Gornjo Karlovacka Eparhija

Pohitaj u pomoc meni, Gospode, spasitelju moj!" (Psalam 38, 22)

Goranjokarlovacka eparhija obuhvata najzapadnije srpske prostore: Baniju, Kordun, Liku i Krbavu, Gorski Kotar, zatim, severnu Hrvatsku i

Istru. Svoj naziv je dobila po Karlovcu, gradu u kojem je sediste Gornjokarlovacke eparhije. Ove prostore Srbi naseljavaju jos od XV, a narocito prvih decenija XVI veka. Glavna stanista su im Zumberak i Bela Krajina, a potom naseljavaju prostore oko Gomirja i Gorski Kotar. U vreme turske uprave srednjom Likom (1528–1699), na licke vrleti dolaze Srbi iz Dalmacije, a Krbavu naseljava srpski zivalj iz Bosne. Mnogi od njih prelaze odavde na austrijsku teritoriju, odnosno na prostore Vojne krajine.

Tokom XVI veka, duhovni nadzor nad pravoslavnim Srbima ovog podrucja vrse dabrobosanski mitropoliti. Jedno vreme sediste ove mitropolije je u manastiru Rmnju, na bosansko-dalmatinsko-lickoj tromedji. Kada su krajem XVII veka oslobodjeni delovi Like, Banije i Krbave, koji su do tada bili pod turskom vlascu, osnovana je za ove krajeve 1695. godine posebna Karlovacko-zrinopoljska eparhija. Prvi arhijerej ove eparhije bio je izbegli dabrobosanski mitropolit Atanasije Ljubojevic (1696–1712).

Karlovacko-zrinopoljsko vladicanstvo podeljeno je 1713. godine na dve eparhije: Karlovacko-senjsko-primorsku i Kostajnicko-zrinopoljsku. Danilo Ljubotina, episkop karlovacko-sensko-primorski, osnovao je episkopsku rezidenciju u Plaskom. Tokom XVIII veka, podrucja koja su bila pod austrijskom vlascu potpadala su pod upravu marcanskih episkopa.

Stalnu opasnost za pravoslavne Srbe na prostoru Karlovacke eparhije predstavljao je rimokatolicki prozelitizam i nasilno unijacenje. Svedocanstvo te verske agresivnosti je i sudbina srpskog naroda u Zumberku, koji je nasilno unijacen u XVII i XVIII veku. U toj neravnopravnoj borbi sa Rimokatolickom crkvom, iza koje je stajao i Becki dvor i vojska, gubitak Zumberka bio je neminovan. Pored toga, vojne vlasti su, na preporuku rimokatolickih prelata, izgnale pravoslavno svestenstvo i zabranile pristup u te krajeve srpskom vladici. Da bi se srpski narod sacuvao u veri svojih otaca i svetosavskom duhu, episkop Pavle Nenadovic (1744–1749), kasnije mitropolit karlovacki, osniva „centralno uciliste" u Plaskom za skolovanje svestenickog podmlatka. Jedna slicna skola ustrojena je, takodje zalaganjem ovog uglednog episkopa, u Zaluznicama kod Vrhovina. Vladika Danilo Jaksic (1751–1771), arhijerej velike pastirske revnosti i svetog zivota, takodje je dosta radio na prosvecivanju srpske mladezi. Njegovim trudom otvorena je skola u Metku.

U istorijskom nizu karlovackih episkopa pominju se: Atanasije Ljubojevic (1688–1712), Danilo Ljubotina (1713–1739), Pavle Nenadovic (1744–1749), Danilo Jaksic (1751–1771), Josif Stojanovic (1771–1774), Petar Petrovic (1774–1784), Jovan Jovanovic (1784–1786), Genadije Dimovic (1786–1796), Stefan Avakumovic (1798–1801), Petar Petrovic Vidak (1801–1806), Mojsije Mijokovic (1807–1823), Lukijan Musicki (1828–1837), Evgenije Jovanovic (1839–1854), Sergije Kacanski (1858–1859), Petar Jovanovic (1859–1864), Lukijan Nikolajevic (1865–1872), Teofan Zivkovic (1874–1890), Mihailo Grujic (1891–1914), Ilarion Zeremski (1920–1931), Maksimilijan Hajdin (1932–1936), Sava Trlajic (1938–1941), Nikanor Ilicic (1947–1951) i Simeon Zlokovic (1951–1990). Sadasnji gornjokarlovacki episkop je Nikanor (Bogunovic).

U Drugom svetskom ratu mucenicki je postradao i gornjokarlovacki episkop Sava Trlajic. Vladika Sava je uhapsen 13. juna 1941. godine, zajedno sa trinaest uglednih Srba, i trojicom srpskih svestenika. Svi su oni bili zatoceni u stali ustaskog logornika Tomljenovica, gde su muceni na razne nacine. Za vreme batinanja, sa gramofona je pustana ploca „Jelici vo Hrista krestistesja…" Odatle su teretnim vozom otpremljeni 20. juna za Gospic. Pre polaska, vladici Savi je dozvoljeno da se oprosti sa majkom, osamdesetrogodisnjom staricom, ali je to morao uciniti vezanih ruku i okovanih nogu. Sredinom avgusta 1941. godine, episkop Sava Trlajic odveden je na Velebit, gde je, sa brojnim Srbima, bacen u jamu Jadovno.

Tokom Drugog svetskog rata Gornjokarlovacka eparhija je dozivela nezapamceni duhovni genocid: unisteno je 116 srpskih crkava, a 39 ih je znatno osteceno. Srusene su dve kapele i 84 parohijska doma, odnosno crkvena objekta (53 je minirano, a 31 je spaljen). Istu sudbinu dozivele su i crkvene biblioteke i arhive: 154 arhivske celine su unistene, a 13 je opljackano. Od 171 crkveno-opstinske i manastirske biblioteke, 154 je unisteno, a 17 opljackano.

Ta pohara srpskih svetinja na prostoru Gornjokarlovacke eparhije nastavljena je i posle rata. Preostale bogomolje, uglavnom ostecene i demolirane, rusene su po strogoj naredbi „narodne vlasti". Tako je „Narodni odbor opcine Udbina" uputio 22. marta 1960. godine Srpskoj pravoslavnoj crkvi, odnosno Eparhiji gornjokarlovackoj, zvanican dopis u kojem se, pored ostalog, kaze: „Nas je Narodni odbor opcine na svojoj sjednici od 14. jula 1957. god., a na temelju zakonskih ovlascenja, donio odluku o rusenju zidina od u ratu popaljenih ili na drugi nacin razrusenih zgrada… U vezi s tim, a buduci da se na podrucju opcine nalazi jos nekoliko zidina od popaljenih pravoslavnih crkava (Josan, Mekinjar, Svrackovo Selo, Mutilic, i dr.), obratili smo se licno kod Vase Eparhije u Karlovcu sa zahtjevom da se ove zidine vec jednom nakon 15 godina od svrsenog II sv. rata uklone, odnosno sruse… U koliko Vi ne poduzmete mjere, ovaj ce Narodni odbor biti prisiljen to uciniti sam i srusiti te zidine na teret naslova", kaze se u odluci koju je potpisao Bogdan Korac.

Na ovu nedacu, nadovezao se rat 1991–1995, i tako je nastavljen i potvrdjen kontinuitet duhovnog genocida nad srpskim crkvenim spomenicima na prostorima Gornjokarlovacke eparhije. U ratu od 1991. do 1993. godine, na podrucju ove eparhije poruseno je 5, a osteceno 18 srpskih crkava. Tri parohijska doma su minirana, a sedam je osteceno. Poruseno je i pet grobalja. Sabornu crkvu Svetog Nikole, gradjenu od 1785. do 1787. godine, minirale su ustase na srpsko-

-pravoslavni Bozic 1992. godine Hram Svetog Spiridona u Petrinji, iz 1787. godine, srusile su ustase na samom pocetku Drugog svetskog rata. Nova crkva je podignuta 1976. godine. U ovom ratu, hram su minirali hrvatski nacionalisti nekoliko puta, da bi ga potom, 12. avgusta 1991. godine, sravnili sa zemljom. Vladicanski dvor u Karlovcu je granatiran, opljackan i demoliran, u subotu 25. decembra 1993. godine, na dan rimokatolickog Bozica; u 04,18 casova, sediste Eparhije gornjokarlovacke je minirano i unisteno. U zgradi Vladicanskog dvora bila je smestena riznica Gornjokarlovacke eparhije, arhiv i biblioteka.

Posle hrvatske agresije na Republiku Srpsku Krajinu, avgusta 1995. godine, srpski narod je prognan sa ove drevne eparhije (znatan deo je stradao), a njegove svetinje oskrnavljene, ostecene ili unistene. Spaljena je stara crkva-brvnara (XVIII vek) u Buzeti kod Gline, jedinstveni spomenik crkvenog graditeljstva. Na podrucju ove eparhije tokom rata 1991–1995. godine, unisteno je 11, a osteceno 45 crkava. Stradalo je i 8 parohijskih domova i drugih crkvenih objekata, a 14 je znatno osteceno. Nazalost, veliki broj hramova i drugih crkvenih objekata, zbog izgona Srba sa ovog podrucja, napusten je i prepusten zubu vremena.

Karlovac

Saborna crkva Svetog Nikole – gradjena u vremenu 1758–1787. godine. Ikonostas slikao Arsa Teodorovic, a zidne dekoracije izveo Dragutin Inkiostri Medenjak. Pretvorena u magacin opljackanih srpskih i jevrejskih stvari (1941–1945). U dva navrata stradala: u toku ratnih operacija 1991. godine, i minirana van ratnih operacija na Bozic 1992. godine. „Usli smo u ostatke hrama sa juzne strane, posto je priprata razorena, a horska ograda pala je i zakrcila ulaz sa zapadne strane Oltarska apsida je potpuno razorena i pala je prema parapetu ikonostasa; krov je do polovice hrama vertikalno pao u naos; ispred grede na sredini viri veliki polijelej, dio svoda, stropa stoji… Zidovi su iznutra rasireni prema vani. Skloni su padu; u crkvi je sve unisteno." (Izvestaj od 2. septembra 1992. godine.) Crkva srusena do temelja izmedju 22. i 25. decembra 1993. godine.

Zgrada Episkopije podignuta 1882. godine – u zgradi Eparhije cuvana velika zbirka portreta gornjokarlovackih episkopa. Eparhijska riznica: od 1985. godine, u zgradi Episkopije cuvane su crkveno-umetnicke dragocenosti (ikone, knjige, bogosluzbeni predmeti) koji su, za vreme Drugog svetskog rata, ustase opljackale iz parohijskih i manastirskih crkava Gornjokarlovacke eparhije, a koje su vracene Srpskoj pravoslavnoj crkvi tek 1985. godine. Zgrada provaljena, opljackana i srusena. „Dana 25. decembra 1993. godine ujutru u 04,10 casova, posle doceka rimokatolickog Bozica, u zgradi – sediste Eparhije – odjeknula je jaka eksplozija. Sediste Eparhije gornjokarlovacke je sruseno."

Blatusa

Crkva Svetog Nikole iz 1930. godine, provaljena i iznutra demolirana. (Izvestaj Mbr. 98/97 od 16. aprila 1997. godine.)

Blinja (namesnistvo Glinsko)

Crkva Svetog proroka Ilije – podignuta 1873. godine, obnovljena 1991. godine. Od detonacija ustaskih granata popucala sva stakla na hramu u oktobru 1991. godine. Desno krilo ulaznih vrata sruseno. (Izvestaj Vlade Republike Hrvatske, Ministarstva unutrasnjih poslova, Zagreb 1. april 1996. godine.)

Brdjani

Crkva Svetog Georgija – podignuta 1888. Crkvu do temelja srusile ustase 1941. godine. Mala crkva od drveta sagradjena 1946. Nova crkva u izgradnji. „U ratu 1991–1992. godine na maloj crkvi u enterijeru otpao malter od detonacija, a na novoj crkvi u izgradnji ostecena je kupola i pokrov. Parohijskih dom u ratu 1991–1992. godine ostecen od granata i detonacija." (Izvestaj od 6. marta 1993. godine.

Brlog

Crkva Svetog Save – sagradjena 1740. godine. Spomenik kulture. Inventar unisten 1995. (Izvestaj prema monografiji Ranjena crkva u Hrvatskoj, Zagreb 1996, str. 416.) U potpunosti iznutra zapaljena i ostecena (Izvestaj Mbr. 69/97 od 14. marta 1997. godine).

Buvaca

Crkva svetih apostola Petra i Pavla – podignuta 1800. godine. Ostecena (1941–1945). Posle Drugog svetskog rata popravljena. „U ratu 1991. godine porazbijani su prozori i ostecen krov od granata i detonacija" (Izvestaj od 6. marta 1993. godine). Crkva otvorena i potpuno demolirana, sve unisteno. Zvona stoje (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine).Crkva svetih apostola Petra i Pavla – podignuta 1800. godine. Ostecena (1941–1945). Posle Drugog svetskog rata popravljena. „U ratu 1991. godine porazbijani su prozori i ostecen krov od granata i detonacija" (Izvestaj od 6. marta 1993. godine). Crkva otvorena i potpuno demolirana, sve unisteno. Zvona stoje (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine).

Buzeta

Crkva Svetog proroka Ilije – podignuta 1740. godine. Najstarija crkva brvnara na Baniji. Pre rata (1991) zapoceta obnova koja, zbog rata, nije dovrsena. Ikone sa ikonostasa skinute zbog konzervacije, ali nisu odnete. Crkvu zapalila muslimanska vojska avgusta 1995. godine. Sve izgorelo: ikone, bogosluzbeni predmeti, crkvene i maticne knjige. Parohijski dom zapalila muslimanska vojska avgusta 1995. godine.

Velika Popina (kod Gracaca)

Crkva Svetog Ilije po neproverenim podacima srusena (1991–1995).

Veljun

Crkva (kapela) Preobrazenja Gospodnjeg u privremenoj rezidenciji gornjokarlovackog episkopa provaljena i opljackana od strane Hrvata avgusta 1995. godine. Deo ikonostasa je iscupan iz zida i bacen na sredinu kapele (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine). Rezidencija (privremena) episkopa gornjokarlovackog provaljena, opljackana i demolirana od strane Hrvata avgusta 1995. godine. Na seoskom groblju polupani spomenici pisani cirilicom (oko 8 spomenika). Selo opljackano i delimicno spaljeno. Veljunska parohija 1995. godine imala 450 domova, a sada tu zivi 75 dusa (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine).

Vlahovic

Crkva Svetog proroka Ilije – podignuta u XVIII veku. Provaljena i opljackana od Hrvata avgusta 1995. godine.

Glavace

Crkva Svete Petke – podignuta 1784. godine. Ostecena u Drugom svetskom ratu ratu. Posle rata je obnovljena. „U jesen 1991. godine, dok su tim dijelom vladale snage Zbora Narodne garde i Ministarstvo unutrasnjih poslova Hrvatske, crkva je ostecena." (Izvestaj od 6. marta 1993. godine)

Glina

Blatusa Crkva Svetog Nikole iz 1930. godine, provaljena i iznutra demolirana. (Izvestaj Mbr. 98/97 od 16. aprila 1997. godine.) Blinja (namesnistvo Glinsko) Crkva Svetog proroka Ilije – podignuta 1873. godine, obnovljena 1991. godine. Od detonacija ustaskih granata popucala sva stakla na hramu u oktobru 1991. godine. Desno krilo ulaznih vrata sruseno. (Izvestaj Vlade Republike Hrvatske, Ministarstva unutrasnjih poslova, Zagreb 1. april 1996. godine.) Brdjani Crkva Svetog Georgija – podignuta 1888. Crkvu do temelja srusile ustase 1941. godine. Mala crkva od drveta sagradjena 1946. Nova crkva u izgradnji. „U ratu 1991–1992. godine na maloj crkvi u enterijeru otpao malter od detonacija, a na novoj crkvi u izgradnji ostecena je kupola i pokrov. Parohijskih dom u ratu 1991–1992. godine ostecen od granata i detonacija." (Izvestaj od 6. marta 1993. godine.) Brlog Crkva Svetog Save – sagradjena 1740. godine. Spomenik kulture. Inventar unisten 1995. (Izvestaj prema monografiji Ranjena crkva u Hrvatskoj, Zagreb 1996, str. 416.) U potpunosti iznutra zapaljena i ostecena (Izvestaj Mbr. 69/97 od 14. marta 1997. godine). Buvaca Crkva svetih apostola Petra i Pavla – podignuta 1800. godine. Ostecena (1941–1945). Posle Drugog svetskog rata popravljena. „U ratu 1991. godine porazbijani su prozori i ostecen krov od granata i detonacija" (Izvestaj od 6. marta 1993. godine). Crkva otvorena i potpuno demolirana, sve unisteno. Zvona stoje (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine). Buzeta Crkva Svetog proroka Ilije – podignuta 1740. godine. Najstarija crkva brvnara na Baniji. Pre rata (1991) zapoceta obnova koja, zbog rata, nije dovrsena. Ikone sa ikonostasa skinute zbog konzervacije, ali nisu odnete. Crkvu zapalila muslimanska vojska avgusta 1995. godine. Sve izgorelo: ikone, bogosluzbeni predmeti, crkvene i maticne knjige. Parohijski dom zapalila muslimanska vojska avgusta 1995. godine. Velika Popina (kod Gracaca) Crkva Svetog Ilije po neproverenim podacima srusena (1991–1995). Veljun Crkva (kapela) Preobrazenja Gospodnjeg u privremenoj rezidenciji gornjokarlovackog episkopa provaljena i opljackana od strane Hrvata avgusta 1995. godine. Deo ikonostasa je iscupan iz zida i bacen na sredinu kapele (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine). Rezidencija (privremena) episkopa gornjokarlovackog provaljena, opljackana i demolirana od strane Hrvata avgusta 1995. godine. Na seoskom groblju polupani spomenici pisani cirilicom (oko 8 spomenika). Selo opljackano i delimicno spaljeno. Veljunska parohija 1995. godine imala 450 domova, a sada tu zivi 75 dusa (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine). Vlahovic Crkva Svetog proroka Ilije – podignuta u XVIII veku. Provaljena i opljackana od Hrvata avgusta 1995. godine. Glavace Crkva Svete Petke – podignuta 1784. godine. Ostecena u Drugom svetskom ratu ratu. Posle rata je obnovljena. „U jesen 1991. godine, dok su tim dijelom vladale snage Zbora Narodne garde i Ministarstvo unutrasnjih poslova Hrvatske, crkva je ostecena." (Izvestaj od 6. marta 1993. godine) Glina Crkva Rodjenja Presvete Bogorodice – podignuta sredinom XVIII veka. Nekoliko puta obnavljana tokom XIX veka. Porusena od hrvatskih ustasa 1941. godine. Posle rata podignuta nova. Granatirana (pogodjena desna pevnica), potom opljackana i demolirana od strane Hrvata avgusta 1995. Parohijski dom provaljen i opljackan avgusta 1995. godine. Na njemu razbijena spomen-ploca.

Glinska Poljana

Crkva Vaznesenja Gospodnjeg – podignuta 1806. godine. Pretvorena u rimokatolicku, a pravoslavni zivalj toga kraja nasilno preveren (1941–1945). Tom prilikom crkvene arhive i bogosluzbene knjige spaljene. Posle Drugog svetskog rata crkva je vracena Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Minirana sa svim crkveno-umetnickim dragocenostima, izmedju 8. i 9. oktobra 1991. godine. Unistena do temelja. Parohijski dom srusen do temelja (1991).

Gornje Dubrave (kod Ogulina)

Crkva Svete Petke ostecena od hrvatske vojske 1992. godine. Puscanim mecima pokidan gromobran, ostecen krst, jabuka i krov na tornju. Pucano u unutrasnjost. Razbijena zapadna vrata i prozori. Groblje oskrnavljeno.

Gornji Srad

Crkva Svetog kneza Lazara iz 1932. godine pokradena i devastirana. (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine).

Gospic

Crkva Svetog Georgija – podignuta 1785. godine. Spaljena od ustasa (1941–1945). Ikonostas unisten. Ikone, crkveni mobilijar, bogosluzbeni predmeti i knjige takodje unisteni. Ustase u hramu ubile veliki broj Srba. Na istom mestu podignuta 1964. godine nova crkva. Porusena, a sav crkveni inventar unisten (1991–1993). Parohijski dom porusen (1991–1993).

Dvor na Uni

Crkva Svetog velikomucenika Georgija. Crva provaljena (1991–1995). Parohijski dom tesko ostecen, razrusen avgusta 1995. godine.

Donji Budacki

Crkva Svetih apostola Petra i Pavla – za vreme Drugog svetskog rata spaljena; novi hram sagradjen 1963. godine; provaljena i opljackana od Hrvata 1995. godine. Parohijski dom provaljen i opljackan od Hrvata 1995. godine

Dragotina (kod Gline)

Crkva Uspenja Presvete Bogorodice – spaljena u Drugom svetskom ratu; obnovljena 1988. godine. Provaljena avgusta 1995. godine.

Dubica

Crkva Silaska Svetoga Duha – podignuta 1805. godine. Srusena od strane ustasa (1941–1945). Podignuta nova crkva 1972. godine. Ostecena (1991–1993); provaljena, a inventar ostecen (Izvestaj br. 178/97, od 9. juna 1977. godine). Parohijski dom demoliran (1991–1993); ostecen u vecoj meri, kao i inventar sa preostalom arhivom i bibliotekom (Izvestaj Br. 178/97, od 9. juna 1997. godine).

Zivaja

Crkva Svetog proroka Ilije – podignuta 1885. godine, porusena 1941. Zapoceta obnova 1989. godine. „Zvonik crkve srusen, a zvono se i dalje nalazi na rusevini zvonika. Sama crkva je zatvorena i zakljucana sa severne strane, dok su vrata sa istocne otvorena i ostecena. U oltarskom delu crkve razbacane su ikone, bogosluzbene knjige i odezde. Na ikonostasu se nalazi veci broj neostecenih ikona. Prozorska stakla su razbijena. U unutrasnjosti crkve nalazi se gradjevinski materijal, namenjen za njeno renoviranje." (Izvestaj Vlade Republike Hrvatske, Ministarstva unutrasnjih poslova, Zagreb 1. april 1996. godine). Prema izvestaju od 24. 09. 1997. godine, crkva je minirana.

Josavica

Crkva Svetog velikomucenika Georgija – podignuta 1777. godine. Ostecena u Drugom svetskom ratu. Obnovljena 1963. godine. Crkva pogodjena granatom, a ukradene ikone sa ikonostasa 1996. godine.

Kolaric

Crkva Vaznesenja Gospodnjeg (stara crkva) – podignuta 1804. godine, u Drugom svetskom ratu spaljena zajedno sa 90 dusa. U blizini podignuta nova crkva 1969. godine, posvecena Vaznesenju Gospodnjem; provaljena i devastirana. U crkvu ubacena marta 1997. eksplozivna naprava; od bacene bombe sva stakla popucala, ostecene sve ikone na ikonostasu i po zidu, a u crkvi sve ispreturano i polomljeno (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine).

Komogovina

Crkva Preobrazenja Gospodnjeg – podignuta 1688. godine. Ostecena u Drugom svetskom ratu (nije obnavljana). Crkva nastradala u ratnim operacijama 1991. i 1994. godine, ostecen zvonik i zvono. Na zvoniku su vidljiva ostecenja, za koja se pretpostavlja da poticu iz ranijeg vremena, jer oko crkve nema ostataka gradjevinskog materijala koji bi ukazali na to da je zvonik ostecen tokom ili nakon ratne operacije „Oluja" (Izvestaj Vlade Republike Hrvatske, Ministarstva unutrasnjih poslova, Zagreb. 1. april 1996. godine).

Kosinj

Crkva Svetog Nikolaja – sagradjena 1873. godine, provaljena, obesvecena, opljackana i demolirana (Izvestaj Mbr. 69/97, od 14. marta 1997. godine).

Kostajnica

Crkva Svetih arhangela Mihaila i Gavrila. Katedralna crkva stare Kostajnicke eparhije podignuta 1743. godine. Ikonostas slikao ukrajinski ikonopisac Vasilije Romanovic 1759. Crkvu potpuno srusile ustase 1941. godine. Nova crkva, u kojoj se nalazi deo ikona sa starog ikonostasa podignuta 1972. godine. Ostecena puscanim zrnima (1991–1993) i detonacijama prilikom miniranja mosta na Uni u jesen 1995. godine; provaljena a inventar delom unisten (Izvestaj Br. 178/97, od 9. juna 1997. godine). Ukradene mosti Svetog Teodora Komogovinskog. Parohijski dom demoliran i opljackan (1991–1993). (Izvestaj Br. 178/97, od 9. juna 1997. godine).

Kukuruzari

Crkva Uspenja Presvete Bogorodice – podignuta 1838. godine. Minirana 1945. od ustasa. Jos uvek se obnavlja. „Pregledom hrama vidljivo je da je neostecen, izuzev ulaznih vrata koja su srusena. U samoj crkvi nema sakralnih predmeta, osim poslozenog gradjevinskog materijala, sto upucuje na cinjenicu da je crkva, od ranije, bila u fazi renoviranja." (Izvestaj Vlade Republike Hrvatske, Ministarstva unutrasnjih poslova, Zagreb, 1. april 1996. godine.)

Licko Petrovo Selo

Crkva Svetih apostola Petra i Pavla iz 1892. godine. Spaljena 1941, obnovljena 1973. godine. Crkva je cela ali unutrasnjost devastirana, ukradene dve ikone sa tronova, nema Jevandjelja ni antiminsa; jos stoje zvona i ikonostas. Selo delimicno spaljeno i opljackano (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine).

Majske Poljane

Crkva Vaskrsenja Hristovog – brvnara podignuta 1820. godine. Neznatno demolirana unutrasnjost avgusta 1995. godine.

 

Medak

Crkva Rodjenja Svetog Jovana Pretece – podignuta 1724, obnovljena 1880. godine. Stradala od ustasa u Drugom svetskom ratu; kasnije obnovljena. Granatirana i opljackana od hrvatske vojske 1995. godine

Meminska (kod Kostajnice)

Parohijski dom demoliran i opljackan avgusta 1995. godine

 

Mecencani

Crkva Pokrova Presvete Bogorodice – podignuta 1877. godine. „Crkva je neostecena, ulazna vrata su otkljucana, prozori zatvoreni. Oltarski prostor je takodje neostecen. Zatecene stvari: ikone, bogosluzbene knjige i odezde, su delimicno osteceni usled starosti i neodrzavanja." (Izvestaj Vlade Republike Hrvatske, Ministarstva unutrasnjih poslova, Zagreb 1. april 1996. godine.)

 

Munjava (Josipdol)

Crkva Svetih arhangela Mihaila i Gavrila – podignuta 1838. godine. Srusena od ustasa u Drugom svetskom ratu; kasnije obnovljena. Provaljena 1991. godine, i ostecena (1991–1993).  

 

Obljaj

Crkva Vaznesenja Gospodnjeg podignuta 1873; obnovljena 1982. godine. Crkva stoji cela, a unutrasnjost prazna – opljackana (Izvestaj od 17. 10. 1996. godine).

Ogulin

Crkva Svetog Georgija – podignuta 1867. godine. Ostecena (1941–1945). Obnovljena 1976. godine. „Crkva je provaljena sa juzne strane, vrata su polomljena, zdrobljena u komade. Kada se udje u crkvu ima se osjecaj da je bacena bomba. Nebo je rasparano i razbacano po naosu. Litije su takodje rasparane i razbacane po cjeloj crkvi. Razbacane su i svijece, kandila i knjige, pijesak iz svijecnjaka i ulje, sve je izmjesano, po podu cini jednu cijelinu. Vise prozora na crkvi je razbijeno, poznaju se i rupe od srapnela. Ikonostas nije unisten i ima neznatna ostecenja" (Izvestaj od 1. septembra 1992. godine). Krajem 1992. godine crkva opljackana. Prema neproverenim podacima opljackan ikonostas u vremenu 1993–1995. godine. Parohijski dom opljackan i porusen (1991–1995) (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine).

 

Otocac

Crkva Svetog Georgija – podignuta 1863. godine. Iz tog vremena je ikonostas i ostali crkveni mobilijar. Crkva ostecena u toku ratnih operacija (1991–1993). Parohijski dom porusen (1991–1993).

 

Peroj

Crkva Svetog Spiridona – podignuta 1787. godine. Ostecena unutrasnjost rucnom bombom 1992. godine.

 

Petrinja

 

Crkva Svetog Spiridona – podignuta 1785. godine. Ikonostas slikao Mihajlo Popovic iz Oravice oko 1815. godine. Zidno slikarstvo izveo Dragutin Inkiostri Medenjak. Pocetkom Drugog svetskog rata crkva do temelja srusena po nalogu „Ustaskog stana". Unistena drvorezbarija ikonostasa i crkveno-umetnicke dragocenosti. Podignuta nova crkva 1976. godine. Namerno minirana i do temelja srusena van ratnih operacija, 12. avgusta 1991. godine. Na temeljima porusene crkve zapoceta gradnja novog hrama, ciji su temelji osveceni 1994. Zidovi visine dva metra Hrvati srusili buldozerom aprila 1997. godine (Izvestaj Br. 178/97, od 9. juna 1997. godine). Parohijski dom demoliran (1991–1993). U parohijskom domu ustrojena kapela 1992. godine. Granatirana od hrvatske vojske avgusta 1995. godine. Tom prilikom ranjen i nadlezni svestenik.

Crkva Svetog Nikole (na groblju) – podignuta 1878. godine. Fasada ostecena mecima (1991–1993).

 

Plaski

Crkva Vavedenja Presvete Bogorodice. Saborna crkva provaljena, demolirana (1991–1995). Parohijski dom spaljen (1991–1995

 

Primislje (kod Slunja)

Crkva Sosestvija Svetoga Duha – iz 1807. godine, spaljena u Drugom svetskom ratu, srusena 1958, otpoceta obnova 1994. godine. U sastavu parohije su mesta: Primislje, Gornje Primislje, Donje Primislje, Trzic Primisljanski. Sela Trzic i Primislje potpuno porusena i spaljena; u Primislju sa crkvista pokraden gradjevinski materijal pripremljen za izgradnju crkve (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine).

 

Pula

Crkva Svetog Nikole – podignuta u VI veku. Demolirana (1941–1945). Obnovljena 1963. godine. Provaljena i opljackana krajem marta 1990. godine, Ukradeno 14 italo--kritskih ikona iz XVI veka; odnesen putir od pozlacenog srebra i neke vredne bogosluzbene knjige. Tokom 1992. godine crkva kamenovana.

 

Radovica

Crkva Preobrazenja Gospodnjeg – podignuta 1857. godine. Unistena (1941–1945). Na istom mestu sagradjena 1976. godine nova crkva manjih dimenzija i posvecena Pokrovu Presvete Bogorodice. Crkva ostecena granatama i snaznim detonacijama (1991–1993), potom opljackana (1991–1995). Parohijski dom provaljen i opljackan (1991–1995

 

Rijeka

Crkva Svetog Georgija (na Susaku) – podignuta 1939. godine. Provaljena i demolirana 1992. godine.

 

Rujevac

Crkva Preobrazenja Gospodnjeg podignuta 1885; sav inventar unisten 1941. Obnovljena 1970–1972. godine. Crkva provaljena i delom opljackana, a otvori na zvoniku bez stakla (Izvestaj od 17. 10. 1996. godine).

 

Sadilovac

Crkva Rodjenja Presvete Bogorodice – podignuta 1826. godine. Dana 31. jula 1942. ustase su spalile crkvu zajedno sa velikim brojem srpskog mesnog stanovnistva (od novorodjencadi do staraca). Obnovljena 1989. godine, a pod njenim patosom pohranjeni su posmrtni ostaci 463 osobe postradale u ovoj crkvi 31. jula 1942. godine. Crkva znatno ostecena – prozori porazbijani, krov ostecen a ulazna vrata razbijena. Unutrasnjost devastirana, sve je razbijeno i pobacano po crkvi. U crkvi jos stoji ikonostas, zvona i mermerne ploce na kojima pisu imena stradalih u crkvi. Tronovi razvuceni i polomljeni, a bilo je pokusaja da se ikona Svetog Save sa trona spali, ali je ostala nagorela. Selo potpuno spaljeno. Ploca o izgranji hrama ostecena mecima, a jedan spomenik iza crkve pisan cirilicom razbijen (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine).

 

Seliste

Crkva Svetog arhangela Mihaila (na groblju) – podignuta u XIX veku. Stradala u Drugom svetskom ratu. Posle rata obnovljena. Provaljena i opljackana od Hrvata avgusta 1995. godine.

 

Slabinja

Crkva Svete Petke sagradjena 1828. godine; porusena u Drugom svetskom ratu (1941–1945). Sedamdesetih godina poceta obnova. Crkva bez krova, ostali samo zidovi (Izvestaj od 24. 09. 1996. godine).

 

Slana

Crkva porusena tokom jeseni 1991. godine (Prema monografiji Ranjena crkva u Hrvatskoj, Zagreb 1996, str. 424).

 

Slunj

Crkva Svetog arhangela Mihaila – sagradjena krajem XIX veka. Za vreme Drugog svetskog rata pretvorena u rimokatolicku, a krajem rata spaljena. Obnovljena 1967. godine. „U jesen 1991. godine, dok su Slunjem vladale snage Zbora Narodne garde i Ministarstva unutrasnjih poslova Hrvatske, crkva ostecena (fasada, krov, stakla i stolarija)." (Izvestaj od 6. marta 1993. godine.) Crkva potom demolirana (1991–1995). Parohijski dom provaljen i demoliran (1991–1993). Useljen 1995. godine.

 

Smiljan

Crkva Svetih apostola Petra i Pavla. Crkva srusena od ustasa 1941. godine. Posle Drugog svetskog rata obnovljena. Pored crkve nalazi se parohijski dom – Teslina rodna kuca pretvorena u spomen-muzej. U njoj su bile ikone, etnografski predmeti, namestaj i biblioteka, kao i licni predmeti Nikole Tesle. Parohijski dom-muzej oskrnavljen u jesen 1991. godine od strane HOS (specijalne hrvatske policije) (Izvestaj ECMM No. 1/94, 75).

 

Staro Selo (kod Otocca)

Crkva Rodjenja Svetog Jovana Pretece – podignuta 1740. godine. Ikonostas slikali ikonografi Gomirske ikonopisne skole. Ostecena minama 1946. godine. Crkva generalno obnovljena. Spaljena i potpuno unistena zajedno sa ikonostasom i ostalim crkvenim mobilijarom (1991–1993). Srpsko pravoslavno groblje pored crkve preorano buldozerima i tenkovima.

 

Topusko

Parohijski dom provaljen, demoliran i opljackan u leto 1991. godine.

Trebinja

Crkva Rodjenja Presvete Bogorodice – iz 1843. godine, provaljena i devastirana. Parohijski dom opljackan. Selo delimicno unisteno i naseljeno Hrvatima iz Bosne (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine

 

Cvijanovic Brdo

Crkva Svetog Velikomucenika Georgija – iz 1853. godine, devastirana i pokradena. Ikonostas stoji; jedno zvono (malo) ukradeno. Selo opljackano i spaljeno (Izvestaj Mbr. 98/97, od 16. aprila 1997. godine).

 

Svica (Ponori kod Otocca)

Crkva Vaskrsenja Hristovog – delimicno pokradena (1991–1995). Parohijski dom spaljen 1991. godine.

 

Skare

Crkva Svetog Nikole – podignuta 1848. godine. Crkvu unistile ustase. Prethodno je demontiran ikonostas Gomirske ikonopisne skole i zajedno sa ostalim crkveno--umetnickim dragocenostima deportovan u Zagreb (1941–1945). Posle Drugog svetskog rata minirana. Obnovljena 1978. godine. Fasada crkve ostecena u toku ratnih operacija (1991–1993).