|
 Londra
Antlaşması'nın imzalandığı 30 Mayıs 1913'e değin Ege ve
Akdeniz'de 11,200 mil kat eden ve çok sayıda yara alan "Hamidiye",
7 Eylül 1913'te Yeşilköy'de büyük törenle karşılandı. Başarıları
nedeniyle "Kahraman" unvanını aldı. Askeri başarıları büyük
olmamakla birlikte "Hamidiye" kruvazörü Balkan Savaşları'nın
ağır yenilgi koşullarında halk ve askerin gözünde bir umut
ışığı oldu.
1 NCİ DÜNYA HARBİ'NDE
HAMİDİYE KRUVAZÖRÜ
HAMİDİYE'NİN TUAPSE
BOMBARDIMANI ( Harita : 1 )
18 Kasım
1914 tarihinde Tuapse'yi bombardıman görevini alan Hamidiye, 20
gün sonra saat 06.00'da bu limanın önünde bulundu. Bir saat kadar
1500 - 2000 metre mesafeden 80'e yakın mermi atmak suretiyle petrol
tanklarını, diğer tesisleri ve telsiz istasyonunu tahrip etti. Bu
arada bir yangının çıkmaması, petrol tanklarının boş olduğunu göstermişti.
HAMİDİYE VE MİDİLLİ'NİN
HAREKATI ( Harita
: 2 )
Ruslar,
kendi bölgelerindeki deniz gidiş gelişini sürdürmeleri dışında,
Batum'da üslenmiş olan muhripleriyle de Hopa - Rize kıyılarını
topa tutmaktaydılar. Bunlara karşı harekatta bulunmak üzere 2 Ocak
1915'te, öğleden sonra Midilli, Hamidiye ve Berkisatvet,
bir mayın arama - tarama takımının arkasından denize çıktılar.
Bunlar aynı zamanda, Zonguldak'a yerleştirilecek olan topları taşıyan,
Yeşilırmak vapuruna da eşlik edeceklerdi. Saat 18.40'ta, havanın
karardığı bu saatte, mayın arama - tarama takımı, bir mayın
patlatmış ve durmak zorunda kalmıştı. Bu sırada yoluna devam eden
taşıt gemisine bindirme tehlikesiyle karşılaşan Berkisatvet,
izlenen yolun dışına çıkmasıyla bir mayına çarptı ve iki mayın
arama - tarama gemisiyle Boğaz'a getirildi. Midilli ve Hamidiye
ise harekata devam emrini aldılar. Olaydan sonra Boğaz'a dönmüş
olan taşıt gemisi, ertesi günü korumasız olarak Boğaz'dan çıktı;
dört adet 120 mm.lik top ile cephane ve personelini Zonguldak'a bıraktıktan
sonra yine aynı şekilde geri döndü.
Yaralı Berkisatvet'i
çekerek götüren iki mayın arama - tarama gemisi geri dönünceye
kadar demirli kalan Hamidiye, 3 Ocak'ta tekrar denize açıldı.
Ertesi gün öğleyin Sinop'un batısında bulunduğu sırada, batıya
seyreden Kagul kruvazörü ve dört muhriple karşılaştı.
Bunların ardında görülen düşman harp gemilerinin duman bulutlarını
Rus ana kuvveti sanan Hamidiye, Rus kruvazörü ve muhriplerini
bir keşif hattı kabul ederek önlerine geçti ve batı rotasına seyre
başlayarak bunları ana kuvvetlerinden ayırmaya çalıştı. Büyük hızla
seyreden Kagul, mesafe 11,000 metreye inince, ateş açtı. Buna
katılan muhripler de Hamidiye tarafından karşılık görmeye
başladı. Düşman etkili olan atışıyla mermilerini Hamidiye
üzerinde toplamaya başlamıştı. Bu arada kıç tarafına, zırh güverte
üstüne isabet eden bir 150 mm.lik mermi, diğer bordadan çıkıp
gitmiş, su altında da mermi saçıntıları küçük yaralar açmıştı.
Buna karşılık, bir Rus muhribine bir mermi isabet ettirilmişti. Saat
16.00'ya doğru kuzeybatı rotasına dönen düşman, biraz sonra bir yağmur
sağnağı içinde kayboldu. Rusların bu harekatının nedeni anlaşılamadı.
Saat
17.00'de doğu rotasına dönen Hamidiye, kıyıya yakın seyrine
devam etti. Bu sırada Kerç boğazı güneyinde Novorosiski hizalarında
buluşulmasını isteyen Midilli'nin telsizi üzerine buraya yönelerek
6 Ocak saat 07.00'de randevu yerinde Midilli'ye ulaştı. Bir süre
beraber seyrettikten sonra ayrılarak saat 15.00'te tekrar buluştular.
Saat 18.30'da Yalta önlerinde iken, sancak tarafından şiddetli bir
ateş baskınına uğrayınca hemen karşılık verdiler. Bu sırada 60
derece kadar iskeleye gelen Hamidiye, sancak tarafından yine aynı
şekilde karşılandı. Tekrar eski rotasına dönerek Midilli'nin
peşine takıldıysa da hızının azlığından ötürü bir süre
sonra kaybetti. Anlaşılan her iki kruvazör, bunların harekatını
haber alarak denize çıkmış olan Rus filosunun içine düşmüştü.
Karanlıktan yararlanarak düşmandan kurtulabilen her iki kruvazör, 7
Ocak saat 13.00'e doğru Şile önlerinde buluşarak Boğaz'dan
girdiler. Ertesi günü Haliç'te kömür almakta olan Hamidiye'yi
ziyaret eden Amiral Suşon, bu son muharebedeki başarılı hareketinden
ötürü gemi personelini kutladı. 10 Ocak'ta havuza giren gemi, 21
Ocak'a kadar burada kaldı.
Bundan
sonra, yine düşmanın yaptığı kıyı bombardımanlarına bir karşılık
olmak ve aynı zamanda ticaret harbi yapmak üzere, Midilli ve Hamidiye
kruvazörleri Doğu Karadeniz'e ve filotilla da Odesa - Romanya kıyıları
arasına gönderildi. Kruvazörler 24 Ocak, Peykişevket, Yadigarımillet
ve Numune'den ibaret olan filotilla da 26 Ocak'ta Boğaz'dan çıktılar.
Kruvazörler, 26 Ocak sabahı Poti'yi bombardımandan sonra Trabzon'a
gelecekler, Hamidiye Sinop'a giderek burada telsiz istasyonunu
kuracak personeli alacak ve 27 Ocak sabahı Sinop önlerinde Midilli
ile buluşacaktı.
Hamidiye,
26 Ocak saat 08.00'de Midilli'den ayrılarak Sinop'a yollandı. Midilli
Trabzon'a gelirken, beş muharebe gemisi, iki kruvazör ve üç
muhripten kurulu Rus filosunun batı ve karayel rotalarında seyretmekte
olduklarının Anadolu kıyılarından görüldüğü hakkında haberler
almış bundan, düşmanın Midilli ve Hamidiye'nin Boğaz'a
dönüş yollarını kesmek isteyeceği anlamını çıkarmıştı. 26 /
27 Ocak gece yarısı Sinop önlerine gelen gelen Hamidiye, Rus
filosunun öğleden evvel Sinop açıklarında görüldüğü ve batı
rotasıyla gözden kaybolduğu haberini aldı. Bunun üzerine Sinop'un
doğusunda kalarak, Rus filosunun nerede bulunduğunu kesin olarak öğrendikten
sonra, batıya geçmek kararını verdi.
Hamidiye,
27 Ocak saat 07.00'de Midilli'yi görüp üzerine döndüğü
zaman bunun gerisinde, teması muhafaza eden düşman gemisine ait olduğu
anlaşılan dumanlar gördü. 1.5 saat sonra dumanların artmasıyla her
iki kruvazör, Rus ana kuvveti karşısında olduklarını anladılar.
Bu sırada Amasra'nın altı mil batısında bulunuyorlardı.
İki Rus
kruvazöründen biri, hemen Hamidiye'nin peşine takıldı. Midilli
sürati az olan Hamidiye'yi bu iki Rus kruvazöründen kurtarmak
için, bunları üzerine çekmek girişiminde bulunduysa da başarı sağlayamadı.
İki düşman gemisinin takibi ile, Hamidiye'nin durumu önem
kazanmıştı. Ancak 20.5 mil hızla seyredebilen Hamidiye'yi düşman
bir mil fazla hızla takibini sürdürüyordu. 6.5 saat süren bir
kovalamadan sonra, düşmanın, güneş batmadan önce 18,000 metrelik
bir mesafeye yanaşacağı hesaplanmıştı.
Hamidiye
öğleyin, kritik durumunu Yavuz'a bildirdi. Saat 15.00'te Boğaz'dan
çıkan Yavuz, Hamidiye ve Midilli ile karşılaşacağı
bölgeye geldi. Hamidiye, saat 14.50'de takipten kurtulmuştu.
Anlaşılan Rus kruvazörleri, yapılan telsiz konuşmasından Yavuz'un
gelmekte olduğunu anlamışlar, onunla veya filotilla ile karşılaşmamak
için takipten vazgeçmişlerdi. Hamidiye, 28 Ocak saat 06.50'de
ve Midilli de bundan bir saat sonra Yavuz'la buluştular.
Midilli,
Hamidiye'nin takibi sırasında, onu bu durumdan kurtarmak girişimi
sonuçsuz kalınca, Rus muhriplerini Hamidiye'den uzak tutmak
yoluna gittiyse de, buna gerek kalmadan düşman saat 15.45'te gözden
kaybolmuştu.
Saat
18.20'de Numune ve Yadigar muhripleriyle karşılaşılmış,
bunların mehtaplı bir gecede Rus Filosu üzerine hücum etmeleri uygun
görülmediğinden, Peykişevket'te bulunan Komodor'un emrine
geri verilmişlerdi. Bundan sonra, Midilli ve Hamidiye Yavuz'la
birlikte Boğaz'dan girmişlerdi.
HAMİDİYE'NİN 1918
YILINDAKİ HAREKATI
Kerç'teki
Alman harekatına yardım etmek üzere 15 Mayıs 1918'de Sivastopol'dan
hareket eden Hamidiye, Yalta önlerindeyken Rus gemisi sanılarak
yanlışlıkla kıyıdan ateşe uğradıktan sonra, Kefe'ye demirledi.
16 Mayıs'ta buradan ayrılan gemi, aynı gün öğleden sonra Kerç
limanı dışına demirledi. Ertesi gün Muavenet ve Numune
muhripleri Hamidiye'ye katıldılar.
20 Mayıs'ta
Kerç'ten hareket eden gemiler, Kisala burnuna yol verdiler. Büyük çapta
top taşıyan bir duba batırıldıktan sonra, muhriplerle birlikte Azak
denizine girilirken Ruslar'ın ateşine uğranıldıysa da karşılık
verilerek susturuldular. Yola devam eden gemiler, içinde beş Rus
erinin bulunduğu üç direkli bir yelkenliyi müsadere ederek yedeğe
aldıktan sonra, akşam üstü Mariupol'a demirlediler.
22 Mayıs'ta
tekrar Kerç'e gelen Hamidiye'nin Azak'taki harekatı, haziran
ortasına kadar sürdü. 11 Haziran'da Muavenet'le birlikte
Deyski'nin 10 mil açığında iken, Muavenet'i, limandaki
gemilere açılacak ateşi idare etmek üzere oraya gönderdi. Attığı
30 mermi ile beş gemi batıran Hamidiye Kova'ya giderken,
Taygan'a gitmekte olan Muavenet'ten, düşman gemilerinin görüldüğü
haberini alınca bunların üzerine yöneldi. Düşman gemileri, Muavenet'e
ateş açtıkları sırada Hamidiye'nin gözükmesiyle, Azak
denizi içerlerine doğru uzaklaştılar. Fazla su çektiğinden dolayı
bunları kovalayamayan Hamidiye, akşamleyin Mariupol'a
demirledi. Bundan sonraki günleri Kova, Başaltı Feneri ve Akuca önlerinde
geçiren kruvazör, 16 Haziran'da tekrar Mariupol'a geldi. 22 Haziran'da
beş şilebin himayesini alarak Kerç'e yolverdiği sırada, Nagatuf önünde
Rus gemilerinin bulunduğu haber verilince, şileplere yalnız başlarına
yollarına devam etmelerini bildirerek, adı geçen bölgeye gitti. 25
Haziran'a kadar burada dolaştıktan sonra aynı günde Kerç'e
demirledi. 1 Temmuz'a kadar; Hamidiye, Basra ve Taşoz
dışındaki muhripler ile Berk Kerç'ten bazı Azak denizi
limanlarına yapılmakta olan nakliyatı korudular. Bu sırada Rus kıyı
bataryalarıyla mücadele ettikleri gibi bazı gemileri de batırdılar.
Yüklü bazı yelkenlileri de Kerç'e getirdiler. Bundan sonra
muhripleri Kerç'e bırakan Hamidiye, 1 Temmuz'da Novrosiski önünde
Yavuz'a katılmak emrini alarak aynı tarihte buraya vardı.
ÖZELLİKLER
GEMİNİN ADI: Hamidiye
SINIFI: Kruvazör
YAPILDIĞI YIL: 1904
TON: 3,800
SÜRAT: 22 mil
SİLAHLARI:
2 x 150 mm. top
8 x 120 mm. top
2 x 47 mm. top
2 x 37 mm. top
3 x 450 mm. torpido kovanı
|
