áúëãàðñêàòà èñòîðèÿ ñå ñïîìåíóâà, ÷å ïúðâàòà âàæíà âîéíà ìåæäó Êðóìà è âèçàíòèéöèòå ñå ïîðîäèëà ïîðàäè åäíà ðàçïðÿ, ùî ñòàíàëà ìåæäó áúëãàðñêèé öàð è ãðúöêèé çà íÿêîè ñîëåíè åçåðà, êîèòî ñå íàìèðàëè â Ìàêåäîíèÿ, íà èçòîê îò Ìúãëåí. Íåêà çàáåëåæèì ïúðâî, ÷å äíåñ íå ñúùåñòâóâà ãðàä Ìúãëåí, à ñàìî åäíà íàõèÿ ñ òîâà èìå íàðè÷àíà, êîÿòî ñå íàìèðà íà ñåâåðîçàïàä îò êóêóøêàòà êààçà, çàä ð. Âàðäàð, ïîä ïîëèòè÷åñêîòî óïðàâëåíèå íà ãð. Âîäåí, è âòîðî, ÷å èìà ìúãëåíñêà èëè êàòðàíè÷êà åïàðõèÿ ñ àðõèåïèñêîïñêî ñåäàëèùå ãðàä "Ëåðèí" (1) (1) Òóê òðÿáâà äà çàáåëåæèì äâå íåùà: à) ×å ãðàä Âîäåí è îêîëèÿòà ìó ïî÷òè ñå âïàäà ìåæäó ìèòðîïîëèòñêîòî ñåäàëèùå íà Ìåãëåíñêàòà åïàðõèÿ è ìåæäó åäíà ÷àñò îò ïîñëåäíàòà òàÿ åïàðõèÿ, èìåííî ìåæäó Ëåðèí è Ìúãëåí. á) ×å æèòåëèòå íà åäíà ÷àñò îò äíåøíîòî Ìúãëåíñêî îêðúæèå, áúëãàðè è ìàëêó âëàñè, èçïîâÿäâàò ìóõàìåäàíñêàòà âÿðà. Çà êàê ñå âúâåëà ïîñëåäíàòà ðåëèãèÿ ìåæäó íèõ íåîòäàâíà, èìåííî íàâðåìåòî îò óíèùîæåíèåòî íà Îõðèäñêàòà íåçàâèñèìà àðõèåïèñêîïèÿ, è òî ïîä ïðåäâîäèòåëñòâîòî íà âëàäèêàòà èì, Èëàðèîíà, ÷èíè ìè ñå, ñâ. Èëàðèîí Ìúãëåíñêè, èìà ïðåäàíèå, èçëîæåíèåòî íà êîåòî îòëàãàì çà äðóãîø, à çà ñåãà ùå íàïîìíÿ ñàìî íà öúðêîâíèòå íè èñòîðèöè, êîèòî ñå çàíèìàâàëè ñ ïàäàíåòî íà Áúëã. àðõèåïèñêîïèÿ â Îõðèä, äà íå îñòàâàò îò ïðåä âèä è òîâà ïðåäàíèå çà Ìúãëåí, êúäåòî âëàäèêàòà ïðîòåñòèðàë íå ñàìî ñëîâîì íà ãðúêîôåíåðñêîòî ïîõèùåíèå, à è äåëîì ïðåäïî÷åë äà ïðîìåíè âÿðàòà ñè âèäèìóìó è ïîñëå äà ïðîëåå êðúâòà ñè, íåæåëè äà ñå ïîä÷èíè ïîä ÷óæäî öúðêîâíî íà÷àëñòâî, ò. å. ïîä ãðúöêàòà ïàòðèàðøèÿ.

Ñáîðíèêú îòú Áúëãàðñêè íàðîäíè óìîòâîðåíèÿ.

×àñòü Òðåòÿ.

Îòäåëú I è II. Áúëãàðñêè îáè÷àè, îáðÿäè, ñóåâåðèÿ è êîñòþìè.

Êíèãà VII, (êàòî ïðèëîæåíèå íà êí. I)

Ê. À. Øàïêàðåâú, ñúáðàëú è èçäàâà

1891 ã.

Êóðáàí, ñëóæáà

Êóðáàíúò èëè ñëóæáàòà, êàêòî è ñðúáñêàòà íàðè÷àíà "ñëàâà" âîäÿò ñâîåòî ïîòåêëî îò åäèí è ñúù êîðåí ... íå ñà íèùî äðóãî, îñâåí ñúùèòå òèå ñòàðîâðåìñêè ÿçè÷åñêè, îñòàíàëè íàì íàñëåäèå îò ïðàäåäèòå íè ÿçè÷íèöè, ñàìî âèäîèçìåíåíè îò äíåøíàòà íè ðåëèãèÿ è ïðåîáúðíàòè â õðèñòèÿíñêè ïðàçíèöè, êàêòî è ðîëèòå íà áîãîâåòå òîãàâàøíè, îòäàäåíè íà õðèñòèÿíñêè ñâÿòèè. ... Êóðáàíúò ïðåîáëàäàâà â ñâîáîäíà Áúëãàðèÿ, ñëóæáàòà â Ìàêåäîíèÿ, à "ñëàâàòà" â Ñúðáèÿ. Íú ñúùèéò òîçè êóðáàí â Áúëãàðèÿ ãî íàðè÷àò: ñëóæáà, êîéòî âïðî÷åì ñúùåñòâóâà è â ìíîãî ìåñòà â Ìàêåäîíèÿ. "Ñëàâàòà" ñè îñòàâà çà ÷èñòî ñðúáñêà ñìåòêà, ñàìî ÷å ñúðáèòå íåïðàâèëíî ñìåñâàò "ñëóæáàòà" íà ìàêåäîíöèòå ñúñ ñâîÿòà "ñëàâà".