاكيان دةكاتةوة  ، وةنامةى قورئان و فةرموودةى ثرِ سووديان فيَردةكات ، هةرضةندة ئةوان لةمةوثيَش لةطومرِاييةكى ئاشكرادابوون .

هةروةها دةفةرمويَت : [ الذين يتبعون الرسول النبي الامي الذي يجدونه مكتوباً عندهم في التوراة و الانجيل ] الاعراف : 157 واتة : ئةو ئةهلى كتابانةى كةدواى ئةو فرستادة نةخويَندةوارة دةكةون كةلةتةورات و ئينجيلى بةردةستياندا مذة بةهاتنى دراوة… ) .

هةروةها بة ثيَغةمبةر w دةفةرمويَت : [ وما كنت تتلو من قبله من كتاب ولا تخطه بيمينك اذاً لأرتاب المبطلون ] العنكبوت : 48 واتة : تؤ ئةى ثيَغةمبةر w لةثيَش ناردنى ئةم قورئانةدا هيض كتيَبيَكت نةخويَندوة و نةنوسيوة بةدةستى راستت خؤ ئةطةر وانةبواية ئةطونجا بىَبرِواكان طومانيان بؤ ثةيداببىَ ).

ئةم ئايةتانة كةراستيةكى ميَذوويى تؤماردةكةن و ، شةوو رِؤذ خويَندراوة و هةمووان ئاطادارى بوون كةس نةبووبيَت و بلَيَت نةخيَر ئيَمة خويَندةوار بووين ، يان (محمد) w خويَندةواربووة ، قورئان تؤمارى دةكا و باكى نيية لةكةس … يان ئةوةتة بةحةزرةت دةفةرمويَت ثىَيان بلَىَ : [ قل لو شاء الله ما تلوته عليكم ولا أدراكم به فقد لبثت فيكم عمراً من قبله أفلا تعقلون ] يونس : 16 ثيَيان بلَىَ : ئةطةر خوا بيويستاية هةر ثيَم رانةدةطةياندن و بؤم نةدةخويَندن ، خؤمن ضل سالَ لةناوتاندا ذيام ثيَش ثيَغةمبةريَتى و باش حالَى من دةزانن ، نابىَ كةمىَ ذير بن .

ثيَغةمبةريش لةبارةى خؤى و طةلةكةيةوة دةفةرمويَ : [ انا امة امية لا نكتب و لا نحسب ] جا كاتيَك ثيَغةمبةر w لةسةرةتاوة سرووشى بؤ هات زؤر دةترسا لةوةى كة بؤى لةبةرنةكرىَ و لةبيرى بضيَتةوة بؤية بةثةلة لةطةلَ ( جبرائيل) دةيوتةوة ، خواى ثةروةردطار ثىَى فةرموو : [ ولا تعجل بالقران من قبل أن يقضى اليك وحيه ] طه : 114 واتة : ئةى ثيَغةمبةر w ثيَش ئةوةى سروشى قورئان بةتةواوى بة تؤ بطات ، ثةلة ثةل لةخويَندنةوةيان مةكة ، هةروةها لةسورةتى قيامةتدا ثىَى فةرموو : [ لا تحرك به لسانك لتعجل به ان علينا جمعه و قرانه فاذا قرأناه فاتبع قرانه ثم ان علينا بيانه ] القيامة : 19 واتة : زمانت مةجولَيَنة بةخويَندنةوةى سروش ، تا ثةلةى تيا بكةيت ـ بةراستى بةثىَى بةلَيَنيَك كةداومانة لةسةر ئيَمةية كؤكردنةوةى لةسنطتا و خويَندنةوةى ، ئنجا كة قورئانمان بؤ خويَنديتةوة بةهؤى جبرائيلةوة ثةيرِةوى خويَندنةوةى ئةو بكة ، ثاشان هةرضيت وويست بؤت رِوون دةكةينةوة و بؤت راظة دةكةين .

( بةلَيَنةكةش ئةوةية كةلة سورةتى (الاعلى) دا دةفةرموىَ : [ سنقرئك فلا تنسى ] واتة : قورئانت بةسةردا دةخويَنينةوة لةبيرت ناضيَتةوة ) .

دواى ئةم ئامؤذطاريانة حةزرةت كة سروشى بؤ بهاتاية ، سةرى دادةخست و طوىَى بؤ دةطرت تالىَدةبؤوة ، ئينجا لةبةرخؤيةوة دةورى دةكردةوة و هةمووى لة دلَيا دةضةسثى … كة ئةمةش طةورةترين موعجيزةية ، ضونكة جارى وا هةبووة ئايةتيَك يان ضةند ئايةتيَك هاتووة ، جارى وا هةبووة سورةتيَكى كوورت هاتووة ، بةلاَم سورةتى (الانعام) ذمارةيةكى زؤر لةمةلائيكةت دابةزين لةطةلَ جبرائيلدا و بةيةكجار بؤ حةزرةتيان هيَناو هةمووى بةيةكجار لةدلَيدا جيَطير بوو كة ئايةتةكانى (165 ) ئايةتة .

 شايةنى باسة سالَى جاريَك جوبرائيل سةلامى خواى لىَبيَت لةطةلَ ثيَغةمبةردا w موراجةعةى قورئانى دةكردةوة ، ئةو سالَةى تيا وةفاتى كرد دووجار موراجةعةيان كردةوة … ئةمةيش بؤ دلَنيايى زياتر و طةياندنى يةكجارى بةهاوةلاَن ، كة ئةو سالَة دوا سالَى خؤشةويستةكةى خوا بوو w

سةرةوة

 

(130) ثرسيارةكانى هرقل :

 لةدواى ريَكةوتنى حودةيبية ،حةزرةت w نامةى نارد بؤ قةيسةرى رؤم (هرقل) كاتىَ كاغةزةكة طةيشتة دةستى( هرقل) بةوانةى بةردةستى ووت : بزانن يةكىَ لةقةومى ئةو ثيَغةمبةرة لةم ناوةدا ناردؤزنةوة تا هةندىَ ثرسيارى لىَبكةم … طةرِان ئةبوسوفيان و ضةند كةسيَكى ديكةيان بةردةست كةوت كة بؤ بازرطانى هاتبوون بؤ شام … ئةبوسفيان دةلَىَ : من و هاوةلَةكانميان برد بؤ (قدس) بؤ بةردةم (هرقل) كة ذمارةيةكى زؤر لةوةزير و ثياوانى ئاينى لةلاى وةستابوون …( هرقل) بةوةرطيَرِةكةى ووت : لىَيان بثرسة بزانة كاميان خزمايةتى هةية لةطةلَ ئةو كةسةدا كةلافى ثيَغةمبةرايةتى لىَدةدا كةلىَيان بثرسين وتم : من ئامؤزاى ئةوم ، ئينجا منيان نزيك خستةوة وهاوةلَةكانيان لةثشتةوة وةستان بؤ ئةوةى ئةطةر راستم نةوت بؤم راست بكةنةوة …

ئةبوسفيان دةلَىَ : ئةطةر شةرمى ئةوةم نةكرداية كةهاوةلَةكانم درؤكان بطيَرِنةوة و بةدرؤزن ناو دةربكةم ئةوا بةدرؤ وةلاَمم دةدايةوة …

هرقل ثرسيارى كرد ووتى : بنةضة و رةضةلَةكى ضؤنة لةناوتانا ؟ ووتم : بنةضة و رةضةلَةك و نةسةبيَكى بةرزى هةية ..

 وتى : كةس ثيَش ئةو لةناو ئيَوة قسةى واى كردوة ؟ وتم : نةخيَر

 وتى : كةس لةباوباثيرانى ثادشابوون ؟ وتم : نةخيَر .

وتى : طةورة و ثياوة دةولَةمةندةكان دواى دةكةون يان هةذار و بىَدةسةلاَتةكان ؟

وتم : هةذار و بىَدةسةلاَت دواى دةكةون .. وتى : زياد دةكةن يان كةم دةكةن ؟

وتم : روو لةزيادين … وتى : ئايا كةسيان لةبةر خراثى و نارِازى بوون لة ئاينةكةى هةلَدةطةرِيَتةوة ؟

وتم : نةخيَر …

وتى : ئايا لةوة وثيَش درؤتان لىَديوة ؟ وتم : نةخيَر

وتى : ئايا ثةيمان شكيَنى كردوة ؟ وتم : نةخيَر ئيَمة ئيَستا لةطةلَيا ريَكةوتنيَكمان طرىَداوة نازانين ضى تيادةكات و ضؤن دةبيَت ، دةترسين بيشكيَنىَ ( تةنها ئةوةندةم بؤ كرا بيلَيَم بؤ ئةوةى عةيبدارى بكةم )

 وتى : شةرِتان لةطةلَ كردوة ؟ وتم : بةلَىَ …

وتى : شةرِةكانتان ضؤن بووة ؟ وتم : هةندىَ جار ئةو سةركةوتووة و هةنديَك جار ئيَمة … وتى : فةرمانتان بةضى ثىَئةدات ؟ وتم : فةرمانمان ثىَدةدا كة تةنها خوابثةرستين و هاوةلَى بؤ ثةيدا نةكةين و واز لةرِضةى باوباثيرانمان بهيَنين و نويَذ بكةين و راست طؤ و داويَن ثاك بين و خزمايةتى بةجىَ بهيَنين …

ئةبو سفيان دةلَىَ : كة ئةوانةم وةلاَم دايةوة ، بةوةرطيَرِةكةى وت :

 من ثرسيارم كردليَت لةبارةى بنةضة و رةضةلَةكيةوة ، وتت خاوةن بنةضة و رِةضةلَكيَكى بةرزة ، ثيَغةمبةران هةمووان وان ، ليَم ثرسيت كةلةوةثيَش قسةى واى كردوة ، وتت : نةخيَر ، منيش وتم ئةطةر لةثيَش ئةودا يةكىَ لةئيَوة ئةم قسةيةى كردبىَ ، دةمووت ثياويَكة شويَن قسةيةيةك كةوتووة كةلةوة و ثيَش كراوة …

ليَم ثرسيت كةلةثيَش ئةو قسةيةدا هيض طومانى درؤتان ثىَبردوة ، وتت : نةخيَر ، منيش وتم : نابىَ بةدةم خةلَكةوة درؤنةكات و بةدةم خواوة درؤبكات … ليَم ثرسيت باوك و باثيرى ثادشابوون ، وتت : نةخيَر ، منيش وتم : ئةطةر باوك و باثيرى ثادشابوناية ئةموت داواى مولَكى باوك و باثيرى دةكات .

ليَم ثرسيت كةثياوى طةورة و ناودار دواى دةكةون يان ثياوى كةم دةسةلاَت و هةذار ، وتت هةذار و كةم دةسةلاَت دواى دةكةون ، جا شويَن كةوتةى ثيَغةمبةران ئةو جؤرة كةسانةن ، ليَم ثرسيت : زياد دةكةن يان كةم ، وتت : زياددةكةن ، ئيمانيش واية هةتا تةواو دةبىَ … ليَم ثرسيت لةبةرئةوة كةحةز لةدينةكة نةكةن و ثيَيان ناخؤش بىَ ، كةس وازديَنىَ ، وتت : نةخيَر ئيمانيش واية كةضووة ناودلَةوة … ليَم ثرسيت كة ثةيمان شكيَنى دةكات ، وتت : نةخيَر ، ثيَغةمبةران ثةيمان ناشكيَنن ، ليَم ثرسيت : فةرمانتان بةضى ثىَدةدا ، وتت : فةرمان دةدات بة خواثةرستى و هاوةلَ ثةيدا نةكردن بؤى و شويَن نةكةوتنى باوك باثير و نويَذكردن و راست طؤيى و داويَن ثاكى و خزمايةتى …

جا ئةطةر ئةوانةى وتت راست بن ، ئةوا ئةم جىَ ثىَيةى من دةطرىَ و دةبيَتة خاوةنى … وةمن دةمزانى كة ثيَغةمبةريَك ديَت ، بةلاَم طومانم نةدةبرد كةلةئيَوة بيَت ، وة ئةطةر بمزانياية دةطةمةلاى دةضووم بؤ خزمةتى ، وة ئةطةر لةلاى بوماية هةردوو ثيَم بؤ دةشت و خزمةتكاريم بؤ دةكرد …ئةبوسفيان دةلَىَ : ئينجا نامةكةى ثيَغةمبةريان w هيَناو خويَندويانةوة كةتيايدا دةفةرمويَت : بةناوى خواى بةخشندةى ميهرةبان ، لةمحةمةدةوة بةندة و نيَردراوى خوا بؤ (هرقل) ى طةورةى رؤم ، سةلام لةوكةسةبىَ كةدواى هيدايةت بكةوىَ ، ثاشان من بانطت دةكةم بؤ ئيسلامةتى ، موسلَمان ببة سةلامةت دةبى ، موسلَمان ببة خوا دوو ثاداشتت دةداتىَ ( ئةويش بةوةى كةبرِواى بةعيسا و محمد هيَناوة سةلامى خوايان لىَبيَت) ئةطةر ثشتيش هةلَكةى و برِوانةهيَنى طوناهى شويَن كةوتوانيش بةملى تؤية .

[ يا اهل الكتاب تعالوا الى كلمة سواء بيننا و بينكم : الا نعبد الا الله ولا نشرك به شيئاً ولا يتخذ بعضنا بعضاً أرباباً من دون الله فأن تولوا فقولوا اشهدوا بأنا مسلمون ] .

ئةبوسفيان دةلَىَ : كةقسةكةى (هرقل) تةواوبوو طةورة ثياوانى دةورى كرديان بةهةرا و غةلَبة غةلَب ، ئيَمةيان كردة دةرةوة و نةم زانى ضى دةلَيَن ، لةدةرةوة بةهاوةلَةكانم وت: بةخوا ئيشى محةمةد طةورةبووة ، ئةوة ثاشاى رؤمة لىَى دةترسىَ .

 ئينجا ئةبوسفيان دةلَىَ : بةخوا من هةر زةليل بووم ، ليَم يةقين بوو كة ئيشى محةمةد هةر سةردةكةوىَ … هةتا خوا ئيسلامةتى خستة دلَمةوة …

جاريَكى ديكة (هرقل) طةورة ثياوانى لةكؤشكةكةى لة(حمص) كؤدةكاتةوة و دةرطايان لةسةر دادةخات و خؤى دةضيَتة سةر شويَنيَكى بةرز و ثىَيان دةلَىَ ئةى كؤمةلَى رؤم ، ئةطةر دةتانةوىَ سةرفرازبن و بيَنة سةر رِىَى راست و مولَكتان بميَنىَ ، ئةوة برِوا بةو ثيَغةمبةرة بكةن … هةموويان شيَت طير بوون و بوو بةهةرا و هوريا … كة هرقل زانى دةست بةردارى طاوريَتى نابن و عةقلَيان هةق و راستى نابرِىَ ، ناضار قسةكةى طؤرِى و وتى : من ويستومة ئيمان و برواكةتان تاقى بكةمةوة بزانم ضةندة سورن لةسةر ئاينةكةتان ( ئةمةش بؤ ئةوةى شؤرِش نةكةن بةسةريدا و مولَكةكةى لةدةست نةضىَ ) لةم رِووداوةوة بةضاكى حةزرةت و بةلَطة رِوونةكانى ثيَغةمبةريةكةى تىَدةطةين و هيض طومانىَ ناميَنىَ لةسةر راست و دروستى بةرنامةكةى هةزاران درودوسلاَواتى لةسةربىَ …

سةرةوة

 

(131) با ثيَغةمبةرى خوا باشتر بناسين :

خواى ثةروةردطار دةفةرمويَت : [ ان الله و ملائكته يصلون على النبي * يا أيها الذين امنوا صلوا عليه و سلموا تسليماً ] الاحزاب : 56

واتة : خواى ثةروةردطار بةردةوام رةحمةت و بةرةكةت دةباريَنىَ بةسةر حةزرةتدا و مةلائيكةتةكانيش بةردةوام داواى ثاية بةرزى و دابةزينى رةحمةت دةكةن بؤ سةرطيانى سةردارى ثيَغةمبةران ، ئيَوةش ئةى برِواداران درودوسلاَوات داواكةن بؤ سةرطيانى ثيَغةمبةر .

(يصلون) (مضارع) ة و ثلة و ثاية بةرزى حةزرةت نيشان دةدات لاى خوا ، حا بؤ ئةوةى لةوثلة و ثايةية تىَ بطةين ئةم ضةند خالَة دةخةينة رِوو :

1 ــ لةقورئانى ثيرؤزدا خواى ثةروةردطار بةناوى خؤيةوة بانطى نةكردووة بةلَكو بةناز ناوى ثيَغةمبةرايةتىيةوة ناوى بردووة ، كة دةفةرموىَ : [  يا ايها الرسول ، يا ايها النبي ] وةك لةم دوو ئايةتةدا هاتووة : [ يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك ] المائدة /67 وه [ يا ايها النبي حسبك الله ومن اتبعك من المؤمنين ] 64 / الانفال .

2 ــ خواى ثةروةردطار داوا لةموسلَمانان دةكات كة دةنط بةرزنةكةنةوة لةخزمةتيا و بةناوى خؤيةوة بانطى نةكةن : [ لا تجعلوا دعاء الرسول بينكم كدعاء بعضكم بعضاً ] وه [ لا ترفعوا اصواتكم فوق صوت النبي ولا تجهروا له بالقول كجهر بعضكم لبعض أن تحبط أعمالكم و أنتم لا تشعرون ] الحجرات .

3 ـ ثيَغةمبةرى خوا وةك خؤرة و هاوةلاَنيشى وةك ئةستيَرةن و هةمووان رِووناكى لةوةوة وةردةطرن [ وداعياً الى الله باذنه و سراجاً منيراً ] الاحزاب /46 مةحوى شاعيريش لةم بارةيةوة دةلَىَ :

 بةنورى عةكسى ثيَغةمبةر ئةوةندة مونعةكيس بووبوون

 غةريبى تازة هاتوو دةيووت : ئةم ثيَغةمبةرستانة !

4ــ خواى ثةروةردطار ئةمةندة دلَى ثيَغةمبةر w رِادةطريَت ، كةمةسةلةى (التبنى) هةلَدةوةشيَنيَتةوة زؤر بةناسكى ثىَى دةفةرمويَت : تؤ كةزةيدت كرد بةكورِى خؤت ، كاريَكى هةق و عةدل بوو ، ضونكة ئةوتؤى دانا لةجىَى باوك و دايك و طشت كةسوكارى ، بةلاَم لةوةعةدالةتتر و هةقتر ئةوةية كة هةركةس بةناوى باوكى خؤيةوة بانط بكريَت ، هةروةك دةفةرمويَت : [ ادعوهم لاباءهم هو أقسط عند الله ] الاحزاب : 5 واتة : بةناوى باوكيانةوة بانطيان بكةن ، ئةوة (اقسط) ة لاى خوا ، هةرضةندة ئةوةى تؤش كردوةتة (قسط) ة .

5 ــ ثيَغةمبةر w  يةكةم كةسة كةبةسةر ثردى (صراط) دا دةثةرِيَتةوة ، وة بةدواشيدا ئوممةتةكةى دةثةرِنةوة هةروةك دةفةرمويَت : [ فاكون اول من يجيز من الرسل بامته ] بخارى ، هةروةها يةكةم كةسة كةلة دةرطاى بةهةشت دةدات و بؤى دةكريَتةوة و دةضيَتة ذوورةوة [ انا اول من يقرع باب الجنة ] وة دةفةرموىَ : [ اتي باب الجنة يوم القيامة فاستفتح ، فيقول الخازن : من أنت ؟ فاقول : محمد ، فيقول : بك امرت ، لا افتح لاحد قبلك  ] موسليم .

6 ــ ثيَغةمبةر كورِةكانى هةر بةمندالَى مردوون ، ئةمةش قةدةرى خوابوو ، وة تةصديقى ئةو ئايةتةية كة دةفةرمويَت : [ ما كان محمد ابا احد من رجالكم ولكن رسول الله و خاتم النبيين ] الاحزاب  واتة : محمد باوكى هيض ثياويَكتان نىية ، بةلَكو فرستادةى خواية و دواهةمين ثيَغةمبةرة ، جا لةطةلَ ئةوةدا كة بة (نسب) باوكى هيض ثياويَك نىية ، لةثيَش باوك و دايك و طشت كةس و كارةوةية بؤ موسلَمانان ، هةر لةبةر ئةوةش بوو رؤذانة هاوةلاَن ضةند جار خؤيان و دايك و باوكيان دةكرد بةقوربانى و دةيان وت : [ فداك ابي وامي يارسول الله ]  وة ئةو نورةيان خؤش دةويست لةدنيادا و خةمى ئةوةيان بوو ضؤن لةقيامةتا بيبينن و لةخزمةتيابن .

7 ــ ثيَغةمبةر w بةشةوقةوة ضاوةرِىَى ئةو رِؤذةية كة براو خوشكةكانى ببينىَ ، رؤذيَك ضوة سةر طؤرِستانى بةقيع و فةرمووى : [ سلاَوتان لىَ بىَ ، دانيشتوانى شارى خامؤشان ، ئةو برِوادارانةى لةم طؤرِستانةدا سةرتان ناوةتةوة ، ئيَمةش خوا حةزكات دةطةينةوة ثيَتان ، خؤزطة براكانى خؤمان دةبينى ، هاوةلاَن وتيان : ئةى ثيَغةمبةرى خوا بؤ ئيَمة برات نين ؟ فةرموى : ئيَوة هاوةلَى منن ، براكانمان ئةوانةن كة دواى ئيَمة ديَن و بةشويَنى دةستنويَذةكةياندا دةيانناسمةوة لةقيامةتدا … ]

8 ــ ثيَغةمبةر w  يةكيَكة لةخاوةن (عةزمةكان) وةزؤرترين شويَن كةوتووى دةبيَت لةقيامةتدا ، هةرضى لةئاسمانةكان و زةوىداية دةزانن كة ثيَغةمبةرى خواية ، تةنها سةرثيَضى كةرانى ئينس و جين نةبيَت …

ثيَغةمبةر w دلَ و دةروونى بةهةق و راستى ئاودرابوو ، ئةوةى دةيةفةرموو لةدلَةوة بوو ، لةهةموو كةسيش زياتر ثابةندبوو بةهةق و راستىيةوة ، بؤية كةفةرمايشتيَكى دةفةرموو دلَ و دةروونى دةهةذاند و طةورةترين كاريطةرى لةسةر بةرامبةر دروست دةكرد ، نةك هةر ئادةمى بةلَكو دار و بةدريش لةخزمةتيا دةلةرزين ، هةروةك ئيمامى موسليم و بوخارى بؤمان دةطيَرِنةوة و دةلَيَن : [ حةزرةت لةسةر مينبةرةكةى كةسىَثلةى تةختةبوو باسى طةورةيى خواى دةكرد و ئةم ئايةتةى دةخويَندةوة [ وما قدروا الله حق قدره * و الارض جميعاً قبضته يوم القيامة و السماوات مطويات بيمينه سبحانه و تعالى عما يشركون ] ئينجا فةرمووى : خوا دةفةرموىَ : [ انا الجبار ، أنا المتكبر ، انا المتعال ، أنا العزيز ، أنا الكريم يمجد نفسه ] حةزرةت ئةمةى ضةند جار دووبارةكردةوة ، مينبةرةكةى ذيَر ثىَى كةوتة لةرزين ، هاوةلاَن ترسان كة حةزرةت بةلادابيَت و بكةويَتة خوارةوة .

9 ــ ئيمامى ماليك بةبىَ دةستنويَذ يان بةثيَوة فةرمايشتى ثيَغةمبةرى w نةدةطيَرِايةوة ، كةلةم بارةيةوة ثرسياريان ليَكرد : وتى : من جةعفةرى كورى محمدم بينيوة ، زؤر قسة خؤش و دةم بةثيَكةنين بوو ، كاتىَ باسى حةزرةت بكراية w رةنطى زةرد هةلَدةطةرِا و دلَى ثرِدةبوو لةطريان لةخؤشةويستى و شةوقى بؤ ثيَغةمبةر w ، جامنيش ئةوم كردووة بةسةر مةشقى خؤم …

دةلَيَن ئيمام ماليك هةموو شةويَك خةوى بةحةزرةتةوة بينيوة …

10 ــ ثياويَك ديَتة لاى زانايةكى خواناس و ثىَى دةلَىَ حةزدةكةم خةوبينينم بةحةزرةتةوة ئةويش ثىَى دةلَىَ : ئاسانة سبةينىَ بة رِؤذ ووببة ، كة ئيَوارة بةربانطت كردةوة نان بخؤ بةلاَم ضةند دةتوانى ئاو مةخؤرةوة ، ئةويش بةطوىَى دةكات و رِؤذيَكى طةرم دةبيَت ، رِؤذ و و دةطريَت و ئيَوارةش نان دةخوات و ئاو ناخواتةوة … ثاشان كة دةنويَت ، ضةند جاريَك خةو بةئاوةوة دةبينىَ و دادةضلَةكىَ … بةيانى ديَتةوة لاى زاناكة و مةسةلةكةى بؤ دةطيَرِيَتةوة ، ئةويش ثىَى دةلَىَ : ويستم تىَ بطةيت كة هةر كاتىَ وةك ضؤن دلَت لاى ئاوة و خةوى ثيَوة دةبينى ، دلَت لاى حةزرةت بىَ و خةمى بينينت بيَت ، وةك ئاوةكة لة خةودا بةخزمةتى دةطةيت …

11 ـ حةزرةت w لةهةموو كةس باشتر لةقورئان و ريَنماييةكانى تىَطةيشتووة و لةهةموو كةس زياتر يادى خواى كردوة ، جا كاتىَ قورئان دةفةرموىَ : [  لتستوا على ظهوره ثم تذكروا نعمة ربكم اذا استويم عليه وتقولوا سبحان الذي سخر لنا هذا وما كنا له مقرنين وانا الى ربنا لمنقلبون ] الزخرف : 14

ئةويش لةئةنجامى ئةم ريَنماييةوة لةكاتى سةفةركردندا كة سوارى حوشترةكةى دةبوو سىَجار الله اكبرى دةكرد و ئينجا دةيفةرموو : [ سبحان الذي سخر لنا هذا وما كنا له مقرنين ، وانا الى ربنا لمنقلبون ، اللهم انا نسألك في سفرنا هذا البر و التقوى ، ومن العمل ما ترضى ، اللهم هون علينا سفرنا هذا واطو عنا بعده ، اللهم انت الصاحب في السفر و الخليفة في الاهل ، اللهم اني اعوذبك من وعثاء السفر ، وكابة المنظر ، وسوء المنقلب في الاهل و المال و الولد ] .

ئةطةر سةرنجى ئةم دووعاية بدةين دةبينين :

ا ــ جىَبةجىَ كردنى فةرمانى ثةروةردطارة :

ب ــ لةكاتى هةموو سةفةريَك ، سةفةرى قيامةت بيرى مرؤظ دةخاتةوة ، بةوةى كة دةلَىَ : [ وانا الى ربنا لمنقلبون ] .

ج ــ هةست كردن بةبوونى ثةروةردطار لةطةلَ برواداران لةكاتى سةفةردا [ اللهم انت الصاحب في السفر ] ئةمةش مرؤظ بةرةو ثلةى (احسان) دةبات كة بزانىَ ثةروةردطار هاوةلَ و هاودةميَتى و لةرةطى لاملى لىَى نزيك ترة …

د ــ كةس و كار و مالَ و مندالَ دةداتة دةست خوا ضونكة ئةو [ الخليفة في الاهل ] ة وة ضاكترين كةسة ئةو ئةمانةتةى ثىَ دةسثيَرىَ ..

و ــ تيَطةيشتن لةوةى كة ئةطةر رام كردنى خوا نةبىَ بؤ مرؤظ هةرطيز نةيدةتوانى سوود لةهؤكانى طةياندنى وةرطرىَ ، وةك وولاَخ و كةشتى … هتد .. بؤية دةلَىَ:[سبحان الذي سخر لنا هذا وما كنا له مقرنين ] .

هــ ــ هةولَدان بؤ ئةوةى كةسةفةرمان هةردةم بؤ كارى خيَر بىَ و ثاشان داوابكةين لةخوا كة هاوكاريمان بكات بؤ بةئةنجام طةياندنى ئةو كارةخيَرانة [ اللهم انا نسألك في سفرنا هذا البر و التقوى ومن العمل ماترضى ] .

 جا كاتيَك دةطةرِايةوة لةسةفةر ئةم ضةند وشةيةشى بؤ زياد دةكردو دةيفةرموو : [ايبون تائبون عابدون لربنا حامدون ] بةمةش طةرِانةوة لةسةفةر دةبةستيَتةوة بةطةرِانةوة و ثةشيمان بوونةوة لةطوناه و سوثاسى ثةروةردطار دةكات …

كة دةطةيشتة مالَيشةوة دةيةفةرموو : [ توباً توباً ، لربنا اوباً ، لايغادر علينا حوباً ] ئيمام ئةحمةد طيَرِاويةتيةوة / ثةشيمانين ثةشيمانين لةهةموو طوناهيَك بؤلاى ثةروةردطار دةطةرِيَينةوة ، طةرِانةوة و ثةشيمانيةك كة هيض طوناهيَك نةهيَلَيَتةوة .

خواى طةورة فةرمانى داوة بةحةزرةت كةيادى بكات بؤية دةبينين ئاوا لةهةموو موناسةبةيةكدا دةم بةوويرد و دوعا بووة و هةميشة دةمى ثيرؤزى ثارا و بووة بةيادى خوا كة بةرِاستى هةقة ضاوى لىَبكةين …

12 ــ ثيَغةمبةر w دوعاى قبولَ بووة و ئةمةش بةئاشكرا هاوةلاَن بينيويانة ، بؤ نموونة خةلَكى مةدينة تووشى قات و قرِى بوون ، رؤذيَكى هةينى كة حةزرةت w وتارى دةدا ثياويَك هةستا ووتى : ئةى ثيَغةمبةرى خوا ، ئاذةلَ و مالاَت و ولاَخ قرِبوون لةبةربىَ بارانى ، دةى لةخوا بثارِيَرةوة كة بارانمان بؤ بباريَنىَ ، ثيَغةمبةريش w هةردوو دةستى بةرزكردةوة و كةوتة ثارِانةوة ، ئةنةس دةلَىَ : بايةك هةلَيكرد و هةوريَكى هيَنا و بةرةبةرة هةورى تر هات و باران بةليَزمة دايكرد و كة طةرِاينةوة بةناو شةثؤلى ئاودا دةرِؤيشتين ئيتر هةتا هةينى داهاتوو بةردةوام بارانمان بؤ بارى ، لةكاتى نويَذى هةينى داهاتوودا هةمان ثياو هةستايةوة و ووتى : ئةى ثيَغةمبةرى خوا ، خانوو مالَ روخا و ريَطةوبان برِا ، ئةوةندة باران بارى لةخوا بثارِيَرةوة كة ئيتر نةباريَت ، ثيَغةمبةر w زةردةخةنة يةك طرتى و فةرمووى [ خواية بةدةورمانا بيباريَنة ، نةوةك بةسةرمانا ، ئةنةس دةلَىَ : تةماشام كرد طورج هةروةكة لةئاسمانى مةدينة رةويةوة و وةك بازنة لةئاستى مةدينةدا خةرمانىدا ] بوخارى و موسليم ريوايةتيان كردوة / التاج بةرطى / 4 نورى فارس .


 

سةرةوة

(132) بةرةو دلَنيايى :

رؤيشتن بةرةو دلَنيايى و ضارةسةرى طومان و دوو دلَىيةكان مةسةلةيةكى طرنطة و كارى لةسةر كراوة هةروةك دةفةرمويَت : :

ا ــ [ انما المؤمنون الذين امنوا بالله ورسوله ثم لم يرتابوا و جاهدوا باموالهم و أنفسهم في سبيل الله اولئك هم الصادقون ] الحجرات : 15

واتة : برِوادارانى راستةقينة ئةو كةسانةن كةباوةرِيان هيَناوة بةخوا و ثيَغةمبةرةكةى، ئينجا ثاش ئةو ئيمان و باوةرِةيان طومان و دوو دلَيان نةبووة و تيَكؤشان بةسةر و بةمالَ لةرىَى خوادا ) .

بةثيَضةوانةشةوة ئةوانةى كةنةخؤشى طومان و رِارِاييان هةية خؤيان لةهةولَ و تيَكؤشان دةدزنةوة :

[ انما يستاذنك الذين لايؤمنون بالله و اليوم الاخر و ارتابت قلوبهم فهم في ريبهم يترددون ] التوبة : 45 واتة : ئةوانةى برِوايان بةخوا و بةرؤذى دوايى نيية ، داواى مؤلَةت دةكةن تا نةضن بؤ غةزا ، ئةوانة دلَيان دانةمةزراوة و لةطومان و دوودلَى و رِارِايى دان .

 ب ــ قورئانى ثيرؤز لةضةندةها ئايةتدا جةخت دةكاتة سةر ئةوةى ئةم ثةرِاوةى خواناردويةتى هيض طومانيَكى تيا نية [  ذلك الكتاب لاريب  فيه * هدى للمتقين ] البقرة : 2 هةروةها جةخت دةكاتة سةر هاتنى قيامةت  و دةفةرموىَ : [ ليعلموا أن وعد الله حق وأن الساعة لاريب فيها ] الكهف : 21

ج ــ بؤ ئةوةى مرؤظ طومانى لةزيندوبونةوةدا نةبيَت باسةيرى دروست بوونى خؤى بكات ، هةروةك قورئان دةفةرمويَت : [ يا ايها الناس ان كنتم في ريب من البعث ، فانا خلقناكم من تراب ، ثم من نطفة ثم من علقة ، ثم من مضغة مخلقة و غير مخلقة لنبين لكم] الحج : 5

ئينجا قورئان ديَتة سةرباسى باران بارين و ، سةوزبوون و بوذانةوةى زةوى ثاش ئةوةى كةوشك و برنط و خامؤشة و ئةويش دةكاتة بةلَطة لةسةر زيندوبوونةوة ، هةروةك دةفةرموىَ : [  وترى الارض هامدة فاذا أنزلنا عليها الماء اهتزت وربت و أنبتت من كل زوج بهيج ذلك بأن الله هو الحق وأنه يحي الموتى ، وأنه على كل شئ قدير ، وأن الساعة لاريب فيها وأن الله يبعث من في القبور ] الحج : 7


 

سةرةوة

( 133 ) بةلَطة و (بورهان) لةخواوةية :

قورئان دةفةرمويَت : [ يا ايها الناس قد جاءكم برهان من ربكم وأنزلنا اليكم نوراً مبيناً ، فاما الذين امنوا بالله و اعتصموا به فسيدخلهم في رحمة منه و فضل و يهديهم اليه صراطاً مستقيماً ] النساء : 175 واتة : ئةى خةلَكينة بىَطومان لةلايةن خواوة بةلَطة و نيشانةى ئاشكراتان بؤ هاتووة ( كة محمد w و موعجيزاتةكانيةتى ) وة ناردومانة نامةيةك وةك خؤر رووناكى دةبةخشىَ و رِوون و ئاشكرا و ديارة ، جا ئةوانةوى برِوايان بةخوا هيَناوة و دةستيان بةقورئانةوة طرتووة ، لةرؤذى دوايىدا خوا دةيانخاتة بةهةشتةوة و ناز و نيعمةتى زؤريان بةسةرا دةرِيَذىَ و شارةزاى رىَيةكى راستيان دةكات بؤ ئةوةى بطةن بةثاداشتى نةبرِاوةى خؤى .

مةسةلةى بةلَطة و بورهان طرنطة ، قورئان داوا لةكافرةكان دةكات كة ئةطةر رِاست دةكةن بابةلَطةكانيان بهيَنن لةبارةى ئةوشتانةى كة دةيانكةن بةهاوةلَى خوا ، خؤ نةدةتوانن هيض دروست بكةن و نةدةتوانن هيض بمريَنن و زيندوى بكةنةوة و ، وة نةدةتوانن رزق و رؤزى كةس دابين بكةن [ امن يبدؤا الخلق ثم يعيده ، ومن يرزقكم من السماء و الارض االه مع الله ؟ قل هاتوا برهانكم ان كنتم صادقين ] النحل : 64

جوولةكةكانيش دةيان وت : ئةوةى جوولةكة نةبيَت ناضيَتة بةهةشتةوة ، طاورةكانيش دةيان وت : ئةوةى طاور نةبىَ ناضيَتة بةهةشتةوة ، قورئانيش دفةرموىَ : ئةوةى دةيلَيَن قسةية و ئةطةر راست دةكةن بةلَطة بهيَنن بؤ سةلماندنى قسةكةتان :[وقالوا : لن يدخل الجنة الا من كان هوداً أو نصارى ، تلك امانيهم قل هاتوا برهانكم ان كنتم صادقين ] البقرة : 111

قورئان ئةو ثةرِاوةية كة هةرطيز موعجيزاتى تةواو نابىَ ، دارِشتنى ئايةتةكانى بةوثةرِى بةلاغةت و رةوانبيَذيةوةية ، كةهةميشة بؤتة هؤى موسلَمان بوونى طةورة شاعيران لةكؤن و نوىَدا .

 لةزةمانى نةفاميدا يةكيَك لةوشاعيرانةى كة هؤنراوةيان لةبةر بةثيَزى بةديوارى كةعةبدا هةلواسرا ( لبيدى كورى رةبيعة) بوو ، ثاش ئةوةى موسلَمان بوو وةجوانى قورئان و رةوان بيَذيةكةى كاريان تيَكرد ، تةنهايةك ديَرِ هؤنراوةى ووت كة دةلَيَت :

الحمد لله اذ لم يأتيني أجلي         حتى كساني من الاسلام سربالاً

رؤذيَك عومةرى كورِى خةتاب ثىَى فةرموو : ئةى باوكى عةقيل ، هةندىَ هؤنراوةى خؤتم و بؤ بلَىَ : ئةويش ضةند ئايةتيَكى سورةتى (البقرة) ى بؤ خويَندةوة ووتى : هؤنراوة نالَيَم ثاش ئةوةى خواى طةورة فيَرى سورةتى (البقرة) و (ال عمران ) ى كردم .

سةرةوة

 

(134) قورئان و تةورات و ئينجيل :

قورئان هةلَة و بؤضوونة دةست كارى كراوةكانى تةورات و ئينجيلى راستدةكردةوة ، كةبةدريَذايى ضةندةها سةدة لةوةوبةر خرابوونة ئةو ثةرِاوانةوة ، وة ذياننامةى ثيَغةمبةران و طةلةكانيان باس دةكات بةجؤريَك كةتةنها لةعيلمى خوادا هةية و كةس ثيَشتر نةيزانيوة هةروةك دةفةرمويَت :

[ تلك من أنباء الغيب نوحيه اليك ما كنت تعلمها أنت ولا قومك من قبل هذا ، فاصبر ان العاقبة للمتقين ] هود : 49 واتة : ئةم دةنط و باسانة غةيبين و بةسروش بؤت دةنيَرين ، نةخؤت و نةطةلةت ثيَشتر نةتان دةزانى ، بؤية ئارام بطرة بةراستى ثاشة رؤذ و سةركةوتن بؤ ثاريَزكارانة ، ئةم ئايةتة موعجيزةيةكى طةورةية و تؤماركراوة وشةو رؤذ دةخويَنرا ، ئةطةر وانةبواية خةلَكانيَكى زؤر لةئةهلى كتاب و كافرةكانىتر دةهاتن و دةيان ووت : نةخيَر وانىية ، ئيَمة ئةم ضيرؤكانةمان بيستووة ، كةضى كةس نةبووبىَ (اعتراض) ى هةبىَ ..

نموونةش زؤرة بؤ راست كردنةوةكانى قورئان ، كةبير و بؤضوونى ئةهلى كتابى راست كردؤتةوة لةوانة :

ا ــ ئةهلى كتاب هةنديَكيان وايان تصور دةكرد كة يةكيَك طوناهةكانيان هةلَدةطرىَ و لةكؤلَ ئةمان دةكةوىَ ، وةدةيان ووت كة مرؤظ هةر لةسةرةتاوة طوناهكارة و حةزرةتى مةسيح سةلامى خواى لىَبىَ بةلةسيَدارةدانى ئةو طوناهانةى لةكؤلَ مرؤظايةتى كردؤتةوة ، قورئان كة فةرموودةى خواى ثةروةردطارة ئةم بير و بؤضوونة هةلَةية راست دةكاتةوة و دةفةرموىَ : [ ليس بامانيكم ولا اماني اهل الكتاب من يعمل سوءاً يجزبه ] النساء :132.

هةروةها جوولةكةكان بوختانيان بؤ حةزرةتى مريم دةكرد و بةداويَن ثيسى تاوانباريان دةكرد ، قورئان وةلاَميان دةداتةوة و بةرطرى لةداويَن ثاكى (مريم) دةكات و دةفةرموىَ ئةوةى ئيَوة بة(مريم) ى دةلَيَن بوختانيَكى طةورةية [ وبكفرهم و قولهم على مريم بهتاناً عظيماً ] النساء : 156 .

ئةو ثةرِاوة كؤنانة خوا ثاراستنيانى دابووة دةست مرؤظةكان و ئةوانيش بؤيان نةثاريَزرا هةروةك دةفةرمووىَ : [ بما استحفظوا من كتاب الله وكانوا عليه شهداء ] المائدة : 44 بؤية دةستكارى و طؤرِانكارى ئيَجطار زؤر دةبينرىَ تياياندا تا ئةطاتة ثلةيةك كةشتى نابةجىَ و نالائيق دةخةنة ثالَ ثيَغةمبةران ، كةديارة ئةوان سةلامى خوايان لىَ بيَت (معصومن) بؤ نموونة داويَن ثيسى و زينا دةدةنة ثالَ حةزرةتى داود ( سةلامى خواى لةسةر ) كة ئةمةش بوختانيَكى طةورةية .

ديسان دروست كردنى طويَرةكةكة و ثةرستنةكةى دةدةنة ثالَ حةزرةتى هارون سةلامى خواى لىَبىَ ، قورئان ئةمة راست دةكاتةوة دةفةرمويَت : [ ولقد قال لهم هارون من قبل يا قوم انما فتنتم به ، وان ربكم الرحمن فاتبعون و أطيعوا امري ] طه : 90 واتة : هارون لةوةو ثيَش ثىَى فةرموون طةلةكةم ئيَوة بةراستى بةم طويَرةكةيةى كةلة ئالَتونة و سامرى بؤى دروست كردون ، تووشى فيتنة و تاقى كردنةوة بوون ، وةبةرِاستى ثةروةردطارتان ميهرةبانة ، بؤية تةنها دواى من بكةون و طوىَرايةلَى فةرمانم بن ، تاوةكو حةزرةتى موساش دةطةريَتةوة  .

بةلَىَ قورئان (مهيمن) و بالاَ دةستة بةسةر ئةو ثةرِاوانةدا و نةك هةرهيضى لىَوةر نةطرتوون بةلَكو هةلَةو كةم و كورتى و دةستكارى كردن و طؤرِينةكانيشيان بؤ راست دةكاتةوة : [  وانزلنا اليك الكتاب بالحق مصدقاً لما بين يديه من الكتاب و مهيمناً عليه فاحكم بينهم بما انزل الله ، ولا تتبع أهواءهم عما جاءك من الحق ] المائدة : 48 .

خواى ثةروةردطار ئاطاى لةهةموو نهيَنيةكانى بوونةوةرة ، بؤية دةتوانىَ ئةو رووداوة ميَذوويانةى كة هةزاران سالَ ثيَش حةزرةت w رويان داوة راستى بكاتةوة و ئةوةش كةراستة (تصديق) ى بكات ، يةكىَ لةو (تصديق) كردنانةش ئةم ئايةتةية كةدةفةرمويَت: [ وكتبنا فيها أن النفس بالنفس ، والعين بالعين ، و الانف بالانف ، و الاذن بالاذن ، و السن بالسن ، و الجروح قصاص فمن تصدق به فهو كفارة له ] المائدة : 45 واتة:لةتةوراتدا نووسيمان و ثيَويستمان كرد لةسةريان كةرهةكةسيَك بةناهةق و بةئةنقةست يةكىَ بكوذىَ ئةكوذريَتةوة  لةجياتى ، ضاو لةجياتى ضاو ، لووت لةجياتى لووت ، طويَضكة لةجياتى طويَضكة ، دان لةجياتى دان واتة ئةم ئةنةندامانة ئةطةر زيانيان ثىَ بطةيةنرىَ بةهةمان شيَوةى خؤى سزا لةتاوانبار دةسيَنرىَ ، زامةكانيش تؤلَةيان زامكردنى دةست دريَذى كارانة بةويَنةى كردةوةكةى خؤيان جا هةركةسيَكيش ضاكة بكات و لةتاوانبارةكة ببورىَ ئةوا دةبيَتة مايةى كةفارةتى طوناهى و ثةروةردطار لةخراثةكانى خؤش دةبىَ …

ئةم راستىية و ئةم فةرمانة خوايية ، تا ئيَستا لةتةوراتدا وةك خؤى ماوة ، كة ئةمةش موعجيزةية ، ضونكة ئةهلى كتاب حةزيان نةدةكرد ثةرِاوةكانيان وةربطيَرِدريَتة سةر زمانى عةرةبى و دةيان ويست هةر خؤيان بيزانن و زاناكانيان شارةزابن تيايدا ، بؤية تا سةردةمى ئيمامى غةزاليش واتة تا دواى ضةند سةدةيةكيش لةدواى زةمانى ثيَغةمبةر w ئينجا وةرطيَردرانة سةر زمانى عةربى ، ئةوكاتةش بةدةطمةن دةست دةكةوتن ئينجا ماوةتةوة بلَيَين ، خوا نةبىَ كىَ بةمحمدى فةرموو w كة ئةو فةرمانة لةتةوراتداية ، دةقةكةى ناو تةوراتيش بةم جؤرةية [ من ضرب انساناً فمات يقتل قتلاً ، ومن ضرب ابوه وامه يقتل قتلاً وان حصلت اذية تعطي نفساً بنفس و عيناً بعين و سناً بسن و يداً بيد ورجلاً برجل و كيا بكي وجرحاً بجرح و رضا برض ] اصحاح 21 من سفر الخروج .

سةرةوة

 

(135) دؤزينةوةكانيش شايةتى دةدةن :

مامؤستا عةقاد لةثةرِاوى (مطلع النور) دةلَىَ : لةميَذووى بطليموس دا باسى طةلى عاد و ثهمود كراوة ، وةناوى عاد ووشةى (ارم) ى لةطةلَدا هاتووة لةثةرِاوةكانى يؤنانيةكاندا ، وة بةووشةى (ادراميت) ناويان دةبردن بةزمانةكةى خؤيان كة ئةميش شايةتية بؤ قورئان كة بةهةق ووشةى (ارم) ى لةطةلَ ( عاد) دا بةكارهيَناوة ، وة هةروةها شويَنةوارناس (موزيل التشييكى ) خاوةنى ثةرِاوى (الحجاز الشمالي) ثةيكةريَكى لةلايى (مدين) دؤزيةوة كةبةزمانى (نبطي) و (يؤنان) ى باسى هؤزةكانى ثهمودى لةسةر هةلَكؤلَدراوة ، وةباسى (ابرهة) ش كة قورئان ئايةتى لةسةر ناردة خوارةوة لةسةر ديوارة رووخاوةكانى (سد المارب) دؤزايةوة كة بة ئةميرى حةبةشة ناوبراوة ) .

قورئانيش لةسورةتى فجردا دةفةرموىَ : [ الم كيف فعل ربك بعاد ، ارم ذات العماد التي لم يخلق مثلها في البلاد ، وثمود الذين جابوا الصخر بالواد ] الفجر :9 واتة : ئايا نةتزانيوة بةزانينىَ وةك بينين ، كةثةروةردطارت ضؤنى كرد بة ( عاد) وضى بةسةرهيَنان ؟ ئةم طةلى ( ارم) ة كةلة نيوة دوورطةى عةرةبدا خاوةنى خيَوةتطا و هيَزى زؤر بوون بةجؤريَك كةلةويَنةيان دروست نةكراوة لةولاَتانا تا ئةو ضةرخ و سةردةمة ! وة (ثمود) ئايانةتزانيوة خواى تؤضى ثيَكردن ، لة(حجر) لةناوةندى حيجاز و شامدا دةذيان و شاخيان دةبرِى و دايان دةتاشى بؤ خانوو ( ئةم شاخ كون كردن و هةلَكؤلَينةش ووردة ووردة دؤزراوةتةوة ) ل 250 الرسول / سعيد حوى .

بةلَىَ … قورئانى ثيرؤز زؤر بةووردى باسى دةسةلاَت و توانايان دةكات بةتايبةت (عاد) كةكةس لةثيَش ئةواندا ئاوا بةدةسةلاَت نةبوون ، وة(ثمود) يش كة ضؤن شاخيان داهيَناوة و هةلَيان كؤلَيوة و خانوويان تيا دروست كردوة كة ئةمة لةزةمانى زوودا لاى هةندىَ طةل باوبووة ، ئةم زانيارىية ميَذووييانة مةطةر هةر لةعيلمى خوادا بيَت ..

هةروةها قورئان باس لةثادشاي ( سبا) دةكات لةسةردةمى حةزرةتى سولةيمان دا كة ضؤن خؤى و طةلةكةى خؤريان ثةرستووة و ثاشان هاتنةلاى حةزرةتى سولةيمان و موسلَمان بوون ، ئيَستا ثاشماوةى ديَرينى كؤشكى ثادشا دؤزراوةتةوة و لةدوورى هةزار مةتريشةوة ثةرستطا دؤزراوةتةوة كة خؤريان تيا ثةرستووة ، ئةمةش هةر موعجيزةية ، ئةطينا خوا نةبىَ كىَ ئةو وردةكارىية دةزانىَ لةبارةى ئةوطةلةوة قورئان دةفةرموىَ لةسةر زمانى هد هد [ اني وجدت امرأة تملكهم واوتيت من كل شئ ولها عرش عظيم ، وجدتها و قومها يسجدون للشمس من دون الله وزين لهم الشيطان أعمالهم فصدهم عن السبيل فهم لا يهتدون ] النحل : 24 .

سةرةوة

 

(136) ئةو ووشانةى كة قورئان بةكاريان دةهيَنىَ :

هةموو ووشةيةك لةقورئاندا بةمةبةست بةكارهاتووة تةنانةت زيادكردنى ثيت و كةم كردنى بةووردى حسابى بؤ كراوة بؤ نموونة ووشةى (وسواس) دووبارة بوونةوةى (واو ) و (سين) دووبارةبوونةوةى هةولَى شةيتان ثيشان دةدات كة كؤلَ نادات لةوةسووةسة ثيَكردنى مرؤظدا ، شايةنى باسيشة ووشةى (وسواس) لةدةنطى بةريةك كةوتنى زيَرِ و زيو و خشلَةوة هاتووة كةسةرنجى مرؤظ رادةكيَشىَ و سةرقالَى دةكات هةروةها ووشةى (يخصمون) كةثيتى (صاد) تيايا دوبارةية ئةو كيَشمة كيَش و هةولَة زؤرةى كافرانمان ثيشان ئةدات كةلةدنيادا سةرقالَى كردوون تا ئةوكاتةى مردن يةخةيان دةطريَت [ ما ينظرون الا صيحة واحدة ناخذهم و هم يخصمون ] يس : 49 هةروةها لةثةرِاوى (الظاهرة القرانية) ى مالك بن نبى دا هاتووة دةلَىَ : لةزمانى ميسرى كؤندا بةسةرةك وةزيران ، يان سةرؤكى ثؤليس شتيَك وتراوة كة ئةطةر وةر بطيَرِيَتة سةر زمانى عةرةبى واتة ( عزيز الة الشمس ) بةلاَم قورئان كةوةرى طيَرِاوةتة سةرزمانى عةرةبى و لةسورةتى (يوسف) دا باسى دةكات ، تةنها ووشةى (العزيز) ى هيَناوة لةبةر يةكخواناسى (توحيد) ووشةى( الة الشمس) ى لابردووة … ئةم راستيةش قةشة (فيطؤرؤ) دؤزيةوة لةئةنجامى ليَكؤلَينةوةى زؤرةوة ….لا 197 / نبوة محمد من الشك الى اليقين ) .

سةرةوة

 

(137) زانايان لةخوا دةترسن :

زاناى هةلَكةوتووى هيندى (دكتؤر عناية الله المشرقى) دةلَىَ : رؤذيَكى يةك شةممة سالَى 1909 ز ، باران و ليَزمة بوو  بؤ ئيَشيَك لةمالَةوة هاتمة دةرةوة ، لةرِيَدا زاناى فةلةكى بةناوبانط (السير جيمس جينز) م بينى ، كة مامؤستا بوو لةزانكؤى (كمبردج) دةضوو بؤ كةنيسة و ئينجيليَك و ضةتريَك لةبن دةستى دابوو ، لىَى نيَزيك بوومةوة و سةلامم ليَكرد ، وةلاَمى نةدامةوة ، جاريَكىتر سةلامم لىَكردةوة ، لىَى ثرسيم : ضيت ليَم دةويَت ؟ ووتم : قوربان دووشت يةكةم باران دةبارىَ ضةترةكةشت لةبن بالَتداية ، ئةويش ثيَكةنى و ضةترةكةى هةلَدا ، وتم : دووةميش ضى واى لةزانايةكى ناودارى وةك بةرِيَزتان كردوة بضىَ بؤ كةنيسة ؟ بؤ ئةو ثرسيارةيان تؤزيَك وةستاو ووتى : ئةم ئيَوارةية وةرة بؤ مالَمان ئةوسا قسةدةكةين .

 منيش ئيَوارة ضوومة مالَيان و بةدةم ضا خواردنةوة كةوتة باسى ئةستيَرةكان و طةورةيى بوونةوةر ، بةجؤريَك مووى سةرى راست بوو بوونةوة و دةستى دةلةزرين و فرميَسك بةضاوةكانيا دةهاتة خوارةوة ، ثاشان ووتى : عناية الله ، كاتىَ سةيرى جوانى دروستكراوةكانى خوا دةكةم ، هةموو طيانم دةلةرزىَ ، وةكاتىَ كرِنؤش بؤ خوا دةبةم و دةلَيَم تؤ طةورة و دةسةلاَتداريت ، هةست دةكةم هةموو خانةكانى لةشم دان دةنيَن بةوراستيةدا و هةست بةئارامى و دلَنيايى يةكى طةورة دةكةم خؤشيةكم دةست دةكةويَت كة هةزار ئةوةندةى خؤشى خةلَكة .. ئينجا نازانم تيَطةيشتيت كة من  بؤدةضم بؤ كةنيسة ) منيش وتم : حةز دةكةم بةم بؤنةيةوة ئايةتيَكى ثةرِاوة ثيرؤزةكةى خؤمانت بؤ بخويَنم ، ووتى : فةرموو : منيش ئةم ئايةتةم بؤ خويَند : [  ومن الجبال جدد بيض وحمر مختلف ألوانه و غرابيب سود ، ومن الناس و الدواب و الانعام مختلف الوانه كذلك انما يخشى اللهَ من عباده العلماء ] فاطر :53  

(سير جيمس) بةدةنطى بةرز ووتى : ضيت ووت ؟ زانايان لةخوا دةترسن ، سةيرة ، زؤر سةيرة ! ئةم شتة من ثاش ثةنجا سالَ ليَكؤلَينةوةو طةرِان طةيشتوم ثىَى ، كىَ هةية لةخوا زياتر ئةم هةوالَةى دابىَ بة (محمد) ؟ ئةطةر راستة ئةم ئايةتة لةقورئانداية ، قةلَةم و كاغةز بهيَنة و ئةم شايةتيةى من تؤمار بكة ( قورئان وةحىية و خواى ثةروةردطار ناردويةتى بؤ محمد ) ( ثةرِاوى الاسلام يتحدى ) .

سةرةوة


 

 (138 ) كةرت بوونى مانط :

قورئان لةبارةى كةرت بوونى مانطةوة دةفةرمويَت : [  اقتربت الساعة و انشق القمر ، وان يروا اية يعرضوا ويقولوا سحر مستمر ، وكذبوا و اتبعوا اهواءهم وكل امر مستقر ] القمر : 3 واتة : نزيك كةوتةوة قيامةت ، وةلةت بوو مانط ، وة ئةطةر بىَ برِواكان موعجيزةيةك ببينن رووى لىَ وةرئةطيَرِن و دةلَيَن : ئةمة جادو يةكى هةميشةيىية ، بىَبرِواكان قسةكانى ثيَغةمبةريان بةدرؤزانى ، وة دواى هةواو ئارةزووى خؤيان كةوتن ، وة هةموو كاريَك سةرةنجاميَكى هةية ) .

بت ثةرستةكان هاتنى رؤذى دوايى يان بة دوور و نةطونجاو دا ئةنا ، لةبةر ئةوة داواى نيشانةيةكيان كرد كة ببيَتة بةلَطةيةكى رون لةسةر هاتنى ئةو رؤذة ، ئةويش بة ئيزنى خوا ئةو نيشانة طةورةيةى ثيشاندان ، كة زؤر بةلَطةيةكى روون و ئاشكراية ، ضونكة هاتنى رؤذى دوايى بةوة دةبىَ كة ئةم مانط و خؤر و ئةستيَرانة نةميَنىَ و ئةم دنياية تيَك بضيَت، دةى ئةو لةت بوونى مانطة نموونةيةك و بةلَطةيةكى طةورةية لةسةرى .

ئةم رِووداوة فةرموودةى ( متواتر) ى لةسةرة ، بوخارى لةئيبن مةسعودةوة دةطيَرِيَتةوة و دةفةرموىَ : [ انشق القمر في عهد رسول الله w فرقتين فرقة فوق الجبل و فرقة دونه ، فقال عليه الصلاة و السلام ( اشهدوا ] واتة : مانط دوو كةرت بوو لةسةردةمى ثيَغةمبةردا w ، بةجؤريَك كةشاخةكة لةنيَوانياندابوو ، ثيَغةمبةر w فةرمووى : سةيركةن و بةضاوى خؤتان ببينن .

 هةروةها ئيمام ئةحمةد دةطيَرِيَتةوة كة [  انشق القمر على عهد رسول الله w فصار فرقتين ، فرقة على هذا الجبل وفرقة على هذا الجبل ، فقالوا ، سحرنا محمد ، فقالوا ان كان سحرنا فانه لا يتسطيع ان يسحر الناس ] واتة : مانط دوو لةت بوو لةسةردةمى ثيَغةمبةر w دا ثارضةيةكى لةسةر ئةم شاخة و ثارضةيةكى لةسةر ئةم شاخة ، كافرةكان وتيان : محمد جا دووى ليَكردوين ، ئينجا ووتيان باثرسيار لةخةلَكى دةرةوةى مةككة بكةين ، بزانين بينويانة ، ضونكة (محمد) ئةطةر جادوى لةئيَمة كردبىَ كةلاى وةستاوين ، ناتوانىَ جادوو لةخةلَكى دةرةوةى مةككة بكات .

بةلَىَ … ثرسياريان كرد و خةلَكى دةرةوةى مةككةش بينيبويان …

ئةطةر كافرةكان ئةم رووداوةيان نةبينياية و قورئانيش ئاوا بةئاشكرا باسى دةكات و ، شةوو رؤذ دةخويَنرا ، ئةوا طةورةترين بةزميان دةنايةوة و رةنط بوو زؤر لةموسلَمانةكانيش ثةشيمان ببونايةتةوة …

خاوةنى ثةرِاوى (اظهار الحق) لةثةرِاوى (تاريخ فرشنه ) ةوة بؤمان نةقلَ دةكات كة طواية خةلَكى (مليبار) لةهيندستان ئةو رووداوى مانط لةت بوونةيان بينوة .

ئيبن و تةيميةش دةلَىَ : (هةندىَ ريَبوار كةسةردانى هينديان كردبوو ، بؤيان باسكردم كةبينايةكى كؤنيان بينيوة لةهيندستان ، لةسةرى نوسراوة لةشةوى مانط كةرت بوونةكةدا دروست كراوة ) .

خواى ثةروةردطار لةبارةى قورئانةوة دةفةرمويَت : [ وانه لكتاب عزيز ، لاياتيه الباطل من بين يديه ولا من خلفه تنزيل من حكيم حميد ] فصلت : 42 واتة : ئةو قورئانة ثةرِاويَكى طةورة و دةسةلاَتدار و عةزيزة ، ئةوةى باسى دةكات ، هيض طومانيَكى تيا نيية ، لةخوايةكى كار دروستى سوثاسكراوةوة هاتووة ) .

دكتؤر عةبدول مةجيد زندانى سةرؤكى زانكؤى ئيمان لةيةمةن دةلَىَ :

( لةطةلَ رؤذهةلاَت ناسيَكدا باسى لةت بوونى مانطمان كرد ، ووتى : باشة بةلَطةت ضىية ؟ وتم : ئةطةر ئةوةى قورئان تؤمارى كردووة لةسورةتى (القمر) دا وةها نةبواية ، كافرةكان دنيايان ثرِدةكرد دذى ثيَغةمبةر w بةلاَم هيضيان ثيَنةكرا ، ئةوةنةبىَ كةوتيان ئةمة جادوة و محمد جادوى ليَكردوين ، هةروةها ثاشطةز نةبوونةوةى موسلَمانان و بةردةوام موسلَمان بوونى كةسانى ديكة طةورةترين بةلَطةن لةسةر ئةم راستية .

ووتى : باشة كىَ دةلَىَ قورئان نةطؤرِدراوة ؟ وتم : لةدنيادا بطةرِىَ ، دةبينى هةموو قورئانةكان لةكؤن و نوىَدا تاقة ووشةيةكيش جياوازى نىية لةنيَوانياندا ) .

دكتؤر (زغلول النجار) كةيةكيَكة لةزانا ناودارةكانى (جيولوجيا) لةجيهاندا ، دةلَىَ : لةبةريتانيا موحازةرةيةكم دا ، يةكيَك ثرسيارى كرد لةبارةى كةرت بوونى مانطةوة  ، منيش ووتم : هيضم نةبيستووة ، يةكىَ لةئامادةبووان كةناوى (داوسى موسى بسكوك) ة هةستا ووتى : من هةوالَيَكم لاية حةز دةكةم ثيَتان رابطةيةنم ، وتمان ، فةرموو ، ووتى : من ماوةيةك لةمةوبةر زؤر بةثةرؤش بووم بؤ دؤزينةوةى رىَى راست ، بؤية قورئانيَكم كرِى كةبةزمانى ئينطليزى رِاظةكرابوو ، كردمةوة ، قةدةرى خوا وابوو سورةتى (القمر) بوو ، كةخويَندمةوة مةسةلةى دووكةرت بوونى مانط بوو بةخولياى سةرم و بوو بةطريَى دةروونى بؤم بةرةو هةق و راستى ، رؤذيَك سةيرى تةلةفزيؤنم دةكرد ، لةبةرنامةيةكدا سىَزاناى وةكالةى فةزاى ئةمريكى (ناسا) بانطهيَشت كرابوون … ئامادةكةرى بةرنامةكة ثرسيارى لةيةكيَكيان كرد و وتى : ئيَوة ( 100) مليار دؤلارتان سةرف كرد تا ضوونة سةرمانط و لةو سةرةوة هةندىَ طلَ و خؤلَتان هيَنايةوة ، باشتر نةبوو ئةو ثارةيةتان باية بةمليؤنةها خةلَكى هةذار لةجيهاندا كة خةريكن لةبرسانا دةمرن ..

زاناكة قسةكةى ثىَناخؤش بوو ، لةوةلاَمدا وتى : بؤ تؤ وةزانيت ئةوةى ئيَمة لةسةر مانط و لةئاسماندا دةيدؤزينةوة بلاَوى دةكةينةوة ؟! ئيَمة لةسةر مانط دياردةيةكمان دؤزيوةتةوة ئةطةر دة ئةوةندةشمان تيا سةرف بكرداية ئاسايى بوو ، ئيَمة لةسةر مانط لةئةنجامى ليَكؤلَينةوةى زؤردا بؤمان دةركةوت كة رؤذىَ لةرؤذان مانط دووكةرت بووة و بةهيَزيَكى طةورة بةيةكا ( ليَكندراوةتةوة) و بةمةش( حيزاميَك) ثشتيَنةيةك دروست بووة..

(داوسى دةلَىَ ) كة ئةمةم بيست طرىَ دةروونيةكةم بؤ كرايةوة و موسلَمان بووم ، زانيم كة قورئان فةرموودةى خواية ، ئةطةر نا (محمد) w ئيشى ضىية بةباسى مانط و دووكةرت بوونى ، تا زانستى سةدةى بيستةم بيَت و مليارةها دؤلار خةرج بكا و ئةو راستىية بدؤزيَتةوة …

شايانى باسة (داوسى) لةمانطى 11 ى سالَى 1999 ز دا طةورةترين حزبى ئيسلاميي لةبةريتانيا دامةزراندا ، بؤ خزمةتى ئيسلام و بانطةواز كردن .

 بؤ ئةم باسة سوود لةثةراوى الرسول سعيد حوى وةرطيراوة ، لةطةلَ بةرنامةى ( براهين الايمان ) الزنداني ) .

سةرةوة

 

(139) سةرةتاكانى دروست بوونى ذيان و بوونةوةر :

قورئانى ثيرؤز سةرنجى مرؤظ رادةكيَشىَ بؤ طةرِان بةزةويدا تاتىَبطا سةرةتاكانى دروست بوونى بوونةوةر و طيانةوةران ضؤن بووة ، بةتايبةت لةم زةمانةى ئيَستادا كةضةندةها (متحف) لةسةرتاثاى جيهاندا كراونةتةوة بؤ ئةو كةل و ثةل و ئيَسقان و شتانةى كةبةردةوام لةلايةن شويَنةوار ناسانةوة دةدؤزريَنةوة .

قورئان دةفةرمويَت : [ اولم يروا كيف يبدئ الله الخلق ثم يعيده ، ان ذلك على الله يسير ، قل سيروا في الارض فانظروا كيف بدأ الخلق ، ثم الله ينشئ النشأة الاخرة ان الله على كل شئ قدير ] العنكبوت : 20

ئةطةر سةيرى دروست بوونى مرؤظ بكةين و وورد ببينةوة بةراستى موعجيزةيةكى طةورة دةبينين ، كة ضؤن لةذن و ثياويَكةوة منالَيَك لةنةبوونةوة ديَتة بوون و ثاشان بةنزيكةى نؤمانطيَك طةشةكردن و طةورةبوون ، ديَتة دنيايةوة و ثاش بةسةربردنى تةمةنيَكى كورت يان دريَذ دةمرىَ و بةجىَى ديَلَىَ ، ئةمة ضونكة رؤذانة دووبارة دةبيَتةوة ، مرؤظ راهاتووة لةطةلَيدا ، ئةطينا طةورةترين بةلَطةية لةسةر مردن و زيندو بوونةوة و دةسةلاَتى ثةروةردطار .

هةروةها خانةكانى لةشى مرؤظ كةهةنديَكى ثاش ضةند رؤذيَك دةمرن هى تر ديَتةوة جىَيان هى واشيان هةية (121) رؤذ دةذى و دةمرىَ و خانةكانى ميَشكيش تا كاتى مردنى مرؤظةكة دةميَنيَتةوة ، ئةمةش مردن و تازة بوونةوةيةكى بةردةوامة قورئانى ثيرؤز دةفةرمووىَ : كاتىَ ئاسمانةكان و زةويم دروست كرد ئيَوة نةبو بوون تا ئاطاداربن ، وة كةسيش نةبووة هاوكارم بيَت تا ئاطاى لىَبىَ ، بؤية هةرضيتان ثىَ دةلَيَن ، تةواو راستة ، ئةوةش خةلَكى كويَرانة و بىَبةلَطة دةيلَيَن وانىية ، [ ما اشهدتهم خلق السموات والارض ولا خلق انفسهم ، وما كنت متخذ المضلين عضداً ] كهف :51  قورئان باس لةسةرةتاى دروست بوونى مرؤظ دةكات لة ( ئادةم) ةوة كة لةطلَ دروستى كردةوة ثاشان هاوسةريَكيشى لةئادةم دروست كردوة و ئينجا لةوانة نةوةى زؤرى خستؤتةوة ، هةروةك دةفةرمويَت : [ الذي أحسن كل شئ خلقه وبدأ خلق الانسان من طين ] السجدة : 7

هةروةها قورئان باس لةدروست بوونى بوونةوةر دةكات كةلةيةك ثارضة ماددة وة تةقينةوةيةكى طةورةبووة و بةفةرمانى خوا مانط و خؤر و زةوى طشت ئةستيَرةكانى لىَ دروست بووة و ، لةسةر زةويشدا لةئاو هةمووشتيَكى دروست كردووة ، هةروةك دةفةرمويَت : [ اولم ير الذين كفروا ان السموات و الارض كانتا رتقاً ففتقناهما و جعلنا من الماء كل شئ حي ] الانبياء : 30 هةروةها دةفةرمويَت : [ قل ائنكم لتكفرون بالذي خلق الارض في يومين و تجعلون له انداداً ، ذلك رب العالمين ، وجعل فيها رواسي من فوقها و بارك فيها و قدر فيها اقواتها في اربعة ايام سواء للسائلين ، ثم استوى الى السماء وهي دخان فقال لها و للأرض ائتيا طوعاً او كرهاً قالتا اتينا طائعين ، فقضاهن سبع سموات في يومين واوحى في كل سماء امرها و زينا السماء الدنيا بمصابيح و حفظاً ذلك تقدير العزيز العليم ] فصلت : 13 واتة : ثىَيان بلَىَ : ئايا ئيَوة باوةرِناهيَنن بةو خوايةى كة زةوى دروست كردوة لة دوو رؤذدا وة هاوبةش و هاوةلَى بؤ دادةنيَن ، ئةو بةديهيَنةرة ثةروةردطارى هةموو جيهانيانة ، بةسةر زةوىيةوة شاخى دامةزراوى دانا ، وةثيت و بةرةكةتى تيَخست لةهةموو باروو رويةكةوة كةذيان ثيَويستى هةية وة هةروةها طشت خؤراكيَكى تيا فةراهةم هيَنا ، ئةوانةى هةموو لة ضوار رؤذدا بةدى هيَنا بةدوو رؤذةكةى ثيَشوةوة ، لةثاشاندا نياز و ئيرادةى رووى كردة ئاسمان كةتاريك و دووكةلَبوو ، وة بةئاسمان و زةوى فةرموو : وةرنة ثيَشةوة ئةوةى برِياردراوة بؤتان بةدى بهيَنن بةخؤشى خؤتان يان بة زؤر ، ئةوانيش ووتيان ئةوا هاتين بةخؤشى خؤمان و ملكةضى فةرمانين ، ئاسمانى دنيامان رازاندةوة بةئةستيَرةكان و ثاراستنمان لةتيَك ضوون ، ئةوةى كة باسكرا بريار و داهيَنرا و وتةقديرى كةسيَكة دةسةلاَتدار و زاناية ) .

د . عبدالمجيد الزندانى دةلَىَ : لةطةلَ ثرؤفيسؤر (بالمر) دا طفت و طؤمان دةكرد لةسةر دروست بوونى ئاسمان و زةوى و ئةستيَرةكان ، ئةو ووتى : لةئةنجامى تةقينةوةيةكى طةورةى ئاسمانةكان و زةوىدا تؤز و غوبار و طاز ثةيدابوون لةئاسمانةكاندا ،منيش ثيَم وت : نةخيَر دوكةلَ و طاز دروست بووة و دوكةلَ  طةرمة و رةشة بةثيَضةوانةى تؤز و غوبارةوة كةساردة و رةشيش نيية …

ثاش دوو سالَ ثرؤفيسؤر (بالمر) ثةيوةندى ثيَوةكردمةوة و ووتى : ثاش ليَكؤلَينةوةى زؤر بؤمان دةركةوت كةتؤ راست دةكةيت و دووكةلَ دروست بووة لةئاسمانةكاندا نةك تؤز و غوبار … ثاشان ئةم راستيةشيان لةطؤظارى زانستى ئةمةريكيدا تؤماركرد و ووشةى ( smoke)  يان بؤ بةكارهيَنا ) لةبةرنامةى براهين الايمان / زندانى ) ةوة وةرطيراوة .

ديارة ئةمةش موعجيزةيةكى طةورةى قورئانة كةلةكؤتايى سةدةى بيستةمدا دؤزراوةتةوة و لةطؤظارة زانستىيةكاندا وةك ئةوةى كة قورئان دةيفةرموىَ تؤماركرا .

 هةروةها قورئان دةفةرموىَ : [  فاذا انشقت السماء فكانت وردة كالدهان ] النجم واتة  كاتيَك ئاسمان لةت بوو ، وةسوور هةلَطةرا وةك طولاَلَة سوورة و رؤنى تواوة و رؤنى قالَكراو … كة ئةمةش لةكاتى هاتنى رؤذى قيامةت داية …

دكتؤر (زغلول النجار) دةلَىَ : ئيَستا توانيويانة ويَنةى هةسارةيةك بطرن كة تةقينةوة تيا رووى داوة و رةنطةكةى هةمان ئةو رةنطةية كة قورئان باسى دةكات و ئةو ويَنةيةشيان لةسةر (ئينتةرنيَت) بلاَوكردؤتةوة ، كة ئةمةش بةلَطةيةكى طةورةية لةسةر راستيَتى قورئان ، ضونكة ثياويَكى نةخويَندةوار لةو رؤذطارةدا ضؤن دةتوانىَ باس لةشتى وابكات . هةروةها قورئان باس لة(نجم)دةكات كة دةكوذيَتةوة و طرِ و طةرمى ناميَنىَ و بؤ (كواكب) يش دةفةرموىَ : هةثرون بةهةثرون دةبىَ [ واذ الكواكب انتثرت].

 [ فاذا النجوم طمست ] بةلَىَ جياوازى نيَوان (كواكب) و (نجوم) لةم سةدةيةى دواييدا لةلايةن زانايانةوة دؤزراوةتةوة ، ديارة (محمد) w نةضؤتة دةرةوةى زةوى بؤ ليَكؤلَينةوةى مانط و خؤر و ئةستيَرةكان و هةروةها ئةو جؤرة زانستانةش لةوكات و سةردةمةدا بةهيض جؤريَك ثةى ثىَنةبراوة … ( عةبدول مةجيد زةنةدانى لةشريتى كيف بداء الخلق ) دا باسى كردووة .

سةرةوة

 

(140) جؤرةكانى هةور :

قورئانى ثيرؤز سةرنجى مرؤظ رادةكيَشيَت بؤ ئايةت و بةلَطة و نيشانة زؤرةكانى دةسةلاَتى خوا لة بوونةوةردا و دةفةرموىَ : [ ان في خلق السموات و الارض و اختلاف الليل و النهار و الفلك التي تجري في البحر بما ينفع الناس ، وما أنزل الله من السماء من ماء فأحيا به الارض بعد موتها وبث فيها من كل دابة و تصريف الرياح و السحاب المسخر بين السماء و الارض لايات لقوم يعقلون ] البقرة : 164 .

واتة : بةراستى بةلَطة و نيشانةى زؤر هةية لةسةر دةسةلاَتى خوا بؤ خاوةن عةقلَةكان ، لةدروستكردنى ئاسمانةكان و زةوى و طؤرِانى شةو ورِؤذ و ئةو كةشتيانةى كةديَن و دةضن لةدةريادا بةوشتانةوة كة قازانج دةطةيةنن بةمةردووم ، وةلةو ئاوةى كة خوا باراندويةتى لةئاسمانةوة و زةوى ثىَ زيندوو كردةوة ، دواى مردنى و ، بلاَوى كردةوة تيَيدا لةهةموو طيانلةبةريَك هةروةها ئايةت و بةلَطةى زؤريش هةية لةطيَرِانى بادا بةهةموو لايةكدا و رام كردنى هةور لةناوةندى ئاسمان و زةويدا ، جا لةبةرئةوةى هةور ئايةتيَكة و ذيانى خةلَكيشى ثيَوة بةندة بةوةى كة زؤر كات ضاويان لةئاسمانة و ضاوةرِىَى هةورن كة رةحمةت و بةرةكةتى باران لةطةلَ خؤيدا بهيَنىَ بةفةرمانى خوا .قورئان زؤر بةووردى باسى جؤرةكانى هةور و تةرزة و هةورة بروسكةى كردوة كة زانستى نوىَ لةم سةدانةى دواييدا دؤزيويانةتةوة  هةروةك دةفةرموىَ :

1 ــ  السحاب الطبقي :

[  الله الذي يرسل الرياح فتثير سحاباً فيبسطه في السماء كيف يشاء و يجعله كسفاً ، فترى الودق يخرج من خلاله ، فاذا اصاب به من يشاء من عباده اذا هم يستبشرون ، وان كانوا من قبل ان ينزل عليهم من قبله لمبلسين ] الروم : 49 واتة : ( خوا (با) رةوانة دةكات بةثىَى بةرنامة و ياسايةك ، كة هةورةكان دةخرؤشيَنىَ  ودةردةكةون ئينجا ثةروةردطار ضؤن  بيةويَت بةئاسماندا بلاَوى دةكاتةوة و زؤربةى زؤرى ئاسمان و ناوضةكة داطير دةكات ، ئينجا دةبينى بارانى ليَوة دةبارىَ ، جا هةر ئةوةندة بارانةكةى بارى بةسةر ئةو كةسانةى كة خوا مةبةستيَتى شادمان و بةختةوةر دةبن ، ثاش ئةوةى كة نا ئوميَد بوون بةهؤى بىَ بارانيةوة ) .

بةلَىَ … ئةمة جؤرى يةكةمى هةورةكةثىَى دةوتريَت : ( السحاب الطبقي ) كة نةهةورة تريشقةى لةطةلَة و نةتةرزة و مايةى دلَخؤشى خةلَكةكةية و بةيةك تةبةق ئاسمان دةطير دةكات .

2 ــ السحاب الركامي : [  الم تر أن الله يزجي سحاباًثم يؤلف بينه ، ثم يجعله ركاماً فترى الودق يخرج من خلاله ، وينزل من السماء من جبال فيها من برد فيصيب به من يشاء و يصرفه عن من يشاء يكاد سنا برقه يذهب بالابصار ] النور : 43 .

واتة : ئايا نابينى خوا هةور ديَنىَ و ثاشان كؤيان دةكاتةوة و لةيةكتريان نزيك دةكاتةوة و ثاشان ضين لةسةر ضين هةورةكة بةويَنةى شاخ بةرز دةبيَتةوة ، باران دةبينى لةهةورةكةوة دةبارىَ ، هةروةها تةرزة دةبارىَ بةسةر هةندىَ كةسدا كة خوا مةبةستيَتىَ و لاى دةدات لةهةندىَ كةس كة نايةويَت و مةيلى نىية بؤيان ببارىَ ، جا لةوهةورة شةوة هةورة تريشقة دةبينى كةلةوانةية ئاوى ضاو ببات )) .

تةرزة لةناو ئةم هةورة ضين لةسةر ضينةدا ضةند جار سةر و خواردةكات ، ضةند جار زياتر سةرو خواربكات لةناو هةورةكةدا ئةوةندة زياتر تةرزةكة طةورةتر و قورستر دةبيَت ، لةو سةرو خواركردنةشدا دةبيَتة طةيةنةرى بارطة كارةباييةكانى ناو هةورةكة و هةورة بروسكة دروست دةبيَت ، هةورة بروسكةكةش ترس دةخاتة دلَى خةلَكيةوة و هةندىَ جار دةبيَتة مايةى زيان و سوتاندن ، بؤية ليَرةشدا باس لةدلَخؤشى خةلَكةكة ناكات وةك هةورةكةى ثيَشوو .

ئةمريكا و ئوستراليا و يابان ضةند سالَيَك ليَكؤلَينةوةيان كرد لةسةر هةورة بروسكة ، لةئةنجامدا لةسالَى 1985 دا طةيشتنة ئةو راستيةى كة هةورة بروسكة لةناو هةورى ضين لةسةر ضيندا ثةيدا دةبيَت بةهؤى هات و ضوونى تةرزةوة ، ئةمةش بةراستى جىَى سةر سورِمانة و موعجيزةية كة قورئان لةم جؤرة هةورةدا باس لةهةورة بروسكة و تةرزة دةكات .

3 ــ المعصرات : [  وانزلنا من المعصرات ماء ثجاجاً لنخرج به حباً و نباتاً و جنات الفافا ] النبأ : ئةمةش جؤرى سيَيةمة لةهةور ، كةنة تةبةقية و نة ( ركامية) بةلَكو هةوريَكة بارانيَكى بةخوورِى بضرِبضرِى لىَدةبارىَ هةروةكو ئةوة واية هةورةكة ناو بةناو بطوشرىَ وةك بارانى ناوضةى (استواء) كة دارستانى زؤريشى ثيَديَتة بةرهةم  قورئان دةفةرموىَ : [ و جنات الفافا] .

بةلَىَ … ئةم ئاماذة زانستيانة موعجيزةى نةبرِاوةى قورئانن كةلة هةركات و شويَنيَكدا  دةركةون و بدؤزريَنةوة دةبنة مايةى هيدايةتى خةلَكانيَكى زؤر لةزانايان و خةلَكانى ديكة … كة بةئاشكرا (برهان) يَكة لةخواوة و بةطشت مرؤظايةتى دةفةرموىَ : ئةم قورئانة وةحية [ قل أي شئ أكبر شهادة ، قل الله شهيد بيني و بينكم واوحي الى هذا القران لانذركم به ومن بلغ ] الانعام : 19 واتة : ثيَيان بلَىَ ض شتيَك طةورةترين شايةتى هةية ، (ديارة شايةتى و ئاطادارى خوا ) ثيَيان بلَىَ ، خوا شايةتة لةنيَوان من و ئيَوةدا ، وة ئةم قورئانةى بةسروش بؤ ناردووم تا ئاطادارتان بكةمةوة هةموو ئةو كةسانةش كةلةداهاتوودا ديَن و ئةم بةرنامةيةيان ثىَ رادةطةيةنريَت  .

سةرةوة

 

(141) ناوضةوان و دؤزينةوةيةكى سةير :

قورئانى ثيرؤز لةضةند ئايةتيَكدا باسى ناوضةوان و ثيَشةسةرى مرؤظ دةكات و دةفةرمويَت : [ ارايت الذي ينهى عبداً اذا صلى ، ارايت ان كان على الهدى او امر بالتقوى ، ارايت ان كذب وتولى ، الم يعلم بأن الله يرى كلا لئن لم ينته لنسفعاً بالناصية ، ناصية كاذبة خاطئة ] العلق : 16 واتة : ئايا ديت ئةى (محمد) ئةوكةسةى جلَةوطيرى دةكات لةبةندةيةك كة نويَذ بكات ؟! ئةطةر ئةوكةسة لةسةر ريَى ضاكة بواية و ئامؤذطارى مةردومى بكرداية بةخواثةرستى و لةخواترسان ، لةجياتى ئةوةى نةيةلَىَ نويَذ بكةن ضاكتر نةبوو ؟

دةى ئةوكةسة ئةطةر برِوانةهيَنىَ و ثشت هةلَكات لةهةق و راستى ، ناترسىَ ، لةوةى كتوثرِ تووشى طةرداويَكى طةورةى بكةين ، كة هةرطيز لىَى رزطارى نةبىَ .

 ئايا ئةوكةسة نازانىَ كة خوا دةيبينىَ و ئاطاداريَتى ؟ (كلا) باواز لةسةركةشى ياخى بوون بهيَنىَ ، ئةطةر وازنةهيَنىَ ، سويَنبىَ بةناوضةوان و ثيَشة سةرى راى دةكيَشين بةرةو تياضوون و دؤزةخ ، ض ناوضةوان و ثيَشة سةريَك ؟! ناوضةوان و ثيَشةسةريَكى درؤزنى بةهةلَة داضوو … بةلَىَ … درؤ و هةلَة ، سيفةتى خاوةن ناوضةوانةكةية ، بةلاَم ليَرةدا ، ئايةتةكة ناوضةوانةكة بة درؤزن و هةلَةكةر دادةنىَ ئاخؤ ثةيوةندييةك نةبيَت لةنيَوان ثيَشةسةر و درؤ وهةلَةكردن دا ؟!

ئةم راستىية لةسالَى (1851) لةئةمريكادا بؤ زانايان ئاشكرابوو ، ئةويش بةهؤى ئةوةى كة ثياويَك لةراكيَشانى هيَلَى شةمةندةفةردا كارى دةكرد و بةرد و بةرزيةكانى ريَطاى دةتةقاندةوة ، لةكاتيَكدا كة ضالَيَكى كردبووة تاشةبةرديَكةوة بةثارضة شيشيَك بارووتى دةكردة ناويةوة ، لةئةنجامى ليَك خشانةوة باروتةكة طةرم بوو تةقيةوة و ثالَى نا بةشيشة ئاسنةكةوة ضةقية ضاوى كابراو لةثيَشة سةريةوة دةرضوو ، دةموو دةست كابرايان طةياندة خةستةخانة و ثاش ضارةسةريَكى زؤر ضاك بووةوة ، ثزيشكةكان سةيريان كرد كابرا بةهؤى ئةوةى بةشى ثيَشةوةى ميَشكى سةرى زيانى ليَكةوتبوو ، هةلَس و كةوتى طؤرِدرا و وةك منالَ بةبىَ ئيرادة دةهات و دةضوو ، زانايان لةمةوة تيَطةيشتن كةبةشى ثيَشةوةى ميَشك بةرثرسة لةرةفتار و هةلَس و كةوتى مرؤظ ، ئيَستا لةزانكؤيةكى ئةمريكى ئةوكاسةسةرةى ئةو ثياوةيان هةلَطرتووة و ثةيكةريَكيان بؤ دروست كردووة .

لةئةنجامى ئةم دؤزينةوةية ئيَستا لةهةندىَ ويلايةتى ئةمةريكادا ، ئةطةر طير بخؤن بةدةست تاوانكاريَكةوة و بةهيض شتيَك بؤيان ضارةسةر نةكريَت و نةشيا نةوىَ لةسيَدارةى بدةن ، ئةوا نةشتةر طةريةكى بؤ دةكةن ، بةشى ثيَشةوةى ميَشكى ، ئةوةى كةبةر ثرسة لةهةلَس و كةوتى لاى دةبةن ، بةمةش تاوانبارةكة دةبيَتة كةسيَكى بةستةزمان و منالَيَك دةتوانيَت بيهيَنيَت و بيبات .

جالةمةوة تىَدةطةين كة قورئان بؤضى سيفةتى درؤ و هةلَة دةخاتة ثالَ ناوضةوان و ثيَشة سةرى مرؤظ . ئةمةش نةك هةر لةمرؤظدا بةلَكو لةطشت طيانلةبةراندا واية وةك (مةيمون و سةط و ماسى و بالَندة و … هتد ) .

خواى ثةوةردطار لةطةلَ ئةوةدا كة ئيرادة و توانا و هةلَس و كةوتىداوة بة مرؤظ و طيانلةبةران و ناوةندى ئةو جوولَة و هةلَسوكةوتةش بةشى ثيَشةوةى ميَشكيانة ، ماناى وانية ئيتر لةدةست خوا دةردةضن و ضيان بوىَ بيكةن .

خواى طةورة سنوريَكى داناوة و مؤلَةتيَكى داوة ، كةى لغاوى طرتنةوة ، دةيانطريَتةوة و رزطاريان نابيَت ، ضونكة ئةطةر وانةبىَ خةلَكانيَكى زؤر وةك فيرعةون خؤيان لىَدةطؤرِا و دنيايان ذيَرة و ذوور دةكرد .

قورئان ئاماذة بؤ ئةم راستىية دةكات لةسةر زمانى (حةزرةتى هود) سةلامى خواى لىَبىَ دةفةرمويَت : [  فكيدوني جميعاً ثم لاتنظرون ، اني توكلت على الله ربي وربكم ما من دابة الا هو اخذ بناصيتها ، ان ربي على صراط مستقيم ] هود : 56 واتة : خةلَكينة ضيتان لةدةست دىَ بيكةن ، بةرنامةى خوام ثىَراطةياندن و ثشتم بةخوا بةستووة ، كة ثةروةردطارى من و ئيَوةية ، هيض طيانلةبةريَك نية كةناو ضةوان و ثيَشةسةرى بةدةست خواوةنةبىَ (واتة لةدةست خوا دةرناضيَت) بةرِاستى ثةروةردطارم لةسةر بةرنامة و ياسا و ريَبازيَكى راست و تةواوة .

ثيَغةمبةريش w لةدوعايةكيدا دةفةرمويَت : [ اللهم اني عبدك وابن عبدك ابن امتك ناصيتي بيدك ، ماض في حكمك ، عدل في قضاؤك ، أسالك بكل اسم هو لك ، سميت به نفسك او انزلته في كتابك ، أو علمته احداً من خلقك ، أو استأثرت به في علم الغيب عندك ، أن تجعل القران العظيم ربيع قلبي ونور صدري وجلاء حزني و ذهاب همي وغمي ] ئيمام ئةحمةد و تةبةرانى . واتة : ثةروةردطارا من بةندةى تؤم و رؤلَةى دايك و باوكيَكم  كة ئةوانيش هةر بةندةى تؤن ، ناوضةوانم بةدةستى قودرةتى تؤوةية ، حوكمى تؤم بةسةرا جىَبةجىَ دةبيَت ، كة ئةو قةزا و حوكمةت هةمووى دادثةروةرية ، داوات لىَدةكةم بةناوة جوانة ثيرؤزةكانت كة بؤ خؤتت داناون و لةثةرِاوةكةتتدا باست كردون ، يان فيَرى يةكىَ لةدروستكراوةكانى خؤتت كردووة يان لاى خؤت هيَشتؤتةوة لة عيلمى غةيبى خؤتداية ، خواية بةو هةموو ناوانةوة ليَت دةثارِيَمةوة ، قورئان بكةرة بةهارى دلَم و رووناكى ضاوم و لابةرى خةمم ..

لة دوعايةكى تريشدا دةفةرموىَ : [ اللهم اني اعوذ بك من شر كل ذي شر انت اخذ بناصيته ] واتة : خواية ثةنا دةطرم بةتؤ لةشةرِى هةموو خاوةن شةرِيَك كة ناوضةوانى بةدةستى قودةرتى تؤوةية .

سةرةوة

 

() قورئان ئاسان كراوة : 142

قورئان دوا بةرنامةى خواية بؤ بةرةى ئادةمى هةتا رؤذى قيامةت ، بؤية ئاسان كراوة، تا طةورة وبضووك ، خويَندةوار و نةخويَندةوار ، شارى و طوند نشين ، عةرةب و غةيرى عةرةب ، ثةند و ئامؤذطارى لىَ وةربطرن لةهةموو كات و ساتيَكدا لةطشت ناوضة و ولاَتيَكدا …

خواى ثةروةردطار لةسورةتى (قمر) دا ضوار جار ئةم راستية دووبارة دةكاتةوة و دةفةرموىَ : [ ولقد يسرنا القران للذكر فهل من مدكر] واتة : بةراستى قورئانمان ئاسان كردوة بؤ ثةند لىَوةرطرتن … بةلَطةش بؤ ئةم راستىية زؤرة لةكؤن و نوىَدا بؤ نموونة :

1 ــلةكوردستانى خؤماندا و لةسالَةكانى ثةنجاكاندا ، لةطوندى تةكيةى قةرةداغ ، شيَخ عبدالله ى شيَخ حسن بةخويَندةواريَكى زؤر كةمةوة دةبيَتة ثةروانةى دةورى ضراى قورئان و لةرؤذدا بةدةم درويَنة و كارى فةلاحةتةوة قورئانى دةور دةكردةوة، شةوانى زستانيش ثشتى دةكردة سؤثا دارةكةيان و لةبةر ضرايةكى نةوتين ، دةم بةويرد و سةلاَوات و قورئان شةوطارى دريَذى بةرِيَدةكرد …

ئةم ثياوة قورئان ثةروةرة ، منالاَنى طوندى كؤ دةكردةوة و لةطةلَ ئةوةدا كةنانى دةدانىَ فيَرى ئةلف و بىَ و قورئان خويَندنى دةكردن .. ئةوةندةش خةمى منالَى بىَ باوكى بووة و بةثةرؤش بووة بؤيان زؤر جار تكاو رجاى دةكرد لةدايكى ئةو منالَة هةتيوانة كةداريان ثىَنةهيَنن و بيَن بةلاى خويَندنةكةيانةوة … هةقى ئةوةش بةكؤلَ دارى خؤى بردووة بؤ مالَى ئةو منالَة بىَباوكانة … بةراستى ئةمةش هيمةتيَكى بةرزة و مةطةر هةر لةدةست قوتابى قورئان بيَت ، بةم كارة بةرزو ثيرؤزةش ضةندةها كةسى ثيَطةياند كة خيَريان بؤ خؤيان و بؤ خةلَكيش دايةوة …

2 ـــ زؤر كةس لةطةلَ ئةوةشدا كة زمانى عةرةبى نازانن ، قورئان كاردةكاتة سةر دلَ و دةرونيان و موسلَمان دةبن ، (شيَخ ابو العينين الشعشيع) كة قورئان خويَنيَكى ميسرية دةلَيَت : ( لةفةرةنسا قورئانم دةخويَند ، ضةندةها فةرةنسى تةنها بةبيستنى قورئان موسلَمان بوون ) هةروةها (محمد محمود طبلاويش)  كة قورئان خويَنيَكى ميسرية دةلَيَت: ( من لةئةمةريكا قورئانم دةخويَند ضةندةها ئةمريكى بةبيستنى قورئان موسلَمان بوون).

3 ــ خواى ثةروةردطار قورئان بةرؤح ناو دةبات و دةفةرمويَت : [ وكذلك انزلنا اليك روحاً من امرنا ] شورى : 52 وة ئةم قورئانة دةبيَتة مايةى ذيانةوةى مرؤظ و بوذاندنةوة طةش بوونةوةى دلَ و دةروونى ، ئةو مرؤظةى كة خوا رؤحى كردووة بةبةريدا …

ئةم قورئانةش خوا بةمةلائيكةتيَكدا ناردويةتى كة جوبرائيلة و ئةويش بة(روح الامين) ناو دةبات [ نزل به الروح الامين على قلبك لتكون من المنذرين ] شعراء : 193 .

هةرضةندة نازانين رؤح ضية و ضؤنة و عةقلَى مرؤظ ثةى ثىَنابات ، بةلاَم لةم ئايةتانةوة تىَدةطةين ، كة ئةم قورئانة رؤحيَكة لةخواوة و (روح الامين) هيَناويةتى و رؤحى مرؤظيشى ثىَئارام دةبيَت و دلَ و دةروونى ثىَئاوةدان دةبيَتةوة .

زاناى ئةمريكى (جفرى لنك ) لةثةرِاوةكةيدا ( الصراع من اجل الاسلام) دةلَيَت : كاتيَك موسلَمان بووم دةضووم بؤ مزطةوت و بةجةماعةت نويَذم دةكرد و زؤر  دلَخؤش دةبووم بةقورئان خويَندنى ئيمامةكة …

لىَيان ثرسيم : خؤتؤ زمانى عةرةبى نازانيت و لةقورئان تيَناطةيت ، بؤضى ئةمةندة حةزت لةنويَذى جةماعةت  و قورئان خويَندنى ئيمامة .

 منيش ثيَم وتن كاتيَك مندالَيَك دةطرى و طوىَى لةدةنطى دايكى دةبيَت ذير دةبيَتةوة، ئايا هيض لةقسةكانى دايكى تىَدةطات بيَطومان نةخيَر ، تةنها ثةيوةندى رؤحى نيَوان دايك و مندالَةكةية دةبيَتة مايةى ذير بوونةوةى مندالَةكة منيش بةهةمان شيَوة هةست بةو ثةيوةندية رؤحية دةكةم لةنيَوان من و قورئاندا وة دلَ و دةروونمى ثىَ ئارام دةبيَت ، مةطةر خوا نافةرمويَت :[ الا بذكر الله تطمئن القلوب ] .

4 ــ هةولَدان بؤ باش طوىَطرتن لةقورئان زؤر ثيَويستة ، بؤ ئةوةى سةرفرازبين وة خوا رةحممان ثىَبكات و بؤئةوةى زياتر لىَى تىَ بطةين ثةروةردطار دةفةرموىَ : [ افلا يتدبرون القران ام على قلوب أقفالها ] ابن عباس دةفةرمويَت : ( ام)  بةماناى (بل ) واتة بؤ لةقورئان وورد نابنةوة و تىَناطةن ديارة دلَةكانتان قفلَى ليَدراوة هةروةها دةفةرمويَت : [ فاذا قرئ القران فاستمعوا له وانصتوا لعلكم تفلحون ] واتة : ئةطةر قورئان خويَندرا باش طوىَى بؤ بطرن و بىَدةنط ببن بةلَكو سةرفراز ببن .

ثياوباشيَك دةلَىَ : ضةند سالَ هةولَم لةطةلَ نةفسى خؤمدا ، قورئانم كة خويَند وابزانم لةدةمى حةزرةتةوة وةرى دةطرم ، كة طةيشتمة ئةو ثلةية ئينجا ضةند سالَىتر هةولَمدا كة قورئانم خويَند وابزانم لةحةزرةتى جوبرائيلى وةردةطرم كة طةيشتمة ئةوة ئينجا هةولَمدا كة قورئانم خويَند واهةست بكةم كةيةكسةر لةثةروةردطارةوة وةرى دةطرم .

زين العابدين كورِى عةلى دةلَىَ : من لام سةيرة كةسىَ تووشى خةم و خةفةت دةبىَ نالَىَ ( لا الة الا انت سبحانك انى كنت من الظالمين ) وةك حةزرةتى يونس ضونكة من طويَم لةثةروةردطار بووة دةفةرموىَ لةدواى ئةو فةرمايشتةى حةزرةتى يونسةوة [فنجيناه من الغم و كذلك ننجي المؤمنين ] وة من لام سةيرة كةسىَ تووشى ترسيَك دةبىَ وةك برِوا دارةكةى ئالى فيرعةون نالَىَ : [ وافوض امري الى الله ان الله بصير بالعباد] ضونكة من طويَم لةثةروةردطاربووة بةدواى ئةوةدا دةفةرمويَت : [ فوقاه الله سيئات ما مكروا وحاق بال فرعون سوء العذاب ] ئةطةر سةيرى قسةكةى (زين العابدين ) بكةين ضةند جوان دةفةرموىَ : [ فاني سمعت الله ] (طويَم لةثةروةردطار بووة) ئةو هةست كردنة بةوةى كة قورئان كةلامى خواية و لةخواوة بؤمان هاتووة و لةوةوة وةرى دةطرين ، كاريطةرى طةورةى دةوبيَت لةسةر دلَ و دةروون ، بةثيَضةوانةى ئةوانةى كة قورئان دةخويَنن و خةيالَيان نازانن لةكوىَية و هيض حالَى نابن .

سةرةوة

 

(143) هةلَكردنى با و جؤرةكانى :

قورئانى ثيرؤز سةرنجمان رادةكيَشىَ بؤ بةلَطة و نيشانة زؤرةكانى بوونةوةر كةشاهيدى دةدةن لةسةر دةسةلاَت و قودةرةتى بىَ ثايانى ثةروةردطار هةروةك دةفةرموىَ : [ ومن اياته ان يرسل الرياح مبشرات و ليذيقكم من رحمته و لتجري الفلك بامره و لتبتغوا من فضله و لعلكم تشكرون ] الروم :46 واتة : لةنيشانةو ئايةتةكانى ثةروةردطارة كة با دةنيَرىَ بةمذدةدةر بةباران تاوةكو رةحمةتى خؤيتان ثىَ بضيَذىَ وة بؤ ئةوةى كةشتى بطةرِىَ بةفةرمانى خواوة بؤ ئةوةى لةبةخشش و بةهرة و فةزلَى خواتان دةست بكةويَت بةهؤى بازرطانى كردن و كةل و ثةل طواستنةوة لةدةريا و رووبارةكاندا ، ئةمانةش بؤ ئةوةى كة سوثاسى خوا بكةن لةسةر نيعمةت و بةخششة زؤرةكان .

كاتيَك رةشةبايةك هةلَى دةكرد حةزرةت w بىَتاقةت و نارِةحةت دةبوو، هةردةهات و دةضوو دوعاى دةكرد و دةيفةرموو : كىَ دةلَىَ سزاى تيانىية وة ئامؤذطارى موسلَمانانيش دةكات كة ئةطةر بةرِةشةبا بىَتاقةت بوون جنيَو نةدةن و دوعا بكةن و بلَيَن: [ اللهم انا نسألك من خير هذه الريح و خير ما فيها وخير ما امرت به ونعوذ بك من شر هذه الريح وشر مافيها وشر ما امرت به ] ترمذي طيَراويةتيةوة .

 جؤرةكانى با :

1 ــ سروةى (با) : لةيةك ثلةوة تا شةش ثلةية و قورئان لةبارةيةوة دةفةرمويَت : [ هو الذي يسيركم في البر و البحر حتى اذا كنتم في الفلك و جرين بهم بريح طيبة وفرحوا بها ] يونس : 22 واتة : خواية ئيَوة دةطيَرِىَ و هؤكارةكانى هاتوضؤتان بؤ فةراهةم ديَنىَ لةووشكانى و دةريادا ، كاتىَ لةكةشتيةكدا دةبن لةدةريادا و نةرمة بايةك و سروةيةكى خؤشتان بؤ دىَ دلَخؤش و دلَشاد دةبن ، ئيتر ئةم سروةية بةهةر شةش ثلةكةيةوة نةشةثؤل دروست دةكات و نةترسى هةية .

2ــ رةشةبا : ئةمةش لة ثلةى (7) تا ثلةى(10) يةلةدةريادا شةثؤل دروست دةكات لةهةموولايةكةوة و سةرنشينانى كةشتى دةترسيَنىَ هةروةك قورئان لةتةواو كردنى هةمان ئايةتى ثيَشوودا دةفةرموىَ [ جاءتها ريح عاصف و جاءهم الموج من كل مكان و ظنوا أنهم احيط بهم دعوا الله مخلصين له الدين لأن أنجيتنا من هذه لنكونن من الشاكرين فلما أنجاهم اذا هم يبغون في الارض بغير حق يا ايها الناس انما بغيكم على انفسكم متاع الحياة الدنيا ثم الينا مرجعكم فننبئكم بما كنتم تعملون ] يونس : 53 واتة : كاتيَك دلَ بةو سروةية خؤش دةكةن رةشةبايةك هةلَكات و شةثؤل لةهةموولايةكةوة بهيَنىَ و هةست بكةن كة ضواردةوريان طيراوة و رزطارنابن . ئاليَرةدا تةنها لةخوا دةثارِيَنةوة و دةلَيَن بةخوا ئةطةر رزطارمان بكةيت برِوا ديَنين و سوثاس طوزار دةبين جا كاتىَ رزطاريان دةكةين دةست بةجىَ دةكةونة خراثةكارى بةخاك و ولاَتدا بةناحةق و نارِةوا ئةى خةلَكينة تاوان و ستةمتان بؤ خؤتانة ذيانى دنيا كةم و كورت و بىَ بايةخة و ثاشان بؤلاى ئيَمة دةطةرِيَنةوة وهةوالَى كردةوةكانتان ثىَدةدةين و تؤلَةتان لىَ دةسيَنين .

3 ــ طةردة لوول و زريان : ئةمةش ثلةى (11) و (12) ى هةية و كةشتى و ثاثؤرِ دةشكيَنىَ و ئةطةرى تياضوون زؤرة قورئان دةفةرموىَ : [ ربكم الذي يزجي لكم الفلك في البحر لتبتغوا من فضله انه كان بكم رحيماً ، واذا مسكم الضر في البحر ضل من تدعون الا اياه فلما نجاكم الى البر أعرضتم وكان الانسان كفوراً ، أفامنتم ان يخسف بكم جانب البر أو يرسل عليكم حاصباً ثم لا تجدوا لكم وكيلا ام امنتم ان يعيدكم فيه تارة اخرى فيرسل عليكم قاصفاً من الريح فيغرقكم بما كفرتم ثم لاتجدوا لكم علينا به تبيعاً ] الاسراء : 70 واتة : ثةروةردطارتان كةشتى بؤ رِام كردوون لةدةريادا ، بؤئةوةى رِزق و رؤزى  ثةيدابكةن و بازرطانى بكةن ، بةرِاستى خوا بةرِةحم و ميهرةبانة بةرامبةرتان ، كاتيَك تووشى نارِةحةتى و زيان دةبن لةدةريادا كةس لةخةيالَتان ناميَنىَ هاوارى بؤ بكةن خوا نةبىَ ، كاتيَكيش رزطارتان دةكا و ثىَدةخةنة سةر ووشكانى ثشت هةلَدةكةن و ياخى دةبن ، زؤر ئادةمى سثلَة و ناسوثاس بووة … ئايا ئيَوة دلَنيان لةوةى كة خوا لةسةر وشكانى نغرؤى زةويتان ناكات ، يان بةرد ناباريَنىَ بةسةرتانا ، ئةوكاتةش كةوامان ليَكردن و سزامان دان كةس نية بتانثاريَزىَ … يان ئيَوة بىَ باكن لةوةى كةجاريَكىتر سوارى كةشتى ببنةوة و ئةمجارةيان طةردةلوول و زريانيَكى واتان بؤ بنيَرين كة نقومى دةرياتان بكةين و (بتان كةين بةخؤراكى ماسى)( ئينجا ئةوكاتة ديارة كةسيش نية هةقتان بسيَنىَ و لةسةرتان بكاتةوة … ديارة كةس هيضى بةرامبةر بةخوا ثيَناكرىَ … ) بةلَىَ قورئان ثيَش هةزار و ضوار سةد سالَ ئاوا باس لةوسىَ جؤر (با) ية دةكات و زانستى ئةم سةردةمةش هةردةيكات بةو سىَبةشةوة و ئةو(12) ثلة يةشى بؤ داناوة … كة ئةمةش لةخؤيدا موعجيزةية و هةرطيز حةزرةت w نةضؤتة كةشتيةوة و طةشتى نةكردوة بةناو دةريادا ، ديارة ئةمة هةر خوا بؤ خؤى دةتوانىَ ئاوا بةووردى و جوانى وةسفى ئةو حالَةتانة بكات و ، وا لةمرؤظ بكات لةدةسةلاَت و قودةرتى ثةروةردطار تىَبطات و سةركةشى و زيادة رةوى نةكات . لةقورئانيشدا ووشةى (رياح) بؤ بايةكى خيَر و خؤشى و بىَزيانة كةمايةى هيَنان و بردنى هةور و (تلقيح) ى رووةكة هةروةك دةفةرموىَ : [  وارسلنا الرياح لواقح ] الحجر : 22 وة دةفةرموىَ : [ الله الذي يرسل الرياح فتثير سحاباً ] الروم  48 ووشةى (الريح) يش زياتر بؤ رةشةبايةكى زيان بةخش و سزاية بؤية حةزرةت w لةكاتى رةشةبادا هةندىَ جار دةيفةرموو : [ اللهم اجعلها رياحاً لاريحاً ] .

سةرةوة

 

( 144 ) ثيلانى بةردةوامى جوولةكة :

قورئان زؤر بةووردى باسى خوورِةوشت و هةلَسوكةوت و بارى دةروونى جوولةكة دةكات ، لةلايةك بؤ ئةوةى موسلَمانان هؤشياربن و ئاطادارى ناثاكى و ثةيمان شكيَنىَ جوولةكةبن ، لةلايةكى ديكةشةوة خؤيان بثاريَزن لةنةخؤشية دةرونيةكانى جوولةكة ، تا دووضارى خةشم و غةزةبى خوا نةبن .

خواى ثةروةردطار كة ئاطادارى هةموو شتيَكة ، بةجؤريَك سيفاتى جوولةكة دةخاتة روو ، ئةطةر لةهةر بارو زروفيَك و زةمانيَكدا تا قيامةت بةراوردى بكةى لةطةلَ حالَياندا سةد دةرسةد تةواوة ، كةبةراستى ئةمةش موعجيزةيةكى ديكةى قورئانة هةروةك دةفةرمويَت : [ فبما نقضهم ميثاقهم ، لعناهم و جعلنا قلوبهم قاسية ، يحرفون الكلم عن مواضعه و نسوا حظاً  مما ذكروا به ، ولاتزال تطلع على خائنة منهم الا قليلاً منهم فاعف عنهم واصفح ، ان الله يحب المحسنين ] المائدة : 13 واتة : بةهؤى ثةيمان شكيَنى جوولةكةوة لةطةلَ خوادا ، لةعنةتمان ليَكردن و و دلَيانمان رةق كرد ، بةجؤريَك كةبةردةوام لةهةولَى طؤرينى بةرنامةى خوادان ، تةورات و ئينجيليان شيَواند و زؤر هةولَيشياندا دةستكارى قورئانيش بكةن بةلاَم بؤيان نةضووة سةر ، زؤر لةو ئامؤذطاريانةى كرابوون ثشت طوىَيان خست و بةردةوام ئةى (محمد) w خيانةت ناثاكيان لىَدةبينىَ ، مةطةر كةميَكيان نةبىَ كة مرؤظى خاوةن ويذدانن و موسلَمان دةبن ، بؤية ضاوثؤشيان لىَبكة و لىَيان ببورة ، بةراستى خوا ضاكة كارانى خؤش دةويَت ، ثيَغةمبةريش w ضاوثؤشى ليَكردن تا ضةند سالَيَك كة خيانةت و ناثاكيان رؤذ بة رؤذ زيادى كرد ، ئينجا ثيَغةمبةر w بةفةرمانى خوا لةنيوة دوورطةى عةرةب دةرى كردن . ئةطةر سةيرى ميَذووى كؤن يان بكةين ، دةبينين ئةوةندة ئازارى موسا ثيَغةمبةريان داوة تا لةرووياندا دةوةستيَتةوة و ثىَيان دةفةرمويَت : [ واذ قال موسى لقومه ، ياقوم لم تؤذونني وقد تعلمون اني رسول الله اليكم ] الصف : واتة : موسا بةطةلةكةى فةرموو : ئةى طةلةكةم بؤ ئازارم دةدةن لةكاتيَكدا دةزانن كةمن ثيَغةمبةرى خوام و نيَراوم بؤ لاتان .

لةزةمانى حةزرةتى عيساشدا سةلامى خواى لىَبىَ ، هةولَى كوشتنياندا و خواى طةورة سةرى لىَتيَكدان و هاوشيَوةكةى (عيسا) يان كوشت و خواى طةورةش (عيسا) ى بةرزكردةوة بؤ ئاسمان …

ئةطةر سةيرى ميَذووى ئيسلاميش بكةين دةبينين ضةندةها جار هةولَى كوشتنى ثيَغةمبةريان داوة w هةروةك ئةوةى جاريَك ذنيَكى جوولةكة طؤشتيَكى ذةهراوى بؤ لىَدةنىَ و هاوةلَةكةى ثيَغةمبةر w دةيخوات و شةهيد دةبىَ و حةزرةتيش طؤشتةكةى دةستى بةفةرمانى خوا هةوالَى دةداتىَ كة ذةهرم ثيَوةكراوة مةمخؤ حةزرةتيش بةذنةكة دةفةرموىَ : بؤ وات كرد ، دةلَىَ : لةدلَى خؤمدا ووتم ئةطةر ثيَغةمبةر بيَت زيانى لىَنادا و دةزانىَ ، ئةطةر ثيَغةمبةريش نةبىَ دةيكوذىَ و رزطارمان دةبىَ لةدةستى ، حةزرةت لةسةرةتادا ليَى خؤش بوو ، دوايى كة هاوةلَةكةى شةهيد بوو لةحةقى ئةودا كوشتيانةوة ، بةردةواميش ثةيوةنديان هةبوو بةدوورِووكافرةكانةوة و خةريكى ثيلان طيَرِان و ئاذاوة نانةوة بوون ، لةزةمانى خةليفةكانى تريشدا دةستيان هةبوو لةشةهيد كردنى (سيانيان)دا لةو رؤذةشةوة بةردةوام كؤمةلَى نهيَنى جؤراو جؤريان دامةزراندوة بؤ ضةواشةكردنى موسلَمانان و بؤ جىَبةجىَكردنى مةرامة طلاَوةكانيان لةهةر وولاَتيَكدا بووبن رؤذهةلاَت بىَ يان رؤذ ئاوا وةك مارى سرِ بوو هةرئةوةندةى طةرمى بوةوة بةوكةسةوةى داوة كةضاكةى لةطةلَدا كردووة ثاش ئةوةش كةدةستى طلاَويان ئاشكرابووة خةلَكى ئةو ولاَتانة كةوتونةتة لةناوبردن و قرِكردنيان ، لةسةردةمى ئيَستاشدا بةهةمان شيَوةى جاران خةريكى خراثة وثيلانن هةر رؤذة و شتيَكى نوىَ دةردةكةوىَ و ئاشكرا دةبىَ بؤ نموونة :

يةكةم :  لةكؤتايى سالَى 1999 ز لة فرؤكةخانةى دوبةى ثياويَكى سةر بة دةزطاى مؤسادى ئيسرائيلى دةسطيركرا كة (80) مليؤن دراوى تةزويرى بةحرةينى ثىَبوو ئةمةش بؤ ئةوةى زيان بةئابورى ولاَتى بةحرةين بطةيةنن .

دووةم :  ذنى سةرؤكى فةلةستينى جوولةكة تاوانبار دةكات بةوةى كةلة 80% سةرضاوةكانى ئاوى فةلةستينيةكان ثيس كراوة، بةمةوادى كيمياويى و بلاَوكردنةوةى طازى ذةهراوى لةهةندىَ ناوضةدا ، بةجؤريَك ذمارةيةكى زؤر لة فةلةستينيةكان تووشى نةخؤشى ترسناك بوون ئةمة بيَجطة لةوةى (مركز الحقوق الفلسطيني ) هاوولاَتيانى غةززةى ئاطادار كردةوة كة طؤشتى طويَرةكة و مانطاى بىَكةلَك و خراث خراوةتة بازارِةوة بةنرخيَكى هةرزان لةلايةن جوولةكةوة و زيان لةتةندروستى دةدات طؤظارى (المجتمع) ذمارة 1377 سالَى 1999 .

سيَيةم :  لةمانطى 12/ ى سالَى 1999 زاينىدا ثةرلةمانى  مةغريبى كؤبونةوةيةكى تايبةتى كرد لةسةر ئةو ظايرؤسانةى تووشى بةرهةمى تةماتة بوبو ، لةكاتيَكدا كةبةرهةمهيَنانى تةماتة دةست كةوتيَكى باشة بؤ ولاَتى مةغريب .

ثةرلةمانتارةكان هؤى بلاَوبونةوةى ئةم ظايرؤسةيان طيَرِايةوة بؤ ئةو ثسثؤرِة جوولةكانةى كة ثيَش  سىَ سالَ ليَكؤلَينةوةيان كردبوو لة مةغريبدا لةسةر تةماتة هةروةك ضؤن ضةند سالَيَك لةوةوبةر هةمان ظايرؤسيان لةرىَى شةتلَى تةماتةوة لةميسردا بلاَوكردةوة بةوةش زيانيان طةياند بةوولاَتى ميسر …

شايانى باسة كة ضةند سالَيَك لةمةوبةر تؤرِيَكى جاسووسى ئيسرائيلى ئاشكرابوو لةميسردا كةلةهةولَى بلاَوكردنةوةى ئايدز دابوون لةرِىَى كارى بةد رِةوشتى و لةهؤكانى راطةياندندا باسكرا لةكاتى خؤيدا ( طؤظارى المجتمع 1377) .

ضوارةم : جوولةكة نةك هةر بةرامبةر موسلَمانان ثيلان دةطيَرِن ، بةلَكو هةموو طةلانى غةيرى جوولةكة بةكاردةهيَنن بؤ مةرامى خؤيان و باريان بؤ كةس نىية ، ئةو ئةمريكايةى كة هةموو يارمةتيةكى ماددى و مةعنةويان دةدات سيخورِى بةسةرةوة دةكةن و رؤذ بة رؤذ زياتر دةست دةكيَشنة ناو كارو فرمانيانةوة و بؤخؤيان دايدةدؤشن ، دةزطاى مؤسادى ئيسرائيلى لةريَطاى بلاَوكردنةوةى ضةند تؤرِيَكى سيخورِى لةولايةتة يةكطرتووةكانى ئةمةريكادا ، بؤ ماوةى زياتر لة(35) سالَ دةضىَ لةهةولَى ئةوةداية كة طشت زانيارى و نهيَنية ووردةكانى بوارةكانى سةربازى و سياسى و ئةمنى ئةمريكاى ضنط بكةويَت . سيخورِةكانى مؤساد توانيان زانياريان لةسةر ضؤنيةتى دروست كردنى رؤكيَتى باليستى و بؤمباى هيَشوويى دةست بكةوىَ و ثاش ئةمريكا ئيسرائيليش توانى دروستى بكات .

 سوربوونى مؤساد لةسةر كارى سيخورِى واى لةسةرؤكى ئةمريكا (رؤنالَد ريطن) كرد دوخالَ بخاتة بةردةمى ثنتاطؤنةوة بةمةبةستى ثاراستنى نهيَنيةكان :

1 ــ قةدةغةكردنى جوولةكةكانى ئةمريكا لةشويَنة طرنطةكان و بةريَوةبةرايةتيةكانى ئةمةريكا .

2ــ دانانى (30) ضاوديَر بؤ ضاوديَرى كردنى هةريةك لةبالَويَزخانة و دبلؤماسيةكانى ئيسرائيل سةبارةت بةجموجولَ و هةلَس و كةوتيان لةسةراسةرى ئةمةريكادا . بةلاَم دواى هةموو ئةمانةش زؤربةى ناوةندة ليَكؤلَةرةوةكانى ئةمةريكا لةو برِوايةدان كة دةزطاى موساد لةهةولَى ئةوةداية كةيةكيَك لةسيخورِةكانى خؤى بخاتة ناو سةركردايةتى (CIA) ئةمريكى بؤ ئةوةى زانيارى زياترى ضنط بكةوىَ . ( رؤذنامةى يةكطرتوو ذ /282 سالَى 2000 ) .

بةكورتى جوولةكة ئاذاوةطيَرِن و خراثةكارن ضيان ثىَ بكرىَ بؤ هةلَطيرساندنى شةرِ و ئاذاوة و بةقرِدانى خةلَكى دريَغى ناكةن و خواى طةورةش ( بالمرصاد) ة بؤيان وةسةرةنجام لةناويان دةبات و تةوفيقيان نادا هةروةك دةفةرمويَت : [ كلما اوقدوا ناراً للحرب اطفأها الله و يسعون في الارض فساداً و الله لا يحب المفسدين ] المائدة : 64 ئةمة لةكاتيَكدا كةلةجيهاندا ئيَستا نزيكةى (6) مليار مرؤظ هةية و ذمارةى جوولةكةش تةنها (14) مليؤن كةسة ، باشة بةم كةميةوة ئةم هةموو خراثةية دةكةن حةق نىية وةك ناثليؤن بلَيَين ( جوولةكة ميكرؤبى بةشةريةتن ) .

بةراستى خوا ضاك ناسيونى كة ووشةى (يسعون) بةكار دةهيَنىَ بة ( مضارع )واتة بةردةوام هةولَى فةساد و خراثة نانةوةيانة بةهةرحالَ ئةمةش طةورةيى قورئان دةردةخات و ئةطةر بميَنين شتى زؤرى تريش دةبينين كة هةمووى ( تصديق) ة بؤ قورئان ( تةنانةت ئةم شةرِةى ئيَستا ضيضان كةم تازؤريَك جوولةكةى لةثشتةوةية ، دةلَيَن ضةند مليار ديَريَكى جوولةكة لةروسيا بؤ بةرذةوةندى خؤيان و بؤ ئةوةش كة طةلى روسى و سياسةت مةدارانى ئةو وولاَتة نةيان ثةرذيَتة سةر ثيلانةكانى جوولةكة لةروسيادا و سةرقالَبن بةشةرِى دةرةكيةوة ئةم ئاطرى شةرِةيان خؤش كردووة و ديارة بةوةش طةلى موسلَمانى ضيضانيش زيانى طةورةيان لىَدةكةويَت كة ئةمةش ئاواتى جوولةكةية لةهةموو كات و سةردةميَكدا ) طؤظارى (المجتمع)

سةرةوة

 

(145) درِك و دالَ ترىَ و هةنجير ناطرىَ :

رؤذيَك حةزرةتى عيسا سةلامى خواى لىَبيَت بةقوتابيةكانى فةرموو : ورياى ئةوانةبن كةبةدرؤ لافى ثيَغةمبةرايةتى لىَدةدةن . كة طورطن و لةثيَستى مةرِدا خؤيان دةردةخةن ، قوتابيانى ثرسياريان ليَكرد و وتيان : ئةى مامؤستا بةضيدا بيان ناسينةوة فةرمووى : بةبةرهةم و بةروبومياندا دةيان ناسنةوة ، ئايا درِك و دالَ ترىَ و هةنجير دةطرىَ ؟ هةموو جؤرة درةختيَكى باش بةروبومى باشى دةبىَ و هةموو درةختيَكى خراثيش بةروبوومى خراثى دةبيَت ( ئينجيل متى الاصحاح السابع / 15 ــ 18 ) .

بةلَىَ ئةوةى بةويذدان بىَ و سةيرى ذياننامةى ثيَغةمبةر بكات بةئاشكرا بةروبوومى ضاك و راستيَتى بؤ دةردةكةويَت ، دوذمنان بؤ ضةواشةكردنى خةلَكى دةيان ووت : محمد شاعيرة ، محمد كاهنة ، قورئانيش وةلاَميان دةداتةوة دةفةرمويَت : [ فلا اقسم بما تبصرون وما لاتبصرون انه لقول رسول كريم وما هو بقول شاعر قليلاً ماتؤمنون ولا بقول كاهن قليلاً ما تذكرون تنزيل من رب العالمين ] الحاقة : 43 واتة : سويَندبىَ بةوةى كة دةيبينن بةوةش كة نايبينن ( واتة سويَند بةهةموو بوونةوةر و بةخوا خؤشى ضونكة خواى طةورةش نابينريَت ) ئةم سويَندة طةورةيةش بؤ ئةوةية بزانن و دلَنيابن كة ئةم قورئانةفةرمودةى خواية و نيَرراوى خوا بؤتان دةهيَنىَ ئةم قورئانة قسةى شاعير نيية خؤشتان باش دةزانن كة محمد هةرطيز هؤنراوةى نةوتوة كةضى كةم ئيمان دةهيَنن وة ئةم قورئانة قسةى كاهين نىية كة قسة لةهةندىَ شتى ثةنهان و ناديار دةكات و لةسةدا ئةطةر يةكيَكيان وةك ثلارى كويَر بيطرىَ و راست دةرضىَ، ئيَوة زؤر كةم بيردةكةنةوة ئةم قورئانة نيَراوةتة خوارةوة لةثةروةردطارى جيهانةوة [ ولو تقول علينا بعض الاقاويل لأخذنا منه باليمين ثم لقطعنا منه الوتين فما منكم من أحد عنه حاجزين ] الحاقة : 47 واتة : ئةطةر محمد بةدةم ئيَمةوة درؤى بكرداية وة قسةى هةلَبةستاية ئيَمة بةدةستى خؤمان تؤلَةمان لىَدةسةند لةثاشا رةطى طيانيمان لىَدةبرِى وةكةس نةدةبوو لةئيَوة بتوانىَ ريَمان لىَبطرىَ و ( محمد) رزطار بكات لةدةستمان .

رؤذيَك ئيبن قةيم بةيةكيَك لة ئةهلى كتاب دةلَىَ ئيَوة زؤر بىَ ئةدةبى دةكةن بةرامبةر بةخوا كة دةلَيَن محمد ثيَغةمبةر نيية كابرا بةسةر سورِمانيَكةوة وتى : بؤضى ؟ ئيبن قةيم وتى ئاخر ثيَم نالَيَيت ئةوخوايةى ئيَوة باسى دةكةن لةكوىَ بوو ( محمد)يَك هات و ئةو هةموو ئايةتةى بةناوى خواوة هيَنا و ئةو دةنطى نةكرد ، نةك هةر دةنط نةكردن بةلَكو سةريشى خست و ئايينةكةى لةرؤذهةلاَت و رؤذئاوادا بلاَوبويةوة ، لةقورئانةكةى ئيَمةدا هاتووة كة [ ولو تقول علينا بعض الاقاويل لأخذنا منه باليمين ثم لقطعنا منه الوتين فما منكم من أحد عنه حاجزين ] الحاقة : 47 واتة : ئةطةر محمد تةنها ضةند ووشةيةك درؤ بكات بةدةم ئيَمةوة لةناوى دةبةين باشة خؤ زياتر لةشةش هةزار ئايةتى هيَناوة و لةناوى نةبرد ، كابراى ئةهلى كتاب سةرى داخست و نةيتوانى هيض بلَيَت .

سةرةوة

 

(146) طرنطترين هةوالَ :

ثيَغةمبةر w طةورةترين و مةزنترين هةوالَى بؤ مرؤظايةتى هيَناوة لةخواوة ، كة هةموو ذيانى ئادةميزادى ثيَوة بةندة لةدنيا و قيامةتدا ، هةروةك دةفةرموىَ : [ قل هو نبأ عظيم أنتم عنه معرضون ] ص : 67 واتة : ثيَيان بلَىَ ئةمةى من بؤم هيَناون دةنط و باسيَكى طةورةية ثيَتان رادةطةيةنم كةضى ئيَوة طوىَى ثىَنادةن و لىَى رادةكةن ! هاتنى (محمد) w ئةوةندة طرنطة بؤ مرؤظايةتى، هةموو ثيَغةمبةران مذدةيان داوة بةهاتنى [  واذ اخذ الله ميثاق النبيين ، لما اتيتكم من كتاب و حكمة ، ثم جاءكم رسول مصدق لما معكم ، لتؤمنون به و لتنصرونه ، قال : اقررتم و اخذتم على ذلكم اصري ، قالوا : اقررنا ، قال : فاشهدوا وانا معكم من الشاهدين ، فمن تولى بعد ذلك فاولئك هم الفاسقون ] ال عمران : 82 واتة : كاتىَ خوا ثةيمانى وةرطرت لةثيَغةمبةران كة هةرضيم دانىَ لةنامة و حيكمةت ، لةثاشا فرستادةتان بؤهات و برِواى بةثيَغةمبةرانى ثيَش خؤى هةبوو ، ئةبىَ برواى ثىَ بهيَنن و يارمةتى بدةن ، خوا فةرمووى : ئايا دانتان نا بةم ثةيمانةدا، وة لةسةر ئةوةثةيمانى منتان وةرطرت ؟ ثيَغةمبةران وتيان : بةلَىَ ، خوا فةرمووى : ئيَوة بةشايةت بن و منيش لةطةلَ ئيَوةدا يةكيَكم لةشايةتةكان .

ئينجا ئةوةى ثشتى هةلَكرد لةم ثةيمانة دواى ئةو دان ثيانانة ، هةر ئةوانةن دةستةى بةدكاران ، ئيمامى عةلى و ئيبن عباس لةسةر ئةم ئايةتة دةلَيَن : ( خوا هةر ثيَغةمبةريَكى ناردبىَ ثةيمانى لىَوةرطرتووة ، كة ئةطةر (محمد) لةزةمانى ئةودا هات و هةلَبذيَردرا ئيمانى ثىَ بهيَنن و هاوكارى بن ) .

لةبةر ئةمةشة دةبينين لةتةورات و ئينجيلدا مذدة دراوة بةهاتنى حةزرةت ، هةرضةندة بةدريَذايى ضةندةها سةدة دةستكارى كراوة ، هةروةك ئيبن تةيميية دةفةرموىَ : لةثةرِاويَكى (زةبور) دا مذدةى هاتنى حةزرةتم بينى ، كةضى لةنوسخةيةكى تردا طةرِام ئةو مذدةيةيان لابردبوو ) .

لةثةرِاوة كؤنة جيهانيةكانيشدا كة طومانى ئةوةيان لىَ دةكرىَ نامةى ثيَغةمبةران بن و طؤرِانيان بةسةردا هاتبىَ ، ئاماذةى بؤ هاتنى حةزةرت تياية بؤ نموونة :

1 ــ لةثةرِاوى (سامافيدا) كة يةكيَكة لةثةرِاوة ثيرؤزةكانى (براهيميةكان) لةفةقةرةى شةش و هةشتى بةرطى دووةمدا دةلَيَت : ئةحمةد شةريعةت لةثةروةردطاريةوة وةردةطرىَ كة ثرِة لةحيكمةت ، وة نوورى لىَوةردةطرىَ هةروةك ضؤن نوور و رووناكى لةخؤرةوة وةردةطيرىَ ) ثةراوى ( الرسول / سعيد حوى / ل 402 ) .

2 ــ ئةنيس مةنصور لة رِؤذنامةى (الاهرام) دا دةلَىَ : لةسالَى 1776 دا دةرياوانيَكى (اسكتلندى) لةحةبةشة هةندىَ(مخطوطات) ى زؤر كؤنى دؤزيوةتةوة كة دةلَيَت : (صحف) ى حةزةرتى (ئيدريس) ة سةلامى خواى لىَبيَت ، لةيؤغؤسلافياش هاو شيَوةى ئةوةيان دؤزيوةتةوة ، ثاش شيكار كردن و دؤزينةوةى ئةو زمانةى كة ثىَى نوسراوة ، بؤيان دةركةوتووة كة مذدةى هاتنى ثيَغةمبةرى ئيسلامى تيَداية و باس لةبةرز بوونةوةى حةزةرتى ئيدريس دةكات بؤ ئاسمان هةروةك حةزرةتى عيسا(سةلامى خواى لىَبيَت) وةرِةنطة ئةم ئايةتةى قورئانيش ئاماذةى تيابىَ بؤ ئةوة كة دةفةرموىَ : [ واذكر في الكتاب ادريس انه كان صديقاً نبيا ورفعناه مكاناً علياً ] مريم : ( دكتؤر احمد كبيسى لةبةرنامةى كلمات قرانية دا لةكةنالَى دبى باسى كرد ).

3 ــ مولانا عةبدولحةق فديارتى لةثةرِاوى ( محمد في الاسفار الدينية العالمية) دا دةلَىَ : ( لةئاظيَستاشدا مذدة بةهاتنى (محمد) دراوة ، هةرضةندة طؤرِانكارى زؤر بةسةر ئةو ثةرِاوةدا هاتووة ، رِةنطة ئاينةكةى زةردةشتيش ئاينيَكى ئاسمانى بىَ و بةدريَذايى هةزاران سالَ دةستكاريى كرابىَ ).

( لةثةرِاوى خويَندنةوةيةكى نوىَ بؤ ميَذووى كورد ــ لةنووسينى مامؤستا حسن محمود باس لةم مةسةلةية كراوة ) و هةروةها سةيرى ( الرسول / سعيد حوى / لا 402 ) بكة .

سةرةوة

 

(147) هةوالَدان بةرِووداوةكانى داهاتوو :

خواى ثةروةردطار هةرضى نهيَنى و ثةنهانة دةيزانىَ و هةر خؤى (عالم الغيب) ة وةكةس ئاطادار ناكات بةسةر نهيَنى خؤىدا مةطةر ثيَغةمبةريَكى هةلَبذيَردراو كة ثةيامى خوا بطةيةنىَ بةبةندةكانى خوا ، قورئان دةفةرموىَ : [ عالم الغيب فلا يظهر على غيبه احدا الا من ارتضى من رسول ] الجن : 27

لةذيَر رؤشنايى ئةم ئايةتةوة تيَدةطةين كة ئةو هةوالاَنةى ثيَغةمبةر w داويَتى لةبارةى رووداوةكانى داهاتووةوة ، زانستى غةيبين و خواى طةورة حةزرةتى لىَئاطادار كردونةتةوة بةهؤى (وحى)يةوة ، هةروةك دةفةرموىَ : [ و النجم اذا هوى ما ضل صاحبكم وما غوى وما ينطق عن الهوى ان هو الا وحي يوحى ] النجم : 1 واتة : سويَند بةئةستيَرة لةكاتيَكدا كةئاوادةبىَ ، هاورِيَكةتان محمد لةرىَلاى نةداوة و رِىَى وون نةكردووة و ، لةخؤيةوة قسة ناكات ، هةرضى دةلَىَ هةمووى هةر سرووشة و خوا بؤى دةنيَرىَ …

ئةو هةوالاَنةى حةزةرةت w داويَتى بةموسولَمانان لةبارةى رووداوة طةورةكانى داهاتووةوة طةورةترين بةلَطةن لةسةر ثيَغةمبةرايةتى حةزرةت ضونكة زؤريان هاتوونةتةدى ، هةنديَكى تريشيان ماوة لةداهاتوويةكى دووريان نزيكدا ديَنةدى …

لةو دةنط و باس و هةوالاَنةش :

يةكةم / رؤذيَك ثيَغةمبةر w هاوةلاَنى كؤكردةوة فةرمووى : ئةمرؤ نةجاشى ثاشاى حةبةشة كؤضى دوايى كردوة ، بةيةكةوة هةموويان نويَذى مردويان لةسةر خويَند . ثاش ماوةيةك هةوالَى مردنى طةيشتة لاى موسلَمانان … ديارة ئةمة خوا هةوالَى داوة بةحةزرةت w و ديارة نةجاشى موسلَمان بوو بوو بؤية نويَذيان لةسةر كرد ( بوخارى و موسليم) .

دووةم / ثيَغةمبةر w لةرِؤذى فةتحى مةككةدا دوعاى كرد كة خواية هةوالَى ضوونمان بؤ سةر مةككة بشاريتةوة لةكافرةكان بؤ ئةوةى كوشتار روونةدات و خويَن نةرِذىَ ، كةضى (حاتةبى كورى ئةبى بةلتةعة ) بةئافرةتيَكدا كاغةزيَكى نارد كة تيايا هةوالَيان دةداتىَ ثيَغةمبةر w نيازيَكى واى هةية ، خواش بةسروش حةزرةت ئاطاداردةكاتةوة و ئةويش ئيمامى عةلى و يةكيَكىتر دةنيَرىَ بةدواى ئةو ئافرةتةدا و دةفةرمووىَ : برِؤن لةفلاَن شويَن بيطرن و نامةكةى لىَبسيَنن ، ئةوانيش دةطةنة شويَنى ديارىكراو و ئافرةتةكة دةدؤزنةوة و نامةكةى لىَدةسيَنن ، ديارة ئةمةش دوعا قبولَ بوونى حةزرةتة . هةروةك لة( ذياننامةى حةزرةتدا باسكراوة) .

سىَيةم / ثيَغةمبةر w دةفةرموىَ : [  اعدد بين يدي الساعة ستاً ، موتي ثم فتح بيت المقدس ] واتة : شةش رووداو بذميَرن لةثيَش هاتنى قيامةتدا ، مردنى من ، فةتح كردنى (بيت المقدس) ..هتد ، دواى وةفاتى حةزرةت w لةزةمانى عومةرى كورِى خةتتابدا (قدس) فةتح كرا .

ضوارةم / ثيَغةمبةر w دةفةرمووىَ : [ تغزون جزيرة العرب فيفتحها الله لكم ، ثم فارس فيفتحها الله لكم ، ثم تغزون الروم فيفتحها الله  ] موسليم واتة : غةزاى نيوةدوورطةى عةرةب دةكةن و خوا فةتحى دةكات بؤتان ، ئينجا غةزاى ولاَتى فارس دةكةن و خوا فةتحى دةكات بؤتان ، ئينجا غةزاى رؤم دةكةن و خوا فةتحى دةكات …

ليَرةدا بةلاى منةوة بيَجطة لةوةى خةبةردان بةفةتح كردنى ئةو سىَ شويَنة موعجيزةية، خالَيَكى طرنطى تريشى تياية بؤ نيوةدوورطةى عةرةب و فارس دةفةرموىَ : خوا بؤتانى فةتح دةكات ( فيفتحها الله لكم ) ، ضونكة ئةم دوانة لةسةردةستى (صحابة) دابوو وة (خطاب) ةكةش بؤ ئةوان بوو ، بةلاَم بؤ فةتحى رؤم كةشارى (قسطنطينية) كة (استانبول) ى ئيَستاية دةفةرموىَ : [ فيفتحها الله ] خوا فةتحى دةكات و ووشةى (لكم) بةكارناهيَنىَ ضونكة لةزةمانى هاوةلاَندا نةبوو هةرضةندة لةزةمانى(معاوية) شدا محاولات كرا ، بةلَكو ئةو فةتحة طةيشتة زةمانى (محمد فاتح) دواى ضةند سةدةيةك .

هةروةها دةفةرمووىَ لةفةرموودةيةكىتردا : [ اذا هلك كسرى فلا كسرى بعده واذا هلك قيصر فلا قيصر بعده ، و الذي نفسي بيده لتنفقن كنوزهما في سبيل الله ] بخاري / واتة : ئةمة مذدةدانة بةنةمانى دةولَةتى فارس و رِوم وةبةخت كردنى مالَ و سةروةت و سامانيان لةرىَى خوادا … كة ديارة ئةمةش وةك خؤى هاتةدى .

لةفةرموودةيةكى تريشدا زياتر مةسةلةكة روون دةكاتةوة و دةفةرموىَ : [  فارس نطحة او نطحتان ثم لا فارس بعد هذا ابداً ، و الروم ذوات القرون ، كلما هلك قرن خلفه قرن ] واتة : فارسةكان يةك دوو شةرِةقؤض دةكةن و ناميَنن بةيةكجارى بةلاَم رؤمةكان قؤضيان (شاخيان) زؤرة ، هةرشاخيَكيان شكا ، شاخيَكىتريان شةرِةقؤض دةكات … لةميَذوودا رؤمةكان زياتر بةرطةيان طرت و شةرِةقؤضيان كرد لةطةلَ موسلَماناندا و ضةند سةدة شةرِيان دريَذةى كيَشا بةلاَم كة تيَك شكان ئيتر ئةمانيش دةسةلاَتيان نةما ( لا 314 الرسول / سعيد حوى ) .

 ثيَنجةم : ئوم حيرامى كضى ملحان خيَزانى عوبادةى كورِى صامت دةلَىَ : طويَم لةحةزرةت بوو w فةرمووى : [ يةكةم  سوثايةك لة ئوممةتم كةلة دةريادا غةزا دةكةن بةهةشتين منيش ثيَم ووت ئةى ثيَغةمبةرى خوا منيان لةطةلَدام ؟ فةرمووى : بةلَىَ تؤيان لةطةلَدايت ، ئينجا فةرمووى : يةكةم سوثايةك لةئوممةتم كة غةزاى شارى قةيسةر دةكةن ، خوا لةطوناهيان خؤش بووة ، ووتم منيان لةطةلَدام ئةى ثيَغةمبةرى خوا ؟ فةرمووى : نةخيَر ] بخارى / ئوم حيرام لةطةلَ سوثاى مةعاويةدا بؤ يةكةمجار ضوونة ناو دةرياوة بؤ غةزاكردن ، لةقبرص لةسالَى 28 ى كؤضيدا ، كاتىَ ئوم حيرام لةكةشتى دابةزى و سوارى ولاَخةكةى بوو ثاش ماوةيةك لةولاَخةكةى كةوتة خوارةوة و شةهيد بوو … كة ئةمةش راستى هةوالَةكةى حةزرةت ثيشان دةدات .

شةشةم : ثيَغةمبةر w دةفةرمويَت : [ لا تقوم الساعة حتى تخرج نار من ارض الحجاز تضئ اعناق الابل ببصري ] بخاري و مسلم / واتة : قيامةت نايةت تا ئةو كاتةى ئاطرىَ لةخاكى حيجازدا ثةيدا دةبيَت ، طةردنى ووشتر لةشارى (بوصرا) ى شامةوة رووناك دةكاتةوة . ئةم فةرموودةيةش لةسالَى 654 كؤضيدا هاتةدى ، واتة دواى نزيكةى شةش سةدة و نيو ، بةشيَوةى بوركانيَكى طةورة لة (حر) ة نزيك شارى (مةدينة) تةقيةوة و ضةند شةو و رؤذيَكى خاياند و شةوى تاريكى كردبوة رؤذى رووناك و لةدوورى ضةندةها كيلؤمةترةوة دةبينرا و طةردنى ووشترى لة(بصرى) ى شام رِووناك كردةوة .

ميَذو نووسانى ئةو رِؤذطارة بةووردى باسيان كردوة ، وةك ئةبى شامة كةلةسالَى 665 ك وةفاتى كردووة وة ئيبن ساعى كةلةسالَى 671ك دا وةفاتى كردوة ، وةقورتوبى كةلة سالَى 671 دا لةدنيا دةرضووة وةشيَخ ئيبن تةيميةش تؤمارى كردوة كة دواى ضةند سالَيَك لةرِووداوةكة لةدايك بووة (ثةرِاوى نبوة محمد من الشك الى اليقين ) لا 188.

حةوتةم : ثيَغةمبةر w فةرموويةتى : [ لا تقوم الساعة حتى تقاتلوا الترك صغار الاعين ، حمر الوجوه ، ذلف الانوف ، كأن وجوههم المجان المطرقة ] بخاري و مسلم .واتة : قيامةت نايةت هةتا شةرِ لةطةلَ توركدا دةكةن ضاوو لووت بضكؤلة و روومةت سوور ، روومةتثان و خرِوو طؤشتن ئةلَىَى قةلَغانيَكى دووضينة و ئةستوورة ( واتة قةلَغانيَك بةثيَستى توراق ) داثؤشرابىَ و ئةستوور بوبىَ .

ئةمةش لةهيَرشى تةتةرةكاندا خؤى دةبينيَتةوة ، كة موسلَمانان تةواونارةحةت بوون بةدةستيانةوة ، و شةرِيَكى دريَذ خايةنيان لةطةلَ كردن و سةرةنجام موسلَمانان سةركةوتن و ئةوانيش زؤريان لىَ موسلَمان بوون ، ئيبن تةيمية كة خؤى لةرِووداوةكاندا ذياوة دةلَىَ : ئةطةر خؤت ئةو طةلة ببينى نازانى وةكو ثيَغةمبةر w وةسفيان بكةى ، ئيمامى نةوةويش هةمان قسةدةكات (نبوة محمد من الشك الى اليقين /192 ) .

هةشتةم : هةروةك لةبةشى ثيَشوودا باسمان كرد كة حةزرةتى عيسا طةلةكةى ئاطاداركردؤتةوة لةوكةسانةى بةدرؤ باس لة ثيَغةمبةرايةتى دةكةن ، حةزرةتى محمديش w بةهةمان شيَوة موسلَمانان وريا دةكاتةوة و دةفةرمويَت :[ سيكون في امتي كذابون دجالون سبعة و عشرون اربع نسوة ، واني خاتم النبيين لا نبي بعدي ] ئيمام ئةحمةد بةسةنةديَكى باش طيَرِاويةتيةوة واتة : لةئومةتى مندا بيست و حةوت دةجالى درؤزن ثةيدا دةبن كة ضواريان ئافرةتن ، من دوا ثيَغةمبةرم و كةس بةدوامدا ناية ) .

هةنديَك لةو درؤزنانة هةر لةزةمانى حةزرةتدا ثةيدا بوون وةك( موسةيلةمةى كةزاب و ئةسوةدى عةنةسى) بةردةواميش تا ئةمرِؤ ناو بةناو ثةيدا دةبن ، وة لةم سةدةى بيستةمةشدا (غلام احمد) ى قاديانى هاتة مةيدان كةلافى ثيَغةمبةرايةتى لىَدةدا و شويَن كةوتوى هةية و دوذمنانى ئيسلاميش طرنطيان ثىَدةدةن بؤ شيَواندنى ئيسلام  لاى خةلَكى ، زانايانى ئيسلاميش قسةكانى ئةو درؤزنةيان وةلاَم داوةتةوة و ثوضةلَيان كردؤتةوة ، موسةيلةمةى درؤزن لةطةلَ خةلَكيَكى زؤر لةطةلةكةى كة برِوايان هيَنابوو هاتن بؤ مةدينة بؤلاى حةزرةت ، وة دةى ووت : ئةطةر محمد دواى خؤى كار بةمن بسثيَرىَ دواى دةكةوم ، حةزرةتيش w  لةطةلَ سابتى كورى قةيسدا ضوو بؤ لاى ، ثاش قسةكردن ، حةزرةت ثارضة ضيلكةيةكى بةدةستةوة بوو ، ثىَى فةرموو : [ ئةطةر داواى ئةم ثارضة ضيلكةيةشم لىَ بكةى نات دةمىَ ض جاى ئةوةى بت كةم بةجيَنشينى خؤم ، تؤ ناتوانى فةرمانى خوا بشكيَنى ، ئةوةى خوا لةبارةى تؤوة برِيارىداوة رةت نابيَتةوة ، خؤ ئةطةر لةمن هةلَطةرِيَيتةوة خوا لةناوت دةبات … وةمن وا دةبينم كة تؤ ئةو كابرايةى كةبة خةو حالَى بةدى ئةوم نيشاندرا ئةوا من دةرِؤم ، ض قسةيةكت هةية (سابت) لةجياتى من وةلاَمت دةداتةوة ) .

خةوةكةى حةزرةتيش ئةوةبوو كةلة هةردوو دةستيا دووبازنى زيَرِي بينى ، زؤر غةمطين دةبىَ ئينجا لةخةوةكةدا وةحى بؤ دىَ و ثىَى دةوترىَ فوويان لىَبكة ، كة فوويان لىَدةكات هةردووكيان دةفرِن و بادةيان بات ) .

جا ئةو دوو بازنة حةزرةت بةدوو درؤزن ليَكى دةداتةوة كة ثةيدا دةبن ( بوخارى ومسليم)لا 245 التاج 10/ نورى فارس ) .

نؤيةم : حةزرةت w دةفةرمويَت : [  الخلافة بعدي في امتي ثلاثون سنة ثم تصير ملكاً عضوضاً بعد ذلك ] ابوداو و الترمذي واتة : (خةلافةت لةدواى من سى سالَ دةبيَت ، ئينجا دةبيَتة ثادشايى ) ئةم هةوالَةش موعجيزةيةكى زؤر طةورةية ضونكة ئةطةر سةيرى ماوةى خةلافةتى هةرضوار خةليفةكة بكةى و ماوةى كار بةدةستيَتى ئيمام حةسةن حساب بكةى لةطةلَيا كة وازى لةحوكم هيَنا بؤ موعاوية نزيكةى سى سالَ دةكات ، واتة : لةمانطى ربيع الاول ى سالَى (11) كؤضى هةتا ربيع الاول سالَى (41) كؤضى .

كة حةزرةتى موعاويةش هاتة سةرحوكم فةرمووى : [  انا اخر الخلفاء واول الملوك] واتة : من كؤتايى خةليفةكان و سةرةتاى ثادشاكانم ( ثةراوى الخلفاء الراشدون صلاح عبدالفتاح الخالدي ) .

موعجيزةكانى ثيَغةمبةر w زؤر زؤرة بؤية ئيَمةش وةك شاعيرى خواناس (مةحوى) دةلَيَين :

 خةبةردانى لةموستةقبةل قسةى ضى لىَبكةم تا حةشةر

هةموو بةرتبقى فةرموودةى ئةوة ئةم واقيعاتــــــانــــة

 بةيانى شةش حةو ئيعجازى لةجوملةى سةد هةزار ئيعجاز

 ئةوةى دةيكا ثةشيمانة ، ئةوى نةيكا ثةشــــيمانــــــة

سةرةوة

 

(148) هيمةت بةرزى :

لةقورئانى ثيرؤزدا ضيرؤكى ثيَغةمبةران باسكراوة سةلامى خوايان لىَبىَ و تيشك خراوةتة سةر هيمةتى بةرز و هةولَ و كؤشش و ماندوبونيان لةطةلَ طةل و نةتةوةكانياندا ، بةجؤريَك كةيةك لةسةر سىَى قورئان ضيرؤكة و ديارة ئةمةش رووبةريَكى فراوانى داطيركردووة ، تاوةكو ئةم ضيرؤكانة ببنة سةر مةشق بؤ حةزرةت و موسلَمانان ، هةروةك قورئان دةفةرموىَ : [ وكلا نقص عليك من أنباء الرسل ما نثبت به فؤادك وجاءك في هذه الحق و موعظة و ذكرى للمؤمنين ] هود : 120 قورئانى ثيرؤز داوا لةثيَغةمبةر w دةكات كة ئارام بطرىَ و ثةلةنةكات لةئيمان هيَنانى طةلةكةى و داواى تياضوونيان نةكات ، هةروةك ثيَغةمبةرة( اول العزم) ةكان كة نوح و موسا و عيسا و ئيبراهيمة سةلامى خوايان لىَبيَت ، دةفةرمويَت : [ فاصبر كما صبر اول العزم من الرسل ولا تستعجل لهم ] الاحقاف : 35 

 حةزرةت w ثاش ئةوةى بةردبارانيان كرد لة تائيف ، مةلائيكةى خوا هاتة لاى كة ئةطةر دةيةوىَ بةفةرمانى خوا ئةو دوو شاخة دةرِوخيَنىَ بةسةر كافران دا و تؤلَةيان لىَدةسيَنىَ ،  ئةويش فةرمووى : ( من ئاواتة خوازم ئةطةر خؤشيان نةبىَ ، نةوةكانيان رووبكةنة خوا و موسلَمانبن …) بةلَىَ …حةزةرةت w بةو سنط فراوانى و ئارام طرتنةى ضووة ثلةى بةرزى ثيَغةمبةرانى (اولو العزم) ةوة .

موسلَمانانيش لةقورئانى ثيرؤز و هيممةتى حةزرةتةوة ، وانةى ضاو قايمى و جةسوورى وطيان فيداييان وةرطرت ، كة هةنديَكى لةلاثةرِةكانى ميَذودا تؤماركراون بؤ ئةوةى هةميشة سةر مةشق بىَ بؤ نةوةكانى داهاتوو ، ئةمةش ضةند نموونةيةكة :

يةكةم / عائيشة خواى لىَرِازىبىَ دةفةرموىَ : كاتىَ موسلَمانان بةيعةتياندا بةحةزرةتى ئةبوبةكر عةرةب هةمووى هةلَطةرِانةوة لىَى و نيفاق سةرى هةلَدا و طاوور و جوولةكةكانيش سةريان بةرزكردةوة و كةوتنة سةرةتاتكىَ ، موسلَمانانيش وةكو مةرِ و مالاَتيَكى بىَشوان بوون لةشةويَكى تاريكى زستاندا ، بةهؤى كؤضى ثيَغةمبةرةكةيان و كةمى ذمارةيان و زؤرى دوذمنانيان ، لةم بار و زروفةدا ئةو بارةى لةسةر شانى باوكم بوو لةسةر شاخ و كيَو دات بناية هةرةسى دةهيَنا ) .

بةلَىَ ئاليَرةدا وورةى بةرز و هيمةتى بةرزى طةورةترين قوتابى حةزرةتى محمد w ئةبوبةكر بوو كةتوانى رابةرايةتى موسلَمانان بكات و لةتياضوون رزطاريان بكات ، بار و زروفةكة ئةوةندة نارِةحةت بوو ، كارةكة ئةمةندة طران بوو، تياضوون ئةمةندة مسؤطةر بوو ، بؤية ئةبوهورةيرة سىَجار لةسةر يةك سويَند دةخوات و دةفةرموىَ : ئةبوبةكر نةبواية موسلَمانان تياضووبوون ) .

بةلَىَ ئةبوبةكر t بةعومةرى فةرموو : [ اينقص الدين و انا حي ] دين و ئاين كةم بكات و من زيندووبم هةرطيز شتى وانابيَت ئةطةر لاى راستم جةنطم بؤ نةكات بةدةستى ضةثم دةيكةم .

دووةم : سةعدى كورِى ئةبى وةقاص هاتة خزمةت حةزرةت و فةرمووى : حةزدةكةم دوعام بؤ بكةى دوعا و نزام لاى خوا قبولَ بيَت ، ئةويش ثىَى فةرموو : نانى حةلالَ بخؤ دوعات قبولَ دةبيَت ) .

ئةم شؤرِة سوارة ثيَشةوايةتى موسلَمانانى كرد و بةهيممةتى بةرزةوة لةجةنطى قادسيةدا سةركةوتنى بةدةست هيَنا بةسةر فارسةكاندا ، موسلَمانان (25) هةزار بوون بةرامبةر (150) هةزار كةس دةجةنطان ، فارسةكان كؤمةلَيَكيان دةجةنطان و كؤمةلَيَكيشيان ثشوويان دةدا ، بةلاَم موسلَمانةكان بةردةوام و بةبىَ ثشوو ، تةنانةت نويَذةكانيان بةئيشارةت و لةسةر ولاَخةكانيانةوة دةيانكرد ، جارى وابوو ، شةوو رؤذى تةوا و نان و ئاو نةدةضووة سةردةميان ، وةك لةشةوى ( الهرير) دا كة شةوو رؤذةكةى بةردةوام جةنطان و نزيكةى (30) سةعات شةرِيان كرد بىَ ثشوودان ، تا خوا سةرى خستن و لاثةرِةيةكى زيَرِينيان بؤ خواويستى و هيممةت بةرزى تؤماركرد .

 سىَيةم : شيَخ محمود شيت خةتتاب دةلَىَ : ضةند سالَ ليَكؤلَينةوةى بةردةوامم كرد ، تا طةيشتمة ئةو رِاستيةى كة هاوةلاَنى ثيَغةمبةر w نزيكةى لةسةدا هةشتايان لىَشةهيدبووة و طؤرِ و مةزارطاكانيان شايةتى دةدةن لةسةر ئةم راستىية و زؤريان ثةرِيونةتة ئةم ولاَت و ئةو ولاَت و دوور لةخاكى خؤيان بةغةريبى و بة شةهيدى سةريان ناوةتةوة ) .

ضوارةم : (ئيبن شةداد) دةلَىَ لةطةلَ (صلاح الدين) سوارى ثاثؤرِبووين و لةدةريادا تووشى تؤفان و زريانيَكى زؤربووين ، بةجؤريَك ترسام سويَندى طةورةم خوارد كة نةضمة دةرياوة جاريَكىتر و وتم : ئةوةى ذير بيَت سوارى ثاثؤرِ نابىَ و ناضيَتة دةرياوة ، شةرتبىَ لةمةودوا ، هةرضى ضو بووة كةشتىيةوة يان كارى بازرطانى بوو لةناو دةريادا ، شةهادةتى وةرنةطرم ضونكة ديارة ذير نية و كةسيَكيش ذير نةبىَ ديارة شايةتى وةرناطيرىَ …

ئالةمكاتةدا (صلاح الدين) هاتة لامةوة و ووتى : حةز دةكةم ولاَتى شام رزطاربكةم و ثاشان سوارى كةشتى ببم و دواى سةليبيةكان بكةوم تا ناو ولاَتةكانى خؤيان ، سايان ولاَتةكانيان فةتح دةكةم يان دةمرم …

ئيبن شةداد دةلَىَ : كة ئةم قسانةى صلاح الدين م طوىَلىَبوو خؤمم لةبةرضاو كةوت و زؤر لةحالَى خؤم تةريق بوومةوة …

ئيبن شةداد دةلَىَ : جاريَكيان ثاش فةتحى شاريَك ، سةلاحةدين كضيَكى بضووكى بينى ، دابةزى و ماضى كرد و زؤر طريا ، وتم : قوربان ئةوة دةيناسى ؟ وتى  نةبةخوا ، هةر ئةوندةية كضةكةى خؤمم بيركةوتةوة كةسىَ سالَة بةجيَم هيَشتووة و نةمديوة ) .

ثيَنجةم : موسلَمانيَك لةولاَتى سعوديةوة دةضيَت بؤ خويَندن لةزانكؤيةكى ئةمريكى بؤ بةدةست هيَنانى ماجستيَر و دكتؤرا ، كة دةطاتة ئةوىَ بيردةكاتةوة كةلةنزيك بةنديخانةيةكةوة شوقةيةك بةكرىَ بطريَت ، تاوةكو ئةطةر فرسةتى بؤ هةلَكةوت سةربدات لةوبةنديخانةية و بانطى خوا بدات بةطوىَياندا ، بةلَىَ … رؤذيَك ضوو بؤلاى بةرِيَوةبةرى ئةو بةنديخانةيةى كة نزيك بوو لةشوقةكةيةوة و داواى ليَكرد كة رىَ بدات قسة بؤ بةند كراوةكان بكات ، ئةويش مؤلَةتى داو ثاش سةعاتيَك قسة بؤكردن ، سىَكةس لةرِةش ثيًستةكان موسلَمان بوون … ئيتر بةجىَى هيَشتن و خةريكى خويَندنى خؤى بوو … ثاش مانطيَك بةرِيَوةبةرى بةنديخانةكة ضوو بؤ لاى و ووتى : داوات لىَدةكةم كة بيَيت وتارىَ بدةيت بؤ بةندكراوةكان ، ئةويش ثىَى دةلَىَ : بؤضى حةزدةكةى من بيَم ، تؤ نازانى من دةيانكةم بة موسلَمان …؟  ئةويش ووتى : بةهةرضيةكيان دةكةيت طرنط نيية ، طرنط ئةوةية ئةوةتى تؤ سةردانت كردوون ، بةندكراوةكان سةرقالَى ووتويَذو و ثةرِاو خويَندنةوةن  ورِةفتاريان ضاك بووة  بةمةيش بةنديخانةكةى من بة باشترين بةنديخانةى ئةم شارة دراوةتة قةلَةم و (مكافأة)م لةسةر وةرطرتووة .

بةلَىَ … ئةمةهيممةتى بؤ خوا سولَحانة ، ئةطينا ئةويَكى سةرقالَ بةديراسةوة ضى داوة لةبانطةوازكردن لةبةنديخانةدا ، ئينجا بؤ بةنديخانةكانى ترى ئةمةريكا كة نزيكةى (5) هةزار بةنديخانةن ، وةثاش هةولَى زؤر و ثةيوةندى كردن بةخيَر خوازانةوة ، توانى هةزار كتيَبخانة دروست بكات بؤ هةزار بةنديخانة و هةربةنديخانةيةك بايى ( هةزار ريالَ) ثةرِاوى ئيسلاميان بؤ دابين بكات .

 لةكؤتاييدا دةلَيَين ثةروةردطارا ورةى بةرز و هيممةتى بةرزمان بةرىَ و لةطةلَ ثياوضاكاندا حةشرمان بكة امين

سةرةوة

 

(149) ثاشة رؤذ بؤ ئيسلامة :

ئاينى ئيسلام كة ثيَ دةنيَتة هةزارةى سيَهةمةوة ، بةوثةرِى توانا و ليَهاتووييةوة دةستى مرؤظايةتى دةطرىَ بةرةو و خيَر و خؤشى دنيا و قيامةت ، ئةمرِؤش و لة داهاتووشدا زياتر خةلَكى رىَى خوا دةطرنة بةر  و بار و زروفةكةش زؤر لةبارة لةبةر ئةم هؤيانةى خوارةوة :

1ــ طةرِانةوةى خةلَكى بؤ سةر فيترةت ، قورئان دةفةرمويَت : [ فاقم وجهك للدين حنيفا فطرة الله التي فطر الناس عليها لا تبديل لخلق الله ذلك الدين القيم ولكن أكثر الناس  لا يعلمون ] الروم : 30.

بةلَىَ … خةلَكى دةطةرِيَنةوة بؤ سةر فيترةتى ثاكيان ئةطةرضى تؤ ز و خؤلَىَ جاهيلى ماوةيةكى زؤريش دايثؤشىَ ، ضونكة دروستكراوةكانى خوا كة مؤرى فيترةتيان لىَدراوة ، هةق و راستى لةدلَ و دةرونياندا هةلَكةندراوة ناطؤرِدريَن ، طؤرانيَكى وا كة يةكجارى بيَت ، راستة سةرطةردان دةبن و لةسنوور لادةدةن ، بةلاَم بةتةنها (تؤبة) كردنيَك رابردوو دةسرِيَتةوة و لاثةرِةيةكى تازةى سثى هةلَدةدريَتةوة …

رؤجية طارودى كة بةماركسى سةدةى بيستةم ناو زةدكرا ، ثاش دةيةها سالَ ئيلحاد و دوور لةخوايى ، موسلَمان بوو … زانايةكى يابانيش موسلَمان بووة و دةلَىَ : خاكى يابان لةبارة و لةهةموو كات زياتر ئامادةية بةرنامةى ئيسلام وةربطرىَ ، بةمةرجىَ ئةو بانطخوازانة بيَنة مةيدان كة قسة و كرداريان يةكة ..

2ــ جارِدانى طةردوونى بؤ مافى مرؤظ و هةولَدان بؤ كؤتايى هيَنانى زولَم و ستةم و دةستةبةركردنى ئازادى ، ئةطةر كةميش بيَت ،، هؤكاريَكى طرنطة بؤ ئةوةى خةلَكى بةئازادى بيربكةنةوة و ئةوة هةلَبذيَرن كةبةضاكى دةزانن ، لةبةرئةوةى ئيسلامةتيش (بةلَطة و بورهان) ى هيَناوة زؤر بةئاسانى دلَى خةلَكى رادةكيَشىَ و دةيانخاتة سةر راستة شةقامى بةرنامةكةى .

 هةر لةبةر ئةوةشة كة دةبينين لةئةمةريكادا مزطةوتةكان روو لة زيادين و ئيَستا (3) هةزار مزطةوت هةية و مانطى ضةند مزطةوتيَكى نويَش دروست دةكرىَ ، هةروةها لة(15) سالَى رابردوودا (300) هةزار كةس تةنها لةبةنديخانةكانى ئةمةريكادا موسلَمانبوون ، كة ذمارةى بةنديخانةكانيان (5) هةزارة و طيريان خواردوة بةدةست تاوانبارةكانةوة ، ئةوانةش كة روو دةكةنة ئيسلام ، دةبنة تاكيَكى ضاك و خزمةتطوزار ، ئةمةش مايةى ثيَزانينى حكومةتى ئةمريكية و ئيَستا (ئيمام) ى موسلَمان بؤ ئامؤذطارى كردنى بةندكراوةكانى بةنديخانةكان دادةمةزريَنىَ ، لةبةريتانياش بةهةمان شيَوة وةزراةتى داد داواى لةحكومةت كردووة كة (ئيمام) ى موسلَمان دابمةزريَنىَ بؤ بةنديخانةكان ..

3 ــ ئةمرؤ مرؤظايةتى ريَز لة زانست دةطرىَ ، بة ثيَضةوانةى سةدةكانى ثيَشوةوة كة لةرؤذئاوا دا زانايانيان دةكوشت لةسةر ئةوةى ئةطةر بيروبؤضونيَكى زانستى ببواية و بةدلَى كةنيسة نةبواية ، رؤذئاواييةكان لة( اندلس) ةوة ( منهج البحث التجريبي ) يان لةموسلَمانان وةرطرت تا كوىَ طةيشتبوون ، ئةوان ثةرةيان ثيَدا و تةواويان كرد .

بؤ نموونة ئيَستا هةر لة رِؤذئاوادا كةنيسةيةك كفنيَكى لاية دةلَىَ ئةمة كفنى حةزرةتى عيساية و هى نزيكةى دوو هةزار سالَ لةمةوبةرة ، زانايةكى ثسثؤرِ بةناوى (ماكرون) داواى ثارضةيةكى بضووكى ليَكردن ، ئةوانيش بةهةر حالَيَك بوو ( 1 سم 2 ) يان داية و ليَكؤلَينةوةى لةسةر كرد ، لةئةنجامدا وتى : ئةو رِةنطة سوورةى بةكفنةكةوةية خويَن نيية ، وة ميَذوى ئةو كفنةش دةطةرِيَتةوة بؤ شةش سةد سالَ لةمةوبةر … زؤر بةئاسانى قسةكةى وةرطيراو كةسيش دةستى بؤ نةبرد ، ئةمة ئةطةر جاران بواية لةناويان دةبرد . ئةم ريَزطرتنةش لةزانست بؤ ئيسلام زؤر ضاكة ، ضونكة (علم و ئيمان) تةبان و هيض دذايةتيةكيان لةنيَوان دا نية ، ئةطةر كةسىَ ريَز لةعةقلَى خؤى و لةئةزموونى خةلَك و لةبنةما زانستية نةطؤرِةكان بطرىَ ، دةيهيَنىَ بةرةو ئيمان و رىَى راست دةدؤزيَتةوة ..

4 ـــ بةرنامةكةى خوا موعجيزةية و لةمةوبةر ضةندى بؤ خةلَك ئاشكرابووة ، لةمةودواش زياترى لىَئاشكرادةبىَ و هةردةم مايةى هيدايةتة و ئةوانةش كةبة ئينصاف بن دان ئةنيَن بةو راستيانةدا ( موعجيزةى عيلمى زؤر لة قورئان و سوننةت ) دا هةية لةهةموو بواريَكدا ، قورئان دةفةرمويَت : [ ان هذا القران يهدي للتي هي أقوم ] واتة : ئةم قورئانة ريَنمايى كارى مرؤظة بؤ راستترين و تةواوترين بةرنامة ( موستةشار سالم بهنساوى) دةلَىَ : ضوار سالَ لةمةوبةر فةرةنسا كؤمةلَىَ ياساناسى نارد بؤ ولاَتى سعودية بؤ ليَكؤلَينةوةى ( ميرات لةئيسلام) دا تا سوودى لىَوةرطرن لةياساى فةرةنسادا و ئةو زولَم و ستةمةى هةية لةيةساكانى خؤياندا لاى ببةن ، ئةمة لةكاتيَكدا كةلةبنةرِةتدا ياساى فةرِةنسى سوودى لة ( فقه امام ابو حنيفة ) وةرطرتووة …

هةروةها ضةند سالَيَك لةمةوبةر لةئةلَمانياى رؤذئاوادا بؤ يةكةمجار لةسةر داواى خؤيان بؤ ماوةى دة رؤذ كؤبونةوةكرا لةسةر (ئابورى لة ئيسلام) دا و ذمارةيةكى زؤر زاناى ئابورى ناسى ئيسلام بةشداريان كرد و سةرؤكى ذوورى ثيشةسازى ئةلَمانى ووتى: ( ئيَمة دةزانين كة رزطاربوونمان لةبارى خراثى ئابووريمان بة ئابوورى ئيسلامى دةبيَت ، بةلاَم كيَشةكةلةوةداية كة ئابوورى لة ئيسلامدا بةشيَكة لةئاينى ئيسلام و جياناكريَتةوة ، بؤ ثةيرِةوى كردنى ئةو جؤرة ئابوريية دةبيَت خةلَكانى ئةلَمانيا موسلَمان ببن ، كة ئةمةش كاتى دةويَت ) .

هةروةها جيَطرى سةرؤك وةزيرانى روسيا و كؤمةلَيَك ئابورى ناس ثيَش ضةند سالَيَك ضوونة قاهيرة و لةزانكؤى ئةزهةر ئامادةى كؤبوونةوةيةكى طةورة بوون لةسةر ئابوورى لة ئيسلامدا و لةدواى كؤبوونةوةكان جيَطرى سةرؤك وةزيران وتى : ( ئيَمة كةوم و كورتى شيوعيةت و سةرمايةدارى دةزانين ، وةضاك تىَطةيشتووين كة ئةو دوو بير و بؤضوونة سوود بة روسيا ناطةيةنن ) .

سةرةوة

 

(150)دواوتة :

بانطخواز لةهةموو كةس زياتر لةقورئان تيَدةطات ، ضونكة لةكاتى هةولَو تيَكؤشان و نارِةحةتى و كيَشمة كيَشدا زياتر لةمةبةستة بةرزةكانى قورئان حالَى دةبيَت ، ئةمةش بة ثيَضةوانةى ئةو كةسانةى كةلةساى سيَبةردا دادةنيشن و طوىَ بةهيض نادةن … ئةم ئاينة بؤ طؤرِانكارى هاتووة ، طؤرِانكارى لةدلَ و دةروون و بيرو بؤضووندا … طؤرِانكارى لةكؤمةلَطادا …طؤرِانكارى بةرةو نوو رو بةرةو سةربةرزى دنيا و قيامةت …

بانطخوازان زياتر ثايةدار دةبن ، زياتر شارةزادةبن كاتىَ هةولَدةدةن  فيَربين و كاتىَ هةولَدةدةن خةلَكى فيَربكةن … قورئان ئاماذة دةكات بؤ ئةمة و دةفةرموىَ : [  ولكن كونوا ربانيين بما كنتم تعلمون الكتاب وبما كنتم تدرسون ] ال عمران .

بؤ نموونة :

1 ــ تةنها بانطخوازان لةبةندكردنى ناوسكى حووت تيَدةطةن ، ضونكة هةركاتىَ بانطةوازى خوا بةجىَ بهيَلَن و خؤيان بدزنةوة لةهةولَ و تيَكؤشان بةنيازى ثشوودان و سةلامةتى ، خواى طةورة زللةى ميهرةبانيان لىَدةدات و نايةلَىَ بحةويَنةوة و ، بؤ جاريَكى ديكة لةلايان روودا وو بةسةرهاتةكةى حةزرةتى يونس دووبارة دةبيَتةوة .

لةفةرهةنطى بانطخوازاندا بةشى يةكةم باسى ئةم لايةنةمان كرد ، بؤ زياتر روون بوونةوةش ئةم ئة زموونة باس دةكةين … دكتؤر سةيد دسوقى ئةندازيارة و خةلَكةى ميسرة لةطةلَ هاوكارانيدا لةسةنديكاى ئةندازياراندا مل ملانىَيةكى طةورة دةكةن لةطةلَ رذيَمدا … سالَى 1993 بؤ سةردان دةضىَ بؤ ئةمةريكا بؤلاى كورِةكانى كة لةوىَ خةريكى كارن و ديارة ئةمانيش هةر بانطخوازن ..

برادةريَك ثىَى دةلَىَ : ئةلَىَى لةميسر رات كردوة و بةيةكجارى بةجيَت هيَشتووة ، ناهةقيشت نىية كؤلَت دابىَ لةمل ملانىَ …

ئةويش ثىَى دةلَىَ : نةبةخوا ، خوابؤ خؤى دةزانىَ بةجيَم نةهيَشتووة ، من زؤر دةترسم لةناو سكى حوت، ضونكة خواى طةورة ضةند جار بةندى كردوم لةناو سكى حوتدا و هةر ئةوةندةش كةوتمة ئةو حالَةتةوة ، يةكسةر بةخؤمدا ضوومةتةوة و تةوبةم كردوة و طةرِاومةتةوة سةركارى بانطخوازى و هةولَ و تيَكؤشان …

2 ــ مامؤستا (سيد قطب) يش لةبةرئةوةى بانطخواز بوو ، توانى بةفةزلَى خوا تةفسيريَكى زؤر جوان و ثايةبةرز بنوسىَ و ببيَتة مايةى هيدايةتى مليؤنةها كةس لةجيهانى ئيسلاميدا … ديارة ئةطةر مامؤستا بانطخواز نةبواية و هةموو ذيانى تةرخان نةكرداية بؤ طةياندنى هةق و راستى و خويَنى خؤى نةبةخشياية بةخوا نةيدةتوانى شاكاريَكى ئاوا بةهةرم بيَنىَ …

مامؤستا دةذيا لةطةلَ راستىيةكان و مانا بةرزةكانى قورئاندا … بؤ نموونة لةتةفسيرى ئايةتى [ اذ يغشيكم النعاس امنة منه و ينزل عليكم من السماء ماء ليطهركم به ويذهب عنكم رجز الشيطان و ليربط على قلوبكم و يثبت به الاقدام ] الانفال : دةلَىَ : منيش بةهةمان ئةزمووندا رؤيشتووم ، دكتؤر سةيد دسوقى دةلَىَ : زؤر مةراقم بوو كة بزانم ئةو ئةزموونةى (سةيد) ضؤن بووة … بؤية لةسالَى 1960 دا كة مامؤستا لةبةر خراثى بارى تةندروستى لةبةنديخانةوة براية خةستةخانة و ضةند ثزيشكيَكى برادةرم سةريان لىَدةدا ، منيش ريَكةوتم لةطةلَياندا كة (صدرية) يةكى سثى دكتؤرةكان لةبةر بكةم و سةردانى مامؤستا بكةم لة خةستةخانة … كة ضووينة لاى ثاش ئةوةى فرميَسكةكانم طيرسانةوة … ليَم ثرسى : لةتةفسيرى ئايةتى [ اذ يغشيكم النعاس امنة منه ] دا باسى ئةوةتان كردوة كة ئةو حالَةتانةش بةسةرتانا هاتووة ، ثيَم نالَىَى ضؤن بووة …

ئةويش فةرمووى : بؤ ماوةى هةفتةيةك ئاويان كردبووة ذوورى بةنديخانةكةمةوة و نةم دةتوانى دانيشم يان ثالَ بكةوم و تؤزىَ بنووم ، بؤية كة برديانم بؤ ذوورى مةحكةمة زؤر ماندوو شةكةت بووم ، دانيشتم يةكسةر خةوم ليَكةوت طويَم لةناوةكةم بوو بانطيان كردم خةبةرم بؤوة ، سةيرى كاتذميَرم كرد تةنها ضركةيةكى خاياندبوو ، وة تةواو ئارامى و هيَمنيم بؤ طةرِايةوة و تةواو ماندويَتى و شةكةتيم نةماو بةضاكى ثشوومدا … خوا بةرِةحمى خؤى ئةو (نعاس) ة ى بؤ ناردم و بوو بة (امنة منة ) بؤم …

بةلَىَ … خواى ثةروةردطار رةحمةت و بةرةكةت دةباريَنىَ بةسةر بانطخوازاندا و هةميشة دةستى خيَرى ثيَيانةوةية بؤ ئةوةى بارى قورسى بانطةوازيان لةسةر سووك بكات و نموونةش بؤ ئةمة زؤرن و لةبواريَكىتردا ثشت بةخوا باسيان دةكةين .. (سةرضاوة تاملات في التفسير الحضاري للقران الكريم ) دكتور سيد دسوقي

لةكؤتايىدا بةهيواى دوعاى خيَرتان و بةيةك طةيشتنةوةيةكىتر بةخواتان دةسثيَرم .

 

سةرةوة

 

 

Home