¤ng NguyÔn H÷u ThiÒu

Nh×n vµo 25 ®Çu viÖc ®· thùc hiÖn tèt ®Ñp cña n¨m 1999 vµ dù kiÕn gÇn kÝn 12 th¸ng cña n¨m 2000, thÊy qu¸ mõng vÒ sù ho¹t ®éng cña mét ®¬n vÞ nghÖ thuËt ©m nh¹c b¸c häc mµ nhiÒu n¨m vÒ tr­íc t­ëng chõng nh­ ng­ng trÖ, t­ëng chõng ph¶i gi¶i thÓ. Kh«ng ngê chµng nh¹c sÜ quª xø Chî Chê cø t­ëng d©ng hiÕn trän ®êi cho ©m nh¹c cæ truyÒn VN th× do tæ chøc ph©n c«ng l¹i vÒ lµm Phã Gi¸m ®èc Dµn nh¹c Giao h­ëng VN tõ 1988 ®Õn nay vµ võa chÝnh thøc ®­îc bæ nhiÖm lµm Gi¸m ®èc. §iÒu quan träng lµ nh¹c sÜ NguyÔn H÷u ThiÒu ®· trô ®­îc vµ ®· cïng anh em dµn nh¹c më ra mét t­¬ng lai míi cho m×nh. Cuéc gÆp gì còng chØ xoay quanh c©u hái: "Lµm thÕ nµo ®Ó tù cøu m×nh tr­íc khi trêi cøu".

Sau chuyÖn ®ét biÕn x¶y ra ë Dµn nh¹c Giao h­ëng VN, t«i ®­îc cö t¹m thay Gi¸m ®èc phô tr¸ch dµn nh¹c. §Ó cã thÓ lµm viÖc ®­îc cïng anh em, t«i ph¶i nghiªn cøu v× sao dÉn ®Õn ®ét biÕn nãi trªn. Vµ t«i ®· nhËn ra r»ng do l·nh ®¹o thiÕu d©n chñ. Dµn nh¹c Giao h­ëng VN lµ mét ®¬n vÞ nghÖ thuËt kh¸ ®Æc biÖt. §Ó cïng ngåi dµn nh¹c víi nhau h«m nay, anh em ®· cã qu¸ tr×nh häc t¹i tr­êng nh¹c cïng nhau tõ s¬ cÊp tíi ®¹i häc chõng 16 n¨m rßng. Hä cã thÓ cã chuyÖn nµy, chuyÖn kia víi nhau nh­ng khi cã viÖc chung, bao giê hä còng s¸t c¸nh bªn nhau thµnh mét khèi. NhËn d¹ng ®¬n vÞ nh­ thÕ, t«i b¾t ®Çu yªn t©m gì... mèi t¬ vß.

Anh ®· lµm ®­îc nh÷ng viÖc cô thÓ nµo víi anh em?

- T«i gi¶i quyÕt ngay vÊn ®Ò d©n chñ t¹i c¬ së. Mäi chñ tr­¬ng cña ®¬n vÞ ®Òu ®­îc ®em ra th¶o luËn, kh«ng ®éc ®o¸n quyÕt ®Þnh. C¸i quan träng nhÊt cña ng­êi l·nh ®¹o lµ ph¶i ®Æt quyÒn lîi tËp thÓ lªn trªn quyÒn lîi cña m×nh. NhiÒu ng­êi e ng¹i r»ng t«i kh«ng chuyªn vÒ giao h­ëng khã l·nh ®¹o. Nh­ng chÝnh c¸i kh«ng chuyªn nµy còng cã c¸i hay cña nã. Thùc ra l·nh ®¹o mét ®¬n vÞ nghÖ thuËt cã chuyªn m«n cao nh­ thÕ, ®©u cÇn anh ph¶i cè g¾ng khoe mÏ r»ng m×nh h¬n hä, lµ “bè t­íng” cña hä. C¸i chÝnh lµ ph¶i cã suy nghÜ chiÕn l­îc ®Ó ph¸t huy thÕ m¹nh cña c¸i dµn nh¹c nµy vµ sö dông chÊt x¸m cña c¸c nh¹c sÜ, nh¹c tr­ëng trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Ngay gi¶ sö anh thùc sù cã chuyªn m«n cao th× khi l·nh ®¹o còng kh«ng nªn «m ®åm v¬ hÕt c«ng viÖc vµo m×nh, ®iÒu ®ã lµm ®¬n ®iÖu thÈm mü. Cßn nÕu chuyªn m«n cña anh kh«ng h¼n lµ cao, chØ ¶o t­ëng nh­ vËy vµ chuyªn quyÒn th× ch¾c ch¾n háng viÖc.

§Êy lµ chuyªn m«n, nh­ng "cã thùc míi vùc ®­îc ®¹o", c¸c anh lo ®êi sèng cho anh em thÕ nµo?

- §©y lµ ®iÒu t«i thÊm thÝa tËn ®¸y lßng. M×nh sö dông anh em mµ ®Ó anh em ph¶i cam go lo tõng b÷a hµng ngµy th× hä lµm sao hÕt m×nh ®­îc. Hä lµ nh÷ng trÝ thøc trong lÜnh vùc biÓu diÔn ©m nh¹c b¸c häc. Hä chØ cÇn ®ñ sèng ®Ó ®­îc yªu nghÒ trän vÑn. VËy ph¶i hiÓu ®­îc ®iÒu nµy mµ lo cho hä. Tr­íc khi t«i phô tr¸ch, mét buæi tËp cña anh em chØ nhËn ®­îc thï lao cao nhÊt lµ 20 ngh×n ®ång, thï lao buæi diÔn lµ tõ 30 ngh×n ®ång ®Õn 50 ngh×n ®ång. Tõ khi t«i lµm víi anh em, mét buæi tËp lµ 50 ngh×n ®ång, cßn mét buæi diÔn tõ 100 ngh×n ®Õn 150 ngh×n ®ång. Xem ra qu¸ khiªm tèn víi c¸c “sao nh¹c nhÑ”. Nh­ng anh em tù b»ng lßng, hä ®©u cã chÊp víi c¸i chuyÖn chî bóa kia. Riªng nghÖ sÜ ®éc tÊu ®ªm diÔn, t«i ®· thï lao ®­îc tíi 750 ngh×n ®ång. ThÕ lµ cè hÕt søc råi. Cßn møc l­¬ng anh em th× tõ 300 ngh×n ®Õn 500 ngh×n ®ång. Anh em lµm hîp ®ång lµ 200 ngh×n ®ång. L­¬ng c¬ b¶n ®ã céng víi thï lao tËp vµ diÔn, ®êi sèng anh em còng t¹m æn.

Chóng t«i ®· t×m ®­îc lèi tho¸t nhê tæ chøc ®­îc “C©u l¹c bé nh÷ng ng­êi yªu nh¹c giao h­ëng thÝnh phßng”. B©y giê, héi viªn cña c©u l¹c bé ®· cã trªn 1.000 ng­êi, trong sè ®ã cã nh÷ng héi viªn kªu gäi ®­îc tµi trî cho c¸c ch­¬ng tr×nh cña dµn nh¹c. Vµ cø thÕ, loang réng ra. §Õn nay, ho¹t ®éng ®· thµnh nÕp. Nh÷ng kinh phÝ trªn lÊy nguån tõ ®ã.

S¸u n¨m qua, Dµn nh¹c ®· cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ thÕ nµo?

- Theo t©m sù cña anh em, còng ®a phÇn cã ®­îc ®µo t¹o ë n­íc ngoµi, hä nãi r»ng tr­íc ®©y, hä chØ hiÓu giao h­ëng theo t­ duy cña c¸c «ng thÇy n­íc ngoµi. VÒ n­íc th× kh«ng ®­îc “v¨n «n, vâ luyÖn” nªn cïn dÇn. ChÝnh nh¹c tr­ëng Fukumura ®· thæi vµo dµn nh¹c luång sinh khÝ míi. Vµ dµn nh¹c nh­ lét x¸c. Anh em cßn nãi ®ïa r»ng dµn nh¹c giao h­ëng nh­ chÊt liÖu cña t×nh yªu cßn ng­êi chØ huy nh­ nhµ th¬ thæi vµo chÊt liÖu ®ã rung ®éng cña m×nh. Vµ mçi chØ huy lµm ra mét bµi th¬ cña riªng m×nh tõ chÊt liÖu Êy. Cã thÓ nãi, dµn nh¹c giao h­ëng ViÖt Nam ®ang ë ®é chÝn. Nh¹c tr­ëng ng­êi Anh, Colin Metters mang ®Üa thu Dµn nh¹c Giao h­ëng VN do «ng chØ huy vÒ n­íc cho b¹n bÌ nghe, hä nghÜ ®ã lµ mét dµn nh¹c cña Ch©u ¢u hay Ch©u Mü Latinh. Hä kh«ng ngê ®ã lµ Dµn nh¹c Giao h­ëng VN. Víi ®µ nµy vµ quyÕt t©m cña Héi ®ång Anh, kho¶ng n¨m 2002, nhÊt ®Þnh Dµn nh¹c Giao h­ëng VN sÏ “®em chu«ng ®i ®Êm n­íc ng­êi” ë Ch©u ¢u.

Víi nh÷ng ®iÒu ®· lµm ®­îc, nÕu ®­îc cã mét ®iÒu ­íc, anh sÏ ­íc g×?

- T«i ­íc cã mét nhµ h¸t riªng ®Ó Dµn nh¹c Giao h­ëng cã chç biÓu diÔn.

- VËy chóc ®iÒu ­íc nµy thµnh sù thËt nay mai. C¶m ¬n anh!
NguyÔn Thuþ Kha thùc hiÖn