Social

تاريخچة نوروز

تقويم، ماهها و سالها را نگاهداری می كند. هيچ اطلاعی از تقويم‏ها و روش محاسبه تاریخ توسط مردم قبل از دورة هخامنشيان دردست نیست. با اين حال، بعد از هخامنشيان دو نوع تقويم ساخته شده است.
اولين تقويم در كتيبه‎هاي پرسپوليس يافت شد. این تقویم شامل ۱۲ ماه و تقویمی شمسي بود كه احتمالا از پائيز آغاز مي‏شده و شامل سالهای كبيسه نیز بود.
دومين تقويم، تقويم اوستا بود كه مبدأ تقويم كنوني ايرانيان است.
در ايران باستان، از ماههاي قمري به روشی متفاوت استفاده مي‏شد. هفته كه از مهمترین قسمتهای تقويم سامي بود، وجود نداشت. در عوض، ماه به ۳۰ روز تقسيم مي‏شد، و هر ماه نام مشخص داشت.
در تقویم اوستا سال ۳۶۵ روز بوده و دوازده ماه ۳۰ روزه را تشكيل مي‏داد. پنج روز باقيمانده نیز “پنجه” ناميده مي‏شد.
در ایران باستان، زمان تاجگذاري پادشاهي، به عنوان آغاز تقويم به حساب مي‏آمد، و سالها، بعد از پادشاهان نامگذاري مي‏شدند. براي مثال، مي‏گفتند: “پنجمين ماه از هفتمين سال حكومت ادشير”. با آغاز دوره اشكانيان در سال ۲۴۷ قبل از ميلاد مسيح، مبدأ تقويم تغيير كرد. با شروع سلسلة ساسانيان، مجددا تقويم به آنچه كه در دورة هخامنشيان استفاده مي‏شد تغيير كرد. در دورة يزدگرد، آخرين پادشاه ساسانيان سال 631 ميلادي، به عنوان شروع جديد تقويم ايرانيان انتخاب شد.از آنجايي كه هيچ پادشاهي بعد از او به سلطنت نرسيد، آن تقويم با نام تقويم يزدگردي مورد استفاده قرار مي‏گرفت.
طبق عقاید زرتشت، ماه فروردين ( اولين ماه تقويم شمسي ايرانيان) به فراوشي(سرزندگي) اشاره دارد كه دنياي مادي را در آخرين روزهاي سال دچار تحول می کند. بنابراين، زرتشتيان، ده-روز را براي اينكه روح نیاکان خود را شاد كنند، گرامي مي‎دارند. ممكن است اين سنت كه، بعضي‏ها قبل از نوروز به گورستانها مي‏روند، ريشه در اين باور داشته باشد. ديگران قصه‏هاي ديگري در مورد مبدأ نوروز نقل كرده‏اند. يك روایت اين است كه در اين روز كياخسرو، پسر پرويز بردينا، به تخت سلطنت نشست و ايرانشهر را به اوج شكوفايي خود رساند.

روایت ديگر اين است كه در اين روز خاص (اول فروردين)، جمشيد، پادشاه پيشدادي، بر روي تخت طلايي نشسته بود در حالي‏كه مردم او را روي شانه‏هاي خود حمل مي‏كردند.آنها پرتوهاي خورشيد را بر روي پادشاه ديدند و آن روز را جشن گرفتند.

روایتی دیگر به سلیمان بر‏مي‏گردد كه حلقة خود را گم كرد و در نتيجه حكومت خود را از دست داد. بعد از اينكه چهل روز به دنبال آن گشت، حلقه خود را يافت و دوباره به حكومت رسید. از اين رو، مردم در آن روز فریاد برآوردند كه، “نوروز(روز نو) آمده است”.

در زمانهاي قديم، جشن نوروز در اولين روز فروردين (۲۱ ژانويه) شروع مي‏شد، ولي مشخص نيست كه چند روز طول مي‏كشيده‏است. در بعضي از دربارهاي سلطنتي جشن‏ها يك ماه ادامه داشت. مطابق برخي از اسناد، جشن عمومي نوروز تا پنجمين روز فروردين برپا مي‏شد، و جشن خاص نوروز تا آخر ماه ادامه داشت. شايد بتوان گفت، در طي پنج روز اول فروردين جشن نوروز جنبة ملي و عمومي بود، در حاليكه طي باقيماندة ماه، هنگامي‏كه پادشاهان مردم عادي را به دربار سلطنتي مي‏پذيرفتند جنبة خصوصي و سلطنتي داشت.
جشن نوروز از رسوم باستانی و ملی ایرانیان می باشد. جزئیات چگونگی این جشن تا قبل از دوره هخامنشیان بر ما پوشیده است. در اوستا نیز هیچ اشاره ای به این جشن نشده است. همچنین از دید مذهب و باورهای دینی ایرانیان باستان در ارتباط با این جشن اطلاعاتی در دست نیست. اگرچه مطالبی كلی در تعداد اندكی از كتابهای نوشته شده در عصر ساسانیان درباره جشن نوروز وجود دارد.
با استناد بر نوشته های بابلیها، شاهان هخامنشی در طول جشن نوروز در ایوان كاخ خود نشسته و نمایندگانی را از استانهای مختلف که هدایایی نفیس همراه خود برای شاهان آورده بودند می پذیرفتند. گفته شده كه داریوش كبیر، یكی از شاهان هخامنشی (421-486 قبل از میلاد)، در ابتدای هر سال از پرستشگاه بأل مردوك، که از خدایان بزرگ بابلیان بود دیدن می کرد.
همچنین پارتیان و ساسانیان همه ساله نوروز را را با برپایی مراسم و تشریفات خاصی جشن می گرفتند. صبح نوروز شاه لباس مخصوص خود را پوشیده و به تنهایی وارد كاخ می شد. سپس كسی كه به خوش قدمی شناخته شده بود وارد می شد. و بعد والامقام ترین موبد در حالی كه همراه خود فنجان، حلقه و سکه هایی همه از جنس طلا، شمشیر، تیر و كمان، قلم، مركب و گل داشت در حین زمزمه دعا وارد كاخ می شد.
بعد از موبد بزرگ ماموران حكومت در صفی منظم وارد كاخ شده و هدایای خود را تقدیم شاه می كردند. شاه هدایای نفیس را به خزانه فرستاده و باقی هدایا را میان حاضران پخش می كرد. 25 روز مانده به نوروز، دوازده ستون با آجرهای گلی در محوطه كاخ برپا شده، و دوازده نوع دانه گیاه مختلف بر بالای هریک از آنها كاشته می شد. در روز ششم نوروز، گیاهان تازه روییده شده بر بالای ستونها را برداشته و آنها را كف كاخ می پاشیدند و تا روز ۱۶ فروردین كه به آن روز مهر می گفتند، آنها را برنمی داشتند.
روشن كردن آتش هنگام عصر یكی دیگر از رسومی بود كه بین مردم در نوروز عمومیت داشت. ریشه مراسم روشن كردن آتش توسط ایرانیان در آخرین چهارشنبه سال نیز به همین عمل ایرانیان باستان بازمی گردد. ایرانیان باستان به آتش احترام می گذاشتند. آن زمان عقیده بر این بود كه آتش موجب تصفیه هوا می شود.
در اولین صبح نوروز، مردم روی یکدیگر آب می پاشیدند. بعد از گرویدن به اسلام نیز این رسم حفظ شده است با این تفاوت كه به جای آب از گلاب استفاده می شود. از دیگر رسوم نوروز، حمام رفتن و هدیه كردن شكر به یكدیگر در روز ششم فروردین بود. و یکی از باشكوه ترین سنتها نیز سبز كردن دانه گیاه در یک ظرف است كه به آن "سبزه" گویند.

تهيه كنندگان :

Santamaryam and Hanieh_mus