1. DOW KURAMI
Charles Dow adı ile anılan kuramı üzerine hiç kitap yazmamıştır. Düşüncelerini Wall Street Journal'ın yazı dizilerinde yayınlamıştır. 1903 yılında makaleleri "ABC of Stack Speculation" kitapta toplanmıştır."Dow Kuramı" terimi ilk defa bu kitapta yayımlanmıştır. Dow Kuramı'nın önemini arttıran neden, teknik analizin en önemli başlıklarını oluşturmasından kaynaklanır. Piyasa analistleri tarafından teknik analizin babası olarak kabul edilir.
1.1 Dow Kuramı'nın Temel İlkeleri:
1.1.1 Piyasaların ortalaması her şeyi hesaba katar:
Bu ifade teknik analizin temel varsayımlarından bir tanesidir. Burada tek bir piyasa yerine piyasaların ortalaması referans alınır. Bu ilke arz ve talebi etkileyen her türlü etkenin piyasaların ortalamasına yansıyacağını ifade eder. Deprem, doğal afetler, terör saldırıları sözü edilen etkenlere dahil olmayan istisnalardır. Piyasa, bu gibi etkenleri önceden tahmin edemese de bu tür etkenler hızlı bir şekilde piyasa tarafından değerlendirilir.
1.1.2 Piyasanın Üç Trendi Vardır :
Dow'un trend tanımı şöyledir, her bir yüksek değer ve düşük değer, bir önceki değerden daha yukarıda oluşuyor ise yukarı yönlü bir trendin varlığını sürdürüyor demektir. Yine her bir yüksek değer ve düşük değer, bir önceki değerden daha aşağıda ise aşağı yönlü trendin varlığını sürdürüyor demektir. Başka bir deyişle yukarı trend yükselen tepelere ve tabanlara aşağı trend ise alçalan tepelere ve tabanlara sahiptir. Dow trendleri üç bölüme ayırarak okyanuslardaki akıntı dalga ve çırpıntıya benzetmektedir.
a-) Birincil (Primary) akıntı
b-) ikincil (Secondary) dalga
c-) Üçüncül (Minor) çırpıntı
Dow'un ilgi alanı genellikle bir yıldan daha uzun zaman süren, çoğunlukla birkaç yıla uzanan birincil trend olmuştur. İkincil trend birincil trendin düzeltmesini temsil eder.
1.1.3 Ana Trendin Üç Aşaması Vardır :
Yıllarca devam eden ana trend üç aşamadan geçer:
Birikim aşaması denilen ilk aşama kötü ekonomik koşulların çok önceden satıldığı bir dönemde, Piyasa hakkında geniş bilgiye sahip olan profesyonel yatırımcıların alıma geçtiği aşamadır.
İkinci aşama; Fiyatlar hızla yükselirken ve ekonomi ile ilgili olumlu haberler basında çıkmaya başladığı aşamadır. Bu aşamada trendi takip edenler piyasalarda yerlerini almaya başlarlar.
Üçüncü aşamada; Ekonomi haberleri her zaman olduğundan daha fazla basında yer almaya başladığı, borsada rekor işlemlerin gerçekleştiği "Boğa" hikayelerinin anlatıldığı aşamadır. Bu aşamada küçük yatırımcıların aracı kurumlara akın etmeye başlarlar. Hiç kimsenin alım yapmadığı "Ayı piyasasında" alım yapan profesyonel yatırımcılar piyasaların tozpembe olduğu dönemlerde satışa başlarlar. Elliot Dalga Kuramında da ana trendin üç itkiden oluştuğunu söylemektedir (1, 3, 5).
1.1.4 İşlem Hacmi Trendi Onaylamalı:
Dow işlem hacmine fiyat grafiklerinde ortaya çıkan sinyalleri onaylatmakta ikincil fakat önemli bir kriter olarak görür. Bir yukarı trendde fiyatlar yükseldikçe işlem hacmi de artmalıdır. Aşağı trendde ise işlem miktarı azalmalıdır.
f-) Tersine Dönüşün Sinyali Alınıncaya Kadar Trend Devam Eder:
Bu düşünce trend takipçisi yaklaşımın temelini oluşturur. Trendler de eylemsizlik prensibi
gibi kendi yönlerinde hareketini sürdürme eğilimindedir. Tersine dönüş sinyallerini
belirlemek kolay değildir. Destek ve direnç noktalarının incelenmesi, trend çizgileri ve
hareketli ortalamalar, var olan trendin değişebileceğini gösteren araçlardan birkaçıdır.
Momentumdaki kaybının erken uyarı sinyallerini elde etmede osilatörlerin kullanımı yarar
sağlar.
Bir Dow kuramcısı için ve bir trend takipçisi için en güç olan şey, aksi yönde yeni bir
trendin ilk ayağı ile, yürürlükteki bir trendin normal ikinci düzeltmesi arasındaki ayrımı
yapabilmektir. Dow Kuramının kullanıcıları arasında, tersine dönüş sinyallerinin alınması
konusunda bazı anlaşmazlıklar vardır. Şekil1 ve 2 iki farklı piyasa senaryosunu gösterir.
Şekil: 1'da, C tepesinin B noktasının altına
düşmeden önce, önceki A tepesini geçemediği
görülüyor. Bu durumda, iki düşük tepe ve iki düşük tabanla, B tabanının kırıldığı noktada
(S noktası), açık bir "sat" sinyali verilmiş oluyor. Bu trend dönüşümü örneği bazen "eksik
salınım" diye de anılır.
Şekil: 1 Petkim seanslık
Bir eksik salınım örneği. C tepesinin A
tepesini geçemeyişi ve bunun arkasından B noktasındaki düşük seviyenin
kırılışı S noktasında bir "sat" sinyali oluşturur.
Şekil: 2 Aksigorta Seanslık grafik.
Bir tam salınım örneği. C tepesinin " B " nin
altına düşmeden önce, " A " tepesini geçmiş olduğuna dikkat edelim.
Bazı Dow kuramcıları, " S1 " noktasında " sat " sinyali görürken
diğer bazıları, " S2 " noktasının altına düşülmeden önce
" E " noktasında daha düşük bir tepe görmeye de ihtiyaç duyarlar.
Bu tür Dow kuramcıları, " C " tepesini geçemeyen bir " E "
tepesi ve " D " noktasının altında yeni bir düşük değer görmek
isterler. Onlara göre " sat " sinyali, iki düşük tepe ve iki düşük tabanın ortaya çıktığı
" S2 " noktasında verilmiş olacaktır.
Grafik 2' deki örneğe " tam salınım " adı verilir.
Şekil: 3 EFES YATIRIM Efes Yatırım günlük grafik.
Tabandaki bir eksik-salınım örneği. " Al " sinyali " B " noktasının
" B1 " noktasında geçilmesiyle ortaya çıkar. Daha zayıf bir modeldir.
Şekil: 4 TRAKYA CAM Tabandaki bir tam salınım örneği.
" Al " sinyali " B1 " ya da
" B2 " noktalarında ortaya çıkar.
1.2 Dow Kuram'ına yöneltilen Eleştiriler:
Dow Kuramı uzun yıllardan bu yana, büyük "ayı " ve " boğa " piyasalarını tanımlamada oldukça başarılı olmasına karşın yine de bazı eleştirilerden kaçamamıştır. Sanırız, bu eleştirilerden en sık duyulanı, sinyallerin çok geç alındığıdır.
Genellikle, bir Dow Kuramı alım sinyali, bir önceki tepenin geçilmiş olduğu bir yukarı trendin ikinci aşamasında ortaya çıkar. Sinyal alınmadan önce,trendin ortalama olarak %20 ve % 25 kadarı kaçırılmış olur. Bu aynı zamanda, hemen hemen tüm trend takipçisi teknik sistemlerin, ortaya çıkmış olan trendleri tanımladıkları ve trende katıldıkları yerdir.
Bu eleştiri, trend-takipçisi teknikleri kullananlara yabancı değildir. Şu hatırlanmalıdır ki Dow Kuramı hiçbir zaman trendleri başlatma " niyetinde " olmamıştır. Onun amacı, büyük "ayı" ve
" boğa " piyasalarının ortaya çıkışının sinyalini vermektir. Dow Kuramının başarılarının verileri, onun üstlendiği işlevi oldukça iyi bir şekilde yerine getirdiğinin göstergeleridir.
Hemen hemen tüm trend-takipçisi sistemlerde olduğu gibi amaç, önemli piyasa hareketlerinin büyük orta aşamalarını yakalayabilmektir. Bu nedenle eleştiriler aynı zamanda trend-takipçisi felsefenin anlaşılamamış olduğunu da gösteriyor. Gerçekte, en tepe ve en dip noktaları yakalamaya çalışan trend-takipçisi sistem yoktur. Bu tür çabalar nadiren başarılı olurlar.
Dow Kuramı elbette ki yanılmaz değildir. Kuram, yıllar boyunca yanlış sinyallerden nasibini almıştır. Fakat bu durum genel olarak herhangi iyi bir sistem için de doğrudur. Dow, kuramını belirgin olarak hiçbir zaman hisse senedi piyasasının yönünü tahmin edebilmekte kullanma düşüncesinde olmamıştır. O, kuramının gerçek değerinin, hisse senedi piyasasının yönünün, iş dünyasının genel koşullarının bir barometresi olarak kullanılmasında olduğunu düşünüyordu. Dow'un fiyatları tahmin edebilmekte bugün de kullanılan birçok formülasyonuna ek olarak, onun hisse senedi piyasalarının ortalamasının bir öncü ekonomik gösterge olarak kullanabilmekteki yararını çok önceden görebilmiş olmasına ancak şaşırarak bakabiliriz. Elliott Dalga Kuramı'na esas oluşturacak olan Dow Kuramı'nı kısaca özetledikten sonra Elliott Kuramı'na geçiş yapmamız daha yararlı olacaktır.
Bir sonraki konu Fibonacci sayıları
S.ERTÜRK
BORSA YORUMLARI
01.13.2002
s.erturk@mailcity.com
